Piwowarstwo rozwinęło się znacznie dopiero w średniowieczu (po VIII w.) w całej środkowej Europie, gdzie produkcją piwa zajmowały się klasztory, czy dwory królewskie.
Głosi czeskie porzekadło, a jego sens i prawdziwość potwierdza bogata historia produkcji tego napoju i powszechność jego spożywania trwająca od wieków.
W okresie wczesnego neolitu, tj. około 10-12 tys. lat p.n.e., w ciepłych i dobrze nawodnionych częściach Starego Świata, w Mezopotamii i Egipcie, społeczność zorganizowana, która przeszła z „dzikich żniw" na gospodarstwa uprawne, z różnych traw, ziół, jagód, korzeni oraz miodu sporządzała polewki, które po zakwaszeniu i fermentowaniu służyły za napoje odurzające. W zimniejszych obszarach Azji i Europy, przypuszczalnie dopiero w początkach gospodarstw okopowych, słodkie polewki poddawano samorzutnemu fermentowaniu, czyniąc z nich pierwotne piwa z niedużą zawartością alkoholu (ok. 2-3%). Wydaje się jednak zupełnie pewne, że kolebką piwa była Mezopotamia, gdzie Sumerowie
z górą 7 tys. lat p.n.e. wyrabiali napoje alkoholowe, stanowiące coś w rodzaju piwa. W tym czasie surowcem podstawowym do produkcji tego napoju był owies oraz jęczmień i proso.
W Babilonii piwo było cenionym napojem narodowym. Warzeniem jego zajmowały się kobiety w swoich gospodarstwach domowych. Z czasem powstawały browary przy świątyniach i w dobrach panujących. Piwo dojrzewało w naczyniach glinianych. Niewiasty piły piwo doprawione miodem lub innymi słodyczami (daktylami, słodkimi jagodami itp.). Produkcja piwa w Babilonii obwarowana była przepisami, które słynny władca Babilonii — Hammurabi, zawarł w XVIII wieku p.n.e. w najsławniejszym kodeksie prawnym, gdzie §111 nakazywał, aby piwowarzy nie fałszowali piwa (np. nie dolewali wody). Przekroczenie tego prawa groziło więzieniem w kadzi warzelnej, a karczmarze, którzy sprzedawali piwo po wygórowanych cenach, za karę mieli być wrzucani do rzeki.
Od Asyryjczyków i Babilończyków umiejętność warzenia piwa przejęły ludy zamieszkujące tereny wschodnio-południowego basenu Morza Śródziemnego. Szczególnie pomyślnie rozwinęła się produkcja piwa w Egipcie, a piwo nazywano tam „pożywieniem faraonów". Robotnicy egipscy mieli podobno otrzymywać 5 1 piwa dziennie(!), jeśli można wierzyć dobrym przelicznikom ówczesnych miar. Egipcjanie lubili piwo jasne, młode, słabsze, które pili wprost z beczki przez trzcinę (prototyp dzisiejszej rurki do napojów). Piwa te choć lekkie, były dobre i dobrze gasiły pragnienie. Od Egipcjan sztuka piwowarska przeszła do Palestyny i innych krajów Azji, stamtąd zaś do Grecji i Rzymu.
Okres panowania Cesarstwa Rzymskiego wpłynął hamująco na rozwój piwowarstwa, zwłaszcza w Europie. Piwa nie były wówczas jeszcze chmielone, były na ogół mętnawe i różniły się znacznie smakiem od dzisiejszych piw. W celu wytworzenia w nim poszukiwanej już wówczas goryczki dodawano w niewielkiej ilości dzikiego rozmarynu, garbownika mirtolistnego i inne zioła. Dodawano też w formie przypraw jagody leśne, soki drzew oraz miód.
Piwowarstwo rozwinęło się znacznie dopiero w średniowieczu (po VIII w.) w całej środkowej Europie, gdzie produkcją piwa zajmowały się klasztory, dwory królewskie i bogate miasta Flandrii, Holandii, zachodnich terenów Niemiec i Związku Hanzeatyckiego. Za protektora browarnictwa i opiekuna piwowarów uważany był legendarny król flamandzki Gambrinus (współczesny Karolowi Wielkiemu. IX w.). Legenda głosi nawet, że był on wynalazcą piwa w Europie.
