JustPaste.it

Wydarzenia w historii lotnictwa

Właśnie wydarzenia. Ani same wielkie , ani najważniejsze — po prostu Wydarzenia przez duże W. A takim właśnie wydarzeniem był rekordowy lot Stanisława Skarżyńskiego, którego si

Właśnie wydarzenia. Ani same wielkie , ani najważniejsze — po prostu Wydarzenia przez duże W. A takim właśnie wydarzeniem był rekordowy lot Stanisława Skarżyńskiego, którego si

 

Wydarzenia w historii lotnictwa.

Właśnie wydarzenia. Ani same "wielkie", ani "najważniejsze" - po prostu Wydarzenia przez duże W. A takim właśnie wydarzeniem był rekordowy lot Stanisława Skarżyńskiego, którego siedemdziesiątą rocznicę obchodzimy w roku 2003.
Historia lotnictwa na świecie to dość szeroki temat, wprost nakrapiany ważnymi wydarzeniami. Z perspektywy kraju czy człowieka jedne są tzw. kamieniami milowymi, inne marginalne, pozostałych w ogóle nie widać. Taki rys nie może być kompletny ani obiektywny, ale nie musi być tylko przypomnieniem, ile ludzkiej fascynacji i pracy włożono w przekształcenie prastarego marzenia o lataniu w rzeczywistość. Warto spróbować dać sobie odpowiedź na pytanie jakie ludzkie działania i intencje złożyły się na dzisiejszy kształt lotnictwa.

swistek.gif Stanisław Skarżyński i jego RWD-5 bis

 


około 1500000 lat liczą sobie najstarsze odnalezione szczątki prawdopodobnie pierwszego aktywnie latającego zwierzęcia, archaeopteryxa. Zresztą naukowcy nadal się o to kłócą.
Nagłe wyginięcie Archaeopteryxów sugeruje istnienie w owych czasach pierwszego bufetu lotniskowego.

około 3200 p.n.e. - Prawdopodobnie wtedy powstała pierwsza zachowana opowieść o locie człowieka. Wbrew pozorom nie chodzi o Ikara (ten jest dużo późniejszy), lecz o asyryjskiego Etanę. Etana miał odbyć kilkugodzinny lot, wyniesiony w powietrze przez orła.
Gwoli wierności źródłom historycznym należy dodać, że według kronik Etana panował 1500 lat...

około 500 p.n.e. - Powstał staroindyjski poemat Mahabharata, którego bohater, Arjuna, odbywa szereg podróży bojowym aparatem latającym boga Indry (Vimaną). Poemat zawiera dużo zastanawiających opisów Vimany, jej napędu i manewrowania.

500 p.n.e. - Chiński uczony, Kung Shu Tse, ponoć uniósł się w powietrze na latawcu, po czym bezpiecznie wylądował. Tak w ogóle, to w tych czasach praca filozofa za bezpieczną nie uchodziła.

1241 - Doszło do pierwszego użycia lotnictwa wojskowego na ziemiach polskich. Otóż w bitwie pod Legnicą Tatarzy użyli latawców malowanych w smoki. Latawce miały oddziaływać destrukcyjnie na morale przeciwnika, ale o ewentualnych efektach kroniki milczą. Należy podejrzewać, że wśród wystraszonych z placu boju znalazło się kilku możnych i wpływowych.

1260 - Angielski filozof Roger Bacon w swym kompendium ówczesnej nauki Opus Maius opisał fizyczne własności powietrza. Nawet podejrzewał ptaki o korzystanie bardziej z powietrza niż z kaprysu Bożego. Ten, jak i parę innych, zbyt trafnych poglądów, ściągnęło na niego niechęć papieża. Nauka na przyszłość: Schlebiaj szefowi tym więcej, im większym jest on durniem.

 

około 1486 - Leonardo da Vinci opracował projekt pionowzlotu ze śrubą Archimedesa o średnicy około 5m. Później (około 1496) przeprowadzał obserwacje lotu i badania anatomii ptaków, w wyniku których zaprojektował mechaniczne skrzydło, odtwarzające wszystkie ruchy skrzydła ptasiego.

228039610c88bb5e7af309002c69a0d3.jpg

około 1500 - Hieronim Bosch w tryptyku Przypadki Świętego Antoniego namalował walczące sterowce nad płonącym miastem. To, jak i kilka innych jego malarskich niedyskrecji, rodzi pytanie czy tylko przeczuwał, czy coś wiedział...

około 1550 - Szkocki mnich, niejaki Damian, mając udać się do Francji z bardzo delikatną misją dyplomatyczną, postanowił wykluczyć możliwość pojmania przez Anglików poprzez odbycie podróży drogą powietrzną. W tym celu zbudował skrzydła z drewna i orlich piór, po czym wypróbował je skacząc z baszty na podwórze. Wielebny ojciec Damian co prawda uniknął utonięcia w gnojówce, ale połamał obie nogi. Za przyczynę niepowodzenia uznał pióra kurze, które musiały zostać domieszane do orlich. Nie był, niestety, ostatnią ofiarą deficytów surowcowych...
Jak się zastanowić, znaczenie tego typu wyczynów, a było ich wiele, nie zamyka się jedynie w odbiciu tzw. "orła" na Matce Ziemi. Wieść o takich zdarzeniach, często śmiertelnych, rozchodziła się szeroko po znanym świecie, stanowiąc pewien impuls do rozmyślań nad tajemnicą lotu.

1556 - Chcąc lecieć do nieba, mandaryn Wan Hu rozkazał przymocować do swego tronu 48 rakiet prochowych. Po odpaleniu, gdy już można było zbliżyć się do pogorzeliska, okazało się że Wan Hu nie da się odnaleźć. Stąd wysnuto tezę że Jego Dostojność jednak do nieba doleciał. To się nazywa "być dobrej myśli"...

1643 - Krakowianin Tytus Boratyni zbudował skrzydlaty aparat latający z napędem sprężynowym, nazwany Latającym Smokiem. Smok ów ponoć poleciał z kotem na pokładzie. Kot ponoć spadł na cztery łapy.

1650 - W Amsterdamie ukazała się książka Artis Magnae Artilleriae Pars Prima (Wielkiej Sztuki Artylerii Część Pierwsza), autorstwa Kazimierza Siemienowicza, zawodowego oficera artylerii litewskiej (podział armii na koronną (polską) i litewską był czysto organizacyjny). Dzieło zawiera dużo wiadomości o broni rakietowej; jest tam praktyczny opis rakiet do walki w polu, oblężniczych i sygnalizacyjnych. Co ciekawe, Siemienowicz opisuje też rakiety wielostopniowe i pociski skrzydlate - pewne novum, bo ówczesne rakiety były z reguły stabilizowane w locie sterczącym z tyłu drągiem.

1766 - Brytyjski badacz Henry Cavendish określił ciężar właściwy wodoru i skonstatował że jest on lżejszy od powietrza. Dla ówczesnej nauki była to nie lada "zagwozdka".

1783 - 5 czerwca, w Annonay we Francji, bracia Michel i Etienne Montgolfier wypuścili w powietrze pierwszy balon na ogrzane powietrze. Balon był wykonany z papieru i nie niósł żadnego ładunku użytecznego ani paliwa; gorące powietrze pochodziło od ognia rozpalonego na ziemi.
- 27 sierpnia tegoż roku francuski fizyk Cesare Charles wypróbował swój balon wypełniony wodorem. Konstrukcja balonu była niespodziewanie dojrzała - miał klapę do upuszczania gazu, kosz i balast w postaci odrzucanych worków z piaskiem.
Mało kto wie o Charlesie, nie tyle za sprawą pierwszeństwa Montgolfierów, ile dzięki umiejętnej reklamie. 19 września odbył się efektowny pokaz ich balonu przed królem Francji, Ludwikiem XVI. Tym razem balon miał gondolę, a w niej barana, kaczkę i koguta. Jak zanotowali kronikarze, zwierzakom nic się nie stało, tylko baran lekko poturbował koguta. Czyżby pierwsze w dziejach nieporozumienia w załodze statku powietrznego? I od razu jakie typowe...
Przy okazji: pierwszym człowiekiem który odważył się polecieć balonem Montgolfierów, był królewski fizyk, Jean - Francois Pillatre de Rozier.
- Sebastian Lenormand wykonał skok ze spadochronem z wieży obserwatorium w Montpellier.

1784 - Jean Pierre Blanchard i John Jeffries przelecieli nad kanałem La Manche w balonie wodorowym. Wystartowali z Dover, lądowali koło Guines. Anglicy biadolili, że Brytania nie jest już wyspą, Francuzi dogadywali że dziewicą nie jest już od dawna. Tu nalezałoby wyjaśnić, że kanał jest przez Anglików zwany English Channel, zaś La Manche znaczy po francusku rękaw. No comments, dames et monsieurs...
- W tym samym roku Blanchard opracował spadochron. Pierwszym spadochroniarzem był kot. Później wynalazca eksperymentował ze stałym spadochronem, umieszczonym między balonem a koszem.
- Pillatre de Rozier chciał powtórzyć wyczyn Blancharda i Jeffriesa na cieplno - wodorowym balonie własnej konstrukcji. Pół godziny po starcie balon zapalił się, a Pillatre de Rozier zginął.

1785 - Francuski fizyk Meusnier opracował tzw. balonet, zapewniający regulację ciśnienia w powłoce balonu gazowego wraz z wzrostem wysokości. Idea balonetu polegała na zastosowaniu elastycznej przepony, oddzielającej gaz i powietrze wewnątrz powłoki. Balonety, udoskonalone później przez Augusta von Parsevala, znalazły zastosowanie w konstrukcji balonów niekulistych i sterowców.

1789 - Jean Pierre Blanchard dokonał pierwszego w Polsce lotu balonem. Miało to miejsce w Warszawie, w parku przy Nowym Świecie, tam gdzie dziś jest wylot ul. Foksal. Lot trwał 45 minut, a lądowanie wypadło w Białołęce.
W tych czasach powiedzenie "wylądował w Białołęce" nie budziło jeszcze złych skojarzeń.

1794 - W czasie bitew pod Charleroi, Mauberge i Fleurus wojska francuskie korzystały z balonów obserwacyjnych. We wszystkich trzech bitwach Austriacy zostali pobici.
Pod Mauberge miał miejsce debiut artylerii przeciwlotniczej: austriacka artyleria polowa ostrzelała balon kapitana Coutelle. Po obowiązkowych okrzykach typu "Giniemy !" i "Niech żyje republika !" dzielny kapitan bez trudu wzniósł się na bezpieczną wysokość. Ówczesne działa mogły efektywnie strzelać tylko przy niewielkim kącie elewacji.

1797 - Francuz August Grarnerin wykonał skok ze spadochronem osobistym. Spadochron Garnerina był sztywny, wykonany z listew drewnianych, obszytych płótnem. Nowością było zastosowanie ustateczniającego otworu na szczycie, zwanego później kominkiem. No, i fakt że Garnerin skakał wyłącznie dla rozrywki.

1799 - Po laniu w kampanii egipskiej Napoleon Bonaparte kazał rozwiązać francuskie oddziały balonowe. Trochę dziwne, bo z zawodu cesarz był artylerzystą.
Zresztą brak obserwatorów z powietrza zemścił się srodze pod Waterloo. Nadchodzą czasy, w których zaniedbanie lotnictwa oznacza postawienie się na przegranej pozycji - zarówno na wojnie, jak i w czasie pokoju.

1804 - Znany fizyk francuski Joseph Louis Gay - Lussac wykonał kilka lotów wysokościowych, badając ciśnienie i skład atmosfery. W czasie drugiego lotu osiągnął wysokość 7000 metrów. Chcąc wznieść się wyżej wyrzucił cały balast i wszystko oprócz aparatury badawczej, także krzesło. Mebel ów osiadł w gałęziach drzewa, w miarę nieuszkodzony.
"Krzesło z nieba" zostało przez miejscowego proboszcza uznane za cud.

1821 - Charles Green wzleciał balonem wypełnionym tanim gazem świetlnym.

1824 - Francuski konstruktor maszyn Claude Burdin udoskonalił koło wodne na tyle, że powstałe urządzenie napedowe wykazało się sprawnością 85%. Swój wynalazek Burdin nazwał turbiną. W porównaniu z kilkunastoprocentową sprawnością maszyny parowej to dużo; zapowiadało się że turbina zmieni wiele dziedzin życia. Miały upłynąć jeszcze 104 lata, zanim zmieniła oblicze lotnictwa.

1839 - Charles Green wraz z astronomem Spencerem Rushem osiągnęli wysokość 7900 m.

1842 - Anglik o nazwisku Phillips zbudował model śmigłowca, zdolny do niekontrolowanego lotu na dystanie kilkudziesięciu metrów.
- William Samuel Henson utworzył spółkę akcyjną Aerial Transport Company, mającej ciągnąć zyski z patentu na transport powietrzny przy pomocy sterowców napędzanych maszyną parową. Niestety (albo na szczęście - zależy od punktu widzenia) zgłoszenie patentowe zostało odrzucone jako nonsensowne.
No cóż, kiedy w roku 2000 pewien polski parlamentarzysta próbował opatentować oscypki, spotkało go to samo.

1849 - W czasie oblężenia Wenecji przez wojska austriackie przeciw miastu wypuszczono sto niewielkich balonów na ogrzane powietrze, zaopatrzonych w trzydziestofuntowe bomby. Bomby były zwalniane przez wolnopalny lont. Balony zaprojektował Franz von Uchatius, późniejszy generał artylerii.
Efekty tego pierwszego ofensywnego użycia lotnictwa były raczej odmienne od zamierzonych. Balony, idąc w górę, dostawały się w warstwy przeciwnych wiatrów i wędrowały nad pozycje austriackie, co wywołało, łagodnie mówiąc, zaniepokojenie. Na Wenecję spadła jedna bomba. Nawet trafiła w ląd (plac Św. Piotra).

1852 - Francuski inżynier Henri Giffard skonstruował pierwszy sterowiec. Miał on konstrukcję miękką (tzn. bez szkieletu), a napęd dawał silnik parowy, obracający dwa śmigła. Z powodu dużej powierzchni bocznej, braku usterzenia i małej mocy silnika, aerostat ów był sterowcem tylko przy bezwietrznej pogodzie, a prędkość maksymalna wynosiła 11 km/h.

1858 - Powstała pierwsza fotografia lotnicza. Wykonał ją Felix Nader z pokładu balonu na uwięzi. Rok później Nader robił zdjęcia z balonu w czasie bitwy pod Solferino.

