Występują niestety czasami takie przypadki, że dłużnik w zamierzony sposób doprowadza się do takiego stanu niewypłacalności, iż wierzyciele nie mogą skutecznie dochodzić swoich roszczeń z majątku dłużnika.
Jednak nawet w takiej sytuacji wierzyciele wbrew pozorom mogą odzyskać należne im świadczenia. Pomocna może być w takim wypadku instytucja tzw.skargi pauliańskiej.
Ma ona na celu ochronę wierzyciela, jeśli okaże się że dłużnik stał się niewypłacalny na wskutek dokonania przez niego czynności prawnej na rzecz osoby trzeciej /lub też stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż przed dokonaniem takiej czynności/. Jeśli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli i dokonał czynności prawnej na rzecz osoby trzeciej, która to wiedziała lub mogła się dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności, że dłużnik działa z taką świadomością wierzyciele mogą żądać uznania takiej czynności za bezskuteczną. Jeśli osoba trzecia na rzecz której dłużnik dokonał czynności prawnej pozostaje z nim w bliskich stosunkach, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Gdy osoba trzecia na rzecz której dłużnik dokonał czynności prawnej uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Gdyby okazało się że osoba trzecia już rozporządziła majątkiem uzyskanym od dłużnika, wierzycel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło ale wtedy gdy ta osoba:
-wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną
-jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne
Gdy na skutek dokonania czynności prawnej dłużnika korzyść majatkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa sądowego lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.
Wierzyciel, względem którego czynność prawna dłużnika została uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.
Osoba trzecia jednak może się zwolnić z obowiązku zadośćuczynienia roszczenia wierzyciela jeśli:
-zaspokoi tego wierzyciela
-wykaże że dłużnik posiada mienie, które wystarczy do zaspokojenia wierzyciela
Skutecznego dochodzenia roszczeń, na drodze uznania czynności prawnej za bezskuteczną dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności.