Twórcą domina miał być legendarny chiński żołnierz i heros Hung Ming, żyjący na początku III wieku. Miała on wymyślić grę za pomocą tabliczek z kropkami po to, żeby zająć czas swoim żołnierzom podczas nocnego oczekiwania na atak wroga.
HISTORIA
Twórcą domina miał być legendarny chiński żołnierz i heros Hung Ming, żyjący na początku III wieku. Miała on wymyślić grę za pomocą tabliczek z kropkami po to, żeby zająć czas swoim żołnierzom podczas nocnego oczekiwania na atak wroga. Inne chińskie źródła podają, że gra ta została wymyślona przez chińskiego męża stanu w roku 1120. Jednak ówczesny chiński cesarz zamknął w swoim skarbcu zarówno akcesoria jak i opis gry. Dopiero po 7 latach ujrzała ona światło dzienne za sprawą jego syna. Należy jednak przypuszczać, iż chiński mąż stanu nie był twórcą gry w domino ale jako pierwszy usystematyzował i opisał grę znaną w Chinach od stuleci.
Pierwsze wzmianki o dominie w Europie pochodzą z XIV wieku. Ponoć grywano w nią na dworach w Wenecji i Neapolu. Być może słynny wenecki podróżnik Marco Polo, żyjący w latach 1254-1323, mógł sprowadzić do Europy oprócz makaronu czy porcelany również ideę użycia do gry kostek z kropkami. Bardzo prawdopodobne jest, że gra przyjęła tam nazwę od czarno-białego kostiumu z kapturem, przeznaczonego na bale maskowe. Ów kostium, często ozdobiony białymi i czarnymi punktami, do dziś nosi nazwę domino.
Osobiście jestem zwolennikiem teorii, że urodzony na Korczuli (obecnie Chorwacja) Marco Polo na pewno spotkał się z grą w domino w Chinach. Po swoim powrocie zapewne opowiadał "o dziwnej grze kamieniami z kropkami jak na kostce do gry". W oparciu o jego opis powstały być może pierwsze komplety do gry w domino. Jednakże bariera lingwistyczna sprawiła, że zarówno komplety jak i zasady gry różniły się od chińskiego pierwowzoru.
Jest też teoria, według której kamienie domina powstały z tradycyjnej punktowej kostki do gry, niezależnie w Chinach i Europie.
W Europie jej wynalezienie przypisuje się włoskim lub francuskim zakonnikom. Jedna z legend głosi, że nazwa gry narodziła się w XVII wieku we włoskim lub francuskim klasztorze. W czasach, kiedy w całej Europie królowała łacina, dwóch mnichów spędzało czas na układaniu w określonym porządku płaskich, kwadratowych, oznaczonych punktami kamieni. Zwycięzca ogłaszał swoją wygraną, cytując pierwsze słowa nabożeństwa wieczornego, a brzmiały one: Dominum Deum nostrum laudamus czyli Ciebie Boga wysławiamy albo Benedicamus Domino czyli Boże błogosław. A wymyślili ją po to aby skracała im godziny odosobnienia na jakie zostali skazani za grę... w kości.
Domino szybko zyskało popularność poza Włochami - we Francji, Hiszpanii i Austrii. Pod koniec XVIII wieku dotarło za sprawą francuskich jeńców wojennych do Anglii. Do Polski trafiło za sprawą licznej grupy emigrantów, którzy po powstaniu listopadowym opuścili kraj ale nie zerwali z nim całkowicie kontaktu. Największą popularnością domino szóstkowe cieszyło się w XIX wieku. Grywane było w całej Europie od Rosji aż po Hiszpanię a szczególnie popularne było we Francji, Holandii i Niemczech.
Obecnie w domino grywa się na całym świecie a szczególnie popularne jest na Karaibach oraz w krajach Ameryki Łacińskiej. Na Kubie domino uważane jest za grę narodową. Do gry w domino używa się nie tylko tradycyjnego zachodniego domina szóstkowego ale również innych zestawów kamieni nie tylko z kropkami (patrz: Inne Kropki).
SPRZĘCICHO
CZYLI CO JEST POTRZEBNE (ALBO I NIE) ŻEBY ROZEGRAĆ PARTYJKĘ....
Aby rozebrać partyjkę oprócz graczy i ich dobrych chęci przydałoby się:
ZESTAW KAMIENI DOMINA
MIEJSCE DO GRY
OPAKOWANIE NA DOMINO
AKCESORIA DO LICZENIA PUNKTÓW
DODATKOWE AKCESORIA
KAMIENIE
Komplet domina szóstkowego składa się z 28 kamieni. Każdy kamień podzielony jest na dwie połówki, na których umieszczone są "oczka" od 0 do 6 . Układ oczek jest taki sam jak na kostce do gry. Oczka oraz linia dzieląca kamienie na połówki są na ogół wyżłobione i pomalowane. Klasyczny komplet domina to białe kamienie z czarnymi oczkami. W niektórych kompletach kamienie mają na środku linii podziałowej gwoździki z wystającymi łebkami (z angielska zwane spinner lub pivot). Jego zadaniem jest ochrona awersu przed ścieraniem podczas mieszania talonu na stole. Długość kamieni jest dwa razy większa niż jego szerokość. Grubość kamienia powinna umożliwiać ustawienia go na krawędzi.
W Polsce komplet można kupić w cenie 2 "browarów" wypitych w pubie, zaś ładne domino w przyzwoitym etui kosztuje tyle co flaszka gorzałeczki.
Współcześnie kamienie są wykonywane najczęściej z tworzywa sztucznego ale można też kupić komplety drewniane. Oferowane są one w różnych rozmiarach i kolorach.
W internecie można znaleźć firmy, które oferują komplety z dowolnym logo na rewersie (normalnie jest on czysty). Nadają się one na prezent lub reklamówkę firmy.
MIEJSCE DO GRY
Do gry w domino można wykorzystać każdy gładki stół, na którym można wymieszać kamienie, ustawić je na krawędzi przed każdym z graczy, odłożyć talon i układać łańcuch z kamieni. W warunkach domowych nie ma z tym żadnego problemu. Gorzej jest "w terenie". Należy tam wykazać się odrobiną pomysłowości. Na szczęście stoły naszych rodzimych knajpek nadają się do gry. W warunkach polowych można z powodzeniem użyć większej deski do krojenia.
Kamienie są ustawiane przez graczy na stole (o ile stół jest stabilny). Gracze mogą również trzymać je w dłoni. Pomocne mogą okazać się specjalne stojaki na kamienie.
Są oczywiście firmy oferujące stoły do gry w domino. Przypominają one wyściełane materiałem stoły do gry w karty. Mogą być również wykonane jako nakładki na zwykły stół wyposażone w miejsca do układania kamieni dla poszczególnych graczy.
OPAKOWANIE NA KAMIENIE
Komplet kamieni jest sprzedawany w opakowaniu, które umożliwia jego przechowywanie.
Najczęściej stosowane są:
- pudełka; mogą być drewniane, metalowe, plastikowe lub tekturowe przeróżnej konstrukcji; od przypominających pudełko zapałek lub opakowanie na karty po zdobione drewniane pudełeczka wyposażone w cribbage
- sakiewki; wykonane z materiału woreczki umożliwiają dodatkowo przechowywanie dodatkowych akcesorii np. kości do gry
LICZENIE PUNKTÓW
Przy grach "na punkty" niezbędne mogą okazać się:
- ołówek i kartka; w barze najlepiej prowadzić zapis na podkładce do piwa; niektóre gry wymagają specjalnego arkusz do prowadzenia punktacji, który można bez trudu przygotować arkuszem kalkulacyjnym
- żetony; używane w kasynach dobrze służą do prowadzenia punktacji: mogą być zabierane z banku za zdobyte punkty lub odrzucane aż do stanu zerowego; żetony mogą być zastąpione przez zapałki lub guziczki
- liczydło; niektóre firmy oferują specjalne liczydła do prowadzenia punktacji
- cribbage; tradycyjne urządzenie ułatwiają zapis szczególnie przy grach typu "five"
DODATKOWE AKCESORIA
Akcesoria dodatkowe stosowane są rzadko w grach dominem szóstkowym.
Należą do nich:
- markery; służą m.in. do oznaczania, do której gałęzi łańcucha można dokładać kolejne kamienie; powszechnie stosowane w grach typu "train" mają tam formę "ciufci"
- podkładka centrująca; służy do formowania "gwiazdy" lub "krzyża" z miejscem na dublet w środku; może być używana w tych grach gdzie dublet otwierający jest jedynym spinnerem
- stojaki na kamienie; standardowe wyposażenie gier do remika kostkowego
SYSTEMATYKA
Domino grywane na Starym Kontynencie oraz obu Amerykach możemy podzielić na:
- Domino klasyczne (zwykłe) - gracze układają łańcuch z kamieni; zwycięzcą partii zostaje ten kto dołoży do łańcucha wszystkie swoje domina jako pierwszy; zwycięzcą rozgrywki zostaje ten kto zgromadzi odpowiednią ilość punktów liczonych po zakończeniu każdej partii; według tych zasad domino grywane jest na całym świecie
- Domino "na punkty" - gracze układają łańcuch z kamieni; zwycięzcą rozgrywki składającej się z kilku partii zostaje ten kto najszybciej zdobędzie określoną liczbę punktów; punkty dopisywane są do konta graczy nie tylko po zakończeniu partii ale i w trakcie jej trwania
- Domino karciane - używa się w nich kostek domina zamiast klasycznej talii kart; powstawały tam gdzie z różnych względów prawo zakazywało gry w karty; przykładem może być TEXAS 42, gra którą wymyślili dwaj nastoletnie baptyści, którym wiara zabraniała gry w karty; w domino można grać w gry przypominające pokera, "oczko", brydża czy remika
- Domino-Samotnik - gry z użyciem domina dla jednej osoby; przypominają swoim charakterem karciane pasjansy
Dokładanie kostek:
- Liczba oczek stykających się połówek kamieni musi być identyczna
- Suma oczek stykających się połówek kamieni musi być określona (np. MATADOR)
- Oczka na stykających się połówkach kamieni muszą spełniać jakieś określone kryteria
- Brak dobierania; gracze używają do gry tylko kostek otrzymanych przy rozdaniu (np. Domino Węgierskie)
- Brak dobierania bo kostki podzielone są równo dla wszystkich graczy; talon jest pusty
- Dobieranie jest przymusowe jeżeli gracz nie ma kamienia, który może zgrać; dobieranie trwa aż talon jest pusty lub osiągnie określoną wartość graniczną najczęściej 2 kamienie
- Dobieranie nie jest przymusowe
Zasady dobierania:
- Gracz dobiera jeden kamień i może go od razu zgrać
- Gracz dobiera jeden kamień i nie może go od razu zgrać
- Gracz dobiera określoną liczbę kamieni ale może zgrać tylko jeden
- Gracz dobiera kamienie aż wyciągnie kamień, który umożliwia mu kontynuowanie gry
- Gracz dobiera kamienie aż ilość kamieni w jego ręce osiągnie określoną ilość
- Bez spinnerów
- Z jednym spinner'em (najczęściej jest nim pierwszy wyłożony dublet)
- Wszystkie dublety są spinner'ami
- Każdy z graczy wyciąga z talonu jeden kamień; wygrywa ten, którego kamień ma największą ilość oczek.