Na ziemiach polskich znane było warzenie piwa od zamierzchłych czasów, jeszcze przed powstaniem naszej historii. Szczególnie rozpowszechnione było piwo wśród Polan zamieszkałych w dorzeczu Odry, nad Gopłem i w dorzeczu środkowej Warty (VI-X w.). Aleksander Bruckner podaje, że w kulturze grodziskowej Polski pogańskiej "przy uczcie napoje więcej niż pokarmy ceniono i nic z przypadku prasłowiańska jej nazwa. pir od picia się wywodzi; do piru należało pi-wo, tj. napój, niegdyś termin ogólny, z czasem do wyrobu słodu zbożowego ograniczony...". Pozostaje zagadką, czy to Niemcy przekształcili słowo „pir" na ..bir" (Bier).
Przy nieustannym poprawianiu piwa Polanie zauważyli goryczkowo-moczopędne oraz pobudzające apetyt wartości chmielu, ale dopiero w IX w. posłużyli się tą rośliną do zaprawiania napoju. Powszechne zastosowanie chmielu w piwowarstwie europejskim datuje się od końca XII w. gdy jeden z bawarskich klasztorów wprowadzi) chmiel na szeroką skalę do produkcji piwa we własnym browarze. Z czasem wyrabiany napój nabrał szlachetnej goryczki i wówczas inne warzelnie piwa już na stałe wprowadziły go do receptury napoju. Od tego też okresu w produkcji piwa przeważa jęczmień, ażeby w XV w. stać się ogólnie stosowanym surowcem.
Od XVI w. wyrób piw ogarnął całą Europę, powstały liczne i coraz większe browary i choć wojna trzydziestoletnia w pierwszej połowic XVII w. zahamowała rozwój piwowarstwa, to jednak gałąź tego przemysłu przetrwała kryzys i cieszyła się stałym rozkwitem. Również za czasów saskich spożycie piwa w Polsce było ogromne, a chmiel do jego produkcji przywożono w wielkich ilościach z Czech, gdy własnego brakowało. Jakość polskich piw była bardzo wysoka, a sława ich sięgała poza granice kraju.
Niestety, dobre lata dla piwa w Polsce skończyły się pod koniec XVI w., gdy zaczęła go wypierać gorzałka, a u schyłku XVIII w. nadeszła z kolei moda na picie wina, chociaż jeszcze w Sejmie Czteroletnim w XVIII w. przedkładano piwo nad inne napoje. Podnieceni debatą posłowie gasili wówczas pragnienie roznoszonym piwem.
Odrodzenie polskiego piwowarstwa nastąpiło dopiero w okresie Królestwa Kongresowego. Nowoczesny przemysł piwowarski powstawał w Polsce dopiero w XIX wieku. W tym czasie powstały w Polsce sławne do dziś browary w Okocimiu, Żywcu, Haberbuscha i Schielego w Warszawie i szereg innych. Warto dodać, że znany z dobrych piw browar w Tychach został założony już w 1629 roku.
Dziś piwo jest najbardziej rozpowszechnionym napojem w całym cywilizowanym świecie, gdzie w ciągu jednej tylko godziny wypija się obecnie 1,6 miliona litrów piwa, czyli około 5 milionów butelek czy puszek. Jeszcze tylko konsumpcja wina nieznacznie przekracza spożycie piwa. ale już z tendencją malejącą.
