Opracował i przetłumaczył: Abu Hamza
Raphaela Lewis napisała w „Życiu codziennym w Turcji Osmańskiej” (przełożył: Witold Radwański, PIW, 1984, str. 12:
Półwysep Bałkański rozszarpywany od wewnątrz przez rywalizujących pretendentów do tronu, zwalczających się zbrojnie wielmożów oraz przez zakorzenione głęboko konflikty społeczne i religijne, dojrzał do podboju. Wielkie obszary kraju znajdowały się w posiadaniu klasztorów i mieszkających stale w miastach właścicieli ziemskich, tak że gdy tureccy zdobywcy „wyzwalając” je przekazywali ziemię chłopom, byli witani jak wybawiciele. Usuwając wielkich posiadaczy ziemskich Turcy położyli kres staremu feudalizmowi na Bałkanach i stworzyli nowe perspektywy dla drobnych rolników, którzy z radością przyjmowali tureckie rządy, odpłacając swym dobroczyńcom lojalnością. Nawet wielu bogomiłów prześladowanych zarówno przez katolików, jak i ortodoksję grecką, zwróciło się do Turków jako swych dobroczyńców i przyjęło islam.
Główna przyczyna konwersji Bogumiłów (Bogomiłów) na islam
Szejch Mehmed Handzic al-Bosnawi
Źródło: Islaam.Com
Przodkami bośniackich muzułmanów byli Bogomili, którzy - wszyscy - dobrowolnie przyjęli islam. Często mówi się o powodach, które za tym stały, że Bogomili dobrowolnie porzucili swoją (wyznawaną dotąd) wiarę i przyjęli szlachetną wiarę muzułmańską. Nie ma żadnej wątpliwości, że istnieje kilka takich powodów (które za tym stoją), ale również nie ma wątpliwości, że niektóre z nich przedstawiają tą sprawę w subiektywny, nienaukowy sposób, popełniają występek przeciwko nauce i są one całkowicie nieprawdziwe i bezpodstawne. W moim przekonaniu - a z pewnością nie jestem wprowadzony w błąd - najważniejszy powód przyjęcia przez Bogomiłów islamu leży w wierze jaką wyznawali przed konwersją, która była bliższa wierze muzułmańskiej niż wierze katolickie lub prawosławnej. Wiara Bogomiłów - taka jaka jest znana - pojawiła się na wschodzie. Ich wiara swoje źródło znajduje głównie w chrześcijańskiej sekcie Pawłowców („ci od Pawła"), która została założona przez episkopa z Antiochi, Pawła z Samostaty. Został on wykluczony z kościoła w roku 265 ery chrześcijańskiej. Jego zwolennicy przenieśli się do Bułgarii i osiedli w pobliżu Plovdiv, gdzie otrzymali swoje słowiańskie imię” „Bogomili” lub „Bogumili”.
By zapoznać się z wiarą Bogumiłów, musimy zrozumieć czym jest wiara Pawłowców. Chrześcijanie uważali ich za heretyków i pisali o nich w sposób podmiotowy i z jednej perspektywy.
Arabscy uczeni, którzy pisali o różnych wiarach i sektach, również wspominają o Pawłowcach. Jednym z nich był Ibn Hazm (Ali ibn Ahmad adh-Dhahiri, zmarł w 456 roku Hidżry; 1064 roku ery chrześcijańskiej). W swoim dziele al-Milal łan-Nihal (traktującym o różnych wierzeniach i sektach) pisze, co następuje:
Spośród chrześcijańskich sekt również (można wymienić) zwolenników Pawła z Samostaty (asz-Szimszaati). Był on patriarchą Antiochii przed rozprzestrzenieniem się chrześcijaństwa. Jego wiara była: czysta i był to prawdziwy monoteizm i wierzył w to, że Jezus był poddanym Boga i wysłannikiem, jednym spośród proroków (niech będzie pokój Allaha im wszystkim). Allah stworzył go w łonie Marii bez udziału człowieka. Był człowiekiem bez boskości. Paweł miał w zwyczaju mawiać: Nie wiem zarówno tego, co to jest „słowo”, ani tego, co to jest „duch święty”.
[al-Milal łan-Nihal, tom 1, str. 48 i al-Dżałab as-Sahih li man baddala Diin al-Masiih Ibn Tajmijji, tom. 2, str. 311]
Spośród tych uczonych (którzy poruszali tą kwestię) był również Abul-Fath asz-Szabristani [Muhammad ibn Abdil Kariim, zmarł w 548 roku; w 1153 roku ery chrześcijańskiej].
W swoim dziele, ktre również zatytułował al-Milal łan-Nihal, mówi:
Botinus i Paweł z Samostaty (Asz-Szimszaati) mówią, że Bóg jest jeden. Mesjasz (Jezus) został stworzony w łonie Marii. Był dobrym poddanym Boga i został stworzony, wyjąwszy to, że Bóg nagrodził go i uhonorował za jego posłuszeństwo i dlatego też nazywał go synem, ale nie z powodu jego narodzin czy jedności (z Bogiem), ale dając mu pozycję syna, chociaż w rzeczywistości nie był jego prawdziwym synem.
[al-Milal łan-Nihal, tom 2 str. 65-66]
Nawet arabski historyk, który jest starszy od tych (muzułmańskich uczonych), których już wymieniliśmy - Said ibn Bitrik (zmarł w 328 roku; w 940 roku ery chrześcijańskiej), chociaż chrześcijanin, nie wymienia nic z wiary Bogomiłów, co byłoby sprzeczne z wiarą muzułmańską. W swoich pismach nie ma żadnej wzmianki o dualizmie, który jest im przypisywany i za co są oni szkalowani. Mówi on, co następuje (mówiąc o Pawle z Samostaty, który pojawił się z nową wiarą):
Wierzył on w to, że nasz pan Mesjasz jest stworzony przez Boga jako człowiek, tak jak my; ponieważ syn został poczęty w łonie Marii; (wierzy również w to), że został wybrany i przyszedł zbawić ludzkość. Nastąpiło po nim błogosławieństwo Boga, które on zyskał poprzez miłość i nastawienie do ludzi. Dlatego też nazywano go synem Boga. Bóg jest Jeden i jest Jedną Istotą. Nie wierzymy w „słowo”, czy w „ducha świętego”. Po śmierci Pawła zebrało się w Antiochii trzynastu biskupów, by studiować jego wiarę. Postanowili wówczas, że zostanie on wyklęty; wyklęli go i wyklęli każdego, kto by podążył za jego wiarą i rozeszli się.
[zobacz: al-Dżałab as-Sahiih li man baddala Diin al-Masiih Ibn Tajmijji, tom 3, str. 13 i Hidajat ul-Hajaara min al-Jahuudi łan-Nasaara Ibn ul Qajjima, dodatek, str. 107 i 109]
Ktokolwiek studiuje ten temat, odkryje, że w wielu kwestiach dotyczących wiary jest wielkie podobieństwo pomiędzy wiarą muzułmańską i pawłową i przeto wiarą Bogumiłów.
Nikt nie powinien twierdzić, że wiara Bogumiłów była taka sama jak wiara Pawłowców, ale z pewnością zawierała ona wiele głównych cech wiary pawłowej.
Jeżeli jeszcze uwzględnimy tutaj to, że Bogumili byli przeciwko kultowi ikon (kościelnego obrazowania), jak również kościelnego blichtru, nie wierzyli w czynienie znaku krzyża nad ciałem człowieka, nie uznali osobliwych obrzędów (które występują przy specjalnych okazjach w praktyce prawosławnej w obecności duchownego), nie obdarzali szacunkiem krzyża - raczej uważali to za coś grzesznego, piątek był dniem, który celebrowali, obchodzili, a małżeństwo było u nich instytucją pozakościelną (związaną ze stroną prawną stosunków osobistych, rodzinnych, majątkowych’... i jeżeli my to weźmiemy pod uwagę, przestudiujemy to, to uzmysłowimy sobie główny i najważniejszy powód, który stał za dobrowolnym przyjęciem przez Bogumiłów - naszych dziadków - islamu.
Źródło: Abu Hamza