Depresja poporodowa to choroba która skutecznie zabija radość z nowo narodzonego potomka. Jakie są jej przyczyny, skutki i jak wygląda leczenie depresji poporodowej?
Nie należy mylić depresji poporodowej z mijającym niedługo po porodzie "smutkiem poporodowym". Trzy lub cztery dni po porodzie przynajmniej połowa wszystkich nowych mam ma krótki okres depresyjnego nastroju i huśtawek samopoczucia. Uważa się, że ten przejściowy stan jest spowodowany zmianami hormonalnymi. Większość kobiet radzi sobie z nim dzięki pomocy wyrozumiałego partnera, przyjaciółki lub położnej. Depresja poporodowa jest rzadsza niż "smutek poporodowy", jednak zdarza się dość często. Może trwać nawet kilka miesięcy i mieć duży wpływ na związek matki z dzieckiem i jej partnerem. Z tego powodu nie wolno jej bagatelizować. Jeśli zauważysz u siebie opisane poniżej objawy, powinnaś zwrócić się o pomoc do lekarza. Pamiętaj, że depresja poporodowa nie pojawi się z twojej winy: jest chorobą, którą można wyleczyć za pomocą odpowiedniej terapii i wsparcia.
OBJAWY
Depresja poporodowa rozwija się stopniowo. Jednym z najbardziej widocznych jej skutków jest wyczerpanie. Matka ciągle czuje się zmęczona, nawet jeśli się wysypia. Może cierpieć z powodu natręctw myślowych i mieć kłopoty ze snem, których źródłem nie jest budzenie przez dziecko. Pojawia się niepokój, płaczliwość, przygnębienie, bezpodstawne uczucie odrzucenia, zaniedbywanie higieny osobistej, napady paniki i brak koncentracji.
ROZPOZNANIE
Wymaganie opieki nad noworodkiem utrudniają identyfikację depresji poporodowej. Niektóre z objawów, takie jak zmęczenie i zakłócenia snu, są normalne, kiedy w domu pojawia się noworodek. Lekarz rodzinny powinien być wystarczająco wykwalifikowany, aby odróżnić depresję poporodową od zwykłego zmęczenia. Być może będziesz musiała sama rozpocząć rozmowę na ten temat. Jeśli czujesz, że lekarz nie traktuje twoich zmartwień poważnie, poproś o radę położną albo pielęgniarkę środowiskową. Aby ułatwić rozpoznanie, pielęgniarka środowiskowa może poprosić cię o wypełnienie kwestionariusza. Ankieta umożliwi ocenę twojego stanu według edynburskiej skali depresji poporodowej. Depresja poporodowa zwykle trwa wiele miesięcy, choć nierzadko nawet dłużej, ale wczesne rozpoznanie o podjęcie leczenia pomogą osłabić jej niszczący wpływ na matkę i zapobiec zniszczeniu relacji z dzieckiem.
PRZYCZYNY
Przyczyna depresji poporodowej nie jest zidentyfikowana, ale wiele czynników wydaje się podwyższać ryzyko choroby depresyjnej po porodzie. Należą do nich: trudny lub przedwczesny poród, urodzenie dziecka upośledzonego lub kalekiego albo dziecka, które wymaga leczenia w oddziale opieki specjalnej. Depresja poporodowa częściej dotyka kobiety, które mają niskie poczucie własnej wartości, oraz te których matki także doświadczyły tego stanu. Również kobiety obarczone problemami małżeńskimi lub związane z mężczyzną, który odmawia wszelkiej pomocy przy opiece nad dzieckiem, częściej cierpią z tego powodu. Inna nierzadko towarzysząca depresji poporodowej okoliczność to zmiana miejsca zamieszkania, która jest szczególnie dotkliwa, jeśli wiąże się z wyjazdem daleko od rodziny i przyjaciół. U niektórych kobiet jednym z czynników wywołujących depresję jest rezygnacja z kariery zawodowej na rzecz opieki nad dzieckiem.
