JustPaste.it

Karabiny snajperskie (wyborowe)

Przekrój przez najpopularniejsze karabiny snajperskie. Opisy, cechy szczególne, oraz zdjęcia wielu modeli.

Przekrój przez najpopularniejsze karabiny snajperskie. Opisy, cechy szczególne, oraz zdjęcia wielu modeli.

 

Karabin wyborowy to strzelająca nabojem karabinowym broń długa przeznaczona do precyzyjnego rażenia celów oddalonych na dużą odległość, rozróżniane są również strzelające nabojem pośrednim karabinki wyborowe oraz zasilane nabojem wielkokalibrowym wielkokalibrowe karabiny wyborowe, broń wyborowa może być powtarzalna lub samopowtarzalna.

SWD "Dragunow"

cf520ec601c03e5fd62573e88400b720.jpg

SWD (Snajperskaja Wintowka Dragunowa) nazywany potocznie "Dragunowem" to radziecki samopowtarzalny karabin wyborowy wprowadzony do uzbrojenia w 1961r. Broń zastąpiła przestarzałe karabiny powtarzalne Mosin wz. 1891 w wersji wyborowej. SWD strzela nabojem 7,62x54R, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka łukowego o pojemności 10 naboi. Standardowa luneta PSO-1 posiada powiększenie 4x, zastosowano również mechaniczny celownik krzywkowy z nastawami do 1200m ze szczerbinką typu otwartego. SWD działa zasadzie odprowadzania gazów prochowych z przewodu lufy, zastosowano tłok gazowy o krótkim skoku, ruch tłoka jest przenoszony na suwadło za pomocą popychacza. Broń posiada mechanizm spustowy umożliwiający prowadzenie ognia pojedynczego, dźwignia bezpiecznika znajduje się z prawej strony komory zamkowej. Co ciekawe naboje 7,62x54R niezbyt dobrze nadają się do broni samopowtarzalnej zasilanej z magazynka, ze względu na wystającą kryzę (może zachodzić zjawisko zachodzenia kryz na siebie powodujące zacięcia), jednak magazynek SWD jest na tyle dobrze wykonany, że zjawisko to nie zachodzi w jego przypadku. Aby uzyskać najlepszą celność karabin powinien być zasilany nabojem 7,62x54R w specjalnej odmianie 7N14. Kolba stała posiada poduszkę podpoliczkową, lufa zakończona jest szczelinowym tłumikiem płomieni. Standardowo łoże i kolba są drewniane, jednak w późniejszych odmianach zaczęto stosować tworzywa sztuczne. Pierwsze wersje "Dragunowa" posiadały zaczep do mocowania bagnetu, później zrezygnowano z niego na rzecz zaczepu do mocowania dwójnogu. Na podstawie standardowej wersji skonstruowano karabin wyborowy SWD-S z drewnianą kolbą odejmowaną, SWDS z metalową kolba składaną na bok komory zamkowej, SWU w układzie bez kolby właściwej (bull-pup) oraz SWU-A w układzie bez kolby właściwej z mechanizmem spustowym umożliwiającym prowadzenia ognia ciągłego. Polska modernizacja tego karabinu wyborowego to SWD-M, w odróżnieniu od SWD posiada on lufę z grubszymi ściankami, standardowo montowany dwójnóg oraz celownik optyczny LD-6 o powiększeniu 6x. SWD posiada dobrą niezawodność oraz niezłą szybkostrzelność. Największa wada tego karabinu wyborowego to sposób rozkładania, otóż karabin rozkładany jest poprzez odłączenie pokrywki która stanowi górną część komory zamkowej. Rozwiązanie takie wymusza zastosowanie bocznego montażu lunety. 

wersja SWD SWU
nabój 7,62x54R 7,62x54R
prędkość początkowa pocisku 830m/s 816m/s
długość lufy 620mm 520mm
długość 1225mm 870mm
magazynek łukowy mieszczący 10 naboi łukowy mieszczący 10 naboi
masa 4,3kg z lunetą, bez magazynka

