JustPaste.it

Nazistowska propaganda w okupowanej Polsce

Monopol niemieckiej prasy w III RP nie jest wyjątkowym zjawiskiem w historii Polski. Już podczas II wś okupant Niemiecki zmonopolizował prasę w okupowanej Polsce. Świadomość Polak

Nazistowska propaganda w okupowanej Polsce

Monopol niemieckiej prasy w III RP nie jest wyjątkowym zjawiskiem w historii Polski. Już podczas II wś okupant Niemiecki zmonopolizował prasę w okupowanej Polsce. Świadomość Polaków była kreowana przez siły wrogie Polsce. Podobnie jak dziś propagowano idee europejskie oraz zwalczano wszystko co polskie i katolickie.

Nazistowska propaganda

Po dojściu do władzy NSDAP powstało 13 marca 1933 roku Ministerstwo Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy. Na jego czele stanął Józef Goebbels. Ministerstwu propagandy podlegały media, kultura, sztuka i edukacja. Ministerstwo miało lokalne oddziały i podległe urzędy (Izbę Kultury Rzeszy pełniącą funkcje związku zawodowego pracowników mediów i kultury, dopuszczającą do wykonywania zawodu).

Ministerstwu propagandy podlegał cały obieg informacji. Biuletyny prasowe będące instrukcjami dla mediów zawierały informacje o różnym stopniu wtajemniczenia, wskazywały jakie informacje można publikować, a jakich informacji nie można publikować. Ministerstwo organizowało co tygodniowe konferencje wyznaczające politykę wydawniczą. Prócz aparatu propagandy podległego ministerstwu propagandy także i inne resorty miały swoje służby propagandowe.

Już w pierwszych miesiącach rządów narodowi socjaliści zamknęli prasę lewicową (stało się to 28 lutego 1933 roku). Natomiast większość prasy (należącej do prywatnych właścicieli) bez problemów wychodziła do 1943 roku poza kontrolą narodowych socjalistów. Media korzystały tylko z wiadomości agencji prasowej podporządkowanej władzom III Rzeszy.

W nazistowskich Niemczech nie było instytucji cenzury. Do kontroli mediów wystarczało nazistom to że to oni decydowali o dopuszczeniu do zawodu. Instrumentem kontroli była przymusowa przynależność do „samorządu” zawodowego. Instrumentem propagandy było radio, by rozszerzyć zasięg jego oddziaływania władze dotowały produkcje radioodbiorników.

Ważnym instrumentem nazistowskiej propagandy było kino. Od 1933 żydom zabroniono pracować w przemyśle filmowym. W przemyśle filmowym stosowano cenzurę prewencyjną i represyjną, dopuszczano i wstrzymywano produkcje (zajmowały się tym urzędy państwowe). Z 144 przedsiębiorstw filmowych działających w 1933 roku do 1942 przetrwało jedno zależne od nazistów „Uniwersum Film”. Naziści kontrolowali czasopisma filmowe, z kinematografii stworzyli narzędzie propagandy. Jednak nazistowska propaganda nie była nachalna, produkowano dużo filmów rozrywkowych, kroniki filmowe i filmy rozrywkowe.

Nazistowska propaganda dla Polaków

Po zajęciu Polski Niemcy skonfiskowali drukarnie, redakcje, media, kina, teatry, rozgłośnie radiowe (w stosunku do Czechów Niemcy nie byli tak radykalni, Czesi nie walczyli z Niemcami i masowo kolaborowali z niemieckim okupantem dzięki czemu zachowali własną administracje i media).

W okupowanej Polsce drukowano gazety niemieckojęzyczne i polskojęzyczne. Wydawali je Niemcy [jak dziś]. Przez krótki okres po zajęciu Polski również i Polacy, lecz szybko okazało się że Niemcy nie są zainteresowani wciągniecie Polaków do kolaboracji. Czasopisma wydawał Koncern Prasowo Wydawniczy Kraków Warszawa będący częścią Wschodnioeuropejskiego Domu Książki. Edytorstwem zajmował się również Instytut Niemieckiej Pracy na Wschodzie w którym jako personel pomocniczy pracowali Polacy z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Generalne Gubernatorstwo (część obszaru Polski pod niemiecką okupacją, ¼ obszaru II RP) zamieszkiwało 16 milionów osób. W Generalnym Gubernatorstwie zlikwidowano całą polską prasę, wychodziła tylko w niskich nakładach niezwykle tania prasa gadzinowa (w II RP wychodziły 6 dni w tygodniu 184 dzienniki, a co tydzień 422 tygodniki, czasopisma kolorowe i specjalistyczne, czyli dużo więcej niż w III RP). Okupant niemiecki wydawał też pisma polityczne udające nielegalne druki polskiego podziemia.