- Pierwszą partię zaczyna gracz wybrany przez losowanie a każdą następną kolejny z lewej
- Partię zaczyna gracz mający kamień [6-6]
- Partię zaczyna gracz mający najwyższy dublet
- Partię rozpoczyna gracz, który wygrał poprzednią "przez domino!"; jeżeli wszyscy spasowali następną partię rozpoczyna gracz, który dołożył ostatni kamień lub rozpoczynającego wyznacza losowanie
- Pierwszą partię rozpoczyna gracz mający dublet szóstek [6-6]; kolejną partię rozpoczyna gracz, który wygrał poprzednią; w przypadku remisu kolejną partię rozpoczyna gracz mający [6-6]
- Zawsze [6-6]; jeżeli gracz nie ma takiego kamienia prawo rozpoczęcia przechodzi na następnego gracza w kolejności
- Najwyższy dublet; jeżeli gracz nie ma takiego kamienia prawo rozpoczęcia przechodzi na następnego gracza w kolejności
- Kamień określony w regułach danej gry jako otwierający
- Dowolny kamień (otwarcie rodem z Francji)
- 2-4 graczy: liczba kamieni = 9 - ilość graczy
- 2-4 graczy: liczba kamieni = 8 - ilość graczy
- 2-4 graczy: 5 lub 6 kamieni dla każdego
- 2-4 graczy: 2 graczy - 7 kamieni, 3 lub 4 graczy - 5 kamieni
- 4 graczy: po 7 kamieni dla każdego
- jamajskie (3 graczy) : odkładamy na bok [0-0]; po 9 kamieni dla każdego
- "z wdową" (3 graczy): po 9 kamieni dla każdego; rozpoczyna gracz mający [6-6] i zabiera jedyny kamień z talonu zwany "wdową"
- 6-9 graczy: po 3 kamienie dla każdego
- wietnamskie: każdy z graczy otrzymuje jeden kamień; zaczyna ten kto ma [6-6]; jeżeli nikt nie ma to gracze dobierają z talonu po jednym kamieniu aż któryś wyciągnie [6-6] i rozpocznie grę
- węgierski: 2 graczy - 12 kamieni, 3 graczy - 8, 4 graczy - 6; w talonie zawsze pozostają 4 kamienie
- przez domino!: zwycięża gracz, który jako pierwszy wyłożył wszystkie swoje kamienie na stół; zgodnie ze starą zasadą kładąc ostatni kamień gracz ogłasza swoje zwycięstwo mówiąc: domino!
- na punkty: gdy wszyscy spasują zwycięża osoba, której suma oczek na wszystkich kamieniach pozostałych w jego ręku jest najmniejsza; sytuacja taka nazywana jest "blokadą": żaden z graczy nie może już zgrać kamienia na stół a dobierać już nie można
- Gracz , który zwyciężył partię dopisuje do swojego konta liczbę punktów równą sumie oczek na kamieniach, które pozostały w rękach jego przeciwników
- Gracz , który zwyciężył partię dopisuje do swojego konta liczbę punktów równą sumie oczek na kamieniach, które pozostały w rękach jego przeciwników pomniejszoną o ilość oczek z jego kostek
- Gracz za zwycięstwo dostaje jeden punkt
- Gracz otrzymuje punkty zarówno w trakcie partii (zgodnie z regułami danej gry) oraz za jej wygranie
- Jeden z graczy uzyskał określoną ilość punktów
INNE KROPKI
Domino szóstkowe rozpowszechnione jest przede wszystkim w Europie. Ale na świecie grywa się także innymi kompletami kamieni. Poniżej przedstawiono zestawienie wraz z zastosowaniem różnych odmian domina czy też gier z użyciem kamieni.
Domino Szóstkowe
Komplet składa się z 28 kostek; większość gier przeznaczona jest dla 2-4 graczy; już 6 graczy wymaga zastosowania dwóch kompletów domina szóstkowego
Domino Ósemkowe
Popularne w Austrii i Szwajcarii. W komplecie takiego domina znajduje się 45 kamieni, a na każdym z nich jest od 1 do 8 punktów.
Domino Dziewiątkowe
Komplet składa się z 55 kamieni. Przeznaczone jest dla 1-6 graczy. Przy pomocy takiego kompletu można rozgrywać wszystkie gry jak dla domina szóstkowego. Zestaw taki szczególnie upodobali sobie kubańczycy. Może dlatego gra według klasycznych zasad grywana takim zestawem nosi nazwę Cuban Domino. Grywają oni również w grę o nazwie Longana. Jest to gra dla czterech graczy prowadzona według podobnych zasad jak Mexican Train. Oryginalnie w USA zestaw taki służy do gry w Chicken Foot.
Domino takie służy klasycznie do gry w Mexican Train. W skład zestawu do takiej gry prócz kompletu składającego się z 91 kamieni wchodzi "stacja" oraz malutkie różnokolorowe figurki lokomotyw. Prócz tej gry można grać w wszystkie klasyczne gry oraz Chicken Foot. Zestaw ten przeznaczony jest dla większej ilości graczy (5 do 8). Podobne zasady jak Mexican Train ma rozgrywana dominem szóstkowym gra Slosh.
Komplet do gry nawet do 12 graczy, składający się z ze 135 kamieni o oznaczeniach od 0 do 15.
Domino Osiemnastkowe
Komplet do gry bardzo dużej ilości graczy, składający się ze 190 kamieni. Głównie do wieloosobowej gry w Mexican Train i Chicken Foot.
Domino Cyfrowe
Zamiast oczek na kamieniach umieszczone są cyfry. Podobno ułatwiają liczenie. W USA dedykowane jest grze Horse Race.
Komplet skład się z 28 kamieni z tą różnicą, że zamiast oczek stosuje się obrazki, kolory czy symbole. Motywów musi być siedem czyli tak jak w zwykłym dominie szóstkowym. Domino to jest uważane powszechnie jak przeznaczone tylko dla dzieci, które nie potrafią liczyć i dlatego obrazki mają motywy z popularnych bajek. Można stosować je w tych grach gdzie możemy obyć się bez liczenia oczek. Można więc grać w domino klasyczne, z dobieraniem i bez, ze spinnerem i bez, w Bergen, Sebastopol, Blind Hugie , Domino Węgierskie czy Collecting Dominoes.
Remik Kostkowy
Jest to gra w Remika, w której karty zastąpiono kostkami z kolorowymi numerami. Komplet z składa się ze 108 kamieni (13 cyfr w 4 kolorach + 2 razy "buźki" czyli jokery) oraz czterech stojaków do układania kamieni. Zasady są takie same jak w klasycznym Remiku. Jest to doskonała gra rodzinna, której zasad można się szybko nauczyć. Jak głosi legenda wynalazcą odmiany kostkowej był rumuński stolarz, który przeniósł Remika na drewniane klocki po tym jak w 1930 roku władze rumuńskie zakazały gry w karty. Pomysł taki ma wiele zalet. Kamienie są łatwiejsze w użyciu, numery ułatwiają podliczania punktów a wykorzystując podstawki ręce pozostają wolne i na stole pozostaje dużo wolnego miejsca. W sprzedaży jest wiele kompletów do tej gry (np. Rummikub).