4,5kg z lunetą i pełnym magazynkiem mieszczącym 10 naboi

3,6kg bez lunety i magazynka

4,3kg z lunetą i pełnym magazynkiem mieszczącym 10 naboi


5ba5c31a16b220d9c17686a2284810ab.jpg

Karabin wyborowy SWU, jest to odmiana SWD w układzie bezkolbowym

zobacz rozkładanie częściowe karabinu wyborowego SWD

zobacz filmik z karabinem wyborowym SWD

anglojęzyczna strona o karabinie wyborowym SWD "Dragunow"

 

M21

1dc8e9e63e65359a638d8d18b77ccd11.jpg

M21 to amerykański karabin wyborowy wprowadzony do uzbrojenia w 1972r, jego konstrukcja została oparta o karabin automatyczny M14. Broń działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych z przewodu lufy, ryglowanie odbywa się poprzez obrót zamka. M21 posiada drewnianą kolbę z chwytem pistoletowym przechodzącą w łoże, pod łożem można zamontować składany dwójnóg. Nowsze egzemplarze posiadają łoże i kolbę wykonane z tworzywa sztucznego. Karabin strzela natowskim nabojem karabinowym 7,62x51mm, aby podczas strzelania uzyskać najlepszą celność należy stosować nabój M118. Zasilanie odbywa się z wymiennych pudełkowych dwurzędowych magazynków na 10 lub 20 naboi. Na lufie znajduje się podstawa muszki, lufa zakończona jest szczelinowym tłumikiem płomieni. M21 standardowo wyposażony jest w celownik optyczny Leatherwood z regulowanym powiększeniem od 3 do 9x oraz mechaniczne przyrządy celownicze z celownikiem krzywiznowym. W M21 podobnie jak w niektórych egzemplarzach karabinu M14 zastosowano mechanizm spustowy bez przełącznika rodzaju ognia, dlatego też broń strzela tylko ogniem pojedynczym, przełącznik bezpiecznika znajduje się przed spustem. Tak więc karabin wyborowy M21 jest dobrą oraz celną bronią, dodam że mimo starej konstrukcji M21 nadal znajduje się na wyposażeniu armii USA.


nabój: 7.62 NATO (.308 Winchester)
długość lufy: 559mm
magazynek: 10 lub 20 nabojów
waga:5.27kg
długość: 1118mm

09bfb71bb881a8a010f7ed53adc5d550.jpg

Karabin wyborowy M21, egzemplarz na zdjęciu został pozbawiony dwójnogu

 

Sako TRG

2f0bdd27b510763b4ef98e300d2ac18b.jpg

Sako TRG to fiński karabin wyborowy skonstruowany na początku lat 90-tych. Jest to typowa broń powtarzalna, zastosowano zamek czterotaktowy suwliwo-obrotowy z trzema ryglami. Karabin posiada ciężką lufę samonośną (pływającą), która może być zakończona hamulcem wylotowym. Przechodząca w łoże kolba stała z szyjką wyprofilowaną w chwyt pistoletowy została wykonana z tworzywa sztucznego, kolba posiada poduszkę policzkową o regulowanej wysokości. Zastosowano dwuoporowy mechanizm spustowy ze spustem o regulowanej twardości, broń posiada dźwigniowy bezpiecznik nastawny. Zasilanie odbywa się z metalowych pudełkowych dwurzędowych magazynków, pojemność zależnie od wersji wynosi 5 (TRG-41, TRG-42) lub 10 naboi (TRG-21, TRG-22). Wersja TRG-21 i TRG-22 strzela natowskim nabojem karabinowym 7,62x51mm lub 6,5x55mm SE. Odmiana TRG-41 i TRG-42 zasilana jest silnym nabojem .300 Winchester Magnum lub .338 Lapua Magnum (8,6x70mm). Na końcu lufy można zamontować tłumik dźwięku, aby skutecznie wyciszyć broń należy strzelać nabojami z pociskami poddźwiękowymi. Na karabinie Sako TRG można zamontować mechaniczne przyrządy celownicze, do łoża można przymocować składany dwójnóg wykonany z aluminium. Tak więc Sako TRG jest bardzo dobrym, celnym oraz ciężkim karabinem wyborowym. Co ciekawe karabiny te zostały zakupione dla polskich żołnierzy stacjonujących w Iraku, jednak na patrole dalej zabierają oni radzieckie karabiny wyborowe SWD "Dragunow" ze względu na większą szybkostrzelność praktyczną SWD. 

