JustPaste.it

Ekoogrodnictwo - płodozmian

Zmęczenie gleby

Uprawa bezustannie tego samego gatunku lub gatunków ze sobą spokrewnionych na tym samym stanowisku każdego roku prowadzi do jednostronnego wyczerpywania się składników pokarmowych z gleby i obniżenia plonu - mamy wtedy do czynienia z tzw. zmęczeniem gleby. Pierwszym lekarstwem na ten problem była dwupolówka, gdzie jedno z pól ugorowano, na drugim uprawiano zboża. Problem nie został jednak rozwiązany. Dopiero gospodarka trójpolowa i dodatkowe nawożenie pozwalało na jakiś czas zmniejszyć zmęczenie gleby i ograniczyć jego skutki. Obszar uprawny podzielono na trzy pola i na każdym uprawiano w cyklu trzyletnim zboża jare i ozime oraz rośliny okopowe. Ten system uprawy również nie okazał się doskonały. Obecnie w gospodarstwach ekologicznych stosuje się zmianowanie 6-8 polowe, w którym dodatkowo znaczny udział mają rośliny motylkowe. Ten system pozwala wraz z dodatkowym nawożeniem całkowicie wyeliminować zjawisko zmęczenia gleby, w dodatku prowadzić może do zwiększenia się zawartości próchnicy na roli, a więc i zwiększenia żyzności i plonowania roślin.

Porada Płodozmian to coroczne zmianowanie gatunków roślin zaplanowane z góry na długi okres dla określonej powierzchni uprawnej. Pojęcia płodozmianu i zmianowania roślin różnią się, choć często używa się ich zamiennie.


Na niewielkich powierzchniach stosuje się zwykle trzy- lub czteroletni cykl zmianowania, tak że w pierwszym roku uprawiamy rośliny o dużych wymaganiach pokarmowych, w drugim o średnich, w trzecim o niewielkich wymaganiach i ewentualnie w czwartym rośliny przeznaczone na zielony nawóz. Następnie cykle się powtarza. Oczywiście na bardzo małych powierzchniach, jeżeli zamierzamy uprawiać tylko kilka gatunków roślin, możemy zastosować rotację dwuletnią, dzieląc rośliny na mało wymagające i dużo wymagające, uprawiamy wtedy np. zioła naprzemiennie z kilkoma najpotrzebniejszymi nam warzywami. Ten system ma jednak sporo wad i wymaga dużych dawek kompostu, aby zminimalizować efekt zmęczenia gleby.

Czynniki chorobotwórcze

Oprócz zmęczenia gleby częstym problemem występującym przy uprawie bez stosowania płodozmianu jest nasilenie się czynników chorobotwórczych, specyficznych dla danego gatunku. Jeżeli roślinę porazi choroba, to z dużym prawdopodobieństwem porazi ją w przyszłym roku, jeżeli będziemy ją uprawiać na tym samym stanowisku, gdyż znaczna część szkodliwych grzybów, bakterii i wirusów zimuje w glebie. Dla części patogenów wystarczy już trzyletnia przerwa w uprawie danej rośliny, a np. dla kiły kapusty już sześć lat, natomiast przy czerwonej zgniliźnie korzeni truskawek rośliny mogą wrócić na to samo stanowisko dopiero po dwudziestu latach!

Uprawa współrzędna

W ogrodach biologicznych stosuje się jeszcze jedną metodę zmianowania roślin, mianowicie uprawę współrzędną. W tym przypadku mamy do czynienia ze zmianowaniem w przestrzeni - rośliny różnych gatunków współżyją równocześnie na jednym zagonie. Oczywiście uprawa współrzędna nie jest pomysłem człowieka, podpatrzona została w przyrodzie, gdzie np. na jednym metrze kwadratowym naturalnej łąki może współistnieć kilkadziesiąt (!) różnych gatunków roślin. Oczywiście w ogrodzie będzie to najwyżej kilka gatunków, ale i tak wywrze to zbawienny wpływ na uprawiane rośliny. Ochrona przed szkodnikami będzie jeszcze skuteczniejsza niż przy zastosowaniu samego płodozmianu, plon większy i lepszej jakości.