Zachęta i wsparcie mogą zrobić wiele, aby przyspieszyć zdrowienie, ale rodzina i przyjaciele powinni zdawać sobie sprawę, że depresja poporodowa jest jednostką chorobową i musi być traktowana poważnie. Kobiecie doświadczającej depresji nie można poprawić humoru ani samopoczucia. Jednak należy ją zapewniać, że poczuje się lepiej i że depresja wcale nie jest oznaką słabości. Jeśli kobieta boi się zostać sama ze swoim dzieckiem, członkowie rodziny i przyjaciele mogą zorganizować dyżury, by zawsze był w pobliżu ktoś, kogo lubi i komu ufa. Należy pozwolić matce odetchnąć, jeśli tego chce, oraz robić dokładnie tyle, ile sama czuje, że jest w stanie i ma ochotę zrobić. Ogromną pomocą może być przejęcie części obowiązków dla rodziny - jednak nie w sytuacji, kiedy matka wyrazi niezadowolenie z odsunięcia jej od tych zadań.
LECZENIE
W wielu przypadkach depresji poporodowej poradnictwo okazuje się bardzo skutecznym sposobem leczenia, często pomocna jest również terapia kognitywna, która skupia się na budowaniu umiejętności radzenia sobie z życiowymi problemami. Lekarz może przepisać matce leki przeciwdepresyjne lub uspokajające. Jeśli depresja pogłębia się tuż przed miesiączką, ginekolog może zalecić leczenie progesteronem. U niektórych kobiet przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych wydaje się mieć związek z depresją - jeśli je bierzesz i czujesz się przygnębiona, warto rozważyć wypróbowanie innej formy zapobiegania ciąży. Jeśli cierpisz z powodu depresji poporodowej, nie odstawiaj leków bez konsultacji z lekarzem. Możesz poczuć ogromną poprawę po przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych, ale powinnaś dać sobie czas na całkowite wyzdrowienie. Można uniknąć problemów przez stopniowe zmniejszanie dawki, ale nie nagłe odstawienie leków. Jeśli przestajesz brać leki i czujesz, że depresja powraca, ponownie odwiedź lekarza i opisz swoje odczucia.
DEPRESJA PRZEDPORODOWA
Mimo że depresję poporodową rozpoznaje się w medycynie od wielu lat, nowe badania sugerują, że taki stan jest bardziej powszechny w trakcie ciąży niż po urodzeniu dziecka. Badania opisane w "British Medical Journal" dowodzą, że depresja objawia się najsilniej około 32.tygodnia ciąży.
PSYCHOZA POŁOGOWA
U 1-2 kobiet na 1000 po urodzeniu dziecka rozwija się skrajna forma poporodowych zaburzeń psychicznych zwana psychozą połogową. Zwykle pojawia się ona nagle, często już dzień lub dwa po porodzie. Kobieta cierpiąca na psychozę połogową może całkowicie utracić kontakt z rzeczywistością, zachowywać się dziwacznie i czasem wręcz przerażająco. Objawy obejmują halucynacje, odczucie znacznego niepokoju, niepewności, bezsenność, oszołomienie i dezorientację, zaprzeczanie, że jest matką własnego dziecka, i próby skrzywdzenia niemowlęcia. W wypadku stwierdzenia psychozy połogowej zagrażającej samobójstwem lub dzieciobójstwem matka natychmiast zostaje przyjęta do oddziału psychiatrycznego, nawet wbrew woli. Niektóre specjalistyczne oddziały przyjmują kobiety razem z dziećmi i - jeśli jest to w ogóle możliwe - utrzymywany jest kontakt matki z niemowlęciem. Jeżeli stan matki udało się wykryć wcześnie, prognoza zwykle jest dobra, choć prawdopodobnie napady ostrej psychozy będą nawracać, szczególnie w późniejszych ciążach.
Źródło: Agnieszka Pater