wersja TRG-21/22 TRG-41/42
nabój 7,62x51mm lub 6,5x55mm SE .300 Winchester lub .338 Lapua Magnum (8,6x70mm)
długość lufy 660mm 690mm
długość 1150mm 1200mm
masa 4,7kg bez magazynka i celownika optycznego 5,1kg bez magazynka i celownika optycznego
siła spustu możliwość regulacji od 1 do 2N możliwość regulacji od 1 do 2N
magazynek pudełkowy mieszczący 10 naboi pudełkowy mieszczący 5 naboi


8bc5868f2c64b6963022445d0c775c36.jpg

Karabin wyborowy Sako TRG-42 z tłumikiem dźwięku

 

M76 Zastawa

97ba3e6e797b3afaa20e0a6416cb6241.jpg

M76 Zastawa to jugosłowiański samopowtarzalny karabin wyborowy wprowadzony do uzbrojenia pod koniec lat 70-tych, co ciekawe konstrukcja broni została oparta o karabinek automatyczny AK. Karabin działa na zasadzie odprowadzania gazów prochowych z przewodu lufy, ryglowanie odbywa się na zasadzie obrotu zamka. Broń strzela nabojem karabinowym 7,92x57mm, zastosowano magazynek pudełkowy mieszczący 10 nabojów. W latach 90-tych skonstruowana została odmiana M91 strzelająca radzieckim nabojem karabinowym 7,62x54R. Z prawej strony komory zamkowej znajduje się dźwignia bezpiecznika podobna do dźwigni przełącznika rodzaju ognia w AK. Górna nastawa zabezpiecza broń, dolna umożliwia strzelanie ogniem pojedynczym, karabin nie może prowadzić ognia ciągłego. Zakończona gumową stopką kolba stała, chwyt pistoletowy oraz łoże (podobne do tego zastosowanego w M70, czyli jugosłowiańskiej odmianie AK) wykonane są z drewna. Lufa zakończona jest szczelinowym tłumikiem płomieni, na lufie znajduje się podstawa muszki. Z lewej strony broni zamontowany jest wspornik do montowania lunety, standardowy celownik optyczny posiada powiększenie 4x. Zastawa posiada również mechaniczny celownik krzywiznowy otwarty. M76 Zastawa podobnie jak karabinek AK posiada ciężkie części ruchome, o ile w karabinku automatycznym nie powodują one problemów, to w karabinie wyborowym zmniejszają celność. Dużą zaletą zastosowania ciężkich części ruchomych jest natomiast zwiększenie niezawodności. Tak więc M76 Zastawa jest niezawodną oraz odporną bronią, jednak jej celność jest nienajlepsza jak na karabin wyborowy.


Nabój- 7,92x57mm
Zasada działania- odprowadzanie gazów prochowych z przewodu lufy
Długość broni- 1135mm
Długość lufy- 550mm
Waga- 4,2kg
Pojemność magazynka- 10 nabojów


31d74a3e6488705d3ba9a6a1505e24a7.jpg

Karabin wyborowy Zastava M91

PSG-1

 

PSG-1 to niemiecki samopowtarzalny karabin snajperski produkowany przez firmę Heckler und Koch, karabin został skonstruowany w latach 80-tych. Broń działa na zasadzie odrzutu zamka półswobodnego, podobnie jak w karabinie G3 zamek otwierany jest ze zwłoką dzięki użyciu specjalnych rolek, zastosowano urządzenie do cichego zamykania zamka. Mechanizm spustowy tylko do ognia pojedynczego, możliwa jest zmiana twardości spustu. PSG-1 strzela natowskim nabojem karabinowym 7,62x51mm, zasilanie odbywa się z magazynków o pojemności 5 lub 20 nabojów. Zarówno łoże jak i kolba stała zostały wykonane z tworzywa sztucznego. Kolba posiada możliwość regulacji długości, istnieje możliwość regulacji wysokości poduszki policzkowej, do łoża można zamontować lekki trójnóg. Wygodny chwyt pistoletowy u dołu jest dosyć szeroki, co umożliwia oparcie na nim dłoni. Zastosowano ciężką lufę w celu zwiększenia celności, broń nie posiada mechanicznych przyrządów celowniczych. Standardowo zamontowany optyczny celownik teleskopowy Hensoldt ZF o powiększeniu 6x ma nastawy do 600m. PSG-1 jest ciężką bronią, załadowany i wyposażony w trójnóg waży 10,5kg (dla porównania SWD Dragunow waży 4,5kg a M21 5,6kg), co utrudnia jego wykorzystanie. Pochodną tego karabinu jest karabin snajperski MSG-90, co ciekawe PSG-1 jest używany przez GROM. Tak więc samopowtarzalny karabin snajperski PSG-1 mimo swojej wagi jest bardzo dobrą, celną i ergonomiczną bronią.


