JustPaste.it

Słowniczek wyrażeń obcojęzycznych

Zebrał Grzegorz Jagodziński, autor internetowej gramatyki języka polskiego i kursu języka polskiego dla cudzoziemców.

skrót, wyraz lub wyrażenie   znaczenie
     
1° v. łac. zob. primo voto
2° v. łac. zob. secundo voto
3° v. łac. zob. tertio voto
a.c. łac. zob. anno currente
a capite łac. od początku wiersza (dosł. od głowy)
a cappella wł. bez towarzyszenia instrumentów, chóralnie
a conto wł. na poczet, na rachunek
a contrario łac. przeciwnie, przeciwny (argument)
a fortiori łac. tym bardziej, tym słuszniej (o argumencie jeszcze lepszym od poprzedniego)
a fronte łac. posortowany normalnie, od pierwszej litery
a.i. łac. zob. ad interim
à la fr. wzorowany na…, podobny do…, w rodzaju…, na sposób…
a.m. łac. zob. ante meridiem
a posteriori łac. na podstawie doświadczenia, na podstawie faktów, z następstwa, przez indukcję
a priori łac. z założenia, niezależnie od doświadczenia, przez dedukcję, intuicyjnie
à propos [apropo] fr. przy okazji, przy sposobności, w związku z tym tematem
a.t. łac. zob. a tergo
a tergo łac. posortowany od końca, tj. od ostatniej litery
ab ovo ad malum łac. od początku do końca (dosł. od jajka do jabłka)
absens carens łac. nieobecny sam sobie szkodzi
ac łac. zob. a capite
ad acta łac. (odłożyć) między sprawy załatwione, do akt
ad calendas Graecas łac. (odłożony) na święty nigdy, na nie wiadomo kiedy
ad futuram rei memoriam łac. na zawsze, na wieczną pamiątkę
ad hoc łac. doraźnie, z potrzeby chwili
ad hominem łac. odnoszący się do osoby oponenta, a nie do jego argumentów
ad interim łac. tymczasowo, zastępczo, w zastępstwie
ad multos annos łac. sto lat (życzenia długiego życia)
ad patres łac. na tamten świat, dosł. do ojców (odejść, umrzeć)
ad perpetuam rei memoriam łac. na zawsze, na wieczną pamiątkę
ad personam łac. odnoszący się do osoby oponenta, a nie do jego argumentów
ad rem łac. do rzeczy, do tematu, bez dygresji
ad verbum łac. dosłownie
ad vocem łac. odnośnie ostatniej wypowiedzi oponenta, co się tyczy dopiero co poruszonej kwestii
alea jacta est łac. kości zostały rzucone, podjęto śmiałą i nieodwołalną decyzję
alias łac. czyli, inaczej zwany
Alma Mater łac. uczelnia macierzysta (dosł. karmicielka, matka karmiąca)
anno currente łac. w roku bieżącym
ante Christum natum łac. przed narodzeniem Chrystusa
ante meridiem łac. przed południem
argumentum ad hominem łac. atak personalny, zarzut natury osobistej
argumentum ad personam łac. atak personalny, zarzut natury osobistej
ars amandi łac. sztuka kochania
asinus asinorum łac. osioł nad osłami
au currant [o kurã] fr. na bieżąco
au naturel [o natürel] fr. w stanie naturalnym; nago
au pair [o per] fr. wyrównany usługami; o pracującej jako pomoc domowa w zamian za mieszkanie i wyżywienie
audi multa, loquere pauca łac. dużo słuchaj, mało mów
ave łac. witaj!, bądź pozdrowiony!
avete łac. witajcie!, bądźcie pozdrowiony!