1862 - W czasie wojny z Paragwajem argentyński pułkownik Robert Chodasiewicz fotografował ruchy przeciwnika z balonu na uwięzi.

1861 - Tadeusz Sobieski - Sowe utworzył pierwszy oddział aeronautyczny w federalnych siłach zbrojnych USA.

1862 - Francuski inżynier Alphonse Beau de Rochas opracował zasadę działania spalinowego silnika czterosuwowego.
- Ponton d'Amercourt zbudował model śmigłowca z dwoma wirnikami przeciwbieżnymi, napędzanymi maszyną parową. Model był zdolny do odrywania się od ziemi.

1870 - W czasie oblężenia Paryża przez wojska pruskie użyto załogowych balonów do przewozu korespondencji, prasy i odezw, przeznaczonych dla prowincji. Balon Neptune przewiózł aż 123 kg poczty. Z 66 wysłanych balonów Prusacy zestrzelili sześć, a dwa zaginęły.

1871 - J. Croce-Spinelli wpadł na ponysł śmigła o zmiennym skoku.
- Frank Wenham zbudował pierwszy tunel aerodynamiczny, w którym można było obserwować zachowanie strug powietrza opływających bryły i zmierzyć siły na nie działające.

1872 - Inżynier Dupuy de Lome skonstruował mały sterowiec napędzany siłą mięśni. Aparat osiągał 11 km/h.

1875 - Stefan Drzewiecki zaprojektował dwuwirnikowy "welocyped powietrzny". Takich genialnych i rewolucyjnych pomysłów lęgło się wówczas wiele, ale jako że ten był dziełem wielkiego Drzewieckiego, wypada o nim wspomnieć.

1876 - Nikolaus August Otto skonstruował działający silnik czterosuwowy, zasilany gazem. Otto nie wiedział o wcześniejszych pracach Beau de Rochasa; ku swemu zaskoczeniu nie mógł opatentować silnika. Za to sprytni prawnicy firmy Deutz, w której Otto pracował, poczynili zastrzeżenie prawne, dające firmie prawa do wzoru użytkowego. Wynalazcy na pocieszenie zostało jedynie to, że cykl pracy czterosuwu nazywa się "obiegiem Otto"

swistek.gif Silniki lotnicze

1878 - Włoski inżynier i wynalazca Forlanini zbudował pierwszy rzeczywiście latający model śmigłowca. Model utrzymywał się w powietrzu około minuty, osiągając wysokość do 12 m.

1884 - Oficerowie francuscy Renard i Krebs na sterowcu La France wykonali przelot po trasie zamkniętej, lądując dokładnie na miejscu startu. La France miał napęd elektryczny o mocy tylko 8,5 KM, ale w odróżnieniu od aparatu Giffarda z roku 1852 miał efektywne usterzenie i duże, 3 - metrowe śmigło.

1885 - W Cesarskim Towarzystwie Technicznym w Petersburgu Stefan Drzewiecki wygłosił odczyt o napędzie aparatów cięższych od powietrza. Drzewiecki zdecydowanie odrzucał możliwość napędu przy pomocy naśladownictwa skrzydeł ptaków czy owadów. W wydanej w roku 1887 książce Aeropłany w Prirodie rozwinął teorię samolotu ze stałym skrzydłem i śmigłem (śrubą prpoulsyjną) napędzanym przez silnik.
- Hiram Maxim, zawodowy wynalazca (m.in. karabinu maszynowego), zbudował samolot napędzany dwoma maszynami parowymi. Maszyna mogła zaledwie powoli kołować, co nie przeszkodziło jej ulec rozbiciu w czasie prób. Cóż, lotnictwo to taka dziwna dziedzina, w której nie każdy geniusz musi zabłysnąć.

1887 - Konstanty Ciołkowski zaprojektował sterowiec sztywny ze szczątkowym szkieletem i powłoką metalową. To tak na wypadek gdyby jakiś Jankes zaczął twierdzić, że całkowicie metalowy statek powietrzny to osiągnięcie amerykańskie.

 

1889 - Otto Lilienthal opublikował książkę Lot ptaka jako podstawa sztuki latania (Der Vogelflug als Grundlage der Fliegerkunst), w której zawarł swoje teorie i obliczenia dotyczące aerodynamiki i teorii lotu. W roku 1891 Lilienthal wykonał swój pierwszy udany lot na szybowcu własnej konstrukcji z nieruchomymi skrzydłami. Później wykonywał loty do 500 m. Jego osiągnięcia były zaczątkami współczesnej aerodynamiki. Zginął w roku 1896 w czasie jednego z lotów.

b6acacf3c92bcef9caa0d58164faf39d.jpg

1890 - Clement Ader na samolocie Eole wykonywał niesterowane loty na odległość do 50 m. Eole, którą dzisiaj zapewne sklasyfikowanoby jako ekranoplan, była napędzana 30-konnym silnikiem parowym.

1892 - Stefan Drzewiecki przedstawił Francuskiemu Stowarzyszeniu Techniki Morskiej swoją teorię śruby napędowej, a następnie zastosował ją z powodzeniem do budowy śmigła lotniczego.

1894 - Malarz i inżynier Czesław Tański nie wiedząc jeszcze o lotach Lilienthala, zbudował swój własny szybowiec, który nazwał lotnią. Jednak daleko mu było do dokonań Lilienthala. Później Tański konstruował śmigłowiec (1907) i samolot Łątka (1909) - też bez sukcesu.

około 1895 - W USA inżynier Octave Chanute skonstruował i oblatał swój szybowiec, będący pierwszym klasycznym dwupłatem. Szybowiec był zbudowany w układzie skrzynkowym - oba płaty byłu rozdzielone rozpórkam,i wykrzyżowanymi drutami, i zaopatrzone w boczne powierzchnie ustateczniające. Umieszczone z tyłu stateczniki poziomy i pionowy były nieruchome; pilot wisiał na łokciach pod aparatem i sterował przez balansowanie ciałem.

1897 - Brytyjczyk B.R. Beenen opatentował koncepcję śmigłowca, w którym zmiana kierunku ruchu jest realizowana poprzez okresowe sterowanie kątem natarcia łopat, powodujące aerodynamiczne odchylenie płaszczyzny wirnika od poziomu w pożądanym kierunku.
Mniej więcej w tym samym czasie rosyjski matematyk S.S. Nieżdanowski przedstawił propozycję śmigłowca jednowirnikowego, w którym moment obrotowy wirnika był równoważony przez małe śmigło, umocowane na długim ramieniu (czy też belce), obracające się na osi równoległej do stycznej do płaszczyzny wirnika głównego.
Obie te rozwiązania są stosowane do dziś w większości śmigłowców.

1900 - W warsztatach Ferdinanda von Zeppelina w Manzell nad jeziorem Bodeńskim rozpoczęto budowę pierwszego sterowca z serii Zeppelinów - LZ-1. Głównym konstruktorem był inż. Ludwig Dürr.
Sztywne sterowce Zeppelina długo utrzymywały rekordy zasięgu i udźwigu. Nadal pozostają największymi statkami powietrznymi - Boeing 747 przy takim LZ-130 wyglądałby raczej nieśmiało.

swistek.gif Sterowce

1901 - Amerykanin Gustave Whitehead wykonał lot samolotem z silnikiem spalinowym o spalaniu wewnętrznym. Samolot Whiteheada, nazwany Nr 21, nie miał sterów - jedyną metodą zachowania stateczności było balansowanie ciałem pilota, podobnie jak w szybowcach Lilienthala

1903 - 17 grudnia bracia Wilbur i Orville Wright wykonali sterowany lot na dwupłacie układu Chanute'a (ale z przednim sterem wysokości) napędzanym silnikiem spalinowym. Lot pilotowanego przez Orville'a samolotu Flyer trwał 12 sekund. Maszyna Wrightów startowała z prymitywnej katapulty. Pozostając w kontakcie z Lilienthalem i Chanute'em, bracia wykonali tytaniczną pracę badając możliwe do zastosowania profile skrzydeł i śmigła. Dopracowali i zastosowali także zasadę sterowania płatowcem za pomocą powierzchni aerodynamicznych.
Spore znaczenie dla ich sukcesu miało istnienie Smithsonian Institution, której zadaniem było udostępnianie informacji naukowo - technicznej, wskazywanie źródeł i kontaktów z naukowcami. U nas jeszcze dziś pisanie do PAN-u jest zajęciem dla cierpliwych i odpornych na frustracje...
- Konstanty Ciołkowski opublikował teoretyczny opis lotu rakiety z uwzględnieniem zmiany masy wskutek zużycia materiału napędowego. Przewidział stabilizację lotyu żyroskopem i chłodzenie silnika rakietowego składnikami paliwa, dokładnie tak jak to się robi obecnie.

1904 - Niemiecki inżynier C. Hulsmeyer uzyskał patent na sposób określania położenia okrętów, dzięki odbijaniu przez nie fal radiowych. Jest on uznawany za konstruktora pierwszego radaru (zasięg 3 km).

1905 - Właściciel wydawnictwa New York Herald, James Gordon Bennett, ufundował nagrodę 50000 ówczesnych franków dla zwycięzcy w zawodów na odległość przelotu balonem swobodnym do 2200 metrów sześć. pojemności.
- W Paryżu utworzono międzynarodową organizację lotniczą FAI (Federation Aeronautique Internationale)

1906 - Rumuński emigrant Traian Vuia przeleciał na samolocie swojej konstrukcji całe 12 metrów. Rzecz w tym, że jego maszyna wystartowała o własnych siłach, bez ciągnięcia ani popychania, mimo że była wyposażona w silniczek na dwutlenek węgla o chwilowej mocy 25 KM.
- 13.09.1906 (inne źródła mówią o listopadzie 1906) Alberto Santos Dumont na samolocie No.14 bis przeleciał dystans 220 metrów. Był to pierwszy sterowany lot samolotu w Europie.

1907 - Anglik John Dunne zbudował dwupłatowy szybowiec ze skośnymi skrzydłami (fot. po prawej). Skos miał zwiększyć stateczność podłużną, albowiem kadłub szybowca był szczątkowy. Możnaby się spierać czy czasem nie było to pierwsze latające skrzydło...
Zdjęcie przedstawia o kilka lat późniejszą wersję z silnikiem.

h_dunne.jpg

- Louis Breguet (24 sierpnia) i Paul Cornu (13 września) podjęli próby lotu swymi śmigłowcami. Dwuwirnikowemu aparatowi Cornu udało się chwilami wznosić na wysokość około 1,5 m. Najdłuższy czas loty śmigłowca Cornu wynosił 20 sekund.
Śmigłowiec Bregueta czasem odrywał się od ziemi, ale był zupełnie niesterowny. Na zakończenie prób pogalopował około 100 metrów i skraksował na polu buraczanym.
Zdjęcie z lewej - Paul Cornu, z prawej - śmigłowiec Bregueta.

c17fd32ff79d590c51a3c59871764d19.jpg e26e3427b37e53141448db80a305dbbc.jpg

1909 - Louis Bleriot przeleciał nad kanałem La Manche. Jednopłat Bleriot był napędzany trzycylindrowym silnikiem Anzani o mocy 25 KM. Motorek ów nie był cudem techniki: jak wspomina Michał Scipio del Campo, po kilkunastu minutach pracy przegrzewał się i zdawał obroty. Lot nad kanałem trwał 37 minut, a lądowanie wypadało na łąkach koło Dover, na szczycie wysokiego, kredowego klifu. Bleriot później opowiadał że przed wodowaniem uratował go przelotny deszcz, który ochłodził silnik. Podobno marynarze z obecnego na miejscu francuskiego torpedowca Le Harpon twierdzili iż była piękna pogoda i żadnego opadu nie zaobserwowano...
Tego dnia przelotu La Manche miało próbować trzech pilotów: Hubert Latham na Antoinette, Bleriot oraz hrabia de Lambert z maszyną Wright. Latham próbował przelotu kilka godzin przed Bleriotem, ale musiał wodować 15 kilometrów od brzegu. Natomiast de Lambert na wieść o sukcesie Bleriota oświadczył że za żadne pieniądze nie chce być drugim, po czym poszedł do domu. I tyłek suchy, i honor ocalony...

bc5b02d6aa0a59dc6173da352503e89c.jpg

Po lewej: francuski lotnik Legagneux przy samolocie Bleriot "La Manche".
Poniżej: Bleriot w locie.

8f14388b4e5f3af346f3d78bcc33dbac.jpg

W tymże 1909 roku odbył się pierwszy w Warszawie pokaz lotniczy - na placu wyścigów konnych (wschodni kraniec Pola Mokotowskiego) miał latać francuski pilot Guyot na samolocie Bleriot. Pokaz był zresztą nieudany; Guyot połamał samolot, nie oderwawszy się od ziemi. Lotnik nie odniósł obrażeń, ale zawiedziony tłumek chciał mu przylać - cóż, Warszawka. Na szczęście rozeszło się po kościach.
Skutki imprezy były jednak dodatnie: Komisja Stowarzyszenia Techników, powołana dla zaznajomienia się ze sportem lotniczym, utworzyła Koło Awiatorów. Na jednym z pierwszych spotkań Koło przyjęło do realizacji projekt pierwszego polskiego samolotu, autorstwa Czesława Zbierańskiego. Samolot (dwupłat) budowano z rur stalowych, skrzydła o rozpiętości10 m kryte płótnem. Silnik ENV 40 KM, widlasty 8 cyl., chłodzony wodą. Śmigło Chauvier, ciągnące, średnicy 2,25 m.