Radio nadawało tylko po niemiecku, dla Polaków przeznaczone były audycje po polsku nadawane przez głośniki umieszczone na ulicach a nazywane szczekaczkami. Majątek polskich firm przejęły firmy niemieckie. Okupant niemiecki nakazał Polakom oddanie wszystkich radioodbiorników (za nielegalne posiadanie radioodbiorników Polacy karani byli więzieniem).

Instrumentem nazistowskiej propagandy w okupowanej Polsce było też kino. Bojkot kin organizowany przez Polskie Państwo Podziemne był nieskuteczny. Polacy chętnie oglądali przedwojenne polskie filmy, poprzedzane niestety polskojęzycznymi propagandowymi kronikami filmowymi produkowanymi przez Niemców.

Treść nazistowskiej propagandy dla Polaków

Propaganda niemiecka w okupowanej Polsce kreowała nieprawdziwy obraz stosunku Niemców do zniewolonych Polaków. Gadzinówki kreowały istnienie współpracy polski niemieckiej i opieki Rzeszy nad Polakami. W rzeczywistości Niemcy karali Polaków śmiercią nawet za błahe wykroczenia wobec okupacyjnych przepisów i nie byli zainteresowani współpracą Polaków (ani normalizacją relacji z Polakami). Po klęsce Francji w maju 1940 Niemcy zintensyfikowali akcje mordowania polskiej inteligencji.

Nazistowska propaganda dla Polaków (niezwykle zbieżna w kilku motywach z propagandą Unii Europejskiej przeznaczoną dla Polaków) Nic Polakom nie obiecywała. Niemcy nie udawali że są przyjaciółmi Polaków, wprost mówili że są okupantami. Polacy mieli pod okupacją niemiecką pracować i w pełni podporządkować się poleceniom niemieckim.

Niemiecka propaganda dla Polaków była delikatnie antysemicka, anty brytyjska, pro sowiecka do 1941 roku, proniemiecka. Niemiecka propaganda zachęcała do wyjazdów do pracy w Niemczech organizowanych przez rejonowe urzędy pracy (wyjazdy te jak dziś miały rozładować problem bezrobocia na ziemiach polskich i poprawić byt polskich emigrantów).

W swej propagandzie Niemcy deklarowali że chcą unowocześnić polskie rolnictwo by polska młodzież pracowała na rzecz Polski (w rzeczywistości wszystko służyło gospodarczym interesom Niemiec. Niemcy zachęcali młodych Polaków do edukacji w szkołach zawodowych.
Nazistowska indoktrynacja rozliczała błędy przeszłości (ucieczkę władz Polskich we wrześniu 1939 z Polski, afery gospodarcze w II RP). Naziści przedstawiali Józefa Piłsudskiego jako męża opatrznościowego który mógł nie dopuścić do wojny.

Niemiecka propaganda dla Polaków kreowała narodowy socjalizm jako nowy porządek alternatywny wobec zgniłej przeszłości. Nazistowski nowy ład europejski polegający na integracji Europy wokół Niemiec miał być warunkiem rozwoju i postępu (nowy ład europejski opierał się na ojcowskiej władzy Niemiec). Nazistowska propaganda dla Polaków kolaborantów otwartych na zjednoczoną Europę chwaliła jak ludzi odpowiedzialnych i światłych. Nowy ład europejski opierać się miał na antysemityzmie (dla nazistów Wielka Brytania była marionetką żydów, żydzi i Brytyjczycy mieli zbieżne interesy w Palestynie kosztem arabów). Naziści postulowali wprowadzenie w Europie (dla dobra Europejczyków a w tym i Polaków) ustawodawstwa anty żydowskiego.

