Bezpieczeństwo pracy z laserami

TECHNOLOGIE LASEROWE Light amplification by stimulated emission of radiation

--Bezpieczeństwo pracy z laserami--

Zasady bezpiecznej pracy z laserami regulują następujące normy:

PN-EN 60825-1:2000

PN-91/T-06700 Bezpieczeństwo przy promieniowaniu emitowanym przez urządzenia laserowe.Klasyfikacja sprzętu.Wymagania i wytyczne dla użytkownika

PN-91/T-06701 Bezpieczeństwo elektryczne urządzeń i instalacji laserowych

Podczas pracy z laserami wystepują następujące zagrożenia:

niebezpieczeństwo uszkodzenia oka, niebezpieczeństwo uszkodzenia skóry, niebezpieczeństwo porażenia prądem, niebezpieczeństwa związane z produktami obróbki czyli np. pyły i gazy.

A oto zestawienie patologicznych efektów nadmiernej ekspozycji oka i skóry na promieniowanie laserowe:

zakres długości fal	oko	skóra
Ultrafiolet C 100 - 280 nm Ultrafiolet B 280 - 315 nm	zapalne uszkodzenie rogówki	rumień (oparzenie słoneczne) przyspieszone starzenie skóry zwiększona pigmentacja
Ultrafiolet A 315 - 400 nm Widzialny 400 - 780 nm	katarakta fotochemiczna fotochemiczne i termiczne uszkodzenia siatkówki	ciemnienie pigmentu reakcje fotoczułe oparzenia skóry
Podczerwień A 780 - 1400 nm	katarakta oparzenie siatkówki	oparzenia skóry
Podczerwień B 1400 - 3000 nm	katarakta przymglenie rogówki oparzenie rogówki	oparzenia skóry
Podczerwień C 3000 nm - 1 mm	wyłącznie oparzenie rogówki	oparzenia skóry

Tabela2 Oznaczenia pozwalające zidentyfikować klasę urządzeń laserowych

Tekst polski	Tekst angielski
URZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1	CLAS 1 LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE SPOGLĄDAĆ BEZPOŚREDNIO W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNEURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 1M	LASER RADIATIONDO NOT VIEV DIRECTLY WITH OPTICAL INSTRUMENTCLAS 1M LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 2	LASER RADIATIONDO NOT STARE INTO BEAMCLASS 2 LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ SIĘ W WIĄZKĘ LUB NIE SPOGLĄDAĆ BEZPOŚREDNIO W WIĄZKĘ PRZEZ PRZYRZĄDY OPTYCZNEURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 2M	LASER RADIATIONDO NOT STARE INTO THE BEAM OR VIEV DIRECTLY WITH OPTICAL INSTRUMENTSCLAS 2M LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ OCZYURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3R	LASER RADIATIONAVOID DIRECT EYE EXPOSURECLAS 3R LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3R	LASER RADIATIONAVOID EXPOSURE TO BEAMCLAS 3R LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WIĄZKI LASEROWEJURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 3B	LASER RADIATIONAVOID EXPOSURE TO BEAMCLAS 3B LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ OCZY I SKÓRĘ PRZED PROMIENIOWANIEM BEZPOŚREDNIM LUB ROZPROSZONYMURZĄDZENIE LASEROWE KLASY 4	LASER RADIATIONAVOID EYE OR SKIN EXPOSURE TO DIRECT OR SCATTERED RADIATIONCLAS 4 LASER PRODUCT

Ponieważ promieniowanie laserowe o tej samej mocy lecz o różnych długościach fal może wywołać różne skutki, podczas oddziaływania z tkanką biologiczną, lasery podzielono na klasy. Klasa lasera informuje użytkownika o skali zagrożeń związanych z użytkowaniem. Aktualnie wprowadzony został nowy podział na siedem klas (1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4). Wcześniejszy podział dzielił lasery na pięć klas (1, 2, 3A, 3B, 4). W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę klas laserów według aktualnie oraz wcześniej obowiązującego podziału. Najbardziej zagrożone promieniowaniem laserowym są oczy. W zakresie działania fal o długości od 400 nm do 1400 nm może dojść do uszkodzenia siatkówki. Promieniowanie z zakresu długości fal poniżej 400 nm i powyżej 1400 nm nie wnika do wnętrza oka, natomiast powoduje uszkodzenie rogówki. W przypadku skóry skutkiem działania promieniowania laserowego może być uszkodzenie tkanki (zwęglenie, oparzenie, rumień).

Tabela3 Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy

Klasa	Nowy podział	Klasa	Stary podział
1	Lasery, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy	1	Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie przewidywanych warunkach pracy
1M	Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal do 302,5 nm do 4000 nm, które są bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne	1
2	Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne.	2	Lasery emitujące promieniowanie widzialne w zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch mrugania oka
2M	Lasery emitujące promieniowanie widzialne w przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne reakcje obronne, ale mogą być niebezpieczne podczas patrzenia w wiązkę przez przyrządy optyczne.	2
3R	Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości fal do 302,5 nm do 10⁶ nm, dla których bezpośrednie patrzenie w wiązkę jest potencjalnie niebezpieczne.	3A	Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem nieuzbrojonym. W przypadku laserów emitujących promieniowanie w zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm ochrona oka zapewniona jest przez instynktowne reakcje obronne. W przypadku innych długości fal zagrożenie nie uzbrojonego oka nie jest większe niż dla urządzeń klasy 1. Bezpośrednie patrzenie w wiązkę przez przyrządy optyczne może być niebezpieczne
3B	Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle bezpieczne.	3B	Lasery, które są niebezpieczne podczas bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone są zwykle bezpieczne.
4	Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną ostrożność.	4	Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie skóry oraz stwarzają zagrożenie pożarem. Podczas obsługi laserów klasy 4 należy zachować szczególną ostrożność.

Wiadomości na temat podziału urządzeń laserowych na klasy zaczerpnąłem ze strony Centralnego Instytutu Ochrony Pracy

Na urzadzeniach laserowych moga być następujące etykiety:

Istnieją także inne zagrożenia wynikające ze sposobu pracy i konstrukcji laserowych urządzeń medycznych, które muszą być uwzględnione podczas pracy.
Zagrożenia pochodzące od par i gazów:
Pochodzące od gazów toksycznych stosowanych w niektórych laserach, np.: fluor i chlor (lasery ekscymerowe); powstające podczas usuwania z lasera w sposób stanowiący zagrożenie dla ludzi. Zalicza się tu również wszelkiego rodzaju toksyczne opary powstające przy termicznym usuwaniu metalu lub innego materiału.
Zagrożenia pożarowe:
Powstają podczas pracy z laserami dużej mocy w obecności materiałów łatwopalnych.
Zagrożenia innym promieniowaniem (nielaserowym):
Związane z promieniowaniem optycznym towarzyszącym, promieniowaniem wysokiej częstotliwości lub rentgenowskim pochodzącym z laserów. Poprawna i zgodna z normami konstrukcja pozwala jednak na wyeliminowanie tych zagrożeń

Sprzęt do ochrony przed promieniowaniem lasera:

Środki chroniące oczy przed promieniowaniem laserowym, biorąc pod uwagę ich budowę, można podzielić na okulary i gogle. Zasadniczym elementem zarówno okularów jak i gogli są filtry optyczne.

Dokonując wyboru filtrów chroniących przed promieniowaniem laserowym należy uwzględnić następujące elementy:

typ lasera (D - lasery o pracy ciągłej, I - lasery impulsowe, R - lasery z modulacją dobroci, M - lasery z synchronizacją modu); zakres długości fali pracy lasera; maksymalną moc lub gęstość energii promieniowania laserowego.

Filtry chroniące przed promieniowaniem laserowym dzielą się na dwie grupy:

do ochrony przed promieniowaniem laserowym dla zakresu długości fal od 180 nm do 1000 µm (wymagania zawarte w PrPN-EN 207 ); do justowania laserów, zapewniające ochronę przed promieniowaniem laserowym dla zakresu długości fal od 400 nm do 700 nm oraz mocy <= 1mW przy pracy ciągłej, tzw. lasery CW (wymagania zawarte w PrPN-EN 208 ).

Zobacz też

Informacja o charakterze i zastosowaniach broni laserowej

Źródło: http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html

życie zdrowie klasy długości laserowych promieniowanie laser lasery laserowe skóry promieniowaniem