Kamienie domina używanego w Chinach i Korei mają podobny kształt i oznaczenie. Są jednak węższe i dłuższe. Komplet składa się z 32 kamieni. Cechą charakterystyczną jest to, że brak jest oznaczenia zerowego czyli "mydła" a tylko są kropki od 1 do 6. Kamienie są czarne bez kreski rozdzielającej połówki. Oczka są białe z wyjątkiem oczek jedynek i czwórek, które są czerwone (jak w chińskiej kostce do gry) oraz połowa oczek w szóstce również jest czerwona. Jedenaście kostek jest podwójnych (cywile) czyli 22 sztuki a pozostałe 10 kamieni (wojaki) tworzą 4 pary o takiej samej ilości punktów oraz tzw. "parę najwyższą" czyli [4-2][2-1].
Zasady gier stosowane przy grze dominem chińskim są odmienne niż na Zachodzie. Nie układa się z nich łańcuchów ale używa się ich jak kart układając pary lub przebijając kamienie wyłożone przez przeciwnika.
- z kompletu podstawowego usnąć wszystkie kostki z mydłami
- z kompletu dodatkowego przełożyć do podstawowego 11 kamieni
[6-6][6-5][6-4][6-1][5-5][5-1][4-4][3-3][3-1][2-2][1-1], i już mamy kamienie zwane "cywilami"
- pozostałe kamienie z kompletu podstawowego tworzą 5 par zwanych "wojskiem"
czyli otrzymujemy
cywile
[6-6][6-5][6-4][6-1][5-5][5-1][4-4][3-3][3-1][2-2][1-1]
[6-6][6-5][6-4][6-1][5-5][5-1][4-4][3-3][3-1][2-2][1-1]
wojsko
[5-4] [5-3] [4-3] [3-2] [4-2]
[6-3] [6-2] [5-2] [4-1] [2-1]
Mah Jong
Czyli po polsku Madżong. Jedna z najciekawszych gier prowadzona z użyciem kostek. Przeciętnemu użytkownikowi komputerów kojarzy się z układanką prowadzoną na ekranie komputera za pomocą kamieni z dziwnymi chińskimi oznaczeniami. Jednakże prawdziwy Madżong to starochińska gra dla czterech osób rozgrywana bardziej jak gra w karty niż w domino. Legenda głosi, że kostki Madżonga stworzyli żeglarze podróżujący po rzekach Chin, bowiem wiatr zdmuchiwał im karty do wody. Kiedy powstał Madżong zdania są podzielone. Jedne źródła podają, że w XIX wieku i pochodzi od zachodniej gry w karty zwanej Remikiem. Inne przypisują Madżongowi starożytne pochodzenie od gier grywanych w Chinach od tysięcy lat. Rozgrywany jest on za pomocą kompletu składającego się ze 144 kamieni pogrupowanych następująco:
- Pałeczki Bambusowe (Bambusy) - ponumerowane od 1 do 9; każdy występuje 4 razy (4x9=36 kamieni)
- Koła (Monety) - ponumerowane od 1 do 9; każdy występuje 4 razy (4x9=36 kamieni)
- Cyferki (Tysiączki) - ponumerowane od 1 do 9; każdy występuje 4 razy (4x9=36 kamieni)
- 4 Strony Świata (4 Wiatry) - północ, południe, wschód, zachód; każdy występuje 4 razy (4x4=16 kamieni)
- 3 Smoki (3 Kolory) - czerwony, zielony i biały; każdy występuje 4 razy (4x3=12 kamieni)
- 4 Kwiaty - drzewa śliwy (wschód), orchidea (południe), chryzantema (zachód) i bambus (północ) (4 kamienie)
- 4 Pory Roku - wiosna (wschód), lato (południe), jesień (zachód) i zima (północ); (4 kamienie)
W dużym uproszczeniu w tradycyjnej grze celem jest poprzez dobieranie i wyrzucanie kostek utworzenie zwycięskiego układu, który składa się z jednej "pary" i czterech "trójek". Gracze w karty znajdą w Madżongu uderzające podobieństwo do gry w Remika. Jednakże Madżong przewyższa go bogactwem używanych rekwizytów oraz przepięknym i poetyckim żargonem używanym przez graczy. Oto przykładowe nazwy układów kostek: "brudny taniec parami", "trzech mandarynów" czy "trzynaście cudownych latarni". Istnieją niezliczone warianty tej gry. Inaczej grywany jest w Chinach, Tajwanie czy Japonii. Również w USA gdzie dotarł za sprawą licznej grupy emigrantów doczekał się wielu nowych konwencji.
Reguły gry w Madżonga po polsku można znaleźć na stronie MahJongg.
Madżong w Polsce jest do nabycia w sklepie internetowym Planszomania.
 |  |
ŻARGON
CZYLI MINI SŁOWNICZEK GRACZA W DOMINO
- Blokada
- żaden z graczy nie może już zgrać kamienia na stół a talon jest już pusty lub zamknięty
- Ciężki kamień
- kamień o dużej liczbie oczek
- Dublet
- kamień o identycznych połówkach np. [5-5]
- Domino!
- słowo jakie wypowiada gracz w chwili gdy zgrywa jako pierwszy swój ostatni kamień
- Five (z ang.)
- rodzina gier, w której punkty zdobywa się gdy suma oczek na końcach wszystkich ramion łańcucha jest wielokrotnością liczby 5; po polsku można mówić, że gra się w "piątki"
- Krowa
- dublet [6-6]
- Lekki kamień
- kamień o małej liczbie oczek
- Lewa
- pojęcie stosowane w grach karcianych; zwrot wziąć lewę oznacza wyjście w danej kolejce najwyższą kartą, która bije karty przeciwników
- Mydło
- połówka kamienia bez oczek czyli zero
- Oczy Węża
- dublet [1-1]
- Otwarcie
- rozpoczęcie partii; w otwarciu najważniejsze jest kto rozpoczyna i jakim kamieniem
- Partia
- jedno rozdanie kamieni i rozegranie nimi gry
- Pas (z fr.)
