Osoba posiadająca wierzytelności może dokonać na osobę trzecią jej przelewu /dokonać cesji /.Cesji można dokonać bez zgody dłużnika. Przelewu nie można dokonać gdy sprzeciwia się temu:
-ustawa
-zastrzeżenie w umowie
-właściwość zobowiązania
Z chwilą dokonania przelewu wierzytelności na na nabywcę przechodzą wszelkie związane z nią prawa.
Zbywca wierzytelności o fakcie dokonania przelewu winien zawiadomić dłużnika. Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie.
Zbywca wierzytelności odpowiada za to iż zbywana wierzytelność istnieje oraz mu przysługuje. Zbywca może także przyjąć na siebie odpowiedzialność za wypłacalność dłużnika w chwili dokonywania cesji, musi być to jednak wyraźnie zaznaczone w dodatkowym zastrzeżeniu umownym.
W chwili dokonania cesji wierzytelności na nabywcę przechodzą wszystkie prawa oraz obowiązki wynikające ze stosunku pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem /zbywcą wierzytelności/.
Do praw jakie może nabyć wraz z cesją przejmujący zaliczamy m.in. roszczenia o odsetki. Do obowiązków zalicza się mi.in.: wszelkiego rodzaju zarzuty, które miał przeciwko zbywcy dłużnik w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.
Rodzaje przelewu
W obrocie gospodarczym rozróżnia się następujące rodzaje cesji:
-przelew powierniczy celem ściągnięcia należności
-przelew powierniczy celem zabezpieczenia
-"zwykły"przelew
Przelew powierniczy celem ściągnięcia należności-polega na przeniesieniu przez zbywcę /cedenta/ wszelkich praw związanych z wierzytelnościami na rzecz nabywcy /cesjonariusza/, który wierzytelności te odzyskuje we własnym imieniu, a następnie wydaje odzyskne należności cedentowi. Tego typu cesja stosowana jest bardzo często w stosunku do wierzytelności tzw."trudnych", gdy wcześniejsza egzekucja należności nie przyniosła zadowalających efektów.
Przelew powierniczy celem zabezpieczenia-polega na zbyciu wierzytelności przez cedenta na rzecz cesjonariusza w celu zabezpieczenia udzielonego mu np. kredytu. Cesjonariusz może dokonać realizacji tej wierzytelności w chwili nie spełnienia warunków określonych w umowie cesji. Tego typu cesja najczęściej stosowana jest jako zabezpieczenie kredytów udzielanych przez banki.
Przelew wierzytelności-polega na zbyciu przez cedenta na rzecz cesjonariusza wierzytelności w zamian za co cedent od cesjonariusza otrzymuje określone świadczenie.Można rozróżnić następujące formy cesji wierzytelności:
-w przypadku pisemnego stwierdzenia wierzytelności, umowa przelewu także powinna być sporządzona na piśmie
-gdy wierzytelność przekracza 2 tys.zł a brak jest jej pisemnego stwierdzenia, również winna być sporządzona na piśmie
-w pozostałych przypadkach dopuszczalne jest ustne dokonanie przelewu wierzytelności
Oprócz zastrzeżeń omówionych wyżej, właściwie każda wierzytelność /pieniężna i niepieniężna/ nadaje się do cesji.
Przelewu można dokonać w stosunku do wierzytelności już istniejącej, wymagalnej, niewymagalnej, przedawnionej jak i takiej która powstanie dopiero w przyszłości /wierzytelność przyszła/.
Wstąpić w prawa wierzyciela można także na podstawie cesji ustawowej, gdzie osoba trzecia, która spłaca wierzyciela nabywa spłacaną wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, jednocześnie staje się wierzycielem tego dłużnika za którego spłaciła dług.
Cesja ustawowa następuje tylko w takich sytuacjach gdy osoba trzecia:
1.płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;
2.przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia; /w powyższych wypadkach nie jest konieczna zgoda dłużnika/
3.działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod rygorem nieważnością wyrażona na piśmie.