Zmianowanie

Wymagania pokarmowe roślin

Jak już wspomniano, w ogrodach można ułożyć zmianowanie roślin w oparciu o wymagania pokarmowe roślin. Dla trzyletniej rotacji wydzielamy trzy kwatery, przy czym każda może się składać z wielu zagonów. W pierwszej kwaterze w roku 1. rosną rośliny najbardziej żarłoczne. Ta kwatera była też silnie nawożona np. kompostem z obornika lub dużą dawką kompostu z odpadów roślinnych. Na drugiej kwaterze miejsce zajmują rośliny o przeciętnych wymaganiach pokarmowych, natomiast kwaterę trzecią stanowią głównie mało wymagające rośliny motylkowate.

Warzywa o dużych wymaganiach Warzywa o średnich wymaganiach Warzywa o małych wymaganiach
kapustne:
  • kapusta biała
  • k. czerwona
  • k. chińska
  • k. włoska
  • kalafior
  • brokuł
cebulowe:
  • cebula
  • czosnek*
strączkowe
  • groch
  • fasola
  • bób
dyniowate:
  • ogórek
  • cukinia
  • dynia
korzeniowe:
  • późna marchew*
  • skorzonera
większość ziół
  • cykoria
  • seler
  • por*
  • kukurydza*
  • chrzan*
  • pomidor*
  • brukselka*
  • ziemniaki*
  • ziemniaki wczesne
  • papryka
  • melon
  • bakłażany
  • oberżyna
  • rzodkiew
  • buraki czerwone
  • marchew wczesna*
  • buraki ćwikłowe*
  • koper*
  • pietruszka*
  • sałaty*
  • szpinak*
  • endywia*
  • rzodkiewka*
  • kalarepa*

* warzywa te na lekkich piaszczystych glebach traktujemy jako bardziej wymagające, np. marchew wczesną jako średnio wymagającą, ziemniaki jako bardzo wymagające.

Dynia olbrzymia należy do gatunków szczególnie "żarłocznych"

Dynia olbrzymia należy do gatunków szczególnie "żarłocznych"

W ogrodach gdzie stosuje się nawozy mineralne sztucznego pochodzenia ustala się zapotrzebowanie roślin na azot i osobno na fosfor, dzięki czemu można określić dawki nawozów azotowych i fosforowych. W ogrodach biologicznych, gdzie praktycznie wszystkie dozwolone nawozy są nawozami wieloskładnikowymi, ustala się jedynie ogólne zapotrzebowanie roślin na składniki pokarmowe, wydzielając rośliny dużo, średnio i mało wymagające.

Generalnie rośliny bardzo wymagające nawozimy dużą dawką nawozów organicznych, ideałem jest tutaj kompostowany obornik bydlęcy lub pomiot ptasi z dodatkiem mączki np. bazaltowej. Oczywiście wystarczy też zwykły kompost z odpadków roślinnych, ale w dużej dawce co najmniej 4 kg na m² powierzchni (i dodatkowo kilka zabiegów nawożenia pogłównego). Jeżeli stosujemy sam kompost, dobrze byłoby, aby uprawę tych warzyw poprzedzała uprawa roślin z przeznaczeniem na zielony nawóz, najlepiej motylkowatych. Oprócz wymienionych nawozów nadają się tutaj także suszony obornik bydlęcy, śruta rącznikowa lub mieszanka mączki z rogów, krwi i kości. Każdy z tych nawozów warto uzupełnić zawierającą mikroelementy mączką skalną lub popiołem drzewnym. Poza głównym nawożeniem rośliny te wymagają jeszcze przynajmniej 1-3 zabiegów nawożenia pogłównego - w ogrodach biologicznych stosuje się do tego celu gnojówki roślinne, gnojówkę zwierzęce lub w umiarkowanej ilości gnojowicę.