- w grze w karty: zwrot oznaczający rezygnację z dalszej licytacji lub gry; tutaj: sytuacja w grze gdy gracz nie ma kamienie, który może zgrać; mówi się, że "gracz pasuje" czyli jest omijany w danej kolejce
- Podwójne Mydło (lub Mydła)
- dublet [0-0]
- Rozgrywka
- składa się z kilku partii; kończy ją zdobycie przez jednego z graczy określonej liczby punktów
- Spinner (1) (z ang.)
- dublet do którego możemy dokładać dodatkowe kamienie również do jego krótszych boków czyli może się on stykać z więcej niż dwoma kamieniami; tworzy się wówczas wokół dubletu krzyż lub gwiazda; najczęściej jest nim tylko pierwszy dublet i wówczas gracze mogą dokładać kamienie do czterech końcówek łańcucha zamiast dwóch; są również warianty gier z wieloma spinnerami; brak polskiego odpowiednika
- Spinner (2) (rzadziej: pivot) (z ang.)
- gwoździk z zaokrąglonym łebkiem wbity na środku linii podziałowej kamienia; jego zadaniem jest ochrona awersu przed ścieraniem podczas mieszania kamieni na stole; handlowy zwrot "dominoes with spinners" oznacza komplet domina z kamieniami posiadającymi właśnie takie gwoździki; brak oficjalnego polskiego odpowiednika; mnie podobają się określenia "domino z ćwiekami" oraz "domino z nitami".
- Talon
- kamienie jakie pozostają po rozdaniu, z talonu gracze dobierają kamienie w trakcie gry
- Talon Zamknięty
- talon, w którym pozostały jeszcze kamienie ale nie można już ich dobierać; najczęściej gracze dobierają do momentu, gdy pozostaną się w nim dwa ostatnie kamienie (zamknięcie talonu)
- Wygrana przez domino!
- zwycięża gracz, który jako pierwszy wyłożył wszystkie swoje kamienie na stół; zgodnie ze starą zasadą kładąc ostatni kamień gracz ogłasza swoje zwycięstwo mówiąc: domino!
- Wygrana na punkty
- gdy wszyscy spasują zwycięża osoba, której suma oczek na wszystkich kamieniach pozostałych w jego ręku jest najmniejsza
- Zamknięcie Talonu
- sytuacja w grze, w której gracze nie mogą już dobierać kamieni pozostałych w talonie (talon zamknięty)
FIVE
Jest to cała rodzina gier popularna w krajach anglosaskich. Są to gry na punkty. Ich cechą charakterystyczną jest to, że gracz dokłada kolejny kamień do łańcucha zgodnie z klasycznymi zasadami ale stara uczynić to w taki sposób, żeby suma oczek na końcach wszystkich ramion łańcucha była podzielna przez 5.
Zdobywanie punktów:
- po dołożeniu kamienia każdorazowo liczy się punkty równe ilości oczek na połówkach kamieni na wszystkich końcach gałęzi łańcucha
- dublet na końcu ramienia liczy się podwójnie czyli [6-6] to 12 punktów, [5-5] to 10 punktów itd., dokłada się go prostopadle do łańcucha
- przy grze ze spinnerami w momencie dołożenia kamienia do drugiego (dłuższego) boku spinnera (dubletu), jego końcówki przestają się liczyć punktowo; dostawienie kamienia do jednej z końcówek (krótszego boku) spinnera aktywuje punkty na tym ramieniu gałęzi układu
- gracz dopisuje do swojego konta punkty jeżeli są one podzielne przez 5 (czyli 5, 10, 15, 20 itd.)
- gracz, który wygrał partię "przez domino!" lub "na punkty" zdobywa dodatkowo sumę oczek z kamieni jakie pozostały w rękach jego przeciwników zaokrągloną do wielokrotności liczby 5
przykład: gracz zdobywa 5 punktów ([3-6] = 3 + [1-1] = 2); gra bez spinnera
przykład: gracz zdobywa 20 punktów; gra z pierwszym dubletem (tutaj:[5-5]) jako spinnerem
Bardzo pomocny do liczenie punktów jest cribbage. Do liczenia punktów można użyć również zapałek: 1 zapałka = 5 punktów. Przy prowadzeniu zapisu na papierze: 1 kreska = 5 punktów. Wygrywa ten kto pierwszy zgromadzi 61 zapałek lub kresek.
Gry te są popularne w Stanach Zjednoczonych oraz na Wyspach Brytyjskich. Gry z tej rodziny są grywane w różnych konwencjach i pod różnymi nazwami. Rozgrywane są według nich turnieje (Five Tournament).
Zgodnie z przyjętą w tym opracowaniu nomenklaturą dzielimy je na:
- gry bez spinnera
Muggins - grywana od początku XX wieku w angielskich pubach - gry z pojedynczym spinnerem
Sniff - z ułomnym spinnerem
All Fives - pierwszy dublet jest spinnerem
Seven Go - gracz może dokładać kolejne kamienie jeżeli dołożył dublet lub "zapunktował"
Seven-Toed Pete - dla 4 graczy grających indywidualnie ale bez liczenia punktów za "układ piątkowy"; gracz może dokładać kolejne kamienie jeżeli dołożył dublet lub "zapunktował"
Seven Rocks - dla 4 graczy ale grających parami przeciw sobie; odmiana turniejowa; rozpowszechniona w USA - gry z wieloma spinnerami
Five Up - każdy dublet użyty w grze staje się spinnerem
Horse Race - gracz może dokładać kolejne kamienie jeżeli dołożył dublet lub "zapunktował"; każdy dublet użyty w grze staje się spinnerem; grywana jest dominem z cyframi zamiast oczek; rozpowszechniona w USA
Z grami typu "five" spokrewnione są gry All Threes oraz Threes'n'Fives.
WRÓŻBY
Czyli jak odnaleźć los w kamieniach domina?
Z reguły domino wykorzystuje się do gry, ale może też posłużyć do wróżenia. Jednak pamiętaj, stosowanie tych samych kości do wróżb i do gry jest bardzo niebezpieczne. Nie należy również pytać domina o los częściej niż raz na tydzień.