nabój- 7,62x51mm
magazynek- 5 lub 20 naboi
waga- 10,5kg
długość lufy- 650mm
długość- 1208mm
zasięg- 600m

 

Barett M82

b1b8996619fabb6638352310f75b3a1f.jpg

Barret M82A1 (znany również jako "Light Fifty") to amerykański samopowtarzalny wielkokalibrowy karabin wyborowy skonstruowany na początku lat 80-tych. Karabin działa na zasadzie krótkiego odrzutu zamka. Broń strzela amerykańskim nabojem wielkokalibrowym 12,7x99mm, zasilanie odbywa się z dwurzędowego magazynka pudełkowego mieszczącego 10 naboi. Gniazdo magazynka znajduje się przed chwytem pistoletowym. Zastosowano lufę samonośną (pływającą) podłużnie żłobioną, na jej końcu znajduje się hamulec wylotowy (jego skuteczność wynosi podobno 65 procent). Barret M82A1 posiada dwójnóg zamontowany do metalowej osłony lufy oraz rączkę transportową. Broń można zamontować podstawie trójnożnej M122 (masa 6,8kg) lub M3 (masa  20kg). Zastosowano uniwersalną szynę montażową Picatinny ułatwiającą montaż lunety, najczęściej stosowana są lunety Leupold M o powiększeniu 10x. Karabin posiada również mechaniczne przyrządy celownicze. Na podstawie Barreta M82A1 skonstruowano wielkokalibrowy karabin wyborowy Barret M82A2 w układzie bez kolby właściwej (bull pup) oraz Barret M82A3 z wydłużoną uniwersalną szyną montażową. Broń wykorzystywana jest głównie do zwalczania lekko opancerzonych pojazdów i niszczenia niebezpiecznych ładunków. Zalety Barreta M82 to bardzo dobra celność, duża energia kinetyczna pocisku oraz niezła szybkostrzelność. Wady karabinu to stosunkowo duża masa, spore wymiary oraz duża siła potrzebna do przeładowania broni.

 

wersja M82A1 M82A2
prędkość początkowa pocisku 850m/s 850m/s
nabój 12,7x99mm 12,7x99mm
długość lufy 737mm 737mm
długość 1447mm 1409mm
masa pustego 12,9kg 12,24kg
magazynek 10 naboi 10 naboi


afe148b521e2d72e6febe86258613441.jpg

Wielkokalibrowy karabin wyborowy Barret M82A3

 

Gepard M1

36389047a212488198c6199e0599f70b.jpg

Gepard M1 to węgierski jednostrzałowy wielkokalibrowy karabin wyborowy skonstruowany na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Broń zasilana jest radzieckim nabojem wielkokalibrowym 12,7x108mm. Poprzez wymianę lufy karabin można dostosować do natowskiego naboju wielkokalibrowego 12,7x99mm. Mechanizm spustowo-uderzeniowy znajduje się w rączce zamkowej. Zastosowano zamek suwliwo-obrotowy, co ciekawe chwyt pistoletowy pełni rolę rączki zamkowej. Aby oddać strzał po włożeniu naboju do komory nabojowej i zaryglowaniu broni należy ręcznie napiąć kurek. Gepard posiada dwójnóg, chwyt transportowy, kolbę zakończoną gumową stopką i poduszkę podpoliczkową. Zastosowano lufę samonośną (pływającą) zakończoną hamulcem wylotowym. Broń nie posiada mechanicznych przyrządów celowniczych. Na podstawie standardowej wersji skonstruowano odmianę M1A1 wyposażoną w dłuższą lufę. Następca karabinu Gepard M1 to samopowtarzalny Gepard M2 działający na zasadzie długiego odrzutu lufy. Konstrukcje działające na zasadzie długiego odrzutu lufy nie są często spotykane. Zastosowanie takiej zasady działania wymusza dokładne wykonanie broni, ale zaletą takiego rozwiązania jest zmniejszenie odrzutu. Gepard M2 występuje również w wersji M2A2 posiadającej mniejszą masę i krótszą lufę. Gepard M2 podobnie jak M1 zasilany jest nabojem 12,7x107mm, zasilanie odbywa się z magazynka pudełkowego o pojemności 10 naboi. Kolejną odmianą Geparda jest wersja A3 "Destroyer" zasilana radzieckim nabojem wielkokalibrowym 14,5x114mm. Broń podobnie jak Gepard M2 działa na zasadzie długiego odrzutu lufy. Ostatnie wersje Geparda to samopowtarzalny A4 działający na zasadzie długiego odrzutu lufy i powtarzalny A5 zasilane nabojem 12,7x108mm oraz jednostrzałowy M6 zasilany nabojem 14,5x114mm.

