WBS-39
Polski balon zaporowy z 1939r, stanowiący kompromisowe rozwiązanie między opracowaniami WBS ZB i WBS PN Zbudowany w serii 50 egz.. Pojemność 200 m3. Pułap ok. 4000 m. W wojnie 1939r. nie użyto go z powodu braku odpowiednich ściągarek. W 1942r. balon został zrekonstruowany przez inż. J. Paczosę w W. Brytanii. Zbudowano 2 egz. prototypowe różniące się objętością powłoki, oznaczone: PNB-I -pojemność 200 m3 i PNB-II - pojemność 900 m3 (PNB - Polish Navy Baloon).
WBS BD
W 1924r. we Francji powstał balon obserwacyjny na uwięzi Caquot BD. Rok później zapadła decyzja o wyposażeniu w balony tego typu polskiej armii. Stosowną umowę podpisano 23 IV 1925r. Pod koniec lat 20 uruchomiono w Wojskowej Wytwórni Balonów produkcję seryjną, pod oznaczeniem CZB-BD, a później WWB-BD i WBS-BD. Do 1936r., kiedy to zakończono produkcję, zbudowano najprawdopodobniej serię ponad 20 egz. Stanowiły one, wraz ze starszymi balonami CZB R-1 i CZB R-2 podstawowy sprzęt 1 Batalionu Balonowego w Toruniu i 2 Batalionu Balonowego w Legionowie.
W połowie lat 30 balony obserwacyjne uznano za sprzęt przestarzały. W 1936r. zdecydowano zaniechać dalszych zakupów, a kompanie balonów obserwacyjnych utrzymać jedynie do czasu naturalnego zużycia sprzętu. W czerwcu 1939r. pozostało zaledwie 20 egzemplarzy WBS-BD. W trakcie mobilizacji pod koniec sierpnia rozwinięto 8 kompanii obserwacyjnych, rozdzielonych między armie "Pomorze", "Prusy", "Łódź", "Poznań", "Kraków". Dwie kompanie otrzymała Armia "Modlin", jedna trafiła do Grupy Operacyjnej "Śląsk", jedna pozostała w odwodzie Naczelnego Wodza. Każda kompania dysponowała 2 balonami. WBS-BD został w trakcie kampanii wrześniowej zastosowany dwukrotnie. 10 IX balon należący do 5 Kompanii Balonów Obserwacyjnych, przydzielonej do Armii "Modlin" dokonał dwóch wzlotów w okolicy Wólki Radzymińskiej. Pozostałe kompanie po spieszeniu wzięły udział w obronie Warszawy, lub zostały ewakuowane wraz ze sprzętem na Węgry i do Rumunii.
Dane techniczne:
|
Średnica |
8,55 m |
|
Długość |
31,9 m |
|
Objętość |
1025 m3 |
|
Masa własna |
510 kg |
|
Pułap |
1200 m. |
WBS NN
Pierwszy wyprodukowany w Polsce balon zaporowy z 1926r. na podstawie licencji francuskiej. Balony rozmieszczone były w tandemach. Około 40 tandemów balonów zaporowych zastosowano w 1939 w obronie Warszawy. Osłaniały one mosty na Wiśle i lotnisko Okęcie.
Dane techniczne:
|
Średnica |
5,72 m |
|
Długość |
17,3 m |
|
Pojemność |
280 m3 |
WBS PN
Prototyp balonu zaporowego z 1938 opracowany przez inż. J. Paczosę i Neumarka w układzie tradycyjnym. Produkcji seryjnej nie podjęto.
WBS ZB
Oznaczenie WBS-ZB nosił projekt zmotoryzowanego balonu zaporowego z 1938r. opracowany przez inż. Z. Burzyńskiego. Do tej pory przemieszczenie balonu odbywało się dzięki pomocy żołnierzy ciągnących balon na linach, lub przy pomocy ściągarki. Powłoka w miarę wzrostu ciśnienia nie poszerzała się, lecz wydłużała. Balon był wyposażony trzy stateczniki sztywne. Rozwiązania te upraszczały sterowanie balonem. Niestety, prototyp nigdy nie został zbudowany.