Prawdopodobnie wróżenie z domina wywodzi się z wróżenia za pomocą kości do gry.
Wróżenie za pomocą domina wygląda następująco: z wymieszanego talonu losowo wyciąga się trzy kostki i odczytuje ich znaczenie. Traktujemy wszystkie trzy znaczenia jako jedną całość. Wymaga to dużej dozy wyobraźni i wyczucia osoby, której się wróży. Losowanie może być dokonywane z powtórzeniami (wylosowana kostka wraca do pozostałych i może być losowana jeszcze raz), albo bez powtórzeń (każdą kostkę losujemy tylko raz).
Poniżej przedstawiono jedną z interpretacji poszczególnych kamieni:
[6-6] najlepsza kość!; same sukcesy; spełnienie wszystkich marzen i pragnień;powodzenie
[6-5] twój czyn przyniesie Ci szacunek; bliski przyjaciel lub dobroczyńca; wykaż cierpliwość i wytrwałość
[6-4] proces lub kłótnia o majątek; wynik niepomyślny dla Ciebie
[6-3] będziesz podróżować lub podróż wpłynie na Twój los; urlop będzie udany, a podróż przyniesie Ci coś trwałego
[6-2] przed Tobą ogromne szczęście i znaczna poprawa sytuacji!; ale uważaj - to jest tylko dla uczciwych
[6-1] zapowiedź końca problemów; może ślub?; dobry przyjaciel pomoże Ci wyjść z kłopotów
[6-0] strzeż się fałszywych przyjaciół!; możesz spodziewać się przykrości z powodu odmowy
[5-5] znak zmian, które zakończą się sukcesem: nowe miejsce życia, nowy sposób na pieniądze
[5-4] zyski i pomyślność materialna; nie ryzykuj jednak!; teraz nie jest to dobry czas na inwestycje
[5-3] dobra, spokojna atmosfera; otrzymasz dobrą radę od kolegi, gościa lub swojego szefa
[5-2] znak narodzin; przyjaciel będzie miał wpływ na Ciebie, bo jest cierpliwy i tolerancyjny
[5-1] afera miłosna; spotkanie z kimś interesującym; zakończenie będzie przykre dla zakochanych
[5-0] nadchodzi smutek!; bądź bardzo ostrożny!; przemyśł wszystko zanim cokolwiek powiesz
[4-4] szczęście; zabawa, odpoczynek, uroczystość; wielkie przyjęcie w wielkim budynku
[4-3] spodziewasz się problemów i rozczarowań?; znajdziesz radość i szczeście; sukcesy
[4-2] ktoś ze znajomych oszukuje Cię; przeszkody, straty, włamanie; nie najszcześliwsze zmiany
[4-1] spłać choćby najważniejsze długi; przed Tobą spore kłopoty finansowe; wszystko zakończy się pomyślnie
[4-0] nieprzyjemna wiadomość; odwlecze się to, na co czekasz; doznasz rozczarowania w miłości
[3-3] przeszkody w życiu uczuciowym; zazdrość i strapienie; finanse pozostaną jednak w porządku
[3-2] zalecana ostrożność w sprawach finansowych; oczekuj raczej przyjemnych zmian
[3-1] odpowiedź brzmi: nie!; uważaj na kłody rzucane przez obcych; niektóre wiadomości mogą Ci się przydać
[3-0] nie jest to dobry znak; czekają Cię kłopoty w domu i pracy
[2-2] dostaniesz to czego chcesz; czeka Cię sukces zawodowy i osobisty; Twoi wrogowie jednak nie śpią
[2-1] problemy finansowe oraz możliwa strata pieniędzy; jednak to dobry znak dla starych znajomych
[2-0] dobry znak do poznawania i podróży; to coś co Cię martwi - może powodować kłopoty
[1-1] nie odkładaj ważnej decyzji, którą i tak musisz podjąć; ta kość zapowiada harmonię i uczucie
[1-0] ciekawe wiadomości otrzymasz od kogoś nieznajomego; nie ufaj mu jednak za bardzo
[0-0] najgorszy znak: wszystko co zrobisz pójdzie na marne; nie czeka Cię nic dobrego
ŹRÓDŁA
Strona powstała pierwotnie w oparciu o źródła angielskojęzyczne znalezione w internecie. Wydane w Polsce książki o grach nabyłem później (głównie: Allegro) i pomogły mi one w weryfikacji umieszczonych na stronie informacji. Dlatego mój internetowy poradnik dla graczy w domino jest cały czas aktualizowana i zmieniany.
Źródła internetowe:
Domino-Games.com - angielskojęzyczny portal w całości poświecony grze w domino. Można znaleźć tam informacje na temat zasad gier, historii, książek, klubów, programów, sklepów itp. Na stronie jest oczywiście mnóstwo odsyłaczy, w tym również na moją skromną stronkę. Polecam!
Western Domino Games - strona w języku angielskim zawiera szeroki opis gier w domino szóstkowe ale również w domino dziewiątkowe, dwunastkowe a nawet piętnastkowe; znajdziesz tu również informacje na temat historii i systematyki gier w domino
Chinese Domino Games - strona w języku angielskim zawiera szeroki opis gier w domino chińskie znajdziesz tu również informacje na temat historii i systematyki gier w domino chińskie
Puremco Domino Games - strona w języku angielskim będąca witryną internetowego sklepu zajmującego się sprzedażą domina wraz z akcesoriami; znajdziesz na niej opisy wielu gier w domino zachodnie oraz chińskie a także nowymi zestawami oferowanymi przez Puremco
Domino Plaza - strona w języku angielskim o grach w domino
Domino Games - strona w języku angielskim zawiera opis gier w domino zachodnie i orientalne
Texas 42 - A Game of Dominos - strona w języku angielskim dotycząca gry Texas 42
Jose's Page on Domino Games in Puerto Rico! - strona w języku angielskim o grach w domino z Portoryko
Double-Six Dominoes - strona w języku angielskim, z której można ściągnąć darmową wersję programu do gry w domino zgodnie z zasadami Five Up
Shark Dominoes - strona w języku angielskim, z której można ściągnąć shareeware'ową wersję programu do gry w domino zgodnie z zasadami gry Muggins
Karibino Dominoes - strona w języku angielskim, z której można ściągnąć shareeware'ową wersję programu do gry w domino zgodnie z klasycznej zasadami dla trzech graczy
Windows Dominoes Games - strona w języku angielskim, z której można ściągnąć shareeware'ową wersję programu do 3 gier: All Fives, Moon i Texas 42
Kurnik - tutaj można pograć w domino z innymi graczami z sieci (zasady gry); gra się zgodnie z zasadami gry Muggins lub All Fives
Domino Online - Wirtualna Polska - tutaj można pograć w domino z innymi graczami z sieci (zasady gry); organizowane są nawet turnieje; gra się zgodnie z zasadami gry All Fives
Literatura w języku polskim:
Erwin Glonnegger - Leksykon gier planszowych: bogato ilustrowany poradnik dla graczy lubiących tradycyjne gry; większość gier została objaśniona w ten sposób, że po zdobyciu niezbędnych akcesoriów, możliwe jest ich wypróbowanie; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino tradycyjne, domino węgierskie, domino włoskie, domino francuskie, bariera (blokada), dominosa, kwadrat domina
Praca zbiorowa - Encyklopedia gier: niewyczerpane źródło zawierające szczegółowe opisy ponad 250 gier i zabaw; prócz opisów tradycyjnych planszówek znajdziemy tu również gry w karty a także gry ruchowe np. gra w dwa ognie; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino tradycyjne, blokada, krzyż, podwójny krzyż, krzyż maltański, krzyż z dubletem dziewiątek, cypr, muggins, piątki (five), bergen, matador, ślepe domino; znajduje sie w niej również opis gry w madżonga!
Marek Penszko - DOMINO gry * łamigłówki * pasjanse: jedyna polska książka poświęcona w całości grze w domino; oprócz historii i zasad podstawowych gier znajdziemy w niej przykłady zawiłych problemów matematycznych i pasjonujących łamigłówek dotyczących domina; szczegółowo opisane są w niej następujące gry: domino tradycyjne, jubileusz, sewastopol, matador, muggins, bergen, solo, leiden, rytmino, wykładanka oraz trzy pasjanse: łańcuch, trójkąt i piramida
Lech Pijanowski - Skarbnica gier: zawiera opisy wielu znanych gier towarzyskich wraz z ich mniej znanymi konwencjami i wariantami; nie jest encyklopedią a raczej poradnikiem dla prawdziwego gracza; książka składa się z dwóch wzajemnie uzupełniających się części: jedna to opisy gier a druga - ilustracje przykładów do nich; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino tradycyjne, błyskawica, domino ślepe, bergen, domino piątkowe, domino trójkowe, muggins, matador, domino kwadratowe, domino na planszy, rytmino, domo-solo
Lech Pijanowski - Przewodnik gier: kultowy wśród polskich pasjonatów tradycyjnych gier przewodnik po blisko 300 grach poczynając od wszelakich planszówek, domina, gier w karty a na grach dla samotnych i pasjansach kończąc; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino tradycyjne, błyskawica, domino ślepe, bergen, domino piątkowe, domino trójkowe, muggins, sewastopol, domino do celu, matador, czterdzieści dwa, bingo, cribbage dominowy, kwadryle, domo-solo
Praca zbiorowa - Mini encyklopedia: gry towarzyskie: źródło zawierające szczegółowe opisy ponad 260 gier i zabaw; mały, poręczny format umożliwia korzystanie z niej wszędzie; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino tradycyjne, domino tradycyjne zespołowe, błyskawica, domino do celu, domino ślepe, domino dobierane, dublety, sewastopol, piątki, trójki, piątki i trójki, matador, bergen, czterdzieści dwa, bingo dominowe, cribbage dominowy, domino obrazkowe
Barb Whiter - Księga Gier: książka zawiera ponad 200 opisów gier oraz zabaw w domu i na powietrzu, dla jednej osoby i wielu graczy, dla dorosłych i dla dzieci; oprócz opisów gier znanych znajdziemy też opisy gier w Polsce mało popularnych lub zupełnie nieznanych; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: bergen, blokada, cypr, domino tradycyjne, krzyż, krzyż maltański, krzyż z dubletem dziewiątek, matador, podwójny krzyż, same piątki, ślepy hubert; znajduje sie w niej również opis gry w madżonga!
Wojciech Pijanowski - Gry, w które grałem: książka zawiera pełne zasady prawie 60-ciu tradycyjnych gier; opisom towarzyszą liczne szkice pomagające zrozumieć zasady; rekwizyty do większości gier można znaleźć w każdym domu lub też są bardzo proste do wykonania własnoręcznie; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino blokowane, dominowe bingo oraz wszystkie piątki
Michael Fuchs, Konrad Haase - Gry dla całej rodziny: bardzo miły poradnik opisujący tradycyjne gry rodzinne znane jak i mniej znane; akcesoria do większości z nich znajdują się w każdym domu lub są łatwe do zdobycia przy niewielkich nakładach finansowych; szczegółowo opisane są w niej następujące gry w domino: domino z dobieraniem i bez, domino krzyżowe oraz matador
DOMINO DZIEWIĄTKOWE
Domino dziewiątkowe to komplet złożony z 55 kamieni. Posiadają one oznaczenia od 0 (mydła) do 9 oczek. Ten rodzaj domina jest praktycznie w Polsce nieznany. Są jednak rejony gdzie grywa się tylko i wyłącznie dominem dziewiątkowym. Na przykład na Kubie. Również w USA, gdzie jest dużo zwolenników domina, wielu graczy uważa, że nie warto zasiadać do innego rodzaju domina niż dziewiątkowe.