Budowę rozpoczęto siłami konstruktora i Stanisława Cywińskiego w warsztatach Krzemińskiego na Solcu, potem przeniesiono do hangaru Aviaty. Samolot oblatano pod koniec 1910, a próba oficjalna odbyła się latem 1911 roku.
Na zdjęciu po prawej: Czesław Zbierański ze swoim samolotem przed hangarami Aviaty na Polu Mokotowskim

fc6c14333dbc1e9f8e2a7da2e8aa2dcc.jpg

1910 - Geo Chavez przeleciał nad Alpami, przy okazji ustanawiając rekord wysokości: 2587 m npm.
- Książę Stanisław Lubomirski założył Warszawskie Towarzystwo Lotnicze Aviata i wyjednał u gubernatora carskiego udostępnienie Towarzystwu części Pola Mokotowskiego, które było wówczas placem ćwiczeń armii rosyjskiej.
- W Niemczech utworzono linie lotnicze DELAG, utrzymujące komunikację sterowcową między większymi miastami Niemiec. Do roku 1914 sterowce DELAGu wykonały 1604 loty i przewiozły 34208 osób. 21,3 osoby na lot - nawet dziś byłby to niezły wynik, jak na trasy krajowe.
- W lipcu Bronisław Matyjewicz - Maciejewicz jako pierwszy Polak otrzymał dyplom pilota (Brevet de pilote - aviateur, wydany w Paryżu z nr 152). Maciejewicz, formalnie poddany rosyjski, wymógł na władzach francuskich wpisanie w dyplomie narodowości polskiej.
- W Petersburgu Igor Sikorski zbudował dwa modele śmigłowców, ale bez powodzenia; żaden nie był zdolny do lotu. Sikorski wrócił do tematu dopiero po 30 latach.
- Grzegorz Piotrowski, wówczas oficer rosyjski, wykonał pierwsze lądowanie z niezamierzonym wykorzystaniem liny do skracania dobiegu. W czasie lądowania na dziedzińcu twierdzy w Kronsztadzie (St. Petersburg) jego Bleriot Model XI bis został zatrzymany przez przewody telefoniczne, co uratowało samolot i lotnika. Gwoli prawdy historycznej należy dodać że Piotrowski poleciał do Kronsztadu uregulować dług karciany. To były czasy...

1911 - Eugene Ely na samolocie Curtiss wystartował z pokładu krążownika Pennsylvania, po czym wylądował na nim.
- W Libii włoscy oficerowie Piazza i Moiso wykonali pierwsze bojowe bombardowanie z pokładu samolotu.
- Maurice Farman jako pierwszy zainstalował na swoim samolocie radiostację nadawczo - odbiorczą. Z powodu słabego zasilania (dynamo napędzane śmigiełkiem) i kiepskiej anteny zasięg wyniósł tylko 4 km.
- Odbył się pierwszy oficjalny lot pocztowy z Allahbadu do Delhi w Indiach.
- Niemiecki fizyk Carl Pullfrich wykonał pierwsze zdjęcia fotogrametryczne z powietrza.
- Adolf Warchałowski na Farmanie ustanowił rekord długotrwałości lotu z trzema pasażerami - 45 minut i 46 sekund.

1912 - Elmer Sperry skonstruował pierwszy model autopilota, urządzenia w którym siły z żyroskopu były wzmacniane i zamieniane na wychylenia powierzchni sterowych. Pierwszy autopilot Sperry'ego umożliwiał utrzymanie kursu i wysokości bez udziału pilota.
- Mario Calderara, oficer marynarki włoskiej, oblatał wodnosamolot własnej konstrukcji. Calderara startował z basenu portu La Spezia.
- Jules Vedrines na samolocie Deperdussin osiągnął w locie poziomym prędkość 145 km/h - tyle co najszybszy z ptaków, jerzyk amerykański.
A w ogóle to Vedrines zasłynął nie tyle z rekordów (samych rekordów prędkości miał siedem), co ze swej niezwykłej skromności. Na przykład po pionierskim przelocie Paryż - Madryt na lotnisku podszedł do niego król Alfons XIII. "- Jestem królem Hiszpanii" - rzekł król. "- A ja królem przestworzy" odparł Vedrines.

1913 - Roland Garros przeleciał nad Morzem Śródziemnym, pokonując odległość 760 km,
- 10 czerwca Marcel Brindejonc de Moulinais na samolocie Morane-Saulnier przewiózł z Paryża do Warszawy wydanie specjalne dziennika Le Matin.
- Elmer Sperry zbudował pierwszy układ autopilota do automatycznego sterowania samolotem.
- Rosjanin Piotr Niestierow jako pierwszy wykonał pętlę, a Francuz Adolphe Pegoud beczkę, korkociąg i ślizg,

1914 - Czterosilnikowy samolot Ilia Muromiec konstrukcji Igora Sikorskiego (wówczas największy samolot świata) przeleciał dystans 700 km w czasie 8 godzin. Muromiec mógł zabierać 10 pasażerów. W czasie pierwszej wojny światowej kilka tych maszyn zostało przebudowanych na bombowce, przenoszące do 500 kg bomb.
- W poszukiwaniach zaginionych wypraw arktycznych Siedowa i Brusiłowa wziął udział hydroplan Farman Maurice, pilotowany przez Jana Nagórskiego. Nagórski wykonywał loty z obozu na Nowej Ziemi (załogę obozu stanowili Nagórski i jeden mechanik). Lądując na lodzie Nagórski odnalazł ślady ekspedycji Siedowa. Były to pierwsze udokumentowane loty nad Arktyką.

1915 - Niemieckie sterowce wykonały pierwszy nalot na Anglię. Dla Anglików był to wielki cios - koniec splendid isolation wysp brytyjskich.
- W firmie Sperry Gyroscope Company rozpoczęto pracę nad radiowym sterowaniem autopilotem na pokładzie samolotu, co miało służyć stworzeniu bezzałogowego samolotu, zdolnego do wykonywania misji bombowych.
- Hugo Junkers zaprojektował samolot J-1, pierwszy całkowicie metalowy dolnopłat. W czasach dominacji kratownicowych dwupłatów, krytych płótnem i wykrzyżowanych odciągami z drutów fortepianowych, był to pomysł zaiste wizjonerski.

1916 - Włosi ustawli pierwszą przeciwlotniczą zaporę balonową. Zapora miała chronić Wenecję przed austriackimi nalotami.
- Oddano do użytku pierwszy "prawdziwy" lotniskowiec, brytyjski Furious, z którego mogły operować samoloty z podwoziem kołowym. Nie istniała jeszcze klasa samolotów pokładowych, więc używano lądowych myśliwców Sopwith Pup.
Karl Maybach (syn właściciela niemieckiej fabryki silników) zbudował silnik Mb-IVa, specjalizowany do lotów wysokościowych. Silnik osiągał najwyższą moc (245 KM) powyżej 2000 m n.p.m. Silniki wysokościowe okazały się ślepym zaułkiem; znacznie lepsze okazało się zastosowanie turbodoładowania. Tym niemniej to Maybach pierwszy zaatakował problem lotniczego napędu wysokościowego.
- Na jednym z brytyjskich myśliwców B.E.2 zastosowano pierwsze bez wątpienia urządzenie ostrzegające o bliskości gruntu. Była to piętnastometrowa linka z ciężarkiem, zwisająca pod lądującym samolotem. Kiedy ciężarek zaczynał podskakiwać na gruncie, w kokpicie dzwonił dzwonek. W założeniu miało to ułatwiać lądowanie w nocy.
Projekt wyposażenia w ów "system" wiekszej ilości samolotów odrzucono pod jakimś tam pozorem, co zapewne uratowało życie pewnej liczbie mieszkańców okolic lotnisk.

 

1917 - Sterowiec L-59 (oznaczenie fabryczne LZ-104) przeleciał bez międzylądowania trasę 6757 km z Jamboli w Bułgarii do Chartumu w Sudanie i z powrotem, z przeciętną prędkością 95 km/h. L-59 został zbudowany w celu zaopatrywania odciętego niemieckiego korpusu w Afryce. Rekordowy przelot był właściwie spowodowany awarią; sterowiec musiał wrócić do bazy w Jamboli.
Na zdjęciu: L-59 opuszcza halę sterowcową w Hamburgu.

36726b6b78b449995c50d521281745d8.jpg


- J.W. Wartin's w swym samolocie Kitten zastosował metodę zmniejszania oporu aerodynamicznego przez chowanie podwozia po starcie.
- W brytyjskiej wytwórni samolotów Royal Aircraft Factory zbudowano i przetestowano śmigło o zmiennym skoku. Skok śmigła ustawiano przed lotem, w zależności od charakteru lotu i obciążenia. Pierwszy samolot z tak ustawialnymi śmigłami oblatano rok później. Był nim niemiecki (o zgrozo) bombowiec Rohrbach R-30.
- Na austriackim lotnisku Kraków - Rakowice założono C.K. port lotniczy.

1918 - Zakończyła się pierwsza wojna światowa.
- W marcu austriackie władze wojskowe uruchomiły pocztę lotniczą na trasie Wiedeń - Kraków - Lwów - Kijów - Płoskirów - Odessa.
- W maju ruszyła amerykańska poczta lotnicza na trasie Nowy Jork - Filadelfia - Waszyngton DC. Z początku linie utrzymywała armia, trzy miesiące póżniej przekazano ją poczcie.
- We Francji powstało przedsiębiorstwo Lignes Aeriennes G. Latecoere, zajmujące się lotniczymi przewozami pocztowymi. Zaczynając od trasy Paryż - Barcelona, wydłużono później trasy do Afryki, a następnie przez Atlantyk do Ameryki Południowej, gdzie regularnie wykonywano bardzo ryzykowne loty przez Andy. Linie Latecoere nie dość że były pierwszą zarabiająca na siebie pocztą lotniczą, miały rekord długości tras, to jeszcze na koniec zajęły się produkcją samolotów. Poza tym, jako że poprzednicy działali albo okazjonalnie, albo dla potrzeb wojska, należałaby się im palma pierwszeństwa w dziedzinie regularnej poczty lotniczej.
- Georg Lachmann zgłosił patent na skrzydło z automatycznym slotem (klapą przednią), zasadniczo zwiększającą odporność na przeciągnięcie, czyli spadek siły noścej wskutek przekroczenia dopuszczalnego kąta natarcia skrzydła. Urzędnicy ni diabła nie mogli pojąć o co chodzi i patent odrzucono.
- Warszawskie Lotnisko na Polu Mokotowskim zostało przejęte przez Wojsko Polskie. Pierwsze jednostki lotnicze, z których sformowano 1 pułk myśliwski, użytkowały dawne zabudowania rosyjskie. W tych pionierskich czasach lotnictwo wojskowe zajmowało się głównie remontami przejętych po zaborcach samolotów.

swistek.gif Usytuowanie Lotniska Mokotowskiego

 

1919 - Hiszpan Juan de la Cierva skonstruował wiatrakowiec, czyli autożyro. Wiatrakowiec do wytworzenia siły nośnej wykorzystuje autorotację swobodnego wirnika. Napęd daje klasyczne śmigło. Zaletą autożyra jest bardzo krótki start i lądowanie oraz obciążenie mocy znacznie niższe niż w śmigłowcu. W przeciwieństwie do śmigłowca wiatrakowiec musi utrzymywać prędkość postępową.

8cfc488aaf0664e7d3a8b6e430705acb.jpg

- Brytyjski sterowiec R-39 przeleciał przez Atlantyk w obie strony.
- Robert H. Goddard, profesor fizyki na Clark University w Worcester (Massachusetts), opublikował książkę A Method For Reaching Extreme High Altitude, opisującą fizyczne aspekty wysyłania ładunku w kosmos. Praca została wyszydzona przez prasę. Dziesięć lat później Goddard uzyskał poparcie Charlesa Lindbergha, co zaowocowało uzyskaniem wsparcia finansowego z instytucji naukowych; Goddard mógł zacząć konstruować rakiety.
- 14 czerwca John Alcock i Arthur Whitten Brown na bombowcu Vickers Vimy przelecieli z Nowej Fundlandii do Irlandii bez międzylądowania, pokonując dystans 3040 km. Przelot trwał 16 godzin i 12 minut, ale był niezwykle ciężki; lotnicy kilkakrotnie wychodzili na skrzydła żeby usuwać oblodzenie.
- Bracia Keith i Ross Smithowie na takimż Vickers Vimy pokonali etapami tzw. "trasę imperialną" z Londynu do Australii.
- W zakładach Hugo Junkers AG oblatano jednosilnikowy dolnopłat pasażerski Junkers F-13 - pierwszy samolot z zamkniętą kabiną i samonośnym skrzydłem. Gładki, bez zastrzałów i drutów F-13 Annelise był pierwszym z serii bardzo udanych samolotów Junkersa. I, w pewnym sensie, pierwowzorem samolotów komunikacyjnych drugiej połowy XX wieku.

swistek.gif Junkers F-13

- Na międzynarodowej konferencji w Paryżu przyjęto tzw konwencję paryską, ustalającą zasady żeglugi powietrznej. Przede wszystkim uznano suwerenność państwa w jego przestrzeni powietrznej i ustalono zasady przelotu nad terytorium obcego państwa i międzynarodowe trasy lotnicze. Uzgodniono ograniczenia dla przelotów wojskowych statków powietrznych poza włąsnym terytorium. Powstały pierwsze unormowania dotyczące zdatności do lotu statku powietrznego i kwalifikacji personelu.
Jako platformę dla międzynarodowej współpracy utworzono organizację CINA (Convention Internationale de la Navigation Aerienne).
- W Hadze założono IATA (International Air Traffic Association), reaktywowane w 1945 r.jako International Air Transport Association i przeniesione do Montrealu. Celem IATA jest zespolenie w jeden system sieci lotniczych o możliwie zbliżonym poziomie sprzętu latającego, a także standardów, przepisów i dokumentów niezbędne do funkcjonowania ruchu pasażerskiego i towarowego.
- Powstało Moskiewskie Technikum Lotnicze, wkrótce przemianowane na Instytut Inżynierów Czerwonej Floty Powietrznej. Obecnie instytut nosi nazwę Akademii Technicznej Sił Powietrznych im. Żukowskiego.

1920 - W USA utworzono system reflektorów nawigacyjnych na trasach łączących główne lotniska. Pierwsza była trasa między Columbus a Dayton (Ohio) o długości 80 mil (128 km), wyposażona w reflektory o okresie obrotu 10 sekund. Światła, utrzymywane z początku przez armię, zostały później przekazane poczcie.
- Włoski strateg, gen. Giulio Douhet ogłosił drukiem swoją teorię o możliwości sparaliżowania gospodarki i sił zbrojnych, a tym samym wygrania wojny, wyłącznie poprzez działania lotnictwa. Jego książka "Wojna roku 19..." zyskała sławę nie tylko w kręgach fachowców. Sugestywnie przedstawiona teoria spowodowała gwałtowny rozwój lotnictwa bombowego, przejawiający się zalewem nowych konstrukcji, często zdumiewających z dzisiejszego punktu widzenia. Tym nie mniej, świeżo skostniała technika wojskowa dostała tęgiego kopniaka.
- Powstał zapewne najdziwniejszy samolot pasażerski, jaki kiedykolwiek zbudowano: włoski Caproni Ca-60 Capronissimo. Ta ośmiosilnikowa łódź latająca, mająca przewozić do 150 pasażerów, miała trzy trójpłatowe grupy skrzydeł w tandemie. Tym samym była jedynym latającym dziewięciopłatem. Nawiasem mówiąc, latającym nisko i krótko; w pierwszym locie prototyp wzniósł się na około 18 m, po czym skraksował przy wodowaniu. Naprawiony, spłonął w hangarze.