Dane techniczne:
|
Średnica |
5,72 m |
|
Długość |
19,9 m |
|
Pojemność |
200 m3 |
|
Masa własna |
110 kg |
|
Pułap |
4000 m. |
WBS-LOPP
W latach 1932-33 inż. Stanisław Mazurek i inż. JózefPaczosa opracowali projekt pierwszego sterowca ciśnieniowego polskiej konstrukcji. Miał on być wyposażony w dwa silniki rzędowe o mocy 110 kW (150 KM) każdy. Planowano wykorzystanie go do lotów szkolnych, patrolowych i propagandowych. Budowa miała być realizowana na zlecenie Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (stąd oznaczenie WBS-LOPP). Ponieważ wytwórnia zaangażowała się w budowę balonu stratosferycznego "Gwiazda Polski", konstrukcja sterowca straciła priorytet. Ostatecznie WBS-LOPP pozostał tylko na papierze.
Konstrukcja: sterowiec ciśnieniowy średniej wielkości. Załoga miała liczyć 2 osoby, sterowiec miał zabierać 6 pasażerów. Do napędu przewidywano 2 silniki rzędowe Renault o mocy 110 kW (150 KM) każdy.
Dane techniczne:
|
Średnica |
12,0 m |
|
Długość |
60,0 m |
|
Pojemność |
4000 m3 |
|
Prędkość |
100 km/h |
|
Pułap |
1500 m |
|
Zasięg |
500-700 km |
O wytwórni
Wytwórnia działająca od 1922r. do 1929r. pod nazwą „Centralne Zakłady Balonowe”, a od 1929r. do 1935r. pod nazwą „Wojskowe Warsztaty Balonowe” wyprodukowała do 1939r. 200 balonów zaporowych, 50 obserwacyjnych i 25 sportowych. W 1939 zatrudniała 165 pracowników. Wznowiła działalność po II wojnie światowej jako Zakłady Sprzętu Technicznego i Turystycznego, produkujące m.in. spadochrony wojskowe.
Polskie oddziały balonowe w II wojnie światowej.
Przed wrześniem1939r.polskie wojska balonowe składały się z 1 Batalionu Balonowego w Toruniu i 2 Batalionu Balonowego w Jabłonnie. Każda z tych jednostek liczyła 2 kompanie balonów obserwacyjnych oraz po 1 kompanii balonów zaporowych i szkolnej. 1 IX 1939r. 4 etatowe kompanie balonów obserwacyjnych rozwinęły się do 8 kompanii. 7 z nich przydzielono poszczególnym armiom, jedna pozostała w odwodzie Naczelnego Wodza. W każdej kompanii znajdowały się 2 balony na uwięzi typu WBS BD. Użyta bojowo została tylko 5 kompania armii „Modlin”.
5 kompanii balonów zaporowych podporządkowano obronie przeciwlotniczej kraju. Każda z nich składała się z 3 do 6 plutonów posiadających po 10 tandemów WBS NN. Plan mobilizacyjny, (który pozostał jedynie na papierze) przewidywał 114 plutonów balonów zaporowych (1140 tandemów). W rzeczywistości użyto 40 tandemów w czasie obrony Warszawy.
Po ewakuacji z kraju polscy baloniarze przedostali się do Anglii, gdzie 20 XII 1940r. utworzono Polską Eskadrę Balonową przy 945 brytyjskim dywizjonie balonów zaporowych w Glasgow. Do działań bojowych weszła 15 VII 1944r. Była ona wykorzystywana do osłony obiektów wojskowych i przemysłowych oraz Londynu. Polacy obsługiwali też 1 balon obserwacyjny wykorzystywany do skoków ćwiczebnych żołnierzy polskiej brygady spadochronowej.
Autor: Paweł Szczepaniec