Definicja piwa jest prosta, głosi, że jest to napój o niskiej mocy, otrzymywany w drodze fermentacji alkoholowej brzeczki piwnej przygotowywanej ze słodu, chmielu i wody przy użyciu drożdży. Głównymi składnikami piwa są: woda, ekstrakt rzeczywisty (4,6-11%), alkohol etylowy (1,8-9% obj.), dwutlenek węgla (0,35-0.45%) oraz goryczkowe składniki chmielu. Piwo jest napojem orzeźwiającym, o niskiej zawartości alkoholu, lekko podniecającym, a dzięki przyjemnej goryczce chmielowej, pienistości i wydzielaniu się dwutlenku węgla dobrze zaspokaja pragnienie, wzmaga wspaniale apetyt oraz przyspiesza trawienie. Jest więc doskonałym aperitifem naturalnym. Najbardziej smakuje, gdy jest wypite przed posiłkiem oraz w godzinach wieczornych. Piwo ma również pewną wartość odżywczą. Jako napój powstały z wyciągu słodowego, do którego przeszły cenne i odżywcze składniki, ma wysoce przyswajalne związki azotowe i cukrowe, sole mineralne oraz witaminy Bl, B2, B6, PP i inne.
Do produkcji piwa stosowany jest specjalny jęczmień browarny dwurzędowy, jary, z którego po skiełkowaniu otrzymuje się słód. Proces kiełkowania trwa 5-8 dni. Wyrośnięte kiełki maja około 10-15 mm długości. W niektórych krajach zamiast słodu jęczmiennego dozwolone jest częściowe użycie ryżu, kukurydzy, prosa, cukru zwykłego, cukru ziemniaczanego, maltozy i syropów. Nasze normy do produkcji piw browarnianych dopuszczają też dodatek innych zbóż niesłodowanych, a nawet użycie płatków zbożowych. Podczas kiełkowania w jęczmieniu następuje scukrzenie skrobi oraz zachodzą procesy enzymatyczne, które doprowadzają do zafermentowania powstałych w słodzie cukrów.
Charakterystyka piw
Piwa dzielą się zasadniczo na lekkie o zawartości ekstraktu wyjściowego (przed fermentacją) do 10% wagowych i alkoholu 2,2-4,4% obj. pełne o zawartości ekstraktu wyjściowego 10-15% wag. i alkoholu 4,2-6,3% obj. oraz mocne, o zawartości ekstraktu wyjściowego 15-22% wag. i więcej oraz alkoholu 6,3-8,2% objętości.
Jest wiele gatunków piw różniących się między sobą barwą, smakiem i składem chemicznym. Typ piwa zależy głównie od mocy brzeczki wyjściowej, od barwy użytego słodu (piwa jasne i ciemne) oraz od ilości dodanego chmielu. Piwa ciemne, sporządzane ze słodu ciemnego (karmelizowanego), mają, w odróżnieniu od jasnych, swoisty słodowo-chmielowy zapach i słodkawokarmelowy gorzkawy smak.
Złocisty, musujący napój z piękną pianką jest dość łatwy do sporządzenia w warunkach domowych. Zamiast drożdży piwnych można użyć drożdży piekarskich, pod warunkiem że będą świeże i czyste. Rozmnażają się one szybko, przerabiając cukier na alkohol i dwutlenek węgla. Postępując dokładnie według wskazań zawartych w recepturach, szybko i bez trudu uzyska się dobrze nasycone dwutlenkiem węgla piwa domowe, które pienić się będą równic dobrze, jak piwa produkowane w browarze, będą też pożywne i orzeźwiające. Ich walory smakowe regulować można według własnych, indywidualnych upodobań (bardziej gorzkie lub bardziej słodkie).
Fermentacja brzeczki piwnej powinna się odbywać w takich naczyniach (beczułce, pojemniku plastykowym czy balonie), w których otwory można nakryć lekko dopasowaną przykrywką lub lekko nałożoną zakrętką, tak aby wytwarzająca sic piana i dwutlenek węgla w czasie fermentacji mógł swobodnie uchodzić, a dostęp powietrza z zewnątrz był utrudniony. Można również zastosować rurkę fermentacyjną używaną przy fermentacji win. Fermentacja burzliwa piwa trwa od 4 do 6 dni, po czym po oddzieleniu piwa z osadu następuje „cicha" - butelkowa fermentacja pod szczelnym zamknięciem, która zapewnia dużą zawartość dwutlenku węgla w butelce. Najlepsze butelki do piw domowych, to butelki po winie lub wódce z zakrętką metalową, butelki plastykowe do napojów gazowanych do wielokrotnego używania, tzw. zwrotne (grubo-ścienne), o pojemności 1.5-2 l oraz typowe, tradycyjne butelki do piwa zamykane pałąkiem, z gumową uszczelką. Zawartość alkoholu w piwach domowych wynosi przeciętnie 3-4% objętościowo. Podobnie jak produkowanych w browarze, również piw gotowych robionych w domu nie należy przetrzymywać dłużej niż 7-10 dni, gdyż po tym czasie napój kwaśnieje i nadmiernie się burzy. Przy wyrobie piwa należy zachować szczególną czystość, aby nie dopuścić do jego skwaśnienia.
Piwa należy pić zawsze dobrze oziębione.
Receptury piw domowych
Piwo ciemne I (10l)
- 1,2 l jęczmienia
- 0,25 kg cukru
- 30 g chmielu
- 3 Ł. karmelu
- 11 l wody
- 20 g drożdży
Jęczmień zrumienić na patelni na kolor jasnobrunatny, zemleć i gotować w 6 l wody przez 3 godz. Odstawić i dopełnić wodą (przegotowaną) do pierwotnej ilości. Osobno zrobić wywar z chmielu w 2 l wody, rozpuścić cukier w 3 l gorącej wody, wszystko razem zmieszać i ostudzić do temp. 22-25 °C Dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże oraz karmel i odstawić w lekko przykrytym naczyniu, napełnionym do 3/4 pojemności, w ciepłe miejsce na 24 godz. Następnie przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić do chłodnego pomieszczenia. Po 5-6 dniach będzie gotowe. Pić piwo o temp. 12-14°C
Piwo ciemne II (10 l)
- 1 l jęczmienia
- 0,25 kg cukru
- 20 g chmielu
- 11 l wody
- 20 g drożdży
- 3 Ł. karmelu
Zrumienić jęczmień na blasze w piekarniku na jasnobrunatny kolor, zemleć w elektrycznym młynku do kawy i gotować z 6 l wody przez 3 godz. Oddzielnie ugotować chmiel w 2 l wody. a cukier rozpuścić na gorąco w 3 l wody. Wszystko zmieszać dodając karmel. Gdy brzeczka ostygnie do temp. 25 °C, dodać rozmnożone drożdże w szklance letniej wody, zamieszać i wlać do czystego gąsiora, napełniając go do 3/4 pojemności, szyjkę zaś obwiązać gazą. Po 24 godz. rozlać piwo przecedzone przez płótno do czystych butelek, do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć nakrętkami lub pałą-kami z uszczelką gumową i przenieść do chłodnej piwnicy. Pić piwo po tygodniu, o temp. 10-12 °C.
Piwo ciemne III (10 1)
- 2,5 kg kawy zbożowej (popularnej)
- 0,35 kg cukru
- 20 g chmielu
- 11 l wody
- 20 g drożdży
Zalaną zimną wodą kawę i cukier gotować przez 1 godz., dodać chmiel i gotować jeszcze przez 30 min., po czym ostudzić i przecedzić przez płótno. Uzupełnić brzeczkę wodą do 10 l, podgrzać do temp. 22-25 °C, dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i lekko przykryć naczynie, napełniając je do 3/4 pojemności, i odstawić w ciepłe miejsce na 24 godz. Następnie przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, zamknąć je szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić w chłodne miejsce. Po 2 dniach będzie gotowe. Pić piwo o temp. 12-14 °C.
Piwo ciemne podpiwkowe (10 1)
- 1 paczka podpiwku
- 0,6 g cukru
- 10 l wody
- 10 g drożdży
Do wrzącej wody dodać podpiwek i gotować ok. 10 min., po czym przecedzić przez płótno (rozłożone na sicie) i ostudzić do temp. 25 °C, dodać drożdże rozpuszczone w jednej szklance letniej wody, wymieszać i dodać cukier, mieszając aż do całkowitego rozpuszczenia. Następnie brzeczkę rozlać do czystych butelek napełnionych do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć nakrętkami lub pałą-kami z uszczelką gumową i odstawić w ciepłe miejsce o temp. ok. 25 °C. Następnie przenieść do chłodnego pomieszczenia o temp. 12-15 °C. Będzie gotowe już po 3-5 dniach. Pić piwo o temp. 10-12 °C.
Piwo imbirowe - Ginger beer (10 l)
- 1 kg cukru
- 40 g mielonego imbiru
- 5 cytryn
- 10 l gorącej wody
- 40 g drożdży
Sok wyciśnięty z cytryn dodać do wody wraz z 3 skórkami z cytryn pokrojonymi w paseczki, domieszać cukier i imbir. Doprowadzić płyn do temp. 22-25 °C, dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże, zamieszać, naczynie lekko przykryć, napełniając je do 3/4 pojemności, i odstawić w chłodne miejsce. Następnego dnia przecedzić piwo przez płótno, rozlać do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć metalowymi zakrętkami i odstawić w ciepłe miejsce na 2-3 dni, po czym przenieść je do chłodu. Pić po kolejnych 2 dniach, o temp. 8-10 °C.
Piwo jałowcowe (10 1)
- 0,5 l jęczmienia
- 0,5 kg rozgniecionych suszonych jagód jałowca
- 0,30 kg cukru
- 20 g chmielu
- 11 l wody
- 20 g drożdży
Jęczmień zalać (przykryć) wodą i odstawić na 24 godz. Następnie odcedzić przez sito, przełożyć ziarno do miski, nakryć ją wilgotną serwetką i odstawić. W ciągu dnia kilka razy mieszać ostrożnie, aby się ziarno nie zaparzyło. Gdy jęczmień puści kiełki (dł. 2-3 mm) wyjąć słód i wypiec go na blasze w średnio nagrzanym piekarniku na kolor złocisty, mieszając od czasu do czasu. Wysuszony słód zemleć, zalać 11 l wody i gotować razem z jałowcem, chmielem i cukrem przez godzinę. Do ostudzonej do temp. 22-25 °C brzeczki dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i odstawić lekko przykryte naczynie napełnione do 3/4 pojemności w ciepłe miejsce na 24 godz. Następnie przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić do chłodnego pomieszczenia na 5-7 dni. Pić piwo o temp. 10-12 °C.
Piwo jasne I (10 l)
- 1 l jęczmienia
- 0,25 kg cukru
- 20 g chmielu
- 11 l wody
- 20 g drożdży
W celu zrobienia z jęczmienia słodu, należy namoczyć jęczmień na 24 godz., następnie przecedzić przez sito, włożyć jęczmień do kuwety (miski), nakryć mokrą ścierką i mieszać w ciągu dnia kilka razy, aby się nie zagrzał, trzymając go tak długo, aż wypuści kiełki. Następnie słód dokładnie wysuszyć na blasze piekarnika w niezbyt wysokiej temperaturze, po czym zemleć go w elektrycznym młynku do kawy i gotować w 6 1 wody przez 3 godz. Oddzielnie ugotować chmiel w 2 l wody, a cukier rozpuścić na gorąco w 3 l wody. Wszystko zmieszać, a gdy brzeczka ostygnie do temp. 25 °C, dodać rozdrobnione drożdże w jednej szklance letniej wody, zamieszać i wlać do czystego gąsiora napełniając go do 3/4 pojemności, szyjkę zawiązać gazą. Po 24 godz. rozlać piwo przecedzone przez płótno do czystych butelek do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć butelki nakrętkami lub pałąkami z uszczelką gumową i przenieść do chłodnej piwnicy. Pić piwo po tygodniu, o temp. 8-10 °C.
Piwo jasne II (10 l)
- 0,15 l jęczmienia
- 11 l wody
- 20 g chmielu
- 50 g zmielonego ryżu
Na patelni upalić jęczmień na kolor złocisto brunatny (nie przypalić!), dodać 6 l wody i gotować przez 3 godz. na małym ogniu. Odstawić i dopełnić wodą (przegotowaną) do pierwotnej ilości. Oddzielnie zrobić wywar z chmielu w 2 1 wody, rozpuścić cukier w 3 l gorącej wody, wszystko razem zmieszać i ostudzić do temp. 22-25 °C. Dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i odstawić brzeczkę piwną w lekko przykrytym naczyniu, napełnionym do 3/4 pojemności, w ciepłe miejsce na 48 godz. W połowie fermentacji dodać ryż. Przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić w chłodne miejsce. Po 5-6 dniach będzie gotowe. Pić piwo o temp. 10-12 °C.
Piwo jasne III (10 l)
- 1,5 l jęczmienia
- 1, 5 kg cukru
- 100 g chmielu
- 40 g drożdży
- 11 l wody
Jęczmień zalać ciepłą wodą i moczyć przez 5-6 godz., aż do na-pęcznienia. Wodę zlać i ziarno umieścić w garnku kamiennym lub emaliowanym, przykryć naczynie serwetką złożoną w trzy warstwy i odstawić na około 2 tygodnie, aż do chwili, gdy ziarno puści kiełki długości 1-1,5 cm. Skiełkowane ziarno (słód) wsypać do drugiego garnka i zalać 7 l ciepłej wody, po czym gotować ok. 3 godz. Tymczasem sporządzić syrop z cukru i wody, po czym składniki zagotować. Chmiel włożyć do emaliowanego garnka, wlać pozostałą część wody i gotować ok. 3 godz. Brzeczkę wraz z wywarem chmielowym zmieszać i przecedzić, dodać syrop cukrowy, wymieszać i ostudzić płyn do temp. 30 °C, następnie dodać drożdże rozpuszczone w szklance letniej wody i dobrze zamieszać. Całość wlać do czystego gąsiora do 3/4 pojemności, i odstawić w ciepłe miejsce na 24 godziny. Następnie przecedzić piwo przez płótno, wlać do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć zakrętkami metalowymi lub pałąkami z uszczelką gumową i odstawić do chłodnego pomieszczenia na 7 dni. Pić piwo o temp. 8-10 °C.
Piwo jasne lekkie staropolskie (10 l)
- 0,4 kg żyta
- 0,4 kg jęczmienia
- 0,8 kg mąki razowej
- 0,25 kg mąki gryczanej
- ok. 12 l wody
- 60 g drożdży
W celu zesłodowania zboża namoczyć je na 24 godz., potem przecedzić przez sito, włożyć do kuwety lub miski, nakryć mokrą ścierką i mieszać w ciągu dnia kilka razy, aby zboże się nie zagrzało. Trzymać tak aż do wypuszczenia kiełków (2-3 mm). Następnie słód dokładnie wysuszyć na blasze w piekarniku na kolor złocisty, w niezbyt wysokiej temperaturze, po czym zemleć w elektrycznym młynku do kawy. Słód z mąką razową zaparzyć w garnku lub misce gorącą wodą (1,25 l), razem wymieszać, aby ciasto miało konsystencję jak na kładzione kluski i trzymać w cieple 12 godz. Następnie ciasto włożyć do 15-litrowego pojemnika, wymieszać z 10 l przegotowanej i ostudzonej wody i odstawić w spokoju na godzinę. Osobno mąkę gryczaną wraz z drożdżami zarobić z wodą na gęste ciasto i odstawić na 3-4 godz., aby się podniosło. Roztwór słodowy przecedzić przez sito i połączyć je z ciastem gryczanym, w drugim podobnym, czystym pojemniku, dobrze wymieszać i uzupełnić wodą do pojemności 12 l, pozostawiając pojemnik w cieple (25-30 °C) pod lekkim przykryciem na 5-6 godz. Po wymieszaniu piwo przecedzić przez płótno i wlać do czystych butelek do 3/4 pojemności, szczelnie je zamknąć metalowymi nakrętkami lub pałąkami z uszczelką gumową i przenieść do chłodnej piwnicy. Piwo jest bardzo orzeźwiające, smaczne, dobrze się pieni i musuje, można je przechowywać kilka tygodni. Pić piwo o temp. 8-10 °C.