27a5f96a6c0669710c10aaa76e94af81.jpg

1921 - Ministerstwo Kolei Żelaznych założyło na Polu Mokotowskim cywilny port lotniczy, wówczas zwany "stacją lotniczą". Stacja była przeznaczona do obsługi linii Paryż - Strasburg - Praga - Warszawa, eksploatowanej przez francuskie towarzystwo CFRNA (Compagnie Franco - Roumaine de Navigation Aerienne).
- F.H. Engel i F.W. Dunmore opracowali konstrukcję trasowej radiolatarni kierunkowej niskiej częstotliwości LFB (Low Frequency Beacon, albo LF-RNG - Low Frequency Radio Range).
- Przedsiębiorstwo Aero-Targ uruchomiło na czas trwania targów poznańskich połączenia lotnicze Poznań - Gdańsk i Poznań - Warszawa. Trasy obsługiwało sześć 4-miejscowych Junkersów F-13, wyczarterowanych od gdańskiej spółki Danziger Luftpost.
- Amerykanin Wesley May przeprowadził pierwsze tankowanie samolotu w locie; korzystając z drabinki sznurowej przeszedł z jednego samolotu na drugi z bańką paliwa na plecach. Ktoś jeszcze ma ochotę śmiać się z "ruskich" metod?

1922 - Zakupiono pierwszy, i jak dotąd ostatni, sterowiec w Polsce. Sterowiec, nazwany Lech, pochodził z francuskiego demobilu. Lech był małym sterowcem typu miękkiego, o pojemności 3150 m3. Był użytkowany przez Oficerską Szkołę Aeronautyczną w Toruniu do 1926 roku.
- Dwaj portugalscy oficerowie, Coutinho i Cabral, na wodnosamolocie Fairey Lusitania, przelecieli w siedmiu etapach z Lizbony doRio de Janeiro. Przelot trwał miesiąc, ponieważ lotnicy dwukrotnie tracili samolot i musieli czekać na nowy.
Marynarka francuska eksperymentowała z systemem podejścia do lądowania z użyciem przewodów prowadzących, zasilanych prądem zmiennym o częstotliwości 600 Hz. Można było określić kierunek na przewody prowadzące, a także moment przekroczenia ich linii. Wprawny operator mógł na słuch określić kąt elewacji. Zasięg wykrycia sygnału wynosił około 2.5 km.

1923 - Pracujący w Rumunii Niemiec Hermann Oberth opracował dwa użyteczne typy rakiet. Rakieta na paliwo ciekłe typu II Obertha była pierwowzorem późniejszych V-2.
- w USA przeprowadzono próby z tankowaniem w locie przy pomocy gumowego węża, opuszczanego z samolotu.
- Samolot De Havilland DH-4Bs utrzymywał się w powietrzu przez ponad 37 godzin.
- W dniach 28 sierpnia do 13 września odbył się pierwszy polski konkurs "ślizgowców" - pierwsze polskie zawody szybowcowe. Zwyciężył SL-1 Akar Adama Karpińskiego.

1924 - Dwuwirnikowy (wirniki współosiowe sprzężone po dwa) śmigłowiec Hiszpana Raula Pescary wykonał przelot po obwodzie zamkniętym długości 1 km ze średnią prędkością 15 km/h.

ac215ca20fbaa19421a62b9493145e81.jpg

swistek.gif Śmigłowce

- Powstał Fokker F-VII, drugi na świecie samolot z samonośnym skrzydłem. Był to jednosilnikowy górnopłat z ośmioma miejscami pasażerskimi. Później powstała najpopularniejsza wersja, F-VII/3M z trzema silnikami, budowana na licencji lub kopiowana w wielu krajach. W 1928 Ministerstwo Komunikacji zakupiło licencję na Fokkera VII/3M.

swistek.gif Fokker F-VII

1925 - W lutym z inicjatywy Związku Lotników Polskich utworzono w Poznaniu towarzystwo Aero S.A. Komunikacja Powietrzna. Towarzystwo otrzymało koncesję na eksploatację linii Poznań - Warszawa i Poznań - Zbąszyń (punkt graniczny w kierunku na Berlin). Operujące z lotniska Ławica Aero użytkowało samoloty Farman F-70, odkupione od francuskich linii CIDNA. Do reorganizacji i powstania Lotu samoloty linii Aero wykonały tylko 773 loty i przewiozły1473 pasażerów, głównie z powodu słabej jakości silników Renault 12Fe, montowanych w Farmanach.
- W maju powstały linie lotnicze Aerolot, przekształcone potem w Polskie Linie Lotnicze "LOT". Niejako przy okazji powstały także warsztaty lotnicze, noszące nazwę Stoczni Linii Lotniczych. Remonty główne musiały być zlecane zakładom w Gdańsku, dokąd, z powodu postanowień traktatu wersalskiego, czasowo przeniesiono wytwórnię Junkersa.
- W dniach 16–22 września pułkownik Ludomił Rayski wykonał 7850 km przelot dookoła Morza Śródziemnego (Warszawa - Paryż – Madryt – Casablanka – Tunis – Ateny – Istambuł – Warszawa). Później, jako szef Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych, Rayski zasłynął jako promotor wielu przedsięzięć lotniczzych o charakterze sportowym.

1926 - 12 maja Roald Amundsen na sterowcu Norge dotarł drogą powietrzną do Bieguna Północnego. Dowódcą Norge był słynny Umberto Nobile.
Osiągnięcie bieguna drogą lotniczą zgłaszali Amerykanie Floyd Bennett i Richard Byrd, twierdzący że dotarli tam 9 maja na Fokkerze VIIA/3m Josephine Ford. Z ujawnionych w roku 1996 pamiętników Byrda wynika, że Amerykanie zawrócili w odległości około 300 km od bieguna.
- Powstał Instytut Aerodynamiczny Politechniki Warszawskiej. Koszt budowy i wyposażenia pokryto z funduszy Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP).
- Dr Alan A. Griffith z Royal Aircraft Establishment przedstawił raport pt. "Aerodynamiczna Teoria Opracowania Turbin", w którym postulował skonstruowanie turbiny gazowej w celu napędu śmigła samolotu, analogicznie do turbiny parowej, napędzającej śrubę okrętu.
- Por. pilot Bolesław Orliński z mechanikiem sierż. Leonardem Kubiakiem wykonali 22 600 km przelot na trasie Warszawa - Tokio - Warszawa. W powietrzu spędzili łącznie 121 godz. i 16 minut. Do przelotu Władze wojskowe przydzieliły lekki jednosilnikowy bombowiec (w ówczesnej terminologii samolot liniowy) Breguet XIX z 12-cylindrowym silnikiem Lorraine-Dietrich LD-12eb o mocy 450 KM. Samolot nie był poddany żadnym przeróbkom - poleciał w trasę w swoim "regulaminowym" stanie.
Orliński i Kubiak rozpoczęli przelot 27 sierpnia z lotniska mokotowskiego w Warszawie. Po drodze lądowali w Moskwie, Kazaniu, Omsku, Krasnojarsku, Czycie, Harbinie, Mukdenie i Heijo (obecnie Seul). Do Tokio przybyli 5 września.
W drodze powrotnej dało znać o sobie zużycie silnika - Orliński musiał lądować w terenie przygodnym. Do Warszawy samolot doleciał z poklejonym domowym sposobem śmigłem i ułamaną końcówką dolnego płata. Dla wyrównania powierzchni nośnej zdjęto płótno z przeciwległej końcówki, co widać na zdjęciu poniżej.

69b257a06d8d26c5c0685798e38867a1.jpg

1927 - Charles Lindbergh na samolocie Ryan NYP (od New York - Paris; przeróbka Ryana M-2) przeleciał bez międzylądowania z Nowego Lorku do Paryża. Lot trwał 33 godziny. Dla uczczenia trzydziestej rocznicy lotu Lindbergha, major Robinson Risner na F-86 Sabre pokonał tę trasę w 7 godzin...
- Studenci Politechniki Warszawskiej Stanisław Rogalski, Stanisław Wigura i Jerzy Drzewiecki, zaprojektowali samolot turystyczny RWD-1, pierwszy ze sławnej serii.
- Dieudonne Costes i Joseph Le Brix na Breguecie XIX GR Nungesser et Coli przelecieli nad południowym Atlantykiem, trasą z St Louis de Senegal do Natalu w Brazylii.
- We Wrocławiu (wówczas Breslau) powstało Stowarzyszenie Podróży Kosmicznych (Verein Für Raumschiffahrt). Dwa lata później prezesem stowarzyszenia został Hermann Oberth.
- Kanadyjczyk W.R. Turnbull zbudował śmigło, którego skok można było przestawiać w locie przy pomocy silniczka elektrycznego.
- 8 października - wzbił się w powietrze samolot inż. Władysława Zalewskiego WZ XI Kogutek I - pierwszy polski samolot z polskim silnikiem.
- Na lotnisku Okęcie (a dokładnie na Paluchu) zbudowano wytwórnię silników lotniczych Skoda. Fabrykę zbudowali Czesi, przyjmując część produkcji jako zapłatę. Rozruch fabryki i produkcję pierwszych serii silników prowadziła załoga czeska, stopniowo przekazując stanowiska pracownikom polskim.

1928 - Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej przystąpił do FAI.
- Państwa zrzeszone w CINA przyjęły tzw. konwencję hawańską, której najważniejszym punktem było wprowadzenie zasady równego traktowania statków powietrznych własnych i obcych oraz rejestracji statków powietrznych. Sygnatariusze zobowiązali się do uznania praw i obowiązków kapitana statku powietrznego zgodnie z prawem kraju macierzystego. Ponadto ustanowiono prawo do wielokrotnego lądowania statku powietrznego na terytorium innego kraju i jego przelotu do kraju trzeciego. W przypadkach spornych miał obowiązywać arbitraż międzynarodowy.
- Amerykanie Charles K. Smith i Charles Ulm na Fokkerze FVIIB/3m Southern Cross przelecieli w czterech etapach z San Francisco do Australii.
- W USA szefowie 8000 wiejskich urzędów pocztowych zostali zobowiązani do wymalowania nazw miejscowości na dachach budynków zajmowanych przez poczty.
- Angielski konstruktor Frank Whittle skonstruował działający lotniczy silnik turboodrzutowy. Patent, uzyskany w roku 1930, był jawny, zatem próbami zajęli się naukowcy z wielu krajów. Między innymi Joachim Pabst von Ohain z uniwersytetu w Getyndze, zdolny i dysponujący nieporównanie większymi środkami niż Whittle. Do realnego zastosowania było jednak daleko; przy ówczesnym stanie inżynierii materiałowej trwałość prototypów liczono w minutach.
W Polsce od roku 1930 prace nad konstrukcją silnika turboodrzutowego prowadzili W. Bernadzikiewicz, J. Oderfeld i J.Sachs.

swistek.gif Napęd odrzutowy

 

1929 - Lawrence Sperry opracował przyrząd pokładowy zwany sztucznym horyzontem, umożliwiający wykonywanie lotów bez widoczności ziemi.
- W Paryżu rozegrano pierwszy międzynarodowy Challenge lotniczy.
- Oblatano łódź latająca Dornier Do-X, mogącą przewozić do 158 pasażerów plus 11 osób załogi. Do-X był napędzany 12 rzędowymi silnikami Siemens Jupiter (lub Fiat A22R) o mocy po 525 KM każdy.

f34fefa525f88a18fc2f7bbed92b6714.jpg

- Ludwik Idzikowski i Kazimierz Kubala podjęli swą drugą próbę przelotu transatlantyckiego na jednosilnikowym bombowcu Amiot 123. Samolot uległ wypadkowi w czasie przymusowego lądowania na Azorach. Ludwik Idzikowski zginął, Kubala został ranny.
- Dieudonne Costes i Maurice Bellonte na Breguet XIX TR Super Bidon rozpoczęli lot z Francji do Harbinu w Mandżurii. Wylądowali jednak dużo dalej, koło Władywostoku, po przeleceniu 7905 km.
- 12 października uchwalono konwencję warszawską, ustanawiającą odpowiedzialność przewoźnika za szkody w transporcie lotniczym. Konwencja nakłada obowiązek świadczeń m. in. na rzecz ofiar wypadków lotniczych (ewentualnie ich rodzin). Informacja o tym powinna znajdować się na obwolucie każdego biletu lotniczego.

1930 - Kapitan Hagenberger z lotnictwa wojskowego USA skonstruował automatyczny radiokompas, samoczynnie i w sposób ciągły wskazujący kierunek na aktywny nadajnik średniofalowy.
- W Bezmiechowej zorganizowano pierwszą polską szkołę szybowcową.
- Hermann Oberth zbudował pierwszy udany silnik rakietowy na paliwo ciekłe. Silnik Kegeldüse pracował stabilnie przez 90 sekund, zużywając 6 kg ciekłego tlenu i 1 kg bernzyny i osiągając ciąg około 7 kG.
- Właściciel szkoły szybowcowej w Grunau (potem Grunów, obecnie Jeżów Sudecki) Wolf Hirth opracował technikę bezsilnikowych lotów termicznych, polegającą na krążeniu szybowcem w tzw. kominach termicznych - obszarach wznoszącego się powietrza. Kominy termiczne tworzą się wskutek niejednorodnego ogrzewania powierzchni Ziemi przez Słońce, co przy ładnej pogodzie sygnalizuje chmura Cumulus Humilis. Lot na termikę polega z grubsza na "zbieraniu" wysokości w kominach termicznych i przeskokach do następnych. Przy idealnych warunkach można tak lecieć nawet i tysiąc kilometrów.
- Dieudonne Costes i Maurice Bellonte na specjalnej wersji maszyny Breguet XIX TR Super Bidon, ochrzczonej "?" (co czyta się Point d'Interrogation), przelecieli jako pierwsi z Paryża do Nowego jorku (5850 km w 37 godz.17 minut).
- Oblatano pierwszy prototyp jednego z najsłynniejszych samolotów świata - Junkersa Ju-52. Na początku był produkowany w wersji jednosilnikowej. Wersja trzysilnikowa, Ju-52/3m, była podstawowym samolotem wielu linii lotniczych do wybuchu II wojny światowej (a niekiedy i po wojnie). Wyprodukowano ogółem około 5000 egzemplarzy tego samolotu. W działaniach wojennych Ju-52/3m brały udział jako transportowce, pasażerskie lub łącznikowe a nawet jako pomocnicze samoloty bojowe: bombowce i maszyny patrolowe.

swistek.gif Junkers 52/3m

1931 - Profesor August Piccard i M. Cossyns dotarli do stratosfery w balonie z hermetyczną gondolą własnej konstrukcji. Osiągnęli wysokość 15781 m nad poziomem morza. Rok póżniej Piccard poprawił wynik na 16201 m n.p.m. Loty Piccarda służyły pomiarom promieniowania kosmicznego; w owych czasach uważano że w stratosferze jest ono zabójcze.
- Wiley Post dokonał pierwszego lotu dookoła świata pokonując trasę 26.000 km w nieco ponad 8 dni.
- Stanisław Skarżyński z Andrzejem Markiewiczem na samolocie PZL Ł-2 wykonal 25700 km lot dookoła Afryki. Trasa: Warszawa - Kraków - Belgrad - Ateny - Kair - Chartum - Elisabethville - Leopoldville - Lagos - Dakar - Casablanca - Perpignan - Bordeaux - Paryż - Berlin - Poznań - Warszawa.