bene est mihi, quod tibi bene est łac. jest mi dobrze, bo tobie jest dobrze
bon mot [bõ mo] fr. anegdota, przysłowie, krótkie opowiadanie itd., dosł. dobre słowo
bon ton [bõ tõ] fr. dobry ton; przykładny, nienaganny sposób życia, postępowanie zgodne z regułami towarzyskimi
bona fide łac. w dobrej wierze
BTW ang. zob. by the way
by the way ang. przy okazji, na marginesie
caetera desiderantur łac. reszta (dzieła) jest pożądana (reszty nie ma, reszta jest zagubiona)
caetera desunt łac. reszty (dzieła) brak (reszty nie ma, reszta jest zagubiona)
caeterum censeo Carthaginem esse delendam łac. dosł. a poza tym uważam, że Kartagina powinna zostać zniszczona (słowa Katona; pogląd wyrażany przy każdej okazji, z uporem)
carpe diem łac. nie marnuj mijających chwil; dosł. chwytaj dzień
carte blanche [kart blãsz] fr. wolna ręka, pozwolenie na podejmowanie decyzji, na działanie zgodnie z własnym życzeniem
c’est la vie! [selawi] fr. takie jest życie!
cf. łac. confer, porównaj
chapeaux bas [szapo ba] fr. kapelusze z głów (w ramach wielkiego szacunku)
charta non erubescit łac. papier wszystko przyjmie; dosł. papier się nie rumieni
cicer cum caule łac. groch z kapustą, pomieszanie z poplątaniem, zbiór rozmaitości
circulus vitiosus łac. błędne koło, definiowanie wyrażenia przez to samo wyrażenie, dowodzenie przesłanki przy jej pomocy
citissime łac. jak najszybciej, niezwłocznie
cito łac. szybko
clou [klu] fr. główny punkt programu
cogito ergo sum łac. myślę, więc jestem
comme ci, comme ça [kom si kom sa] fr. jako tako, tak sobie, od biedy ujdzie
comme il faut [kom il fo] fr. tak jak trzeba
conditio sine qua non łac. warunek nieodzowny, konieczny
contra spem spero łac. wierzę wbrew nadziei
corpus delicti łac. dowód rzeczowy
crux interpretum łac. krzyż komentatorów, trudne do zrozumienia miejsce tekstu w obcym języku
cui bono? łac. po co? komu to było potrzebne? na czyją korzyść?
cum grano salis łac. ze szczyptą soli, z odrobiną sceptycyzmu, nieco sceptycznie
cum laude łac. z pochwałą (na dyplomie o ukończeniu studiów)
CV łac. curriculum vitae, życiorys (zwłaszcza sporządzony na odpowiednim formularzu)
D.O.M. łac. Bogu najlepszemu i najwyższemu (skrót od Deo optimo maximo; częsta dedykacja w starych kościołach)
de dicto łac. na temat prawdziwości zdania, tego, co powiedziano; w logice: przeciwieństwo de re
de domo łac. z domu (w nazwiskach zamężnych kobiet żyjących przed laty)
de facto łac. w rzeczywistości, istotnie, naprawdę, rzeczywiście, w praktyce
de gustibus et coloribus non est disputandum łac. nie dyskutuje się o (ulubionych) smakach i kolorach, nie należy się spierać o upodobania
de jure (de iure) łac. na mocy prawa, według prawa; przeciwieństwo de facto
de novo łac. na nowo, od nowa, ponownie
de re łac. na temat prawdziwości rzeczy; w logice: przeciwieństwo de dicto
déjà vu [deża wü] fr. uczucie (złudzenie), że już widziało się daną sytuację, człowieka, rzecz (dosł. już widziany)
deus ex machina łac. sztuczne, zbyt łatwe rozwiązanie intrygi przez nieoczekiwane wydarzenie lub osobę
dictum acerbum łac. gorzkie słowa, gorzka prawda
dies bonus łac. dzień dobry
divide et impera łac. dziel i rządź; siej niezgodę, byś łatwiej mógł rządzić
dixi łac. ostrzegłem i uspokoiłem tym swoje sumienie, dosł. powiedziałem; skrót od dixi et salvavi animam meam
do ut des łac. daję, abyś i ty mi dał
dramatis personae łac. obsada; uczestnicy zdarzenia
dum spiro spero łac. nie tracę nadziei, póki oddycham
dura lex sed lex łac. twarde prawo, ale prawo
e.g. łac. exempli gratia, na przykład
e.i. łac. zob. eo ipso
ead. łac. eadem, w dziele tej samej autorki (dosł. u tejże)*
eaed. łac. eaedem, w dziele tych samych autorek (dosł. u tychże)*
ed. cit. łac. editio citata, wydanie wcześniej zacytowane; editione citata, w dziele wcześniej zacytowanym *
eid. łac. eidem, w dziele tych samych autorów (dosł. u tychże)*
en bloc [ã blok] fr. w całości, w sumie, ogółem
en face [ã fas] fr. (widziany) z przodu, twarzą do patrzącego
enfant terrible [ãfã teribl] fr. osoba niedyskretna, nietaktowna (dosł. okropne dziecko)
eo ipso łac. tym samym, dlatego właśnie
ergo łac. więc
errare humanum est łac. błądzenie jest rzeczą ludzką (refleksja lub usprawiedliwienie popełnionego błędu)
et al. łac. et alii, i inni (autorzy); et alia, i inne
etc. łac. et cetera, i tak dalej
ex aequo łac. po równo
ex cathedra łac. nieomylnie, bezapelacyjnie, bezdyskusyjnie, autorytatywnie, z katedry, z urzędu
ex definitione łac. (co wynika) z definicji (danego terminu), (co jest prawdziwe) na mocy przyjętego znaczenia
ex libris łac. z księgozbioru (kogoś)
ex nihilo łac. z niczego (powstały)
ex silentio łac. (argument) z niezajścia jakiegoś zdarzenia, z nieobecności jakiegoś przedmiotu itd.
exempli causa łac. dla przykładu, przykładowo, na przykład
exempli gratia łac. dla przykładu, przykładowo, na przykład
expressis verbis łac. w wyraźnych słowach, dobitnie, wyraźnie, bez ogródek
faux pas [fo pa] fr. gafa, nietakt, nieumyślne naruszenie zwyczaju, pomyłka, lapsus (dosł. fałszywy krok)
femme fatale [fam fatal] fr. kobieta przynosząca zgubę, nieszczęście, przez którą są same kłopoty
festina lente łac. śpiesz się powoli, nie działaj pochopnie
fin de siècle [fẽ dö sjekl] łac. koniec wieku, tendencje dekadenckie, schyłkowe, ekscentryczne, dziwaczne
finis coronat opus łac. koniec wieńczy dzieło
genius loci łac. atmosfera, klimat danego miejsca, dosł. duch władający miejscem
gloria victis łac. chwała zwyciężonym; parafraza powiedzenia vae victis
gnōthi seautón gr. poznaj samego siebie (napis nad wejściem do świątyni Apollina w Delfach)
graviora manent łac. najgorsze przed nami
habemus papam łac. mamy papieża, dokonano wyboru papieża
Hannibal ante portas łac. niebezpieczeństwo u bram, a my tracimy czas
hic et nunc łac. tu i teraz
hic sunt leones łac. miejsce nieznane, biała plama na mapie
hodie mihi cras tibi łac. dziś mnie (się to przytrafiło), jutro tobie (się przytrafi)
homo homini lupus łac. człowiek człowiekowi wilkiem (refleksja na temat podłej natury ludzkiej)
honoris causa łac. honorowy (stopień doktora nadany za zasługi)
i.a. łac. inter alia, inter alios, między innymi
i.e. łac. id est, to jest, czyli
ib. łac. ibidem, to samo, co ibid. (p.)
ibid. łac. ibidem, tamże, jak wyżej, w tym samym dziele, w zacytowanym poprzednio miejscu *
id. łac. idem, tenże (autor), w tym samym dziele, dzieło poprzednio (dopiero co) zacytowane, w dziele tego samego autora *
idem per idem łac. błędne koło, definiowanie przy pomocy terminu, który ma zostać zdefiniowany
ignorantia juris nocet łac. nieznajomość prawa szkodzi
ignotum per ignotum łac. błąd polegający na tłumaczeniu nieznanego terminu innym nieznanym terminem
illo tempore łac. w owym czasie
imprimatur łac. pozwala się drukować
in articulo mortis łac. w obliczu śmierci
in corpore łac. wszyscy, w całości, w komplecie
in duplo łac. podwójnie
in extenso łac. w całości, bez skrótów
in flagranti łac. na gorącym uczynku
in gremio łac. wszyscy, w całości, w komplecie
in honorem łac. na cześć
in loco łac. na (właściwym) miejscu
in memoriam łac. ku pamięci, na pamiątkę
in minus łac. na niekorzyść
in natura łac. w naturze (o zapłacie w towarach lub usługach)
in nuce łac. krótko, w streszczeniu (dosł. w jądrze orzecha)
in pectore łac. ten, którego papież zamierzał uczynić kardynałem
in persona łac. osobiście
in plus łac. na korzyść, na zwyżkę
in promptu łac. na poczekaniu, bez przygotowania
in silico łac. w symulacji komputerowej, za pomocą programu komputerowego
in situ łac. w środowisku naturalnym, w naturalnym miejscu, w pierwotnym położeniu
in spe łac. w zamiarze, spodziewany, oczekiwany, w przyszłości, mający zostać…, chcący zostać…
in statu nascendi łac. w stanie powstawania
in suspenso łac. w zawieszeniu
in toto łac. całkowicie, w całości
in triplo łac. potrójnie
in vino veritas łac. wino rozwiązuje język
in vitro łac. w laboratorium
in vivo łac. w organizmie, przyżyciowo
insigne cum laude łac. z nadzwyczajną pochwałą (na dyplomie o ukończeniu studiów)
interim łac. tymczasem, stan tymczasowy (używane także jako rzeczownik rodzaju nijakiego)
ipso facto łac. tym samym, w rezultacie, automatycznie, przez to
jr ang. junior, młodszy (syn osoby o tym samym imieniu i nazwisku)
jun. ang. zob. jr
keep smiling ang. zachowaj pogodę ducha
l.c. łac. zob. loc. cit.
l.s.c. łac. loco supra citato, w zacytowanym wyżej miejscu (to samo, co loc. cit.)
la donna è mobile wł. kobieta jest zmienna
last not least ang. na końcu, ale nie najmniej ważne; ostatni co do kolejności, ale nie co do znaczenia
lege artis łac. (wykonany) zgodnie z regułami (sztuki, np. leczenia), wedle wszelkich prawideł sztuki
licet łac. wolno (coś zrobić)
loc. cit. łac. loco citato, w zacytowanym poprzednio miejscu
loquitur quidquid in buccam venit łac. plecie, co mu ślina na język przyniesie
lupus in fabula łac. o wilku mowa; zjawił się ten, o którym mówiliśmy
magna cum laude łac. z wielką pochwałą (na dyplomie o ukończeniu studiów)
mane, thekel, phares aram. zapowiedź zagłady; dosł. policzone, zważone, rozdzielone
manu propria łac. własnoręcznie
manus manum lavat łac. ręka rękę myje
mea culpa łac. moja wina
medice, cura te ipsum łac. lekarzu, ulecz samego siebie (parafraza dewizy wyroczni delfickiej)
memento mori łac. pamiętaj o śmierci (pozdrowienie kamedułów, kartuzów i trapistów)
mens sana in corpore sano łac. w zdrowym ciele zdrowy duch
modus faciendi łac. sposób działania
modus operandi łac. sposób działania
modus vivendi łac. sposób współżycia (oparty na prowizorycznej umowie, kompromisie)
more antiquo łac. starym obyczajem
mutatis mutandis łac. ze stosownymi zmianami, po dokonaniu koniecznych zmian
n.b. łac. nota bene
nec Hercules contra plures łac. siła złego na jednego
nemo łac. nikt
nemo propheta in patria sua est łac. nikt nie jest prorokiem we własnym kraju
nihil novi łac. bez zmian, nic nowego
nil deperandum łac. nie trzeba rozpaczać, nie ma powodu, by tracić nadzieję (z Pieśni Horacego)
noblesse oblige [nobles obliż] fr. szlachectwo zobowiązuje
nolens volens łac. chcąc nie chcąc, z konieczności
nomen dubium łac. nazwa niepewna
non decet łac. nie przystoi
non licet łac. nie wolno (czegoś robić)
non liquet łac. niedowiedzione
non nova sed novae łac. nie jest to rzecz nowa, lecz w nowy sposób podana
non scholae sed vitae discimus łac. uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia
nosce te ipsum łac. poznaj samego siebie (tłumaczenie dewizy wyroczni delfickiej)
nota bene łac. nawiasem mówiąc, przy okazji (pisane też „notabene”)
nuda veritas łac. naga prawda
o.c. łac. opus citatum, opere citato, to samo, co op.cit. (p.)
o tempora! o mores! łac. co za czasy, co za obyczaje (wyraz oburzenia na widok zepsucia, dziś żartobliwie)
obiit łac. umarł (dosł. odszedł, napis na nagrobkach)
óida oudén eidós gr. wiem, że nic nie wiem (słowa Sokratesa)
op. cit. łac. opus citatum, dzieło wcześniej zacytowane; opere citato, w dziele wcześniej zacytowanym *
optimo modo łac. w najlepszy (możliwy) sposób; najlepiej, jak to możliwe
ora et labora łac. módl się i pracuj
ora pro nobis łac. módl się za nami
p.m. łac. zob. post meridiem
P.T. łac. Pleno Titulo, z zachowaniem należnych tytułów (grzecznościowo wobec klientów)
pacta sunt servanda łac. układy (umowy) będą (muszą być) przestrzegane
panta rhei gr. wszystko płynie, wszystko się zmienia
par excellence [parekselans] fr. w całym tego słowa znaczeniu, w najwyższym stopniu
pas [pa] fr. krok, takt (np. na trzy pas – taktowany na trzy)
passim łac. w różnych miejscach (cytowanego dzieła), tu i ówdzie, wszędzie
pecunia non olet łac. pieniądze nie śmierdzą (nie ma znaczenia, jak zostały zarobione)
per aspera ad astra łac. przez ciernie do gwiazd, przez trudy do sukcesu
per capita łac. na głowę (dosł. na głowy), (przypadający) na jedną osobę
per caput łac. na głowę, (przypadający) na jedną osobę
per exemplum łac. na przykład
per fas et nefas łac. nie przebierając w środkach
per pedes łac. pieszo
per se łac. samo przez się
pereant! łac. niech zginą!, niech przepadną!
pereat! łac. niech zginie!, niech przepadnie!
persona non grata łac. osoba niemile widziana w jakimś miejscu (kraju), z zakazem wstępu w jakieś miejsce
plus dat qui in tempore dat łac. kto prędko daje, dwa razy daje
porte-parole fr. rzecznik (prasowy)
post meridiem łac. po południu
post mortem łac. pośmiertnie
primo voto łac. z pierwszego małżeństwa (w nazwiskach zamężnych kobiet żyjących przed laty)
primus inter pares łac. pierwszy wśród równych
pro bono publico łac. dla dobra ogólnego
pro domo sua łac. w swojej sprawie; dosł. w obronie swojego domu
pro et contra łac. za i przeciw
pro forma łac. dla pozoru, dla zachowania pozorów, ze względu na poczucie przyzwoitości, prowizorycznie, tymczasowo
pro futuro łac. na przyszłość
pro memoria łac. ku pamięci
pro publico bono łac. dla dobra ogółu, dla dobra publicznego
qualis rex talis grex łac. jaki pan, taki kram; dosł. jaki król, taka trzoda
que sera, sera fr. co będzie, to będzie; co ma być, to będzie
qui pro quo łac. pomyłka, nieporozumienie
qui vivra, verra fr. kto dożyje, ten zobaczy; pożyjemy, zobaczymy
quo vadis łac. dokąd idziesz
quod licet Jovi non licet bovi łac. co wolno wojewodzie, to nie tobie smrodzie; dosł. co wolno Jowiszowi, nie wolno wołowi
quod me nutrit, me destruit łac. co mnie odżywia, to mnie zabija
rara avis łac. biały kruk, rzadka, unikalna rzecz
repetitio est mater studiorum łac. powtarzanie jest matką wiedzy
Rev.Dom. łac. Reverendus Dominus, wielebny pan (w adresie lub nagłówku listu do osoby duchownej)
s.a. łac. zob. sine anno
s.a.e.l. łac. zob. sine anno et loco
s.l. łac. zob. sensu lato, sensu largo, sine loco
s.n. łac. zob. sine nomine
s.str. łac. zob. sensu stricto
salve łac. witaj!
salvete łac. witajcie!
secundo voto łac. z drugiego małżeństwa (w nazwiskach zamężnych kobiet żyjących przed laty)
sen. ang. zob. sr
sensu largo łac. w znaczeniu szerokim, ogólnym
sensu lato łac. w znaczeniu szerokim, ogólnym
sensu stricto łac. w znaczeniu ścisłym, szczególnym
si vis pacem para bellum łac. jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny
sic łac. tak, tak właśnie (używane np. gdy cytujemy nieoczekiwany tekst zgodnie z oryginałem)
signum temporis łac. znak czasu
sine anno łac. bez znanego roku wydania
sine anno et loco lac. bez znanego roku i miejsca wydania
sine loco łac. bez znanego miejsca wydania
sine nomine łac. bez nazwiska autora lub wydawcy
sine qua non łac. nieodzowny, konieczny (o warunku)
sp. łac. species, gatunek (zapis Bufo sp. oznacza dowolny gatunek z rodzaju Bufo – ropucha)
spiritus movens łac. główny inspirator, animator
sr ang. senior, starszy (ojciec osoby o tym samym imieniu i nazwisku)
ssp. łac. subspecies, podgatunek
statim łac. natychmiast, od razu, bezzwłocznie
status quo łac. istniejący obecnie, bieżący stan rzeczy (bez zmian)
sub Jove łac. pod gołym niebem
sub rosa łac. w tajemnicy, w sekrecie, dyskretnie
subsp. łac. to samo, co ssp. (zob.)
sui generis łac. swojego rodzaju, (jedyny) w swoim rodzaju, osobliwy, unikalny, swoisty
summa cum laude łac. z najwyższą pochwałą (na dyplomie o ukończeniu studiów)
sursum corda łac. w górę serca, nie traćcie odwagi
sus Minervam docet łac. świnia poucza Minerwę; uczył Marcin Marcina, a sam głupi jak świnia; jajo mądrzejsze od kury
tabula rasa łac. umysł nietknięty przez wpływy zewnętrzne, czysta tablica, czysta karta
tempus fugit łac. czas ucieka
terminus a quo łac. najwcześniejszy możliwy termin, początek danego okresu; punkt wyjścia, start podróży, działania
terminus ad quem łac. najpóźniejszy możliwy termin, koniec danego okresu; cel działania, punkt końcowy ruchu, meta
terminus ante quem łac. najwcześniejszy termin następujący po danym okresie *
terminus post quem łac. najpóźniejszy termin poprzedzający dany okres *
terra incognita łac. nieznana dziedzina, nieznany ląd, ziemia nieznana
tertio voto łac. z trzeciego małżeństwa (w nazwiskach zamężnych kobiet żyjących przed laty)
tibi et igni łac. przeczytaj i zaraz spal; dosł. tobie i ogniowi
totus tuus łac. cały twój
ubi leones łac. w miejscu nieznanym, w nieznanym kraju, dosł. gdzie (żyją) lwy
urbi et orbi łac. miastu i światu (błogosławieństwo papieskie)
usque ad finem łac. aż do końca
utinam falsus vates sim łac. obym był fałszywym prorokiem
v. łac. zob. vide
va banque [wa bãk] fr. na całość, (grać) o wszystko, ryzykując wszystko, co się ma
vade mecum łac. chodź ze mną, pójdź za mną
vae victis łac. biada zwyciężonym
vale łac. żegnaj!