Porada Porada
Dynia, kalafior i późne odmiany kapusty należą do gatunków szczególnie żarłocznych, dlatego sam kompost z odpadków roślinnych, zwłaszcza na lżejszych, piaszczystych glebach, może dla nich nie wystarczyć. Musimy zastosować dodatkowe nawożenie organiczne oraz co najmniej trzy zabiegi nawożenia pogłównego

Rośliny o średnich wymaganiach pokarmowych czerpią składniki odżywcze głównie z kompostu, który stosujemy wiosną w ilości około 2 kg na m². W okresie wzrostu niektóre z nich będą wymagały jeszcze jednego zabiegu nawożenia pogłównego.

Rośliny mało wymagające dzięki symbiozie z bakteriami azotowymi mają dostęp do azotu atmosferycznego (dotyczy to roślin strączkowych). Praktycznie nie wymagają dodatkowego nawożenia, wystarcza im to, co pozostało po bardziej wymagających roślinach. W każdym razie bez szkody dla nich możemy zastosować kompost w ilości 0,5 - 0,8 kg na m², a dla takich roślin jak fasola tyczkowa dobrze zrobi dawka popiołu drzewnego lub mączki skalnej, które nie zawierają azotu.

Allelopatia

Układając płodozmian powinniśmy też zwrócić uwagę na wpływ, jaki mają na siebie poszczególne gatunki roślin. Będzie o tym mowa szerzej w rozdziale Uprawa współrzędna.

Metoda biodynamiczna

Istnieją jeszcze inne możliwości układania płodozmianów, stosowane w jednej z odmian ogrodnictwa ekologicznego, mianowicie w ogrodnictwie biodynamicznym. Zmianowanie składa się tutaj z czterech członów, cykl jest więc czteroletni. Warzywa dzielimy na warzywa liściowe, do których należą: sałata, szpinak, kapusty, kalafior (jego różna znajduje się w strefie liści), endywia, cykoria sałatowa, zioła (których częścią użytkową są liście; warzywa korzeniowe: burak ćwikłowy, marchew, pasternak, pietruszka, czosnek, cebula, por, seler, ziemniak, rzodkiewka, rzepa itp.; warzywa owocowe: ogórek, pomidor, papryka, oberżyna, cukinia, dynia, truskawka, fasola, soja, bób, soczewica, groch oraz warzywa kwiatowe, jak np. słonecznik i rośliny ozdobne (kwiaty niektórych nadają się do spożycia). Wybierając gatunki z poszczególnych grup układamy czteroletni płodozmian.

Dodatkowe zasady

Dodatkowymi elementami płodozmianów oprócz plonu głównego są przedplony i poplony (czyli międzyplony), dzięki których stosowaniu można uzyskać dodatkowy plon w ciągu jednego okresu wegetacyjnego. Warzywa o krótkim okresie wegetacji nadają się do zastosowania jako te dodatkowe elementy.

Warzywa o długim okresie wegetacji (plon główny) Warzywa o krótkim okresie wegetacji (poplon lub przedplon)
  • bakłażan
  • burak czerwony
  • cebula
  • czosnek
  • dynia
  • fasola
  • groch
  • kapustne (oprócz kalarepy)
  • marchew
  • melon
  • ogórki
  • papryka
  • pomidory
  • seler
  • ziemniak
  • wężymord czarny korzeń
  • boćwina
  • buraczki majowe
  • kalarepa, odmiany wczesne
  • pieprzyca siewna (rzeżucha)
  • rzepa
  • rzodkiewka
  • sałata
  • szpinak
  • szpinak nowozelandzki
  • Większość warzyw uprawianych jako plon główny w większości przypadków może powrócić na to samo stanowisko po upływie co najmniej trzech lat, np. fasola, ogórek, sałata, czosnek, seler, marchew i ziemniak.
  • W przypadku wystąpienia nicieni, kiły kapusty, raka pomidora lub infekcji głownią cebuli - warzywa te mogą powrócić na poprzednie miejsce po minimum pięciu latach.
  • Warzywa takie jak kapustne, rzepowate, pietruszka, burak ćwikłowy i liściowy (boćwina), groch, cykoria, lepiej będą plonować w płodozmianach przynajmniej czteroletnich.
  • Dla cebuli, pora, ogórka, sałaty, selera, marchwi i fasoli wystarczający będzie płodozmian dwuletni.
  • Zmianowania nie wymagają: pomidor, papryka, bób, kukurydza cukrowa, możemy z powodzeniem uprawiać je corocznie na tym samym stanowisku. Nie zaszkodzi im jednak, jeżeli znajdą się w płodozmianie.
  • Przedplonem oraz poplonem dla plonu głównego nie mogą być gatunki z nim spokrewnione.
  • Przedplon nie może rosnąć na glebie świeżo nawiezionej; natomiast rośliny o krótkim okresie wzrostu możemy zastosować jako poplon po roślinach żarłocznych, w pierwszym roku po oborniku lub dużej dawce kompostu.
  • Na poplon nadają się gatunki roślin przeznaczone na zielony nawóz, bardzo dobre są gatunki ozime; niektóre sklepy oferują specjalne mieszanki tych nawozów przystosowane do konkretnych rodzajów gleby.
  • Jeżeli stosujemy płodozmian czteroletni, to w czwartym roku wysiewamy rośliny przeznaczone na nawóz, chociaż nie jest to przymusem.

Uprawa współrzędna

Zgodni sąsiedzi

Rośliny sąsiadujące ze sobą, oddziałują na siebie wzajemnie. Mogą sobie obopólnie przeszkadzać lub pomagać w rozmaity sposób, np. wykorzystując optymalnie składniki pokarmowe, czy światło, jedne rośliny mogą być podporą dla innych, mogą stanowić ochronę przed wiatrem itp. Ponadto poszczególne gatunki roślin wpływają na swój rozwój poprzez produkty przemiany materii i inne substancje wydzielane przez ich liście lub korzenie - mówimy wtedy o allelopatii.

Przykład zróżnicowanej uprawy współrzędnej - Capay w Kalifornii.

Przykład zróżnicowanej uprawy współrzędnej - Capay w Kalifornii.
 
Warzywa Zioła poprawiające ich smak
groch koper ogrodowy
ziemniak kolendra siewna, kminek zwyczajny, mięta pieprzowa
koper włoski cząber ogrodowy
sałata głowiasta cząber ogrodowy
rzodkiewka rzeżucha ogrodowa
burak ćwikłowy koper ogrodowy
pomidor pietruszka
cebula koper ogrodowy

Zasada uprawy współrzędnej jest więc prosta: należy tak dobrać poszczególne gatunki, aby konkurencja między nimi była jak najmniejsza, a pomoc jak największa. Rośliny uzupełniają się nad i pod ziemią, dopasowane są pod względem wymagań pokarmowych, czasami chronią się wzajemnie przed szkodnikami.

Niestety często jest tak, że dodatnia allelopatia zachodzi tylko w jednym kierunku, czasem nawet jedna z roślin wpływa dodatnio na inną, podczas gdy ta wpływa ujemnie na pierwszą. Innym problemem jest fakt, iż w literaturze dotyczącej tematu często spotyka się rozbieżne zalecenia co do połączeń danych gatunków. Wynika to z faktu, że różni autorzy zalecają jednocześnie np. inną rozstawę roślin, inne terminy sadzenia i siania, ponadto polecają różne odmiany. W dodatku allelopatia może mieć znaczenie lub nie w zależności od stanowiska i warunków klimatycznych. Z tych względów nie należy brać dosłownie tabeli zamieszczonych w tym rozdziale i używać ich jedynie jako wskazówek, sprawdzając każdorazowo jak wypada dana uprawa współrzędna w warunkach naszego ogrodu. Poniższe zestawienia są szczególnie godne wypróbowania:

Porada Do wypróbowania: zgodni sąsiedzi
  • wczesna marchew - cebula
  • późna marchew - por
  • fasola karłowa - burak ćwikłowy - cząber ogrodowy
  • seler - por
  • marchew - sałata - szczypiorek
  • pomidor - pietruszka
  • pomidor - seler
  • sałata - rzodkiewki - kalarepa
  • kapusta - fasola karłowa
  • ogórki - koper


Ponadto unikajmy takich zestawień:

Uwaga! Uwaga!
Do zapamiętania niezgodni sąsiedzi
  • sałata - pietruszka
  • koper włoski - pomidor
  • fasola karłowa - cebula
  • pomidor - groch
  • groch - fasola
  • ziemniaki - słonecznik
  • ziemniaki - pomidor
  • kapusta - gorczyca

Konkurencja

Uprawiane gatunki moją zróżnicowane wymagania pokarmowe, na jednym zagonie nie powinny rosnąć gatunki o bardzo dużych wymaganiach z gatunkami o małych wymaganiach, u których wystąpiłoby w takim przypadku ryzyko przenawożenia. Nie ma za to przeciwwskazań w łączeniu roślin o średnich wymaganiach z roślinami o wymaganiach dużych lub roślin o średnich wymaganiach z roślinami o małych. Warto pamiętać, że szczególnie dobrze na wzrost gatunków niemotylkowych wpływają gatunki roślin motylkowych, które dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi mają dostęp do atmosferycznego azotu, a z nimi także rośliny uprawiane współrzędnie.

Niektóre rośliny mają bardzo zróżnicowane zapotrzebowanie na wodę, dlatego problematyczna może być ich współrzędna uprawa. Przykładem jest tu marchew i cebula, które oprócz takich korzyści jak obopólna ochrona przed szkodnikami nie pasują zbytnio pod tym właśnie względem - cebula ma wymagania nieco mniejsze.

Warzywa zajmują różną powierzchnię, tutaj także należy odpowiednio dobrać rośliny i zostawić im tyle wolnej przestrzeni, ile wymagają.

Duże znaczenie w przypadku uprawy współrzędnej ma głębokość korzenienia się roślin. Łącząc rośliny pobierające składniki z głębszych warstw gleby z roślinami korzeniącymi się płytko można znacznie intensywniej wykorzystać zagony.

Ochrona przed szkodnikami

W ogrodach biologicznych ogranicza się stosowanie chemicznych środków ochrony roślin praktycznie do zera, dlatego uprawy stają się bardziej narażone na ataki szkodników i patogenów. Rozwiązaniem są tutaj uprawy współrzędne uwzględniające wpływ danego gatunku na ograniczenie lub nawet wyeliminowanie szkodliwego czynnika. Przykłady takiego rodzaju allelopatii przedstawia poniższa tabela:

Choroba/szkodnik Roślinny ochronne Szczególnie skuteczne kombinacje
Bawełnica korówka, mszyce nasturcja, lawenda, cząber ogrodowy
  • nasturcja pod drzewami owocowymi
  • róże i lawenda
  • fasola i cząber ogrodowy
Bielinek kapustnik koper, szałwia, rozmaryn, tymianek, mięta pieprzowa, bylica, pomidory, seler
  • kapusta z pomidorami
  • kapusta z selerem
  • kapusta z ziołami na brzegach zagonu
Mączniak prawdziwy czosnek, szczypiorek kilka roślin czosnku pod drzewami, krzewami, truskawkami czy różami
Mrówki lawenda, wrotycz pospolity, roszpunka róże z lawendą
Muchówki bazylia, wrotycz pospolity, orzech włoski orzech włoski w miejscu wypoczynkowym
Myszy, karczowniki czosnek, szachownica cesarska, wilczomlecz, ułudka ostrzeń, nostrzyk, słonecznik, narcyzy La Riante nostrzyk w zasięgu korony drzewa, słoneczniki lub narcyzy na brzegach zagonów
Nicienie aksamitka, nagietek lekarski wymienione rośliny jako rośliny okrywowe lub na brzegach zagonów
Pchełki ziemne bylica piołun, mięta pieprzowa, sałata, kwitnące pędy janowca
  • kapusta z sałatą
  • siewki ogórka i janowiec
Połyśnica marchwianka cebula, szałwia, rzeżucha marchew z cebulą lub rzeżuchą
Rdza porzeczkowo-wejmutkowa bylica piołun bylica piołun z porzeczką czarną
Ślimaki gorczyca, cebula, czosnek, nasturcja, szałwia, hyzop, tymianek skuteczność "względna"
Śmietka cebulanka marchew cebula z marchwią
Stonka ziemniaczana chrzan pospolity, jasnota, wrotycz pospolity, aksamitka intensywnie pachnące odmiany aksamitek wśród ziemniaków

Szczegółowe informacje dotyczące gatunków oddziałujących korzystnie lub niekorzystnie znajdują się w opisach poszczególnych roślin uprawnych

Przykłady

Przykładowe płodozmiany w małych ogrodach

Poniżej przedstawione zostały przykłady wieloletnich, kompleksowych płodozmianów z szerokim zastosowaniem zmianowania, ale tylko z minimalnym wykorzystaniem dobrodziejstw uprawy współrzędnej. Są to proste płodozmiany do wykorzystania w każdym ogrodzie. Ponadto rośliny zostały wprowadzone do zmianowania w sposób luźny - nie stosuje się tutaj podziału na rośliny wymagające, średnio wymagające i mało wymagające.

Warzywnik nr 1

Grafika: Plodozmian 1.jpg

Zagony nr 2, 5, 6, 7, 9 i 12 wymagają pełnego nawożenia kompostem (4 kg na m²), pozostałe nawozimy kompostem w ilości 1-2 kg na m² z wyjątkiem zagonu nr 10, który wymaga dodatkowego obornika lub bardzo dużej dawki kompostu. Możemy wykorzystać przerwy zimowe w uprawach i zasiać rośliny przeznaczone na nawozy - szerzej w rozdziale o nawożeniu.

Warzywnik nr 2

Grafika: Plodozmian 2.jpg

Zagony nr 1, 2, 3, 7, 8, 10, 12 wymagają nawożenia kompostem (4 kg na m²), ponadto rośliny na zagonie nr 4 potrzebują dodatkowego nawożenia lub dwukrotnie większej dawki kompostu. Pozostałe zagony nawozimy kompostem w ilości 1-2 kg na m², stosujemy także nawozy zielone tam, gdzie tylko zagony pozostają niezajęte przez inne rośliny.

Intensywna uprawa współrzędna

Zagon I rok II rok III rok
1 marchew+cebula kukurydza+fasola kapusta+seler
2 kukurydza+fasola kapusta+seler marchew+cebula
3 kapusta+seler marchew+cebula kukurydza+fasola

Marchew z cebulą

Rysunek przedstawia rozplanowanie uprawy w czasie i przestrzeni na zagonie o szerokości 1,2 metra.
875dd89df7551812b1635cc38447b0de.png
Rysunek przedstawia rozplanowanie uprawy w czasie i przestrzeni na zagonie o szerokości 1,2 metra.

Plonem głównym jest w tym przypadku marchew uprawiana współrzędnie wraz z cebulą z dymki oraz jeden rząd kopru ogrodowego.

Wczesną wiosną mieszamy z wierzchnią warstwą gleby kompost w ilości około 2 kg na m² i dodajemy ewentualnie niewielką dawkę popiołu drzewnego. Dobrym rozwiązaniem jest zmieszanie kilku nasion kopru z nasionami marchwi, co przyspieszy jej wschody. Cebula zgodnie z jej wymogami znajduje się na nieco suchszych rzędach zewnętrznych. Marchew może wymagać jednego zabiegu nawożenia pogłównego, zwłaszcza na lekkich glebach.

Z początku sierpnia, po zbiorze cebuli, siejemy na jej miejscu po dwa rzędy rzodkiewki w odległości około 15 cm od siebie, a na miejscu kopru dwa rzędy sałaty listkowej (dobra odmiana to Lollo Rossa) w odstępie około 20 cm. Powinno nam udać się je zebrać jeszcze przed końcem września. Zimującym poplonem jest roszponka wraz ze szpinakiem (szpinak kubański jest nieco bardziej zimotrwały), najlepiej siana rzutowo.

Kukurydza z fasolą tyczną

Schemat uprawy.

Schemat uprawy.

To ciekawy przykład uprawy współrzędnej stosowany jeszcze przez pradawnych indian.

Wczesną wiosną usuwamy pozostałości szpinaku i roszponki, głęboko spulchniamy glebę ale nie przekopujemy jej i dodajemy niewielką dawkę kompostu - około 1kg na m² lub ewentualnie niewielką ilość popiołu drzewnego, mieszając go płytko z glebą. Na tak przygotowanym zagonie możemy wysiać rzodkiewkę, sałatę głowiastą i kalarepę, pod warunkiem, że przykryjemy je włókniną lub folią perforowaną, nawet do początku maja. Podczas gdy sałata wciąż zajmuje zagon, siejemy dwa rzędy kukurydzy cukrowej, znów przykrywając ją włókniną do czasu aż wykiełkuje, lub sadzimy przygotowane sadzonki. Po upływie około 4 tygodni sałaty już nie powinno być na zagonie, po nie zacienionej stronie rzędów kukurydzy, tuż przy niej, wysiewamy fasolę tyczną lub jakąś inną odmianę fasoli, która wykorzysta kukurydzę jako podporę. Polecanym dodatkiem do uprawy jest cząber ogrodowy, odstraszający czarne mszyce od fasoli.

Uprawa zajmuje zagon aż do końca września. Powinniśmy teraz nawieźć glebę np. świeżym obornikiem lub pomiotem ptasim w ilości 4-6 kg na m², ewentualnie suszonym obornikiem w dawce nie większej niż 1kg na m². Następnie wysiewamy mieszankę żyta ozimego i wyki ozimej w ilości 12g żyta i 3g wyki na m² - międzyplon, który wykorzystamy jako zielony nawóz.

Kapusta z selerem

Schemat uprawy.

Schemat uprawy.

Na początku kwietnia przekopujemy płytko żytko z wyką i pozwalamy na krótki czas ugorować glebie (około 2-3 tygodnie). Jeżeli nie dodawaliśmy nawozu jesienią, teraz powinniśmy dodać do gleby kompost w ilości nawet 10-12 kg na każdy m². Następnie na początku maja sadzimy przygotowane sadzonki różnych odmian kapustnych - kapusty białej, czerwonej, jarmużu i kalafiora. Po środku zagonu sadzimy jeszcze rząd selera korzeniowego, w czerwcu możemy jeszcze zasadzić pomiędzy niego późne, zimowe odmiany pora. Cała uprawa wymaga przynajmniej dwóch zabiegów nawożenia pogłównego.

Po upływie października na zagonie powinien zostać jeszcze tylko jarmuż i por. Możemy teraz dodać do gleby niedojrzały kompost, tak by nie stykał się z pozostawionymi roślinami, i przykryć go warstwą pokosów trawy - będzie to dobre okrycie na zimę.

Dodatkowe zagony

Zagon przeznaczony na uprawę ziemniaków powinien mieć około 1,5 metra szerokości.

Zagon przeznaczony na uprawę ziemniaków powinien mieć około 1,5 metra szerokości.

Oczywiście powyższy przykład nie wyczerpuje wszystkich możliwości i nie wykorzystuje wielu popularnych warzyw. W większych ogrodach na przykład lubianą w uprawie rośliną jest ziemniak, dlatego śmiało można włączyć go do powyższego płodozmianu, najlepiej po kapuście z selerem. Zagon pod ziemniaki powinien być nieco szerszy, na około 1,5 metra, nawozimy go wiosną kompostem w ilości 4 kg na m². Zmieści się na nim wtedy dwa rzędy ziemniaków wczesnych, które w okolicach o sprzyjającym klimacie można posadzić już w połowie marca (południowo-zachodnie rejony Polski). Współrzędnie uprawiane ziemniaki nie wymagają okopywania, choć nie zaszkodzi im ono. Pomiędzy rzędami ziemniaków wysiewamy z początkiem kwietnia takie rośliny jak kminek, kolendra, aksamitka, szpinak, nasturcja, stanowiące dla ziemniaków ochronę przed szkodnikami i polepszające jednocześnie ich smak i aromat.

Pod koniec lipca, po zbiorze ziemniaków jest jest sporo czasu na poplon - tutaj mamy wiele możliwości, np. jarmuż z porem, koper włoski z cykorią endywią i cykorią włoską oraz cykorią Radicchio itp. Możemy też wysiać rośliny z przeznaczeniem na zielony nawóz.

Przykładowe płodozmiany w uprawie pod osłonami

W przypadku uprawy pod osłonami, tzn. w szklarniach czy pod folią, plonem głównym będą rośliny ciepłolubne, takie jak melon, papryka, pomidor, ogórek, dynia, fasola, oberżyna czy miechucha peruwiańska. Przedplonem oraz poplonem są rośliny o krótkich okresie wegetacji, np. sałata, kalarepa, rzodkiewka, ewentualnie rozsady warzyw. Płodozmiany ustalamy trzy lub czteroletnie. Jako dodatek do plonów głównych możemy wysiewać wszelakie zioła, których znaczna część także lubi ciepło.

Grafika: Plodozmian folia.jpg

Przykład intensywnego zagospodarowania nieogrzewanego tunelu foliowego. Wszystkie zagony wymagają bardzo dużych dawek kompostu rzędu 10 kg na m². Obornik stosujemy jedynie przed kalafiorem, gdyż istnieje niebezpieczeństwo przenawożenia sałaty.

Przykładowe płodozmiany w ogrodnictwie towarowym

Z racji swej kłopotliwości trudno zastosować uprawy współrzędne w gospodarce towarowej. W takim przypadku musimy jak najlepiej wykorzystać korzystne następstwo roślin po sobie lub np. sadzić pojedyncze krzaki pomidora czy pojedyncze selery w uprawie kapustnych, gdzieniegdzie zioła itp. Oto jak wygląda zmianowanie w takich przykładowych płodozmianach:

Rok Przykład 1. Przykład 2. Przykład 3. Przykład 4.
1
  1. kalarepa
  2. fasola karłowa
  3. żyto na nawóz
  1. **kapusta wczesna
  2. por
  1. sałata głowiasta
  2. *seler
  1. nawóz zielony
  2. **kalafior
2
  1. **kalafior
  2. sałata głowiasta
  3. cebula zimująca
  1. marchew
  2. endywia cykoria
  1. kalarepa
  2. buraki ćwikłowe
seler
3 seler
  1. bób
  2. *kapusta pekińska
  1. por
  2. fenkuł
*por
4
  1. *por
  2. cykoria endywia
  1. szpinak
  2. seler
  1. nawóz zielony
  2. **kalafior
marchew

**Wymagają pełnej dawki nawożenia: 40 kg obornika (kompostu)/10 m²;
*Wymagają połowy dawki nawożenia: 20 kg obornika (kompostu)/10 m².

Treść udostępniana na licencji GNU Free Documentation License . Źródło: Wikibooks

 

Autor: Wikibooks