1932 - W niemieckiej firmie Lorenz skonstruowano pierwszy udany radiotechniczny system podejścia do lądowania według przyrządów. Lorenz zapewniał prowadzenie wzdłuż kierunku podejścia według odbieranych radiowych sygnałów telegraficznych; przy odchyleniu w lewo przeważały sygnały krótkie (kropki), w prawo - długie (kreski). W osi podejścia powinien być słyszany sygnał ciągły. Do roku 1936 system ten zainstalowano na ponad 40 lotniskach.
- Jerzy Drzewiecki z A. Kocjanem na samolocie RWD-7 uzyskali wysokość 6023 m npm - rekord świata.
- Armia niemiecka objęła patronat nad badaniami rakietowymi prowadzonymi przez Wernhera von Brauna.

- W trzecim Challenge'u lotniczym w Berlinie pierwsze miejsce zajęła załoga Franciszka Żwirki ze Stanisławem Wigurą. Na zdjęciu Żwirko i Wigura przed ich RWD-6 SP-AHN.

eb9ff189338836657649e0d4dbc78a52.jpg

1933 - Od 27 kwietnia do 8 maja Stanisław Skarżyński lecąc samotnie na zwykłym turystycznym RWD-5 bis (z dodatkowym zbiornikiem paliwa), wykonał przelot z Warszawy przez Poznań, Lipsk, Frankfurt, Lyon do Saint Louis w Senegalu. Następnie przeleciał przez południowy Atlantyk, lądując w Maceio w Brazylii, powtarzając tym lot Costesa i Le Brix z roku 1927 (Francuzi lecieli na znacznie potężniejszym Breguecie XIX GR).
Zawiadowca lotniska w Maceio był ciężko zdumiony nie samym przelotem, lecz faktem że Skarżyński był ubrany w garnitur i kapelusz, zamiast obowiązkowego skórzanego kombinezonu i hauby. Pokonując trasę 3160 km bez lądowania, Skarżyński pobił ówczesny rekord odległości dla samolotów turystycznych o masie własnej do 450 kg, za co otrzymał medal Bleriota.

swistek.gif Stanisław Skarżyński i jego RWD-5 bis

- 1 listopada warszawski dworzec lotniczy przeniesiono z Pola Mokotowskiego na nowe lotnisko Okęcie. Do portu lotniczego należały także zabudowania bazy technicznej z trzema hangarami o wymiarach 53 na 37 metrów.
- Mrs Clydesdale na samolocie Westland PV-5 i porucznik D.F. McIntyre na Westlandzie Wallace przelecieli nad Mt. Everest w Himalajach (8848 m).
- Austriacki naukowiec Eugen Sänger opublikował pracę pt. Raketenflugtechnik (Technika Lotu Rakietowego), opisującą m.in. kilka koncepcji wahadłowca, kosmicznego.
- W czasie lotów zboczowych w Karkonoszach Hirth i Deutschmann odkryli zasadę lotów szybowcowych na fali. Fala górska tworzy się za pionowym zawirowaniem powietrza na szczytach; umożliwia ona osiąganie dużych wysokości w lotach bezsilnikowych. Obecność fali górskiej jest sygnalizowana charakterystyczną, nie przemieszczającą się z wiatrem, soczewką chmury Altostratus Lenticularis.
- Załoga Franciszek Hynek i Henryk Burzyński na balonie Kościuszko zdobyła I miejsce w międzynarodowych zawodach balonowych o puchar Gordon-Bennetta w Chicago.

1934 - Czwarty i ostatni Challenge w Warszawie zakończył się zwycięstwem Jerzego Bajana z Gustawem Pokrzywką na samolocie RWD-9 z polskim silnikiem GR 760. Dwa kolejne zwycięstwa dały Polsce puchar Challenge'u na własność. Drugie miejsce zajęła załoga Płonczyński / Ziętek.
Bajana i Pokrzywkę przyjął marszałek Piłsudski. Bajan wspominał że zauważywszy mocno średni wzrost obu lotników, marszałek rzekł do adiutanta, wysokiego pułkownika kawalerii: "Widzi pan, panie pułkowniku, takich powinniśmy mieć w kawalerii; to najbardziej odpowiedni wzrost dla naszych koni, dla takich jak pan nie mamy koni w Polsce".
Cóż, to też przyczynek do historii polskiego lotnictwa...
- Generał Władysław Sikorski wydał książkę pt. "Przyszła Wojna", w której innymi zdumiewająco trafnie przewidział charakter działań w nadchodzącej wojnie światowej. Rolę panowania w powietrzu widział nie tyle w modnym zaciemnianiu nieba bombowcami na modłę Douheta (choć wcale nie lekceważył bombardowań terytorium kraju), ile w obronie swojej przestrzeni powietrznej i współdziałaniu lotnictwa z innymi rodzajami broni. Do wydania francuskiego (1935) przedmowę napisał marszałek Philippe Petain. Trzeba dodać że w tym czasie Sikorski był w kraju odstawiony na boczny tor; przebywał na przymusowym urlopie.
- Znany brytyjski lotnik i automobilista Alan Cobham założył firmę Flight Refueling Limited, opracowującą i sprzedającą urządzenia do tankowania samolotów w powietrzu.

- Wskutek dużej ilości wypadków przy nocnych lotach pocztowych amerykańskie lotnictwo wojskowe zakupiło symulator lotu według przyrządów konstrukcji Edwarda Linka (1927). Urządzenie natychmiast zyskało rozgłos pod nazwą Link - trainer.
Warto zauważyć że rok później symulatory Linka zakupiło japońskie lotnictwo morskie.

ba5f3907103afcb2c3e9c21b83260ecc.jpg

1935 - Na wschodnich wybrzeżach Anglii powstał łańcuch pięciu radarów dalekiego zasięgu typu CH (Chain Home), które od grudnia tego roku rozpoczęły pracę jako pierwszy na świecie radiolokacyjny system taktycznego dowodzenia lotnictwem myśliwskim. Pomimo utrzymywania ścisłej tajemnicy (dla niepoznaki na wieżach umieszczano morskie światła nawigacyjne) Niemcy prawidłowo rozpoznali przeznaczenie budowli, nie wyciągnęli jednak właściwych wniosków.
- Zygmunt Lewoniewski podjął próbę przelotu z Moskwy do San Francisco na rekordowym samolocie ANT-25 Stalinskij Marszrut. Próba skończyła się lądowaniem po 6000 km z powodu awarii instalacji smarowania silnika. ANT-25, konstrukcji P.O. Suchoja i A.N. Tupolewa, był właściwie wielkim motoszybowcem; metalowe, kryte płótnem skrzydło miało rozpiętość 34 m. Napęd stanowił jeden silnik AM-34R o mocy 950 KM, z którym samolot osiągał prędkość 210 km/h. Załoga liczyła 4 osoby.
- W zakładach Douglasa oblatano jeden z najsłynniejszych samolotów świata - Dc-3 Dakota. Samolot miał doskonałe własności użytkowe i pilotażowe, Dobre osiągi i ekonomika spowodowały że był chętnie kupowany. W czasie wojny karierę zrobił jako transportowy C-47 (Dakota to właściwie brytyjska nazwa tej wersji). Z biegiem lat maszyna wykazała się niespotykaną trwałością; wiele egzemplarzy lata do dziś.

swistek.gif Douglas Dc-3

1936 - Wybuchła wojna domowa w Hiszpanii. Obie strony konfliktu zwróciły się o pomoc do mocarstw europejskich; generał Franco do Niemiec i Włoch, rząd republikański do Związku Sowieckiego. W rezultacie po obu stronach testowano sprzęt i taktykę uczestników nadchodzącej wojny światowej. Od razu na początku wojny niemieckie Ju-52 przewiozły z Afryki około 10000 żołnierzy z zaopatrzeniem. Obie strony zbierały doświadczenia, poznawały sprzęt i taktykę przeciwnika.
Mocarstwa robiły sobie trening wojny w powietrzu, reszta świata robiła pieniądze na handlu bronią, cierpieli Hiszpanie.

 

1937 - Największy z niemieckich sterowców pasażerskich LZ-129 Hindenburg uległ katastrofie w czasie lądowania w Lakehurst w USA. Zginęło 35 osób.
Katastrofa była początkiem końca wielkich sterowców komunikacyjnych. Sterowce z wodorem były zbyt wrażliwe; podobny wypadek mógł się zdarzyć w każdej chwili, a niepalny gaz nośny, hel, był za drogi.
Przyczyną wypadku było prawdopodobnie wyładowanie statyczne, które spowodowało zapłon wodoru z rozszczelnionych balonetów. Najbardziej prawdopodobna z teorii głosi, że srebrny lakier, którym impregnowano poszycie, w miarę starzenia robił się porowaty i łatwopalny.

24c7801fe8a15042183e124ca8262956.jpg

- Na trasie Warszawa - Poznań zbudowano dziewięć latarni trasowych, każda o mocy 1.5 kW. Latarnie, umieszczone na stalowych wieżach znajdowały się co 20 - 30 km. Przy dobrej pogodzie były widoczne na 100 km.
- W brytyjskim Telecommunications Research Establishment powstał pierwszy projekt hiperbolicznego systemu nawigacyjnego. Pomysł urzeczywistniono dopiero w roku 1941, jako system nawigacyjny Gee, przeznaczony głównie do naprowadzania nalotów na Niemcy. Do lat 80 ubiegłego wieku wywodzące się od Gee hiperboliczne systemy nawigacyjne były niedościgłym wzorem dokładności, niezawodności i zasięgu.
- 18 - 20 czerwca załoga radziecka W. Czkałow, G. Bajdukow, A.Bieljakow na samolocie ANT 25 jako pierwsza przeleciała z Europy do Ameryki ponad biegunem północnym, przelatując bez międzylądowania 11.340 km a w linii prostej 8.504 km.
- 14 lipca załoga M. Gromow, (też na ANT 25) ustanowiła rekord odległości przelotu w linii prostej 10.148 km przelatując z Europy do Ameryki ponad biegunem północnym z Moskwy do San Jacinto w Kalifornii.
- Heinrich Focke (ten od Focke - Wulfa) zbudował dwuwirnikowy śmigłowiec Fw-61. Śmigłowiec był zbudowany na bazie lekkiego samolotu FW Stieglitz z silnikem Siemens o mocy 118 kW. Dwa wirniki nośne były umieszczone na końcach poprzecznej kratownicy z rur. Śmigłowiec był na tyle udany, że w lutym 1838 Hanna Reitsch wykonywała na nim pokazowe loty w hali sportowej Deutschlandhalle w Berlinie.

1938 - W Instytucie Technicznym Lotnictwa rozpoczęto próby samolotu pasażerskiego PZL-44 Wicher konstrukcji W. Jakimiuka. 14-miejscowy Wicher miał udźwig3510 kg (z paliwem etc.), rozwijał prędkość do 370 km/h i zasięg około 2000 km, z czym dorównywał Douglasowi Dc-2 i niewiele ustępował Lockheedowi L-14 Electra. Rok później prototyp SP-BPJ był przekazany do próbnej eksploatacji w PLL Lot.
- W brytyjskich Imperial Airways powstał ciekawy (nie pierwszy i nie ostatni tego rodzaju) pomysł na zwiększenie zasięgu wodnosamolotów, które utrzymywały komunikację pasażerską i pocztową między częściami Imperium. Otóż, wiedząc że samolot zużywa wiele paliwa na start z wody, postanowiono wynieść ją w powietrze innym samolotem. W praktyce hydroplan Short S-20 Mercury umocowano na na grzbiecie łodzi latającej Short S-21 Maia. Po starcie Maia z "ładunkiem" leciała do punktu rozdzielenia, w którym Mercury uruchamiał silniki i odłączał się. Maia leciała swoją trasą lub wracała na macierzyste kotwicowisko. W dwunastym rejsie tak "podwieziony" Mercury przeleciał bez międzylądowań 9726 km z Southampton do Kapsztadu (Pd. Afryka).
- Bracia Reimar i Walter Hortenowie oblatali Ho 5-B - pierwszy dobrze latający dwusilnikowy samolot w układzie latającego skrzydła.
- 18 maja Tadeusz Góra wykonał przelot otwarty z Bezmiechowej pod Wilno (577,8 km) za który jako pierwszy pilot na świecie otrzymał najwyższe odznaczenie FAI - Medal Lilienthala.

1939 - W kwietniu firma Power Jets LTD. ukończyła prototyp silnika turboodrzutowego W-1 według projektu Franka Whittle'a. Był to pierwszy stabilnie pracujący brytyjski silnik odrzutowy. Pod koniec roku ulepszony W-1 uzyskał ciąg 390 kG.
- W czerwcu kapitan Erich Warsitz oblatał Heinkla He-176 - pierwszy samolot napędzany silnikiem rakietowym na paliwo płynne (Walter R I-203). Miesiąc później Warsitz poleciał pierwszym samolotem odrzutowym - He-178. Jego silnik, HeS-3B, rozwijał ciąg około 450 kG.

swistek.gif Pierwsze odrzutowce

- 10 sierpnia czterosilnikowy samolot pasażerski Focke Wulf FW-200 Condor liniii Lufthansa odbył próbny lot komunikacyjny na linii Berlin - Nowy Jork.
- 1 września wybuchła II wojna światowa.
- Na zamówienie Transcontinental and Western Airlines (TWA) w zakładach Lockheeda zaprojektowano czterosilnikowy samolot komunikacyjny dalekiego zasięgu Model 49. Lockheed L-49 został oblatany w 1943 roku pod nazwą Constellation. W wersji wojskowej jako C-69 woził VIPów i szczególnie cenne zaopatrzenie. Po wojnie piękna Connie doczekała się licznego potomstwa, zarówno cywilnego, jak i wojskowego. Słowem: American Dream.

swistek.gif Lockheed L-49 Constellation

1940 - 27 sierpnia oblatano drugi na świecie samolot z napędem odrzutowym - był nim włoski Caproni - Campini CC-2. "Odrzutowość" tej konstrukcji była przez lata kwestionowana, ponieważ sprężarka silnika CC-2 była napędzana silnikiem tłokowym, a turbiny po prostu nie było; paliwo wtryskiwano do stożkowej komory wylotowej. Jako że uzyskiwana moc była większa od mocy silnika napędzającego sprężarkę, należałoby przyjąć że CC-2 był w 100% odrzutowcem.
- Lądująca na szybowcach transportowych niemiecka grupa powietrznodesantowa zmusiła do kapitulacji załogę belgijskiego fortu Eben Emael, blokującego przeprawy przez Mozę. Artyleria twierdzy była bezradna wobec żołnierzy lądujących na umocnieniach. Upadek nowoczesnej twierdzy, a szczególnie jego okoliczności, zmusił wojskowych do uważniejszego przyjrzenia się siłom powietrznodesantowym.

- Znany aerodynamik niemiecki, profesor Anton Flettner, skonstruował dwuwirnikowy śmigłowiec Fl-282 Kolibri, napędzany silnikiem tłokowym Siemens - Halske 14a o mocy 103 kW. Osiągał prędkość 140 km/h, pułap 3900 m i zasięg 170 km.
Dwa dwułopatowe wirniki były rozmieszczone w układzie poprzecznym i obracały się w przeciwnych kierunkach.

da83d04a6c9571f45689ba9636110bb9.jpg

W tym samym czasie w USA Igor Sikorsky przystąpił do lotów na swym śmigłowcu VS-300, uznawanym przez Amerykanów za pierwszy latający śmigłowiec na świecie.
VS-300 był długą kratownicą z silnikiem Lycoming o mocy 50 kW (później Franklin 66 kW). Śmigłowiec był w zasadzie jednowirnikowy, lecz oprócz 8,5 - metrowego wirnika głównego i śmigła ogonowego miał z tyłu dwa dodatkowe wirniki nośne. Później, kiedy dopracowano tarczę sterującą, dodatkowe wirniki zdemontowano.
VS-300 nie był modelem użytkowym; jeszcze w czasie prób zespól Sikorskiego przystąpił do projektowania śmigłowca VS-316, który w roku 1943 jako R-4 wszedł do służby w U.S. Coast Guard.

1941 - W Niemczech oblatano He-280, pierwszy dwusilnikowy samolot o napędzie odrzutowym. Był to pierwszy samolot w którym właściwie wykorzystano zalety napędu odrzutowego: wielka prędkość na dużej wysokości, czyli zakresy w których silnik tłokowy jest wybitnie nieekonomiczny, Bombowy He-280 powstał poza programem zbrojeniowym, więc urząd uzbrojenia Rzeszy nie wyasygnował żadnych pieniędzy. Poza tym silniki odrzutowe nadal były zbyt zawodne.
- Pilot doświadczalny Heini Dittmar na myśliwcu rakietowym Messerschmitt Me-163 przekroczył prędkość 1000 km/h (1003km/h).
- W Wielkiej Brytanii oblatano pierwszy brytyjski samolot o napędzie turboodrzutowym Gloster E.28/39.

1942 - W Wielkiej Brytanii powstał tzw. komitet Brabazona (przewodniczącym był późniejszy lord Brabazon of Tara), którego zadaniem było opracowanie założeń dla powojennych konstrukcji brytyjskiego przemysłu lotniczego. Co prawda żaden z pięciu opracowanych w zarysach samolotów nie wszedł do produkcji, ale niezaprzeczalnie komitet trafnie przewidział kierunki rozwoju, np. zwrócił uwagę konstruktorów na zalety napędu turbinowego w konstrukcjach cywilnych.
- Oblatano Messerschmitta Me-262 Schwalbe (jaskółka), jedyny samolot turboodrzutowy który wziął udział w walce. Płatowiec był oblatany już w roku 1939, ale z silnikiem tłokowym
- Opracowano system naprowadzania Oboe. Jego zadaniem było umożliwienie alianckim bombowcom bombardowanie obiektów przemysłowych w zagłębiu Ruhry przy ograniczonej widoczności z dokładnością rzędu dziesiątek metrów. Z Oboe wywodzą się stosowane z powodzeniem do dziś urządzenia radionawigacyjne DME (Distance Measurement Equipment).
- Z niemieckiego poligonu Peenemünde wystrzelono rakietę balistyczną A-4, pierwszy aparat latający który opuścił granice atmosfery. Model A-4 jest lepiej znany pod nazwą Vergeltungswaffe - 2 (V-2), czyli "broń odwetowa nr 2". A-4 była na tyle dobra że po wojnie gorliwie kopiowano ją w Związku Sowieckim i w USA. Czyja proca dalej niesie...
Jumo 210G.

1943 - W niemieckim lotniczym ośrodku doświadczalnym Rechlin wypróbowano w praktyce lotniczy fotel wyrzucany. Katapultował się pilot Schenk.
- Brytyjscy matematycy zaprojektowali i zbudowali programowalną maszynę cyfrową Colossus. Chociaż służył on do dekryptażu depesz kodowanych niemieckimi maszynami Enigma, był pierwszym pełnoprawnym komputerem. Pod koniec XX wieku następcy Colossusa posłużyli do zamienienia lotnictwa w zautomatyzowany biznes, równie dobry jak każdy inny...
- Pośród tego całego wojennego zgiełku Ernst Jachtmann wykonał szybowcowy lot zboczowy, trwający 55 godzin i 51 minut.

1944 - W ramach Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego utworzono resort komunikacji i poczty, a w nim Wydział Lotnictwa Cywilnego. W praktyce władze PKWN nie miały większego znaczenia; wszelkie decyzje były w rękach sowieckich władz wojskowych. Przewozy lotnicze dla potrzeb cywilnych zależały od uprzejmości polskiego Dowództwa Wojsk Lotniczych lub dowódców sowieckich. Tym niemniej, Wydział Lotnictwa Cywilnego jakoś to latanie organizował, zabezpieczał sprzęt, tworzył cywilne warsztaty i obsługę lotnisk. Jak na warunki wojenne (i polityczne) było to bardzo wiele.
- 7 grudnia przedstawiciele państw sprzymierzonych (bez ZSRS) zawarli tymczasowy układ, znany jako konwencja chicagowska, określający międzynarodowe podstawy prawne dla cywilnego transportu lotniczego i ustanawiający międzynarodową organizację lotnictwa cywilnego ICAO (International Civil Aviation Organisation). Do roku 1947 działała PICAO (Provisional ICAO), której jedyne zgromadzenie odbyło się w maju 1946 r. Konwencja wprowadziła zbiory podstawowych przepisów technicznych, czyli aneksy.

swistek.gif Aneksy do konwencji chicagowskiej

1945 - Lotnictwo USA zrzuciło bomby atomowe na japońskie miasta Hiroszimę i Nagasaki. W obu miastach zginęło lub zostało rannych ponad 190000 osób. Dyskusje czy było to potrzebne czy nie trwają do dzisiaj. Faktem jest, że zagłada obu miast zmusiła cesarza Japonii do przejęcia władzy i nakazania kapitulacji, co ostatecznie zakończyło II wojnę światową.
- Zdobyczny śmigłowiec Focke - Achgelis Fa 223 Drache przeleciał nad kanałem La Manche.
- W Polsce otwarto pierwsze po wojnie zakłady lotnicze: Doświadczalne Warsztaty Lotnicze w Warszawie (dawne RWD) i Lotnicze Warsztaty Doświadczalne w Łodzi, scalone później w Centralne Studium Samolotowe (CSS).
- W ramach WP utworzono 18 Samodzielny Pułk Lotnictwa Cywilnego. Dodatkowo do zadań cywilnych oddelegowano dwie samodzielne eskadry, jedna na samolotach Li-2 i jedna na Po-2, oraz 19 pułk transportowy. W sumie było to 10 maszyn Lisunow Li-2 i 115 dwumiejscowych Polikarpow Po-2.
- Na początku roku rząd ustanowił tzw. Zarząd Przymusowy nad PLL Lot Sp. z o.o. 1 października utworzono Polskie Linie Lotnicze "LOT" Przedsiębiorstwo Państwowe, co oznaczało całkowite podporządkowanie władzom państwowym. Rząd nakazał przeprowadzenie rozmów z ówczesnym sowieckim przewoźnikiem GWF (Grażdanskij Wozdusznyj Fłot) na temat pierwszej linii zagranicznej (oczywiście Warszawa - Moskwa) i zakupu rosyjskich samolotów komunikacyjnych. Zakupiono 20 sztuk Li-2 (plus 60 silników i części zamienne).
- Pod koniec roku uruchomiono połączenie lotnicze między Warszawą i Sztokholmem. Co prawda służyło ono wyłącznie do obsługi specjalnych zleceń władz państwowych, ale było.

swistek.gif Polikarpow Po-2

1946 - Przeprowadzono pierwsze loty rakietowego samolotu doświadczalnego Bell X-1. W pierwszych lotach X-1 nie przekraczał Ma 0,85. Samolot był wynoszony w powietrze w komorze bombowej Boeinga B-29. Napęd stanowił czterokomorowy silnik rakietowy XLR11-RM3 na alkohol i ciekły tlen, o ciągu maksymalnym 26,6 kN. Regulacja ciągu odbywała się przez włączanie lub wyłączanie komór.

6915abb712af63a56c678f8675f12bba.jpg - Powstał pierwszy po wojnie samolot polskiej konstrukcji - Szpak, konstrukcji inż. Tadeusza Sołtyka.
Na zdjęciu po prawej: Szpak-2.

 

1947 - 14 października Chuck Yeager na Bellu X-1 przekroczył barierę dźwięku (Ma 1,06) w schodzeniu. Budując X-1 nie posiadano jeszcze wiele pojęcia o zjawiskach falowych towarzyszących prędkościom okołodźwiękowym, lot Yeagera był więc dość dramatyczny.

daec874623b3d3d884286dc5c228cb67.jpg

1948 - W zakładach Vickers powstał pierwszy samolot pasażerski z napędem odrzutowym, Vickers 618 (G-AJIH). Był to właściwie przebudowany VC-1 Viking, i po zakończeniu prób przerobiono go z powrotem na tłokowy.
- Wskutek odcięcia komunikacji z Berlinem Zachodnim przez władze sowieckie alianci zachodni przeprowadzili operację zaopatrywania 2-milionowego miasta drogą powietrzną (1948/49). Operacja, znana pod nazwą mostu berlińskiego trwała prawie 11miesięcy. W jej trakcie wykonano 277728 lotów i przewieziono 2110235 ton zaopatrzenia.
- Sześć brytyjskich myśliwców odrzutowych De Havilland Vampire przeleciało z Hebrydów na Labrador, z międzylądowaniami na Islandii i Grenlandii. Był to pierwszy transatlantycki lot samolotów z napędem odrzutowym.
- Specjaliści z firmy Pratt & Whitney zaprojektowali dwuprzepływowy silnik odrzutowy.
- Oblatano drugi cywilny samolot odrzutowy (a pierwszy który wyszedł ze stadium prototypu) Avro Tudor 8. Był to właściwie kadłub i skrzydło samolotu pasażerskiego z napędem tłokowym Tudor z czterema silnikami Rolls - Royce Nene 5 w dwóch podwójnych gondolach. Zmodernizowane Tudory 8 były później produkowane w próbnej serii jako Avro 706 Ashton.
- Melvin Rogallo, aerodynamik z NASA, wynalazł elastyczny płat nośny - parafoil. Płat został opracowany jako system powrotny kapsuł orbitalnych Gemini. Patrząc dziś na istne mrowie lotni, motolotni, paralotni i czego tam jeszcze, zabawnie pomyśleć że dla tego spadochronu towarowego polską nazwę wymyślił inżynier i malarz, Tański. I to w 1894 roku.

1949 - Bombowiec Boeing B-29 okrążył kulę ziemską bez lądowania, pokonując 36225 km. W czasie 90-godzinnego lotu samolot czterokrotnie tankował w powietrzu. Do tankowania wykorzystano system z giętkim przewodem paliwowym, podawanym z tankowca, zaprojektowany przez Flight Refueling Limited.
- Jako standardowy radiotechniczny system podejścia do lądowania przy ograniczonej widczności ICAO przyjęło amerykański Army Air Forces Instrument Approach System Signal Set 51, znany pod cywilną nazwą ILS (Instrument Landing System). W roku 2003 nadal samoloty podchodzą do lądowania według wskazań ILS.
- Do eksploatacji w PLL Lot wprowadzono pięć samolotów komunikacyjnych Ił-12B. Iły-12 nie miały dobrej opinii; usterzenie pionowe było mało skuteczne, a silniki Asz-82FN były paliwożerne i awaryjne. W roku 1959 "ocalałe" trzy egzemplarze przekazano wojsku.
- Oblatano pierwszy prototyp samolotu pasażerskiego z napędem odrzutowym De Havilland Comet. Później seryjne Comety uległy serii katastrof, których przyczyną było zjawisko zmęczenia materiału. Z powodu złej opinii poprawiony Comet-4 nie miał szans; rynek został przejęty przez Boeinga z jego B-707 (1954).

swistek.gif De Havilland Comet

 

1950 - W Instytucie Lotnictwa w Warszawie z powodzeniem oblatano doświadczalny śmigłowiec SP-GIL (rejestracja od ówczesnej nazwy: Główny Instsytut Lotnictwa), konstrukcji inż. Bronisława Żurakowskiego. Smigłowiec był napędzany silnikiem Hirth o mocy 100 KM.
SP-GIL nie wszedł do produkcji ze względu na brak zainteresowania ze strony przemysłu i wojska. I nic dziwnego; w socjalistycznej Polsce nie przewidywano zastosowania dla czysto pasażerskiego śmigłowca dwumiejscowego.

