Różne pokarmy zawierają różne składniki pokarmowe i ważne dla zdrowia substancje. Żadna potrawa nie zawiera wszystkich składników odżywczych w wystarczającej ilości.
Zdrowie jest wartością bezcenną, której najczęściej życzymy sobie wzajemnie przy wszystkich nadarzających się okazjach. Mimo to, często nie dbamy o nie i traktujemy jako dobro nadane aż do momentu, w którym zaczynają się z nim kłopoty.
Te kłopoty, czyli problemy zdrowotne występujące w dzisiejszych czasach to najczęściej choroby cywilizacyjne wynikające ze złego stylu życia, który w 50 proc. decyduje o stanie naszego zdrowia.
Tempo życia, stres, palenie papierosów, brak aktywności fizycznej i źle zbilansowana dieta to najczęstsze przyczyny rozwoju chorób, takich jak otyłość, choroby układu krążenia, cukrzyca, czy nowotwory. Do tego dochodzą psychosomatyczne konsekwencje nieodpowiedniego stylu życia. Drażliwość, zmęczenie, brak energii do pracy, spadek wydajności, nerwice, depresje. To tylko niektóre konsekwencje niedbania o własne zdrowie.
Dieta jest jednym z najistotniejszych elementów stylu życia. Jej odpowiednie prowadzenie wprowadza harmonię i ład do porządku dnia, a jeśli jest odpowiednio zbilansowana pozwala na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, dużą wydajność pracy i utrzymanie dobrej kondycji bio-psycho-społecznej. W dzisiejszych "zabieganych" czasach większą część dnia spędzamy w pracy.
Dodatkowo jest to ta część dnia, w której nasz organizm potrzebuje najwięcej energii do działania. Niedostarczenie mu energii powoduje osłabienie, spadek wydajności pracy, rozdrażnienie. Dlatego warto zapoznać się z kilkoma podstawowymi zasadami racjonalnego odżywiania. Nie tylko po to, by poprawić stan własnego zdrowia, ale również po to, by podnieść wydajność pracy własnej oraz pracowników.
Na początek omówmy cztery podstawowe zasady racjonalnej diety.
Uregulowanie
Podstawowa zasada racjonalnego odżywiania mówi o tym, że posiłki powinny być spożywane regularnie w odstępach nie dłuższych niż 4 godziny, przy czym ostatni posiłek nie powinien być spożywany więcej niż 2 godziny przed snem. Najważniejszym z posiłków jest śniadanie, które powinno dostarczać energii w takich ilościach, by pozwoliło na spokojne funkcjonowanie, bez poczucia głodu do południa, kiedy należy spożyć drugie śniadanie (lunch). Posiłek ten jest posiłkiem uzupełniającym, lekkim. Ma zapełnić straty energetyczne i pozwolić sprawnie funkcjonować do pory obiadowej. Posiłek główny powinien być spożywany w okolicach godz. 14-15. Wtedy mamy przygotować organizm do funkcjonowania przez resztę dnia.
W miarę upływu doby metabolizm naszego organizmu zwalnia. Oznacza to, że coraz mniej energii będzie potrzebne dla jego prawidłowego funkcjonowania. W związku z tym, obfite posiłki spożywane wieczorem (po godz. 18) powodują nadmierne odkładanie się tkanki tłuszczowej.
Dodatkowo posiłki bogate w tłuszcze powodują obniżenie nastroju, mogą przyczynić się do problemów z zasypianiem, a co za tym idzie - powodować zmęczenie i pogłębiać stres. Dlatego też podwieczorek i kolacja powinny być posiłkami lekkimi, o mniejszej kaloryczności, składającymi się z produktów lekkostrawnych.
Urozmaicenie
Jednym z najczęściej popełnianych błędów żywieniowych jest jednostronność stosowanej diety. Powoduje to powstawanie niedoborów składników odżywczych oraz minerałów i witamin, co z kolei może istotnie przyczynić się do rozwoju różnego rodzaju jednostek chorobowych. Niedobory magnezu powodują zmęczenie, rozdrażnienie, drżenie rąk i postawanie nerwowych tików; niedobory wapnia poza uszkodzeniami składu kości powodują obniżenie nastroju i rozdrażnienie.
To tylko niektóre przykłady objawów spowodowanych złą dietą. Urozmaicenie oznacza korzystanie ze wszystkich grup produktów spożywczych przy układaniu jadłospisów. Wspomnianych grup jest 12 i są to: mleko i nabiał, fermentowane produkty mleczne (kefiry, jogurty, maślanki), jaja, mięso i przetwory mięsne, ryby, inne tłuszcze, produkty zbożowe (w tym chleb), warzywa, ziemniaki, warzywa suche strączkowe oraz owoce.
Urozmaicenie polega nie tylko na spożywaniu produktów ze wszystkich tych grup, ale także na urozmaiceniu w ramach samej grupy. Niekorzystne jest np. spożywanie wyłącznie mięsa białego, gdyż nie ma ono tych składników, które występują w mięsie czerwonym (jest np. uboższe w żelazo).
Unikanie
Ta zasada dotyczy unikania produktów ciężkostrawnych, drażniących przewód pokarmowy, jedzenia o niskiej wartości odżywczej, słodyczy, tłuszczy nasyconych. W aspekcie praktycznym unikać należy potraw smażonych, nieświeżych, bogatych w tłuszcze, produktów typu instant (np. zupy w proszku), czy posiłków oferowanych przez restauracje typu fast food.
Uprawianie
Najnowsza piramida zdrowia, opracowana przez Uniwersytet w Harwardzie, jako podstawę zdrowego stylu życia określa aktywność fizyczną. Dziś wiemy już, że najlepiej skomponowana dieta nie przyniesie pożądanych rezultatów bez współistniejącego wysiłku fizycznego, np. fitness.