 

wersja Gepard M1
nabój 12,7x108mm
prędkość początkowa pocisku 860m/s
długość lufy 1100mm
długość 1570mm
masa 17,5kg


7c5aadbbfcaccf8aaf0a401a3043903f.jpg

Wielkokalibrowy karabin wyborowy Gepard M1. Zdjęcie wykonane przez kot2kpg i umieszczone na stronie za jego zgodą. Zdjęcie można również znaleźć na forum bron.iweb.pl


8d786a3fccd71cf876138aec1270b58d.jpg

Gepard M1 ze zdemontowaną rączką zamkową. Zdjęcie wykonane przez kot2kpg i umieszczone na stronie za jego zgodą


d14e477d6452e5d329a76a4f57d02020.jpg

Wielkokalibrowy karabin wyborowy Gepard M1. Zdjęcie wykonane przez kot2kpg i umieszczone na stronie za jego zgodą

RT-20

22991c8d62fdb723b43e5328bb78e80e.jpg

RT-20 to chorwacki wielkokalibrowy karabin wyborowy wprowadzony do uzbrojenia w latach 90-tych. Jest to broń jednostrzałowa (po strzale należy ręcznie załadować nowy nabój do komory nabojowej), zastosowano czterotaktowy zamek ślizgowo obrotowy z trzema ryglami. Mimo tego że chwyt pistoletowy oraz spust znajdują się przed zamkiem, karabin nie należy do konstrukcji w układzie bezkolbowym (bull pup), ponieważ w jego przypadku kolba nie stanowi obudowy komory zamkowej. Broń strzela potężnym nabojem 20x110mm, dlatego też RT-20 często klasyfikowany jest jako działko. Co ciekawe nabój 20x110mm został skonstruowany dla działka przeciwlotniczego Hispano Suiza HS404. Chwyt pistoletowy przechodzący w łoże oraz kolba znajdują się pod lufą. Połączona z chwytem pistoletowym kolba posiada gumową stopkę, do przedniej części łoża przymocowany jest dwójnóg. W połowie długości lufy na jej górnej części znajduje się otwór odprowadzający gazy prochowe do kompensatora odrzutu. Kompensator wyrzuca gazy do tyłu za pomocą dyszy, rozwiązanie takie zastosowano w celu zmniejszenia odrzutu. Lufa zakończona jest hamulcem wylotowym. Broń posiada celownik optyczny o powiększeniu 6x zamontowany z lewej strony do kompensatora, nie zastosowano mechanicznych przyrządów celowniczych. Wykorzystanie RT-20 przez strzelców leworęcznych jest utrudnione, ponieważ zarówno luneta jak i rączka zamkowa znajdują się z lewej strony broni. Zalety RT-20 to celność, duży zasięg oraz bardzo dobra przebijalność. Wady to bardzo duży odrzut, spora masa, mała szybkostrzelność oraz nienajlepsza ergonomia.

nabój: 20x110mm
prędkość początkowa pocisku: 850 m/s
długość lufy: 920mm
długość: 1330mm
waga: 19,2 kg


e2a1953890bf7a160d486ace147a8166.jpg

Wielkokalibrowy karabin wyborowy RT-20, widoczny nietypowy sposób składania się do strzału

 

WSSK "Wychłop"