199c1d6a9e805c4f857d8fda38a62693.jpg

1952 - Państwa członkowskie ICAO przyjęły Konwencję Rzymską, rozszerzająca postanowienia Konwencji Warszawskiej z 1929 roku w zakresie odpowiedzialności użytkownika statku powietrznego za szkody poniesione przez osoby trzecie, powstałe w związku z działalnością lotniczą. W rezultacie na dyszach silników odrzutowych wykwitły rozmaite mniej lub bardziej wyciszające hush-kity.
Mi osobiście dźwięk samolotu raczej nie przeszkadzał. Nawet jak Tu-134A startował z "jeden-pięć", i trzeba było łapać szklanki (albo i wołać szklarza...).
- W zakładach PZL Mielec rozpoczęto licencyjną produkcję odrzutowego samolotu myśliwskiego MiG-15, oznaczoną LIM-1 (Licencyjny Myśliwiec). Produkowany w Polsce silnik RD-45F (kopia Rolls Royce Nene) nazwano Lis-1 (Licencyjny Silnik).

1953 - W sierpniu rakietowy Douglas D-558 Skyrocket jako pierwszy pilotowany statek powietrzny przekroczył podwójną prędkość dźwięku, osiągając Ma=2,01.
- W grudniu samolot rakietowy Bell X-1A, pilotowany przez słynnego Chucka Yeagera, osiągnął prędkość Ma 2,5. Loty samolotów serii X-1 pozwoliły wyjaśnić wiele zagadnień związanych z tzw. barierą dźwięku i zjawiskami występującymi przy wysokich prędkościach naddźwiękowych, takich jak efektywność sterów czy nagrzewanie aerodynamiczne.

- Bronisław Żurakowski zaprojektował czteromiejscowy śmigłowiec BŻ-4 Żuk, napędzany silnikiem gwiaździstym WN-4 o mocy 320 KM.
Ponad trójłopatowym wirnikiem nośnym widać wirnik wspomagający systemu Hillera.
b455223feaa44859622a4a83865cd572.jpg

1954 - W Massachusetts Institute of Technology skonstruowano komputer Whirlwind II - pierwszy komputer zaprojektowany specjalnie dla sił powietrznych USA. Whirlwinda zbudowano dla systemu obrony powietrznej SAGE (Semi-Automatic Ground Environment). Typowa instalacja komputera ważyła około 140 ton.
- Amerykański suborbitalny samolot bezpilotowy G-26 Navaho (X-10) wykonał pierwszy w historii lotnictwa całkowicie automatyczny lot, zakończony udanym lądowaniem.
- Wyprodukowano pierwszy śmigłowiec z napędem turbinowym - Sikorsky S-59. Śmigłowiec był napędzany francuskim silnikiem turbowałowym Turbomeca Artouste II o mocy 294 kW.

 

 

1955 - W USA rozpoczęto loty doświadczalne samolotu NB-36H (przebudowany B-36), który miał być pierwszym samolotem o napędzie nulkearnym. NB-36H miał w powiększonej komorze bombowej reaktor jądrowy o mocy 3 MW. Izolacja przeciwradiacyjna ważyła 12 ton, a okna kabimy załogi były wykonane ze szkła ołowiowego o grobości 25 cm. Testowano także naziemny system zdalnej obsługi; samolot wkołowywał nad pokrywę podziemnego basenu, do którego opuszczano reaktor, a załogę schodziła bezpośrednio do opancerzonego pojazdu. Do końca prób w roku 1957 nie zamontowano silników, mimo że były gotowe. nuklearnych silników odrzutowych.

eb04074f5d0b8dcc929a8f1676df10f7.jpg

- PLL Lot zakupiły pierwsze samoloty komunikacyjne Ił-14P, podstawowe maszyny pasażerskie do początku lat siedemdziesiątych.

swistek.gif Ił-14P

- W protokole haskim z 28 września wprowadzono nowelizację konwencji warszawskiej podnosząc górną granicę odpowiedzialności przewoźnika na wypadek śmierci, lub obrażeń cielesnych pasażera, oraz łagodząc wymagania dotyczące dokumentów przewozowych.
- Oblatano pierwszy w Rosji sowieckiej odrzutowy samolot pasażerski Tupolew Tu-104.

swistek.gif Tupolew Tu-104

1956 - Andrzej Abłamowicz na TS-8 Bies wysokością 7084 m ustanowił rekord w klasie C1C - pierwszy powojenny rekord na samolocie polskiej konstrukcji.
- W PZL w Mielcu rozpoczęto produkcję licencyjnego śmigłowca Mil Mi-1. Mi-1 nie był dużo lepszy ani nowocześniejszy od krajowych konstrukcji, takich jak BŻ-4 Żuk B. Żurakowskiego. Ogólnie należałoby uznać go za konstrukcję już lekko przestarzałą, jednak zadecydowały naciski polityczne.

1957 - PLL Lot odkupiły od linii SABENA trzy samoloty Convair CV-240. Dwusilnikowe Convairy miały ciśnieniowy kadłub, mieszczący 40 pasażerów, i rozwijały prędkość przelotową ponad 430 km/h. Były to wówczas jedne z bardziej komfortowych samolotów pasażerskich. W roku 1959 dokupiono jeszcze dwa egzemplarze (od linii SAS i KLM). W roku 1966, wraz z wprowadzeniem turbośmigłowych Antonowów An-24, wszystkie cztery CV-240 (jeden skasowany po wypadku w 1958) sprzedano za granicę.
- 4 października Związek Sowiecki umieścił na orbicie Sputnika - pierwszego sztucznego satelitę Ziemi. Tym samym pokazał, że może razić cele na całym globie. Skutek bezpośredni był taki, że w doktrynach wojennych supermocarstw zaznaczać się spadek znaczenia lotnictwa strategicznego. Natomiast skutkiem ubocznym było powstanie satelitarnych systemów nawigacyjnych. Pierwszy z nich, Transit, ruszył już rok później.

swistek.gif Satelitarne systemy nawigacyjne.

1958 - FAI powierzyła Aeroklubowi PRL organizację Szybowcowych Mistrzostw Świata. Zwyciężył A. Witek na szybowcu Mucha Standard.
- 20 listopada Polska ratyfikowała postanowienia konwencji chicagowskiej.

1959 Na lotnisku Warszawa - Okęcie zainstalowano pierwszy w Polsce radar dla potrzeb cywilnej kontroli lotów. Była to stacja typu AVIA, produkcji polskiej, o zasięgu około 200 km. Radar był zainstalowany na kratownicowej wieży przy budynku portu lotniczego. Wytyczana wówczas ulica, prowadząca do portu, została nazwana Radarową.

1960 - Oblatano prototyp szkolno - treningowego samolotu odrzutowego TS-11 Iskra konstrukcji Tadeusza Sołtyka. TS-11 był produkowany seryjnie w PZL Mielec. Wyprodukowano 419 egzemplarzy. Na Iskrze ustanowiono cztery rekordy świata w klasie C1d.
- Brytyjska firma Decca opracowała pokładowy komputer nawigacyjny Omnitrac Mk. 1 A, pozwalający na automatyczny lot po zaprogramowanej trasie. Omnitrac pobierał dane danych z układu inercjalnego, odbiornika VOR, radiokompasu i radiowysokościomierza. Zaskakujące w nim były wymiary (ca. pól dzisiejszego PC) i to, że miał miniaturową pamięć bębnową. Pomimo rezerwy, z jaką wówczas traktowano pokładowe urządzenia cyfrowe, został zastosowany na pasażerskim VC-10 i bombowcach Vulcan i Victor.
- Oblatano prototyp samolotu pionowego startu i lądowania Hawker P.1127. Nie był to pierwszy samolot o stałym płacie który mógł startować i lądować jako pionowzlot, ale na pewno był pierwszym pionowzlotem mogącym w locie poziomym wykazać się właściwościami normalnego samolotu odrzutowego. Kolejno udoskonalane wersje były produkowane seryjnie jako Hawker Siddeley P.1127 Kestrel i od roku 1968 BAE Harrier.

swistek.gif Samoloty pionowego startu i lądowania

1961 - Odbyły się cztery załogowe loty orbitalne: 12 kwietnia Jurij Gagarin (Wostok-1), 5 maja Alan Sheppard (Mercury), 21 czerwca Virgil Grissom (Liberty Bell 7), 6 sierpnia Herman Titow (Wostok-2).
- Zawarta 18 września Konwencja guadalajarska uzupełniła konwencję warszawską z 1929 r. o postanowienia regulujące zastosowanie przepisów konwencji warszawskiej do przewozu lotniczego wykonywanego przez osobę, nie będącą stroną umowy przewozu. Odtąd bilet, zakupiony u jednego przewoźnika mógł wystarczać na całą podróż, niezależnie z ilu połączeń się składała i kto je obsługiwał.
- Do eksploatacji w PLL Lot wprowadzono dalekodystansowe samoloty komunikacyjne Ił-18.
- Do eksploatacji w PLL Lot wszedł ostatni samolot komunikacyjny polskiej konstrukcji. Był nim MD-12P, konstrukcji profesorów Franciszka Misztala i Leszka Dulęby. Na liniach latał egzemplarz o numerze fabrycznym 003, z rejestracją SP-PBD. MD-12 miał 20 miejsc pasażerskich, udźwig 2,5 tony, prędkość przelotową w granicach 250 km/h i zasięg 650 km. Z braku odpowiedniego silnika był napędzany aż czterema silnikami gwiazdowymi WN-3C (konstrukcja W. Narkiewicza). Po uszkodzeniu jesienią 1965 roku SP-PBD został skasowany. Drugi MD-12F (fotogrametryczny) od 1967 roku Stoi w muzeum Lotnictwa w Krakowie.

35cc7ce9fc4e455d171cf70aa755b907.gif

1962 - PLL Lot zakupiły trzy używane samoloty Vickers Viscount 804, mające zwiększyć konkurencyjność na średnich i krótkich trasach europejskich Turbośmigłowe Viscounty miały ciśnieniowy kadłub z 56 miejscami pasażerskimi, prędkość przelotową około 500 km/h, ładowność 11 ton i zasięg 2400 km - stanowiły spory postęp w stosunku do maszyn z napędem tłokowym. Dla porównania Ił-14 w najbardziej upakowanej wersji 32 miejscowej: regulacja ciśnienia "przez uszy", prędkość przelotowa do 300 km/h, maksymalna 430 km/h, ładowność do 5 ton. Viscounty 804 były bardzo bezpieczne i popularne w świecie: wyprodukowano 438 egzemplarzy. W Locie upamiętniły się dwoma katastrofami (19 grudnia 1962 na Okęciu i 20 sierpnia 1965 koło St. Troud w Belgii). Trzeci sprzedano w roku 1967.

1963 - Joseph A.Walker z NASA na samolocie rakietowym North American X-15 ustanowił rekord wysokości lotu 107960 m - już w jonosferze. Lot miał na celu pomiary gęstości atmosfery powyżej 30000 m, pomiar promieniowania alfa (czynnik jonizacji powietrza), próby aparatury nawigacyjnej dla statków kosmicznych, a także detekcję mikrometeorytów.
- Pilot - oblatywacz NASA Milton Thompson wykonał lot szybowcem z kadłubem nośnym M2F1. Szybowiec wystartował za samolotem C-47 i został wyczepiony na wysokości 4000 m. Lądował po trzech minutach. Największa prędkość wyniosła 217 km/h. Próby M2F1 i następnych konstrukcji rakietowych miały na celu opracowanie kształtu kadłuba samolotu kosmicznego, zdolnego do wytracenia w atmosferze prędkości orbitalnej (około 27000 km/h) i lądowania.

1965 - Amerykańskie siły powietrzne rozpoczęły próby z tankowaniem śmigłowca Sikorsky CH-3 Jolly Green Giant w locie. Śmigłowiec zaopatrzono w wydłużoną końcówkę poboru paliwa.
- W PZL powstał projekt naddźwiękowego samolotu treningowego Grot. Rozpoczęto nawet prace konstrukcyjne, ale skończyło się na obliczeniach i makiecie. Potem twierdzono że to Sowieci kazali anulować projekt - w rzeczywistości ówczesne szefostwo Instytutu Lotnictwa ukręciło sprawie łeb, podpierając się opinią Rosjan o niecelowości takiego samolotu. Był to znak że Czynniki partyjne będą dążyć do likwidacji przemysłu lotniczego.

1967 - Samolot badawczy North American X-15 osiągnął prędkość 7322 km/h, co odpowiada Ma=6,7. Powierzchnia płatowca rozgrzała się do temperatury 649°C.
- Pierwszy system nawigacji satelitarnej Transit został udostępniony użytkownikom cywilnym.
- W czasie prób statku Apollo 1 wewnątrz wypełnionej czystym tlenem kapsuły załogowej wybuchł pożar. Kosmonauci Virgil Grissom, Roger Chaffee i Ed White zginęli w ciągu kilku sekund.

1968 - 31 grudnia odbył sie pierwszy lot próbny naddżwiękowego samolotu pasażerskiego Tupolew Tu-144. Do eksploatacji na linii Moskwa - Ałma-Ata wszedł w roku 1975. Loty Tu-144 zawieszono bezterminowo 1 czerwca 1978.
- Na linie PLL Lot wprowadzono pierwszy w Polsce pasażerski samolot o napędzie odrzutowym - Tupolew Tu-134A. Bynajmniej nie był to zły samolot, ale podróż nim przypominała lot bombowcem; był niesamowicie ciasny wewnątrz, a dźwięk silników powodował drżenie szyb z odległości paru kilometrów.
- Uruchomiono globalny system radionawigacyjny Omega.

swistek.gif System nawigacyjny Omega.

 

1969 - 2 marca do pierwszego lotu wystartował naddżwiękowy samolot pasażerski Concorde.
- W nocy z 20 na 21 lipca Edwin Aldrin i Neil Armstrong na pokładzie pojazdu LM (Lunar Module) wylądowali na powierzchni Księżyca, w okolicy zwanej Mare Tranquilitatis (Morze Spokoju). Trzeci członek załogi, Michael Collins, pozostawał na pokładzie pojazdu macierzystego Apollo 11. Astronauci pozostawali na Księżycu przez 135 minut.
Na zdjęciu obok: Neil Armstrong ustawia odbłyśnik do laserowego pomiaru odległości Księżyca od Ziemi.
Apollo-11 zabrał na Ziemię 21 kg skał księżycowych. Już parę dni po powrocie wyprawy "prawdziwe kamienie księżycowe" były do kupienia na bazarze Różyckiego w Warszawie...