KUBA
Czterech mężczyzn siedzących na skleconych z resztek taboretach przy stole wystawionym wprost na ulicę. Grają w domino. W domino dziewiątkowe. Faceci grający w domino na ulicach Hawany czy jakiegokolwiek innego miasta na Kubie to widok normalny. Goście grają i wydawałoby się, że gra pochłania ich bez reszty. Ale oni grają na ulicy więc zaczepiają i są zaczepiani przez przechodniów, którzy stanowią mimowolnie publikę ich zmagań. Przechodnie zatrzymują się. Wszak znają się na dominie. Kto nie zna się na domino na Kubie? A domino wciąga kubańczyków jak poker. Przechodnie zagadują wyluzowanych graczy. Chłopaki mogliby grać w jakimś ponurym mieszkaniu ale oni grają w miejscu publicznym. Dlaczego? To proste! Gra ich raduje i dzielą się tym z innymi. Pamiętajmy: radość jest zaraźliwa.
Taki widok utrwalony został również w paradokumetalnym filmie o kubańskiej muzyce "Buena Vista Social Club". Jest w nim taka scena: dwaj muzycy w przerwie między występami na zapleczu studia nagraniowego umilają sobie czas grając w domino.
Domino jest na Kubie nie tylko grą narodową ale i częścią kultury. Również mieszkający w USA liczni emigranci z Kuby kultywują tą tradycję. W parkach Miami można spotkać wielu "viejos" z namaszczeniem dokładających kamień do kamienia...
Na Kubie grywa się parami: dwóch na dwóch. Gracze dobierają po 10 kamieni. Grają budując łańcuch od dwóch końcach wolnych do dokładania ale bez dobierania 15 kamieni, które pozostały w talonie. Taki sposób gry na świecie nosi nazwę Domino Kubańskie
Drugą grą pochodzącą z Kuby jest Longana. W grze tej gracze grają indywidualnie i każdy stara się zbudować swój "pociąg" szybciej niż pozostali.
KURZA STOPA!
W USA w latach 90-tych XX wieku w świecie domina pojawiła się nowa gra rodzinna. Nazywa się ona Chicken Foot czyli Kurza Stopa!. Jej cechą charakterystyczną jest to, że każdy zgrany na stół dublet musi stykać się z czterema innymi kamieniami. Oznacza to, że jeżeli gracz dołoży do układu dublet to kolejni gracze są zmuszeni dołożyć trzy pasujące do niego kamienie. Używam tej gry aby propagować domino. Przychodzą znajomi a ja wyciągam domino dziewiątkowe. Ludziska już są zainteresowani bo to coś innego (ale niby znanego). Pytają: jak sie w to gra? czy inaczej niż w domino szóstkowe? Proponuję im partyjkę w Kurza Stopę! bo w to można pograć w 4-6 osób i zasadniczo rożni się to od ich pojęcia o grze w domino. Ponadto bez trudu grają w to zarówno dorośli jak i dzieci. Można rzec, że Kurza Stopa! pełni rolę ambasadora domina w moim domu.
Gra ta pomimo swojego rodzinnego charakteru grana z prowadzeniem skrupulatnej punktacji w 3 lub 4 osoby szybko przeradza się w grę typu "cutthroat". "Cutthroat" czyli "podcięcie gardła" to angielskojęzyczny termin odnoszący się do gry, w której gdy jakiś gracz blisko jest wygrania, to inni gracz nieformalnie jednoczą się w grze przeciwko prowadzącemu.
W USA sprzedaje się specjalne zestawy domina dedykowane tej grze pod handlową (zastrzeżoną) nazwą ChickenFoot. Zestaw taki składa się z domina dziewiątkowego z kolorowymi kropkami oraz oryginalnej instrukcji.
GDZIE KUPIĆ?
Ponieważ domino dziewiątkowe było w Polsce nie do zdobycia pierwszy swój komplet wykonałem własnoręcznie. Wykorzystałem do tego celu dwa komplety drewnianego domina szóstkowego typu "made in china". Pełny opis zamieściłem w artykule Zrób To Sam.
Według moich informacji w Polsce jest do nabycia domino dziewiątkowe:
• w sklepie internetowym Planszomania (jak na zdjęciu obok)
• w sklepie internetowym MonaCo
• w sklepie internetowym GryPlanszowe
• w sieci sklepów EMPiK
Domino dziewiątkowe znajduje się również w ofercie hurtowni ROST.
W Warszawie można je kupić w sklepach zaopatrywanych przez tą hurtownię:
• Gryf: Warszawa, Centrum Handlowe "Land", Wałbrzyska 11 sklep 113
• Miki: Warszawa, ul.Dereniowa 6 (Ursynów)
GRY
W zasadzie dominem dziewiątkowym można grać w wszystkie gry rozgrywane dominem szóstkowym. Domino dziewiątkowe stosuje się wtedy gdy do gry zasiada od 6 do 9 osób. Należy wówczas zmienić ilość kamieni rozdawanych na początku partii w stosunku do zalecanych przy opisie gry rozgrywanej dominem szóstkowym. Osobiście przy grach z dobieraniem preferuję zasadę, że ok. 40 kamieni powinno trafić w ręce graczy a ok.15 pozostać w talonie. Oznacza to przykładowo, że grając w 5 osób gracze dobierają na początku partii po 8 kamieni. Pozostałe zasady gry pozostają bez zmian.
Istnieje jednak kilka gier, które powinny być rozgrywane tylko i wyłącznie dominem dziewiątkowym. Sądzę, że do takich gier niewątpliwie należą:
Domino Kubańskie - klasyczny sposób gry na Kubie; typowe domino partnerskie czyli dwóch na dwóch
Kurza Stopa! - pochodząca z USA gra rodzinna z przymusem budowania "kurzych stóp" wokół dubletów
Longana - gra z Kuby przypominająca popularną w USA grę Mexican Train
Gwiazda - w grze formuje się równomiernie rozrastającą się gwiazdę wokół pierwszego dubletu
Krzyż Maltański - gra rozpoczyna ułożenie przez graczy "krzyża maltańskiego"
Matador - wersja popularnej gry w domino; podczas dokładania kamieni obowiązuje "reguła dziesiątek"
Remik - wersja Remika Kostkowego znanego bardziej jako Rummikub
Domaster - gra dla dwóch osób, w której wszystkie kamienie od początku do końca są odkryte
Meksykaniec - wersja Mexican Train dla czterech osób grających dominem dziewiątkowym
Przedruk za zgodą autora
Źródło: Kuba Libre