Innym sposobem sprzedaży wierzytelności jest akcja wierzytelności. Aukcja najczęściej działa w ten sposób że wierzyciel składa ofertę sprzedaży po ustalonej cenie wywoławczej. Kupujący ma możliwość nabyć dług zarówno powyżej jak i poniżej tej ceny.
Przykładami ustawowego zakazu dokonania cesji może być:
-naprawienie szkody poprzez poniesienie kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia ewetualnie płacenie poszkodowanemu renty, zwrot kosztów leczenia itp., chyba że w/w roszczenia stały się już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem-są to roszczenia odszkodowawcze:
-prawo odkupu-które może być zastrzeżone na czas nie dłuższy niż pięć lat
-prawa pierwokupu-które może być wykonane w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży /chyba że zostały zastrzeżone inne terminy/a w przypadku nieruchomości w ciągu miesiąca
-prawa dożywocia-polegającego na przeniesieniu własności nieruchomości przez zbywcę na nabywcę, w zamian za co nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie)
Właściwość zobowiązania polega na cesji wierzytelności,która jest uzależniona od spełnienia określonych warunków np. gdy wierzytelność zabezpieczona jest hipoteką to musi być ona "przelana" razem z tą hipoteką lub gdy wierzytelność jest ściśle związana z osoba wierzyciela np. alimenty.
Zastrzeżenie umowne polega na dokonaniu zapisu iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika. Umowa między przyszłym wierzycielem a dłużnikiem wyłącza możliwość przelewu wierzytelności. Dłużnik w ten sposób ogranicza /czasami nawet wręcz uniemożliwia/ dokonywania potrącania swojego długu z pieniędzy które należą się mu od innych podmiotów.
Zastrzeżenie takie może mieć charakter bezwzględnego zbycia długu lub w znaczący sposób ograniczać jego sprzedaż. Należy pamiętać, iż umowne zastrzeżenie jest ważne nie tylko w stosunku do podmiotów które umowę podpisały ale także w stosunku do osób trzecich na które przelano wierzytelność objętą zakazem zbycia.
Samo zastrzeżenie dokonania cesji w umowie podpisanej pomiędzy kontrahentami nie jest wystarczające aby tego typu zakaz był skuteczny wobec osoby trzeciej.
Kontrahent sprzeciwiający się ewentualnemu dokonaniu przelewu wierzytelności na rzecz osoby trzeciej powinien dopilnować, aby zakaz taki był wyraźnie wpisany także w fakturach wystawianych przez wierzyciela oraz we wszelkich innych dokumentach stwierdzających wierzytelność, na podstawie których jego wierzyciel mógłby dokonać przelewu wierzytelności. Nawet jeśli nabywca wierzytelności wie, że pomiędzy stronami istniała umowa, na podstawie której wystawiono faktury, to nie ma on obowiązku dociekania, czy taki zakaz jest wyrażony w tej umowie.
O skutecznym przelewie wierzytelności ( jak już wspomniałem wyżej ) należy powiadomić dłużnika, gdyż jeśli do chwili jego powiadomienia zapłaci on należność wierzycielowi pierwotnemu to oczywiście nie będzie on musiał płacić drugi raz nabywcy wierzytelności. Zawiadomienie o dokonaniu cesji powinien wysłać sprzedawca ale i nowy nabywca może wysłać swoje powiadomienie, że teraz on jest nowym wierzycielem. Dłużnik który ma wątpliwość komu ma zapłacić powinien sprawdzić czy rzeczywiście dokonano cesji zobowiązania ( u sprzedawcy ) a w przypadku wątpliwości komu ma zapłacić powinien należność wpłacić do depozytu sądowego. Brak powiadomienia dłużnika nie skutkuje nieważnością umowy.
W przypadku gdy przelew wierzytelności obejmuje prawomocny nakaz zapłaty to aby nabywca mógł skutecznie dochodzić zobowiązania na drodze postępowania egzekucyjnego, powinien on wystąpić do sądu o nadanie nowej klauzuli wykonalności. Sąd nada klauzulę na rzecz nowego wierzyciela tylko wtedy gdy przelew wierzytelności będzie stwierdzony dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Innymi słowy należy umowę cesji poświadczyć u notariusza. Nie ma potrzeby, ze względu na koszty, dokonywania sporządzania umowy cesji w formie aktu notarialnego.