278ffaacc1fd47e7b2e334498791348d.jpg

1970 - Na powierzchni Księżyca wylądowała rosyjska sonda Łuna-17 z bezzałogowym pojazdem Łunochod-1. Pojazd przez rok wykonywał badania gruntu i promieniowania, po czym wrócił do Łuny-17 i z nią został sprowadzony na Ziemię.

1971 - 19 kwietnia Rosjanie uruchomili pierwszą stację orbitalną Salut -1. Stacja składała się z dwóch modułów, połączonych w całość na orbicie.

1972 - W ośrodku badawczym NASA w Edwards (obecnie Dryden Flight Research Center) oblatano pierwszy samolot z cyfrowym systemem aktywnego sterowania DFBW (Digital Fly-By-Wire). Sam samolot był zmodyfikowanym Vought F-8 Crusader, a jako jednostki centralnej użyto komputera sterowania ze statków kosmicznych Apollo (AGC - Apollo Guidance Computer). Czujniki bezwładnościowe pochodziły z modułu księżycowego. Do sterowania służył joystick, umieszczony z boku kokpitu. Pomimo, że jedynym zabezpieczeniem był hydrauliczny system awaryjny, F-8 DFBW ukończył program badawczy bez awarii.
- PLL Lot rozpoczęły eksploatację dalekodystansowego samolotu Iliuszyn Ił-62.
- 28 października w Tuluzie wystartował do swojego pierwszego lotu Airbus A-300. Tam samym przestał istnieć amerykański monopol w dziedzinie szerokokadłubowych samolotów komunikacyjnych.

1973 - Rozpoczęła pracę amerykańska stacja orbitalna Skylab.

1976 - Naddżwiękowe samoloty komunikacyjne Concorde rozpoczęły służbę liniową, jednocześnie w British Airways i w Air France. Niedaleka przyszłość pokazała, że masowa komunikacja samolotami naddźwiękowymi jest sprawą przyszłości bardziej nieokreślonej...

swistek.gif Naddźwiękowe samoloty pasażerskie.

1977 - W fabryce Lockheeda Skunk Works rozpoczęto budowę eksperymentalnego samolotu o kryptonimie Have Blue, demonstratora technologii obiektów trudno wykrywalnych (tzw. stealth). Have Blue służył do prób w zakresie minimalizacji skutecznej powierzchni odbicia fal radarowych i "sygnatury termicznej", czyli śladu samolotu w podczerwieni. A latał podobno tak, że tylko cudem nikt się na nim nie zabił.

- 23 sierpnia zawodowy kolarz Bryan Allen na mięśniolocie Gossamer Condor konstrukcji Paula MacCready'ego zdobył nagrodę Kermera przeznaczoną dla pierwszego mięśniolotu, zdolnego do samodzielnego startu, lotu i manewrowania. Trasa miała kształt ósemki wokół dwóch słupów, oddalonych o pół mili (804,5 m), na początku i na końcu przelatując nad 10 - stopowymi bramkami. W locie, trwającym 7 minut i 27 sekund, mięśniolot przeleciał 1.35 mili (2172 m) z prędkością około 17 km/h. Pilot rozwinął moc jednej trzeciej konia mechanicznego.
Rozpiętość skrzydeł Gossamer Condora wynosiła 29,25 m, długość 9,14 m, masa 31,75 kg.

1702417f229a840f7f665524e26fbdd6.jpg

1978 - Nad Kanadą rozpadł się w atmosferze rosyjski satelita zasilany ogniwem izotopowym. Na ziemię spadły niewielkie ilości skażonego złomu. Wydarzenie, oprócz pyskówek dyplomatycznych, wywołało falę krytyki co do kosmicznych poczynań supermocarstw.

1979 - Bryan Allen na mięśniolocie Gossamer Albatros przeleciał nad kanałem La Manche, zdobywając drugą nagrodę Kremera. 36 - kilometrowy lot trwał 2 godziny i 49 minut.

1980 - 14 marca wydarzyła sie katastrofa samolotu Ił-62 SP-LAA, należącego do PLL "LOT". Zginęło 87 osób. W czasie zwiększania mocy po przerwaniu podejścia do lądowania nastąpiła awaria silnika nr 2 (lewy wewnętrzny). Części rozerwanej turbiny unieruchomiły dwa inne silniki i zniszczyły układ sterowania.
- Paul Mac Cready skonstruował samolot Gossamer Penguin napędzany wyłącznie energią słoneczną

1981 - 12 kwietnia wahadłowiec orbitalny Columbia wystartował do swojej pierwszej podróży, oznaczonej STS-1. Na pokładzie przebywały dwie załogi: John W. Young i Robert L. Crippen oraz Joe H. Engle i Richard H. Truly. W pierwszym locie jedynym ładunkiem był zestaw badawczy do lotów próbnych DFI (Development Flight Instrumentation), więc w załodze nie było specjalisty ładunku. 14 kwietnia Columbia wylądowała w ośrodku Dryden Flight Research Center. Jedynym nieprzewidzianym wydarzeniem było nieoczekiwane zwiększenie prędkości po osiągnięciu osi podejścia, w wyniku czego wahadłowiec lekko "przesmarował" punkt przyziemienia - coś koło kilometra.
- Z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej wystartowała pierwsza europejska rakieta nośna Ariane.

1982 - uruchomiono międzynarodowy satelitarny system poszukiwawczo - ratowniczy SARSAT (Search and Rescue Satellites). Rosyjski segment systemu nazywa się KOSPAS (Kosmiczeskaja Sistemma Poiska Awarijnych Sudow). System służy do lokalizacji statków morskich, powietrznych i osób w niebezpieczeństwie. System jest w stanie wykryć i dokładnie zlokalizować włączony nadajnik ratowniczy, oraz powiadomić o tym fakcie właściwe dla danego rejonu służby SAR. Oblicza się, że dotąd SARSAT pomógł uratować około 8000 osób.

swistek.gif SARSAT

1984 - Astronauta Bruce McCandless odbył pierwszy swobodny lot poza statkiem kosmicznym. Dysponując jedynie plecakowym indywidualnym systemem manewrowym poruszał się w promieniu 100 m od wahadłowca Challanger.

1986 - 28 stycznia wahadłowiec Challenger uległ katastrofie krótko po starcie do misji 51-L. Bezpośrednią przyczyną była awaria rakiety startowej na paliwo stałe SRB (Solid Rocket Booster),a w następstwie rozerwanie zbiornika paliwa kriogenicznego. Głębiej kryło się zbyt "biznesowe" podejście do ryzyka, związanego z eksploatacją wahadłowca w warunkach do których nie był on przystosowany. Zginęli: Frederick R. Scobee (dowódca), Michael J. Smith (pilot), Judith A. Resnik, Ellison S. Onizuka, Ronald E. McNair (specjaliści misji), Gregory B. Jarvis, Christa McAuliffe (specjaliści ładunku).
- W grudniu Dick Rutan i Jeanna Yeager na rekordowym samolocie Voyager oblecieli Ziemię dookoła bez międzylądowania ani tankowania w powietrzu. Masa startowa Voyagera wynosiła zaledwie 4391 kg. Pokonanie trasy 40200 km zajęło 9 dni.

1987 - 9 maja wydarzyła sie druga katastrofa LOT-owskiego Ił-62M SP-LBG, należącego do PLL "LOT". Zginęli wszyscy na pokładzie. Przyczyna była taka sama jak w wypadku SP-LAA w roku 1980. Katastrofa wzbudziła wątpliwości co do jakości wykonania silników NK-8-4. Jak wykazły badania wszystkich eksploatowanych silników, wątpliwości były uzasadnione.
- Rozpoczęto próby w locie Airbusa A-320, pierwszego samolotu komunikacyjnego z cyfrowym systemem aktywnego sterowania DFCS (fly-by-wire).

1988 - Rosyjski prom kosmiczny Buran odbył swój pierwszy i jedyny lot orbitalny. Zdalnie sterowany Buran został wystrzelony na rakiecie nośnej Energia i po 205 minutach wylądował w Bajkonurze.
- Konstantinos Kanellopoulos na ważącym 32 kg mięśniolocie Daedalus 88 przeleciał legendarną trasę z Krety na półwysep Santoryn. Ustanowił nowy rekord świata: 119 km. Daedalus
A skąd nazwa? Otóż Grek nigdy nie poleciałby w tę trasę samolotem nazwanym Ikar. Ja też.
został skonstruowany na Massachusetts Institute of Technology.

1990 - 24 kwietnia wahadłowiec Discovery umieścił na orbicie teleskop, ochrzczony Hubble. Umieszczenie teleskopu na orbicie miało pozwolić na obserwacje astronomiczne wolne od zniekształceń, powodowanych przez atmosferę. Pierwsze obserwacje wykazały że główne lustro teleskopu jest błędnie wykonane. W sierpniu załoga innego wahadłowca dokonała naprawy teleskopu na orbicie.

1991 - Firma McDonnell - Douglas rozpoczęła produkcje seryjną śmigowca jednowirnikowego bez śmigła ogonowego NOTAR (No Tail Rotor). W układzie NOTAR moment reakcyjny od wirnika głównego jest znoszony tłoczeniem powietrza przez dyszę na boku belki ogonowej.

1995 - W maju wyprodukowano pierwszy egzemplarz seryjny Boeinga 777-200, pierwszy samolot zaprojektowany i wdrożony do produkcji wyłącznie metodami komputerowymi - CATIA (Computer-Aided Three-Dimensional Interactive Application) i ELFINI (Finite Element Analysis System). Próbny montaż zespołów samolotu przeprowadzono także "na ekranie", przy użyciu techniki nazwanej EPIC (Electronic Preassembly Integration on CATIA).

1997 - 30 listopada zakończono eksploatację hiperbolicznego systemu nawigacyjnego Omega. Zasięg systemu obejmował 95% powierzchni globu.

1998 - W locie STS-88 wahadłowiec kosmiczny umieścił na orbicie pierwszy moduł międzynarodowej stacji orbitalnej.
- Oblatano bezzałogowy samolot o napędzie słonecznym Pathfinder Plus, zdolny do długotrwałego utrzymywania wysokości lotu ponad 24000 m. Samolot ma ponad 36 m rozpiętości i waży 318 kg. Napęd stanowi osiem silników elektrycznych o łącznej mocy 12,5 kW.

1999 - Bertrand Piccard i Brian Jones oblecieli kulę ziemską w balonie swobodnym Breitling Orbiter 3 systemu Roziere'a, kombinacji balonu na ogrzane powietrze (część dolna) i helowego (część górna). Lot trwał 19 dni i 21 godzin. Pokonana odległość 45755 km. Osiągnięcie było możliwe dzięki wykorzystaniu wiatrów strumieniowych (jet stream), wiejących na wysokości około 10 000 m n.p.m. o osiągających prędkość 300 km/h.

2000 - 31 marca brytyjski Zarząd Latarni Morskich (General Lighthouse Authorities) ogłosił że wszystkie stacje systemu nawigacyjnego Decca zostały wycofane z eksploatacji.

2001 - 11 września w USA miał miejsce najtragiczniejszy jak dotąd zamach terrorystyczny. Terroryści islamscy uprowadzili cztery samoloty pasażerskie z pasażerami. Dwa z nich uderzyły w nowojorskie wieżowce World Trade Center, jeden w Pentagon, ostatni został zestrzelony w pobliżu Pittsburga w Pennsylwanii. Ze względu na rozmiar zniszczeń, ogólna ilość ofiar pozostaje nieznana.

2002 - 2 lipca Steve Fossett, przedsiębiorca i podróżnik w jednej osobie, samotnie obleciał ziemię dookoła balonem Spirit of Freedom. Balon był konstrukcją dwuczęściową: górna część była wypełniona helem, dolną stanowił klasyczny balon na ogrzane powietrze.

2003 - 1 lutego wahadłowiec kosmiczny Columbia uległ katastrofie na 16 minut przed planowanym lądowaniem mosji STS-107. Zginęli wszyscy członkowie załogi. Wypadek nastąpił w ciągu 25 sekund od odebrania ostatnich danych telemetrycznych; Columbia znajdowała się wtedy na wysokości 60230 m. Zarejestrowano Ma=18,16.
Prawdopodobną przyczyną było uszkodzenie izolacji termicznej na krawędzi natarcia lewego skrzydła, a w następstwie osłabienie struktury przez pożar i oderwanie skrzydła w czasie wytracania prędkości w atmosferze. Z powodu całkowitego zniszczenia wahadłowca brak jednoznacznych dowodów.

- 4 czerwca na lotnisku w Mielcu rozpoczęto próby w locie prototypu odrzutowego samolotu szkolno-treningowego Bielik konstrukcji inż. Edwarda Margańskiego.
Samolot powstał w Zakładzie Remontów i Produkcji Sprzętu Lotniczego w Bielsku-Białej. Pierwotnie projekt był znany jako ISKRA II

931573590e8b3f43b5a119a14a37b44d.jpg

- 26 września siły powietrzne USA otrzymały pierwszy seryjny egzemplarz szeroko rozreklamowanego F/A-22 Raptor -jak dotąd najbardziej skomputeryzowanego myśliwca wielozadaniowego. Przy okazji podano że oprogramowanie systemu kierowania uzbrojeniem jest stabilne w 93%, co oznacza że "zawiesza" się co średnio 25 godzin (restart trwa około 6 minut !). Te 25 godzin między awariami uważa się za spory sukces software engineeringu, bo jeszcze w lutym komputery uzbrojenia F-22 krzaczyły się co 1,9 godziny. Takie czasy...

2004 - Bezzałogowy samolot rekordowy NASA X-43A osiągnął w locie poziomym Ma=7, czyli siedmiokrotną prędkość dźwięku. X-43A startował spod skrzydła samolotu B-52. Do Ma=5 został rozpędzony przez rakietę Pegasus, która wyniosła pojazd na wysokość około 30000 m. Loty X-43 są częścią programu badań nad możliwością osiągnięcia pierwszej prędkości kosmicznej przez samoloty lub zestawy, startujące w sposób konwencjonalny, tzn. bez wielkich stanowisk startu pionowego.

 


polatca_footer.gif Akt: 12/13/2004 09:20:52

 

 

Źródło: http://www.polatca.pata.pl/papierki/hist_lotn/w_hislot.htm