Kreatywność buduje pewną nieokreśloną strefę, dzięki której film może naturalnie zmieniać swój kierunek, …przynajmniej do dnia rozpoczęcia zdjęć...
Produkcja filmowa elastyczna formuła, cykl nieprzewidywalnych decyzji reżyserskich. Etapy produkcji są do siebie podobne, bez względu na to, czy mamy do czynienia z filmem promocyjnym, czy z fabularnym. Każdy filmowiec ma wypracowaną własną metodę pracy, jednak opartą na jednym wspólnym wzorze. Postaram się przybliżyć, krok po kroku, ten uniwersalny proces twórczy.
Pierwszym etapem jest pomysł! Przebiega on w dwóch krokach, w pierwszym badamy temat, gromadzimy koncepcje i sugestie, w drugim dokonujemy selekcji, upraszczamy proces pozostawiając tylko najlepsze rozwiązania. Teraz można przystąpić do konkretów, od scenariusza do kopii pokazowej.
Scenariusz. Nie istnieją żadne sprecyzowane reguły dotyczące konstrukcji scenariusza, jednak jest to zadziwiająco konserwatywna forma, prawie nie zmieniona od początków filmu. Często żongluje się różnymi wymyślonymi wcześniej scenkami, do czasu aż wyłoni się z tego jakaś spójna całość. Można stworzyć pomocnicze fotografie lub ilustracje, które wywołują skojarzenia wizualne i emocjonalne, coś na kształt clientboardu, który przyda się też w późniejszym etapie- pracy nad storyboardem. Teraz można przypisać postaciom osobowość i historię, czyniąc je wielowymiarowymi, stworzyć dialogi i przemyśleć dźwięk. Słuchając muzyki i efektów dźwiękowych podczas pisania scenariusza możemy lepiej wyobrazić sobie nastrój i tempo scen, nawet jeśli później dodamy inną ścieżkę dźwiękową lub w ogóle nie użyjemy muzyki. Ta sama muzyka pomoże nam w przedstawieniu scenariusza innym członkom załogi produkcyjnej.
Koncepcja. Jeśli scenariusz odpowiedział nam na pytanie „co?”, przyszedł czas by odpowiedź „jak?”. Zgromadzone materiały pomocnicze, obrazy, słowa i dźwięki są teraz surowcem do zdefiniowania charakteru i atmosfery filmu. Uwzględniając budżet, trzeba rozplanować dni zdjęciowe, zaprojektować scenografię, rekwizyty, charakteryzację, kostiumy i inne niezbędne elementy, nadające kierunek artystyczny całej produkcji. Na tym etapie bardzo przydatny jest aparat, kamera, ewentualnie kompas, które pozwalają skonfrontować ze sobą różne miejsca, plany, obiekty i przewidzieć oświetlenie planu. Po dokonaniu tych wyborów, reżyser, operator kamery i scenograf mają podstawę do tworzenia ilustracji obejmujących kompozycje kadrów, inscenizacje, akcję, dobór optyki i kolejność ujęć w scenach.
Podział scenariusza na ujęcia. Po lekturze scenariusza, reżyser ma wstępne pojęcie o scenach. Planując każde ujęcie określa m.in. jego inscenizację, akcję, wybór obiektywu, ruch kamery, kontrolując zależność między elementami wizualnymi, a elementami dramaturgicznymi. Zależności między tymi czynnikami przedstawiają poniższe warunki :
- Ustawienie kamery- zależy z czyjego punktu widzenia chcemy patrzeć
- Szerokość kadru- zależy od odległości, która ma nas dzielić od podmiotu sceny, w filmie odległość fizyczna oddaje dystans emocjonalny
- Kąt kamery- zależy od wzajemnych relacji z podmiotem sceny
- Montaż, czy ruch kamery- wybór zależy od tego czy zamierzamy porównywać czyjeś punkty widzenia
Pamiętając o powyższych zasadach reżyser może stworzyć szczegółowy scenopis, a na jego podstawie - storyboard. Przy jego tworzeniu możemy posiłkować się wcześniej wykonanymi zdjęciami obiektów, pomieszczeń, modelami, wycinkami z gazet, nawet wcześniej słuchaną muzyką.
Zdjęcia próbne. Analizując storyboard, materiały pomocnicze, wybrane dekoracje, kostiumy i miejsca, operator może zaplanować oświetlenie, wykonać zdjęcia próbne, przedyskutować kadry z reżyserem, bo trzeba pamiętać, że to do niego należy ostateczna decyzja. Najlepiej jest połączyć zdjęcia próbne z próbami dialogowymi, co ułatwi rozplanowanie postaci, ale stwarza problemy ze względów budżetowych. Jest to tez ostania chwila by wprowadzić poprawki do scenariusza lub storyboardu.
Postprodukcja. Kiedy zamknęliśmy już wszystkie powyższe etapy, przychodzi czas dla montażystów. Jeśli tworzymy film długometrażowy, montażysta często jest na planie zdjęciowym, tworząc podstawowy szkielet filmu, co ułatwia bieżące dublowanie ujęć. Przy krótszych formach, takich jak filmy promocyjne, czy reportaże, presja czasu jest znacznie większa i często nie ma możliwości powtórek, dlatego montaż odbywa się po zakończeniu nagrań.
Znajomość tych etapów produkcji bardzo pomaga przy organizacji pracy nad filmem, tym samym zmniejsza presje i dni pracy, a podział scenariusza na ujęcia, powinien się stać nam równie bliski co własne nazwisko.
Zachęcamy do odwiedzenia: