|
Czeski błąd, czeski film oraz czeska nazwa państwa
Do pojęć "czeski błąd" oraz "czeski film" dochodzi zatem "czeska nazwa państwa".
Zwykle stosuje się nieoficjalne nazwy państw - Polska, Luksemburg, Laos, Dania, Czechy... To ostatnie wymienione państwo przesadnie często określane jest jako Republika Czeska. Nazewnictwo to byłoby uzasadnione w przypadku wymieniania wszystkich państw w oficjalnej formie - Rzeczpospolita Polska, Wielkie Księstwo Luksemburga, Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Królestwo Danii oraz (właśnie) Republika Czeska.
Powyższy brak konsekwencji wynika - jak sądzę - nie tyle z mody, co z kłopotów językowych, jakie mają Anglosasi z przetłumaczeniem nazwy Czechy na swój światowy język i stosują Czech Republic. Podobna sytuacja ma miejsce z napisem Czech Team zamieszczanym na koszulkach czeskich reprezentantów podczas międzynarodowych zawodów sportowych.
Stosowanie określenia Czechy, zwłaszcza na mapach, ma i tę zaletę, że w przypadku ewentualnej zmiany oficjalnej nazwy wspomnianego państwa (na choćby Królestwo Czech), nie zajdzie konieczność wymiany map tylko z tego powodu. Powyższe rozważania dotyczą także, choć w mniejszym zakresie, stosowania nazwy Republika Słowacka zamiast Słowacja.
Niemal 10 lat temu wysłałem do RJP sugestię, aby Rada uznała za niefortunne nadużywanie nazwy Republika Czeska i aby polskim mediom i wydawnictwom kartograficznym zasugerowała stosowanie lapidarniejszej nazwy Czechy. Myślałem, że choć w jakiejś prasowej notatce jakikolwiek znany polonista zwróci uwagę na ten problem. Albo nikt nie napisał, albo nikt takiej propozycji poważnie nie potraktował, skoro na mapach naszego regionu nadal widnieją nazwy - Polska, Niemcy, Rosja, Białoruś, Ukraina, Słowacja i... Republika Czeska.
Prof. W. Pisarek odpisał (13 luty 2001) - Pańska sugestia, jakoby nazwa "Republika Czeska" wynikała z kłopotów nazwania tego państwa po angielsku, jest bezpodstawna. W prasie angielskojęzycznej często występuje forma "Czechia".
Na stronie www.czechia.org czytamy - Czechia neighbors are Poland, Slovakia, Austria and Germany. The Czech Republic was officially created on January 1, 1993. From 1918 to 1992 it was a part of Czechoslovakia. The other part exists now as the Slovak Republic. Czechia is the official one-word name of the Czech Republic. In 1993 the Ministry of Foreign Affairs of the Czech Republic in its memorandum to all Czech embassies and diplomatic missions recommended to use the full name "Czech Republic" only in official documents and titles of official institutions. In all other cases, the one-word name Czechia should be preferred. Czechia in English, Tschechien in German, Tchéquie in French, Chequía in Spanish, Cecchia in Italian, Čechija in Russian.
Z tekstu wynika, że to sami Czesi byli niezadowoleni z przydługawej nazwy swego państwa w pozaurzędowych (mniej oficjalnych) sytuacjach i to oni zaproponowali w 1993 nazwę Czechia. Zauważyli, że nazwa ich kraju jest niekonsekwentna w zestawieniu z mniej oficjalnymi nazwami innych państw. Inne źródła podają, że Czesi po latach starań rezygnują z naciskania na stosowanie tej krótkiej i przyjaznej nazwy. Okazuje się, że angielskojęzyczni urzędnicy nie przepadają za tą nazwą i zdecydowanie częściej pisują Czech Republic. Nawet sportowcy na koszulkach nadal mają długie nazwy (Czech Team - Czeski Zespół).
Profesor wytłumaczył postępowanie cudzoziemców, choć sugerowałem nie tyle zmiany na świecie, lecz w polskich warunkach. Ciągle widuję mapy i artykuły, w których występuje długa urzędowa nazwa państwa naszych południowych sąsiadów, choć inne kraje są opisywane mniej patetycznie... Zamiast przyjaźnie a twórczo zareagować na moje pismo, to - w typowo polski sposób - krytykuje się faceta (mnie) zgłaszającego problem. i po wielu latach sprawa utknęła w miejscu. Bo zamiast wziąć się za konkretną robotę (choćby w czynie społecznym; wszak ja nie mam środków na walkę z opisaną bzdurą), to mamy polskie wymądrzanie: nie popchnąć sprawy do przodu, ale z racji swego stanowiska utrzeć nocha malkontentowi. I nadal (jakby nigdy nic) pojawiają się polskie mapy zawierające irytującą nazwę Republika Czeska (i dziwnym zbiegiem okoliczności na angielskojęzycznych mapach - Czech Republic). Gdyby 10 lat temu wysłano do instytucji państwowych (np. kartograficznych) oraz do szkół zalecenia stosowania nazwy Czechy zamiast Republika Czeska, dzisiaj nie zgłaszałbym tej sprawy niejako w ramach reklamacji. Szanowni poloniści - przespaliście sprawę i nadal na mapach widujemy niekonsekwentną nazwę państwa ze stolicą w Pradze!
Na pewnym oficjalnym międzynarodowym spotkaniu (www.pardon.pl/artykul/2838) dostrzegamy nazwy czterech państw w ich narodowych językach - Estonia, Niemcy, Dania i... Republika Czeska (Česká republika), a to oznacza, że na krótszej nazwie nie zależy ani urzędnikom w języku angielskim, ani samym Czechom, albowiem gdyby byli zainteresowani, to napisano by w opisanym przypadku Česko, a w przypadku stosowania angielskiej pisowni - Czechia. Jednak ich niechęć do krótszej a nieoficjalnej nazwy Czechy nie może tłumaczyć nas, Polaków. Zresztą Google są bezlitosne w zliczaniu - wystarczy wpisać hasła "Olympic Games" i "Czechia" oraz "Olympic Games" i "Czech Republic", aby ujrzeć dysproporcje. Postępując podobnie, ale z dwoma nazwami naszego państwa (Polska, Rzeczpospolita Polska) uzyskujemy spodziewane a "normalne" wyniki. Zresztą można pominąć aspekt sportu i rozpatrywać liczbę występowania nazw państw w dwóch formach - w bardziej i w mniej oficjalnej wersji. Angielskojęzyczny świat ma wielkie trudności z krótką nazwą państwa naszych południowych przyjaciół. Na mapie Europy (w języku angielskim - www.en.wikipedia.org/wiki/Europe) jedynie Czechy są opisane oficjalnie (Czech Republic), pozostałe państwa cokolwiek mniej patetycznie... Ale co tam świat - my także niekonsekwentnie piszemy. Na mapie Polski (w naszym języku - www.pl.wikipedia.org/wiki/Polska*) ościenne państwa opisano potocznie, ale Czechy jako Republika Czeska... Można pisać, zwracać uwagę, prosić i błagać, a buractwo ma się dobrze... Może wzorem polityków, którzy nie przebierali w słowach przed wyborami 21 października 2007, należy wydawców, encyklopedystów, kartografów i polonistów powyzywać od dyplo(mowanych)matołków? Bo kulturalne zwracanie uwagi niczego w Polsce nie daje... Zresztą nie tylko w Polsce, bo jak widać na przykładach, także angielskojęzyczni oraz... czescy urzędnicy lekceważą problem!
* - już poprawiono
|