Giełda wierzytelności
Ostatnimi laty nie trudno zauważyć, iż coraz bardziej popularne stają się w Polsce tzw. giełdy wierzytelności. Podstawę prawną dla tego typu instytucji stanowi Ustawa o udostęonianiu informacji gospodarczych, a dokłądnie jej art. 3, zgodnie z którym infomacje gospodarcze mogą być udostępniane wyłącznie przez biura informacji gospodarczej z wyjątkiem sytuacji gdy są one udostępniane w zamiarze zbycia wierzytelności poprzez ogłoszenie publiczne. Istota giełdy wierzytelności polaga na tym, iż umożliwa ona zamieszczenie ogłoszenia o zamiarze zbycia wierzytelności pieniężnej przez osoby wykonujące działalność gospodarczą.
Zalety gieły
Osoby zamieszczające ogłoszenia na giełdach posiadają możliwość pozbycia sie trudno ściągalnych wierzytelności (długów) bez koniecznosci prowadzneia długotrwalych i kosztownych procesów sądowych. Do potencjalnych nabywców wystawionych za pośrednictwem giełdy wierzytelności należą nie tylko firmy windykacyjne ale również te podmioty gospodarcze, które zainteresowane są potrąceniem nabytej wierzytelności z własnym długiem wobec tej samej osoby. W powyższy sposób nawet w ogóle nieściągalna wierzytelność może zostać zbyta nawet za 80-90% jej wartości. Niewątpliwie giełdy wierzytelności pozwalają również na przeprowadzenie negocjacji z tymi firmami windykacyjnymi, którym najbardziej zależy na długach konkretnego dłużnika a nie z dowolnie wybraną (pierwszą lepszą) firmą windykacyjna. Cena jaką oferuje firma windykacyjna za daną wiezrytelność jest bowiem z reguły uzależniona od ilości i wartości posiadnaych przez nią wierzytelności wobec danego dłużnika, znajomości osoby i majątku danego dłużnika oraz możliwosci wzajemnego potrącenia. Wynika stąd, że tylko sama firma windykacyjna moze określić, wierzytelnosci w stosunku do jakiego dłużnika interesują ją w stopniu najwyższym, nie moze natomiast tego dokonać sam wierzyciel (zbywca wierzytelności). Czyni to instytucje giełd wierzytelności nie tylko bardzo atrakcyjną ale wręcz nieodzowną w dzisiejszych stosunkach gospodarczych
Właściciele giełd
Jesli chodzi o korzyści dla właścicieli giełd to z reguły nie pobieraja oni opłat od rejestracji i zamieszczenia ogłoszenia, a ich zysk pochodzi głównie z prowizji liczonej od wartości już sprzedanej wierzytelności.
Informacje dodatkowe
Warte dodanie jest równiez podkreślenie faktu, że część giełd wierzytelności oprócz działalności podstawowej oferuje także inne usługi jak np. mediacje gospodarcze, doradztwo z zakresu prawa obrotu wierzytelnosciami czy wręcz nabywa na własny rachunek i ryzyko częć wystawionych na nich wierzytelności celem ich dalszej odsprzedaży lub windykacji we włsanym imeniu. Ponadto wprowadza sie coraz nowsze udogodnienia dla osób odwiedzajacych giełdy, umożliwajace obserwowanie konkretnych wierzytelności, wyszukiwanie zaawansowane czy monitorowanie wierzytelności w stosunku do danego dłużnika na przyszłość co czyni tę instytucję jeszcze bardziej atrakcyjną. Niektóre giełdy zdecydowały się także na na zamieszcznie bardzo szczegółowych danych o wystawianych na sprzadaż wierzytelności: rodzaju wierzytelnosci, jej tutułu prawnego, rodzaju zabezpieczenia czy stanu postępowań sądowych i administracyjnych.
Informacje o giełdach wierzytelności zostały przekazane przez Polską Giełdę Wierzytelności www.sprzedajdlug.pl