Obie tragedie zbliżą nasze narody do siebie (i to bez zmiany granic), co będzie szczególnie cennym osiągnięciem, bodaj pierwszym na tak wielką skalę w naszej wspólnej historii.
Zbrodnia katyńska była zbrodnią wojenną o charakterze ludobójstwa - takie zdanie znalazło się w deklaracji delegacji Parlamentu Europejskiego do spraw Rosji. Oświadczenie zostało przygotowane przez polskich europosłów, aby upamiętnić osoby, które zginęły 10 kwietnia 2010 w katastrofie w Smoleńsku oraz aby wspomnieć wydarzenia z Katynia w 1940 roku.
Proszę zwrócić uwagę na delikatność – nie "ludobójstwo", lecz "o charakterze ludobójstwa" oraz "wydarzenia z Katynia".
W pierwotnej wersji w deklaracji miało znaleźć się wprost stwierdzenie, że polscy oficerowie padli ofiarą ludobójstwa –
"Polska delegacja z Prezydentem Lechem Kaczyńskim na czele leciała tam upamiętnić ludobójstwo dokonane na polskich oficerach w Katyniu w 1940 roku przez oddziały NKWD z rozkazu Stalina".
Na taki zwrot nie zgodziło się prezydium delegacji. Pewien niemiecki socjalista zaproponował, by słowo "ludobójstwo" zastąpić słowem "masakra".
Ostatecznie przyjęto wersję oficjalną - "10 kwietnia 2010 roku doszło do niewyobrażalnej tragedii. Polski samolot rządowy rozbił się na terytorium Rosji w okolicach Smoleńska. Polska delegacja z prezydentem Lechem Kaczyńskim na czele leciała tam upamiętnić zbrodnię wojenną o charakterze ludobójstwa dokonaną na polskich oficerach w Katyniu w 1940 roku przez oddziały NKWD z rozkazu Stalina. Delegacja do spraw kontaktów z Rosją przyjmuje ten fakt z ogromnym bólem i żalem. Śmierć tylu wybitnych ludzi jest poważną stratą zarówno dla narodu polskiego, jak i dla całej Unii Europejskiej. Delegacja UE-Rosja ma jednak nadzieję, że ta smoleńska katastrofa przyczyni się do pojednania polsko-rosyjskiego oraz bliższej współpracy pomiędzy Unią Europejską a Rosją".
Dobrze, że nie zastosowano zamienników w podobnym stylu –
samolot rządowy - samolot wojskowy w charakterze rządowego,
delegacja z prezydentem Lechem Kaczyńskim - delegacja z Lechem Kaczyńskim w charakterze prezydenta,
polscy oficerowie - polscy obywatele w charakterze oficerów,
delegacja do spraw kontaktów – grupa europosłów w charakterze delegacji do spraw kontaktów,
fakt z ogromnym bólem i żalem - fakt o charakterze ogromnego bólu i żalu,
wybitni ludzie – Polacy w charakterze wybitnych ludzi,
cała Unia Europejska – wszystkie państwa występujące w charakterze Unii Europejskiej,
bliższa współpraca pomiędzy UE a Rosją - współpraca o charakterze zbliżania Unii do Rosjj,
skoro...
ludobójstwo - w charakterze ludobójstwa.
Z przymiotnikami jest łatwiej – jeśli coś nie jest całkiem białe albo czarne, to jest białawe albo czarn(i)awe. Chemicy wpadli na pomysł, że jeśli kwas nie jest całkiem siarkowy lub azotowy, to jest siarkawy lub azotawy. Jednak język dyplomacji nie jest językiem łatwym.
Jeśli nie chcemy kogoś urazić, to zwykle o malarzu (ale nie o wojennym, lecz o pokojowym) mawiamy – 'pan w charakterze malarza pokojowego'. W ogłoszeniach prasowych poszukiwane są osoby do pracy w charakterze niani, pomocy domowej, murarza, tapeciarza, tynkarza. Nigdy nie poszukiwano osoby na stanowisko w charakterze dyrektora…
Zgoda, omawiana materia jest delikatna i nie należy zbytnio jej roztrząsać, ale mamy typowy przykład na układanie wyrazów wg dyplomatycznego i historycznego zapotrzebowania. Proszę zatem nie krytykować autora za nazbyt gawędziarskie podejście do zagadnień ciągle dramatycznych. Jeśli lekarz musi czasami mówić o sprawach trudnych, to czasami również trzeba zastanowić się nad językiem, nawet jeśli sprawy są równie trudne.
Z pewnością obie tragedie zbliżą nasze słowiańskie narody do siebie (i to bez zmiany granic), co będzie szczególnie cennym osiągnięciem, bodaj pierwszym na tak wielką skalę w naszej wspólnej historii.
PS Word podkreśla na czerwono wyrazy Katyń oraz katyński, natomiast nie podkreśla wyrazów Smoleńsk oraz smoleński.