valete łac. żegnajcie!
vel łac. czyli, inaczej zwany
verba docent, exempla trahunt łac. słowa nauczają, przykłady pociągają
verba veritatis łac. słowa prawdy (bez ogródek)
verba volant, scripta manent łac. słowa ulatują, pozostaje to, co napisane
versus łac. przeciwko
verte łac. odwróć (na drugą stronę, często o karcie książki, karcie papieru)
vice versa łac. odwrotnie, na odwrót, wzajemnie, nawzajem
vide łac. zobacz, patrz
video lupum łac. o wilku mowa; zjawił się ten, o którym mówiłem (dosł. widzę wilka)
vis-à-vis fr. naprzeciwko, twarzą w twarz
vivant! łac. niech żyją!
vivat! łac. niech żyje!
vive, ut vivas łac. żyj pełnią życia (bez nadmiernych obaw o konsekwencje tego, co robisz), dosł. żyj, aby żyć
vivere est cogitare łac. żyć znaczy myśleć (maksyma Cycerona)
vol. łac. zob. volumen
volenti nihil difficile łac. dla chcącego nic trudnego
volumen łac. wolumen, tom
vox clamantis in deserto łac. głos wołającego na puszczy *
vox populi łac. głos ludu
vs. łac. zob. versus
vulgus profanum łac. ciemny lud, nieświadomy tłum

Uwagi:

  • ed. cit. używane jest zamiast op. cit., gdy zależy nam na podkreśleniu, że chodzi o to samo wydanie dzieła, do którego się odwołujemy;
  • ibid. lub ib. (tudzież nieskrócone ibidem) jest używane jako odniesienie do tego samego dzieła, co w poprzednim przypisie; stosowane jest bez podania nazwiska autora, tytułu dzieła itd., ewentualnie jedynie z numerem strony;
  • idem lub id. może oznaczać to samo, co ibidem, albo też (poprawniej) może stanowić odwołanie do innego dzieła tego samego autora; w takim wypadku używamy eadem dla dzieła tej samej autorki, eidem dla tych samych autorów, eaedem dla tych samych autorek; po odpowiedniej formie należy podać tytuł publikacji i resztę danych bibliograficznych;
  • loc. cit. odnosi się do tego samego, uprzednio zacytowanego miejsca, nie powinno zatem używać się go z numerem strony;
  • op. cit. (lub op.cit., zob. słownik poprawnościowy) jest używane w przypisach po nazwisku autora i ewentualnie skrócie tytułu dzieła cytowanego wcześniej, ale nie bezpośrednio wcześniej; po tym skrócie można podać stronę;
  • terminus ante quem oznacza czasem to samo, co terminus ad quem: termin ustalony jako koniec okresu; późniejszy z dwóch granicznych punktów w czasie;
  • terminus post quem oznacza czasem to samo, co terminus a quo: termin ustalony jako początek okresu; wcześniejszy z dwóch granicznych punktów w czasie;
  • vox clamantis in deserto to dosłownie «głos wołającego na pustyni»; w starszym języku wyraz puszcza oznaczał miejsce odludne, stąd tłumaczenie głos wołającego na puszczy pojawiło się w przekładach Biblii, do dziś jest ono żywe, mimo że nowsze przekłady mają już głos wołającego na pustyni, a nie na puszczy.

Dane bibliograficzne pozycji literatury wzmiankowanych na tej witrynie podano w zestawieniu na tej stronie.

Artykuł został opublikowany także na witrynie autora pod adresem http://grzegorj.5v.pl/popraw/obco.html