Piwo miodowe (10 l)
- 1,5 kg miodu pszczelego
- 20 g chmielu
- 20 g kwiatu lipowego
- 10 g jałowca
- 9 l wody
- 20 g drożdży
Sporządzić brzeczkę miodową, gotując miód z wodą i przyprawami przez 30 min., przecedzić przez płótno, ostudzić i uzupełnić wodą do 10 l, doprowadzając do temp. 22-25 °C oraz dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże. Potem lekko przykryte naczynie, napełnione do 3/4 pojemności, odstawić w ciepłe miejsce. Po 5-6 dniach przecedzić piwo przez płótno i wlać ponownie do czystego naczynia (balonu), które należy zamknąć (zakorkować) szczelnie na dalsze 5 dni, trzymając je w chłodzie. Przy dużym ciśnieniu rozluźnić zamknięcie. Po tym czasie należy jeszcze raz przecedzić piwo szybko przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć je szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić w chłodne miejsce. Pić piwo po tygodniu, o temp. 10-12 °C.
Piwo miodowo-jałowcowe (10 l)
- 1,5 kg miodu pszczelego
- 100 g rozgniecionych suszonych jagód jałowca
- 20 g chmielu
- 5 g mielonego imbiru
- 5 g mięty pieprzowej
- 11 l wody
- 120 g upalonego jęczmienia
- 20 g drożdży
Zagotować wodę z jałowcem, chmielem, imbirem i miętą pieprzową, po czym dodać do niej uprażonego na patelni na kolor złocisty jęczmienia i gotować przez dalsze 10 min. Następnie przecedzić brzeczkę i rozpuścić w niej miód oraz ewentualnie dopełnić ją wodą do 10 l i doprowadzić do temp. 22-25 C, dodać rozpuszczone w szklance ciepłej wody drożdże i po wymieszaniu całości przykryć lekko naczynie, napełniając je do 3/4 pojemności, po czym odstawić w ciepłe miejsce na 5 dni. Po tym czasie przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić do chłodnego pomieszczenia. Po 5 dniach piwo będzie gotowe. Pić piwo o temp. 8-10 °C.
Piwo pokrzywowe (10 l)
- 250 g suszonej pokrzywy
- 50 g chmielu
- 20 g liści majeranku
- 5 cytryn
- 1,25 kg cukru
- 5 g kwasku cytrynowego
- 11 l wody
- 20 g drożdży
Zioła, pokrojone skórki cytryn zalać gorącą wodą i gotować przez 15 min., dodać sok z cytryn i kwasek cytrynowy, wymieszać, przecedzić i ostudzić do temp. 22-25 °C. Dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i odstawić brzeczkę w lekko przykrytym naczyniu, napełnionym do 3/4 pojemności, na 3 dni. Następnie przecedzić piwo przez płótno, wlać do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, szczelnie zamknąć zakrętkami metalowymi i odstawić do chłodnego miejsca na 7 dni. Pić piwo o temp. 10-12 °C.
Porter (10 l)
- 1,5 kg jęczmienia
- 0,5 kg cukru
- 60 g chmielu
- 3 Ł. kawy zbożowej typu Inka
- 0,5 l karmelu
- 40 g drożdży
Jęczmień zrumienić na patelni na kolor brunatny, zemleć i gotować w 6 1 wody przez 3 godziny. Odstawić i dopełnić wodą (przegotowaną) do pierwotnej ilości. Osobno zrobić wywar z chmielu w 2 l wody. Rozpuścić cukier, karmel i kawę w 3 l gorącej wody, wszystko razem zmieszać i doprowadzić do temp. 22-25 °C. Dodać rozpuszczone w 1 szklance ciepłej wody drożdże i odstawić brzeczkę piwną w lekko przykrytym naczyniu, napełnionym do 3/4 pojemności w ciepłe miejsce na 3 dni. Następnie przecedzić piwo przez płótno do czystych butelek, napełniając je do 3/4 pojemności, zamknąć szczelnie metalowymi zakrętkami i odstawić do chłodnego pomieszczenia. Po 5-6 dniach piwo będzie gotowe. Pić piwo o temp. 10-12°C.
Autor: Zdzislaw Nowicki