1eb57ad6304438ec8e16639f4500a2a5.jpg

WSSK "Wychłop" (Wydmuch) to rosyjski samopowtarzalny karabin wyborowy skonstruowany w 2002r. Zastosowano układ bez kolby właściwej (bull pup), dlatego też długość karabinu jest nieduża (795mm z tłumikiem). Zasada działania WSSK nie jest znana. Aby uzyskać cichy strzał pociskiem o stosunkowo dużej energii kinetycznej zastosowano specjalny poddźwiękowy nabój wielkokalibrowy STs-130PT kalibru 12,7mm. Dokładne wymiary STs-130PT nie są znane, wiadomo jednak że nie jest to odmiana naboju 12,7x108mm. Do strzelania wykorzystuje się naboje SC-130PT z pociskiem wyborowym lub SC-130WPS z pociskiem przeciwpancernym. Zasilanie odbywa się z wymiennego magazynka pudełkowego mieszczącego 5 naboi, magazynek znajduje się za chwytem pistoletowym. Lufa zakończona jest tłumikiem dźwięku, pod łożem znajduje się składany dwójnóg. Tłumik można zdemontować, jednak nikt nie przewiduje strzelania bez użycia tłumika. Aby zmniejszyć odczuwalny odrzut kolba zakończona jest grubą gumową stopką, na komorze zamkowej znajduje się szyna umożliwiająca montaż lunety. Maksymalny zasięg skuteczny karabinu WSSK to około 600m, pociski z niego wystrzelone przebijają kamizelki kuloodporne klasy NIJ III. Tak więc WSSK  "Wychłop" to bardzo nietypowy wyciszony karabin wyborowy przeznaczony dla oddziałów specjalnych, co ciekawe broń zastała skonstruowana przez biuro konstrukcyjne KBP w Tule na potrzeby Federalnej Służby Bezpieczeństwa.

Nabój- 12,7 mm
Dł. broni- 795 mm
Masa z osprzętem- 7 kg
Masa bez osprzętu- 5 kg
Pojemność magazynka- 5 naboi
Zasięg- 600 m

 

Sig Sauer SSG 3000

cd7977d44f4cf806123366e8fd2f9aac.jpg

Sig Sauer SSG 3000 to karabin wyborowy produkowany przez Szwajcarską firmę Schweizerische Industrie Gesellschaft, broń została skonstruowana w latach 90-tych, pod względem konstrukcyjnym jest to znacznie zmodyfikowana wersja karabinu SSG 2000. SSG 3000 to broń powtarzalna z czterotaktowym zamkiem suwliwo obrotowym, zamek posiada 6 rygli, zastosowano wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej. Kolba jest stała o regulowanej długości z chwytem pistoletowym, na kolbie znajduje się poduszka podpoliczkowa o regulowanej wysokości. Zarówno kolba jak i łoże zostały wykonane z tworzywa sztucznego, pod łożem można zamontować osprzęt np. składany dwójnóg. Broń posiada precyzyjny mechanizm spustowy ze spustem o regulowanej sile. SSG 3000 strzela standardowym natowskim nabojem karabinowym 7,62x51mm, zasilanie odbywa się ze stałego magazynka mieszczącego 5 naboi. Karabin można przystosować do strzelania słabym nabojem bocznego zapłonu .22LR. Wykonana metodą kucia na zimno ciężka lufa samonośna połączona jest z komorą zamkową za pomocą skręcanej obejmy, lufa posiada szczelinowy tłumik płomieni. Nie zastosowano mechanicznych przyrządów celowniczych, standardowy celownik optyczny to Henslodt 1,5-6x42, broń produkowana na rynek amerykański posiada lunetę Leupold Vari-X III lub Leupold Mark IV. Tak więc Sig Sauer SSG 3000 to bardzo dobry, nowoczesny oraz ciężki karabin wyborowy, co ciekawe SSG 3000 produkowany jest w odmianie dla leworęcznych.


nabój: 7.62 x 51mm (.308 win)
długość: 1180 mm
długość lufy: 610 mm
waga : 6,2kg załadowany
magazynek: 5 nabojowy


95ac9bef977304f522065ca807850e36.jpg

Sig Sauer SSG 3000, nad lufą znajduje się taśma antyrefleksyjna

 

 

Źródło: http://www.opisybroni.republika.pl/