Opis Sześciu Rytuałów Oczyszczenia, zwanych w oryginale Śodhana lub Szatkarman, które niestety rzadko zaleca się do praktykowania w większości szkół jogi świata zachodniego,

Śodhana- Sześć Rytuałów Oczyszczenia

Indyjskie i Tybetańskie Ćwiczenia Dobrego Zdrowia

W autentycznej Hatha Jodze opisywanej w starożytnych traktatach (m.in. „Hatha Joga Pradhipika”), jako podstawę treningu wymienia się Sześć Rytuałów Oczyszczenia, zwanych w oryginale Śodhana lub Szatkarman. Jest to sześć różnych ćwiczeń oczyszczających, które niestety rzadko zaleca się do praktykowania w większości szkół jogi świata zachodniego, a przecież służą one także do tego ażeby prawidłowo wykonywać Āsany. Oczyszczają i wzmacniają ciało, oraz oczyszczają sześć aspektów zmysłowej natury co powoduje rozpuszczanie sfer naszej niższej, egotycznej natury. W niektórych tradycyjnych szkołach Hatha Jogi nakazuje się nawet około trzyletni okres oczyszczania wedle tych metod i dopiero po ukończeniu tego procesu możliwe jest rozpoczęcie ćwiczenia āsan. Metodami tymi są: Neti , Dhauti, Nauli, Basti (Vasti), Kapālabhāti i Trataka.

1. Neti - w doskonały sposób oczyszcza kanały nosowe do takiego stopnia, że to co jest nieczyste zostaje całkowicie wypłukane. Są trzy sposoby wykonywania neti:

- wciągamy wodę lub wlewamy za pomocą dzbanuszka do lewego nozdrza, a wypuszczamy prawym i odwrotnie: wciągamy prawym- wypuszczamy lewym.

- wciągamy wodę nozdrzami a wypuszczamy ustami.

- nabieramy wodę ustami a wypuszczamy nosem.

Najlepiej do tego stosować wodę źródlaną, nie zimną, w temperaturze ciała, lekko osoloną. Stosuje się też neti za pomocą wprowadzenia do nozdrzy cienkiej taśmy bawełnianej, ale wymagana jest przy tym uprzednia konsultacja z Nauczycielem, gdyż jest to zaawansowana praktyka wymagająca ostrożności. Praktyki te leczą m.in. z alergii, katarów, nieżytów nosa i gardła oraz migreny.

2. Dhauti - jest to obmywanie całego ciała, zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie.

Kąpiel zewnętrzna ciała najlepiej zalecana jest według następującej kolejności: polewamy wodą okolice pępka wraz z podbrzuszem i narządem płciowym, potem tylne okolice pępka z całym obszarem lędźwi, następnie polewamy szczyt głowy w taki sposób, że woda spływa nam po plecach, a na końcu przystępujemy do mycia reszty ciała zaczynając od górnych partii. Nie zaleca się kąpieli w pozycji stojącej lecz kucznej jako podstawowej. W gorących okresach roku zaleca się stosowanie kąpieli chłodnych, a w okresach zimnych kąpiele ciepłe, rozgrzewające ciało. Można też zastosować kąpiele na przemian, raz zimną raz ciepłą wodę zakańczając je odpowiednio do danego okresu, co pomaga w leczeniu chorób krążenia. Opisany sposób kąpieli zwany jest Wjaapaka Śauća.

Wewnętrzne płukanie dzieli się na dwa różne warianty, które można wykonywać po sobie, zachowując jednak między nimi przerwę około półtorej godziny.

- bierzemy rano od 0,25 do 2 litrów wody, zwykle lekko osolonej lub z cytryną, i powoli płuczemy gardło gulgocząc i wypluwając.

- powyżej 1,5 litra wody pijemy do oporu, po chwili kurczymy żołądek wkładamy dwa palce na język i wymiotujemy całość. Oczywiście ćwiczenie to wykonujemy także rano, przed posiłkiem. Do wewnętrznego płukania też dobrze stosować wodę lekko osoloną.

Ćwiczenie ze zwracaniem wypitej wody robi się wyłącznie po konsultacji z Nauczycielem.

3. Nauli - są to tzw. Bandha, które wykonuje się najlepiej bezpośrednio po kąpieli. Bandha są to ćwiczenia napinania i rozluźniania brzucha, wzmacniające przy tym cały pas przepony, leczące wszystkie choroby wewnątrz brzucha, wzmagające siłę trawienia. Oprócz metod dla zaawansowanych stosuje się powszechnie dwa warianty wykonywania nauli:

- siedzimy w siadzie klęcznym (virāsana) z głową pochyloną , język mamy wytknięty tak aby dotykał brody i robimy gwałtowny wdech wciągając brzuch i wydech rozluźniając go. Ćwiczenie to bardzo dobrze czyści jelita i wzmacnia mięśnie przepony, zapobiega przepuklinie i wielu chorobom jamy brzusznej.

- siedzimy jak uprzednio i przesuwamy mięśnie brzucha raz w lewo raz w prawo, angażując przy tym pępek i dolną oraz górną część brzucha jednocześnie.

Popularne ćwiczenie Uddhijana Bandha z unoszeniem przepony i wciąganiem mięśni brzucha, należy do klasycznej grupy ćwiczeń typu Nauli, podobnie i Agnisana robiona w rytmie szybszego oddychania i kurczenia mięśni, pępka na wydechu. Ćwiczenia Nauli wykonuje się też w pozycji lotosu oraz stojąc w pozycji Jeźdźca (Aśvasanghalam).

4. Basti (Vasti) - są to wszelkie rodzaju lewatywy służące oczyszczeniu dolnej części układu pokarmowego od odbytnicy aż do żołądka. Jedną z głównych metod stosowania lewatywy jest wlewanie do odbytnicy 2x 2,5 litra wody, siedząc w pozycji klęcznej. Wodę po wlaniu należy dobrze „wymieszać” i wydalić na zewnątrz. Lewatywy służą odmłodzeniu, pokonaniu wszelkich chorób i starości, a płukanie jelita grubego zapobiega rakowi tego jelita! Znane są częste przypadki kiedy to starzy ludzie przykuci do łóżka przez wiele miesięcy, po kuracjach lewatywą wstawali o własnych nogach niczym nowonarodzeni, gdyż masy kałowe zalegające jelito grube przyśpieszają rozkład organizmu oraz starzenia. Stosuje się lewatywy wodą lekko osoloną oraz w postaci wlewów ziołowych w wypadku konkretnych dolegliwości.

5. Kapālabhāti - są to ćwiczenia oczyszczania głowy za pomocą oddechu lub wody, dzięki czemu aura wokół naszej głowy jaśnieć będzie niczym u Świętych Bożych.

• bierzemy wdech przez lewe nozdrze i wydychamy docelowo nawet czterokrotnie dłużej

przez prawe naśladując miech kowalski i odwrotnie, wdech prawym- wydech lewym. Jest to

Vama – Krama, Oddech Naprzemienny.

- wdychamy powietrze przez oba nozdrza i wydychamy docelowo nawet cztery razy dłużej na wzór miecha kowalskiego ustami. Można wyobrazić sobie przepływającą przez nas (z góry w dół) wodę. Ten sposób bardzo uporządkowuje wszelkie zaburzenia emocjonalne.

- wdech nabieramy przez usta a wydech docelowo nawet czterokrotnie dłuższy wykonujemy przez nos. To ćwiczenie harmonizuje myśli. Dodatkowo można jeszcze wyobrazić sobie przepływający przez nas w trakcie oddychania ogień, który rozchodzi się od pępka aż do kończyn. Rytm oddechu na początku jest równy, a potem stopniowo coraz bardziej wydłużamy wydech

6. Trātaka, (Wpatrywanie)- jest to wpatrywanie, skupienie, zogniskowanie, koncentracja na obiekcie. Znane są różne sposoby wykonywania trataki takie jak wpatrywanie w płomień świecy, błyszczący punkt, własny palec czy punkt na czubku własnego nosa, lub też, co bardziej polecane, koncentracja na zdjęciu Guru, Mistrza Hatha Jogi. Różne formy Trātaka używane są przez buddystów Zen oraz w kontemplacjach chrześcijańskich.

- siedzimy wyprostowani, płomień świecy znajduje się na wysokości naszych oczu około pół metra przed nami. Wpatrujemy się w płomień jak najdłużej nie zamykając powiek i kiedy oczy nasze się zmęczą zamykamy je i odprężamy. Wykonujemy to ćwiczenie 15- 20 minut. Dzięki temu ćwiczeniu znika chaos myśli, oczyszcza się zmysł widzenia, nabieramy przejrzystości myślenia, a co najważniejsze stopniowo poprawia się wzrok i znikają depresje!

- wykonujemy trātakę na wschodzie lub zachodzie słońca. Jest to potężna antydepresyjna lecznicza praktyka.

- koncentrujemy się na wysuniętym przed siebie kciuku, przybliżając go i oddalając, zatrzymujemy kciuk i staramy się patrzeć niejako przez niego jak najdalej. Jest to przykład ćwiczenia wzmacniającego mięśnie gałek ocznych i zapobiegające osłabieniu wzroku...

Powyższy pobieżny opis praktyki Śodhana ma na celu raczej jedynie przybliżenie metod tradycyjnej ścieżki Nathsampradaja Hatha Jogi, niźli służyć jako ścisły instruktaż do wykonywania tych praktyk, chociaż po dokładnej konsultacji z Nauczycielem może okazać się przydatną lekcją przypominającą te praktyki. Należy też mieć na uwadze, że praktykę Śodhana wykonuje się w różnych cyklach czasu, o które też należy spytać osobę prowadzącą nas na Ścieżce. Często usłyszeć można z ust różnych pseudoinstruktorów, że są to elementy Jogi przedawnione, zupełnie niepotrzebne zachodniemu człowiekowi. Nic bardziej mylnego i zwodzącego! Właśnie dla człowieka zachodniego, którego zdrowie psychiczne i fizyczne jest już od najmłodszych lat dość mocno zszargane, takie procesy oczyszczania są wręcz niezbędnym i koniecznym elementem dla zbudowania właściwych podstaw, fundamentów na Ścieżce Hatha Jogi. Kroczenie Ścieżką bez tych podstaw jest jak stawianie domu bez fundamentów na ruchomych piaskach niestety.