Niemcy w swej propagandzie korzystali z komentatorów prasy zagranicznej. Naziści milczeli w swej propagandzie o istnieniu polskiego ruchu oporu i germanizacji. Po zaskakującym ataku Niemiec na ZSRR (22 czerwca 1941 roku) nazistowska propaganda dla Polaków była antysowiecka, antyamerykańska i pro japońska.

W propagandzie niemieckiej było widać że Niemcy byli dalej nie zainteresowani współpracą z Polakami. Polakom Niemcy nie obiecywali niczego prócz zniewolenia. Według scenariusza propagandy Niemieckiej Polacy mieli pracować a Niemcy walczyć (pracy Polaków miała służyć Polska Służba Budowlana). Niemcy przedstawiali prace w Niemczech jako powód do dumy. Niemcy nie chcieli również wykorzystać Polaków do walki z sowietami (pomimo że tworzyli jednostki złożone z Rosjan czy Ukraińców). Niemcy nie chcieli wykorzystać nienawiści Polaków do sowietów.

W swej propagandzie Niemcy opisywali zbrodnie sowieckie i cierpienia Polaków pod sowiecką okupacją. Niemcy publikowali prawdziwe informacje o eksterminacji polskich oficerów w Katyniu, celach sowietów, sowieckiej „Polsce”.

Propaganda służyła Niemcom do upowszechniali propagandowych wieści z frontu. Niemcy w swej propagandzie gloryfikowali Japończyków, ich walkę, japońskie wsparcie dla narodowo wyzwoleńczej walki hindusów. Niemcy w swojej propagandzie deklarowali antysowiecką jedność Europy. Atak na ZSRR (nazywany przez Niemców proroczo „Unią Sowiecka”) miał być europejską krucjatą przeciw sowietom pod niemieckim przywództwem. Niemcy kreowali siebie na obrońców Europy przed dzikusami ze wschodu.

W propagandzie niemieckiej polityka Niemiec przedstawiana była jako realizacja interesów ogólnoeuropejskich. Celem polityki III Rzeszy miała być bogata Europa pod niemieckim przywództwem, zjednoczona Europa wokół Niemiec. Nowa socjalistyczna Europa miała być antykapitalistyczna. Nowy europejski świat miał być światem dla narodów twórczych i zdrowych.

Z czasem w wyniku niepowodzeń na froncie wschodnim nazistowska propaganda kreowała mit oblężonej twierdzy Europa, walka z ZSRR miała być walką o przetrwanie chrześcijaństwa i kultury Europejskiej.

Do 1943 tematyka żydowska była właściwie nieobecna w propagandzie nazistowskiej (by nie spłoszyć żydów przed ostatecznym rozwiązaniem i nie zakłócać holocaustu). Milczenia o żydach nie zmieniła nawet wojna z sowietami. Wbrew propagandzie przepisy niemieckiego okupanta karały Polaków śmiercią za udzielanie pomocy żydom. Nazistowska propaganda pozwalała sobie tylko na chwalenie sojuszników III Rzeszy za ustawodawstwo anty żydowskie. Niemcy w swej propagandzie całkowicie milczeli o o holocauście.

Niemiecka propaganda kreowała dla Polaków nowy wzór osobowy: pracowitego kolaboranta, egoistycznego konsumenta, indyferentnego politycznie. Kreowaniu nowego wzorca osobowego służyło pismo „Fala” poświęcone erotyce, turystyce i zabawie [dziś niemieckie pismo o podobnej nazwie zdaje się służyć podobnym celom]. Prasa gadzinowa skupiała się również na opisach pospolitych przestępstw i prymitywnej pop kulturze.

Celem niemieckiej propagandy było stworzenie pożądanej przez nazistów hierarchii społecznej w której dominowali Niemcy a Polacy mieli być podporządkowani [w debacie publicznej wokół Unii Europejskiej co i rusz pojawiają się argumenty że Polska i Polacy powinni dla własnego dobra milczeć i bezkrytycznie zaufać biurokratom z Brukseli].

8d3e2142d501685a574467300958afae.jpg
Jan Bodakowski
inne teksty autora...
blog autora...

Bibliografia: Tomasz Głowiński „Nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945” Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2000

5b379f49f5abf3ce78b7ec29ffb6af08.jpg

 

Źródło: Jan Bodakowski