Gnoza jest formą teologiczną, wiedzą objawieniową, która dostępna jest w momencie symbolicznego poznania.
Gnoza w dużym skrócie
Gnoza jest formą teologiczną, wiedzą objawieniową, która dostępna jest w momencie symbolicznego poznania. Poznanie (gnosis) wiąże się mocno z ludzką duchowością. Są to „informacje” rozłożone na różnych płaszczyznach świadomości, które ukazują człowiekowi, że prawdziwy świat nie ogranicza się jedynie do sfery materialnej; jest światem energii, duchowym i energetycznym. W gnozie świat materialny nie jest odpowiednim środowiskiem dla naszej pełnej egzystencji. Ów świat jest jedynie placem doświadczalnym, symboliczną drogą, która służy jako mapa czy też podręcznik do wskazywania drogi w kierunku absolutu, wyższej jedności. Z tej jedności pochodzą wszystkie iskry boskie, które są w nas. Gnostycy uważają jednak, że nie każdy człowiek posiada taką iskrę; uważali siebie z tego powodu za „wyższych”, jako, że utwierdzali się w tym, że są bliżej poznania jako wybrani. Ten boski płomień winien zatem przypominać gnostykom o tym, że wszyscy oni są częścią jednego uniwersalnego absolutu. Można by powiedzieć, iż według tej koncepcji wszystko jest częścią uniwersalnej, ponad materialnej całości. Istotnym elementem gnozy jest jej ideologia dwoistości, współistnienia dwóch bóstw. Łączy się pośrednio powyższy fakt z symboliką bafometa, który symbolizuje, najogólniej rzecz mówiąc, to, iż każda „rzecz” posiada z racji swojego bytu swoje przeciwieństwo (góra i dół, mrok i światło), bez którego nie może istnieć; druga połówka jest o tyle ważna, że stanowi dopełnienie tej pierwszej.
Dwoistość gnostycka występuje praktycznie od samego początku istnienia gnozy. Istnienie dwóch bóstw, a właściwie bogów, było głównym czynnikiem niezgody i niemożności pogodzenia się z chrześcijanami już w pierwszych wiekach po Chrystusie. Pierwszym bogiem jest „Dobry Bóg”, prawdziwy i ten, który jest symbolem nieskończonej egzystencji (nie uznającym śmierci, gdyż śmierć jest jedynie etapem przejściowym) i pełnego poznania. Poznanie wiąże się przede wszystkim z tym, co jest w nas. Odkrycie samego siebie i poznanie siebie w pełni było tematem przerabianym przez wiele starożytnych cywilizacji. Do dzisiaj np. jogini poprzez ascezę i głęboką medytację starają się docierać do wnętrza samego siebie, jak i do poznania poza swoim ciałem. Oprócz tego, „Dobrego Boga” istnieje drugi bóg, zwany „Demiurgiem”, który dla gnostyków jest symbolem uwięzienia w świecie materialnym, który na dobrą sprawę jest tylko iluzją. Głosili w swoich pismach, iż „Demiurg”, jako bożek drugiej kategorii, jest twórcą materialnego więzienia, zacieśniania postrzegania ponad-materialnego. Jest odpowiedzialny także za odciąganie ludzi od prawdy; co ciekawe, „Demiurg”, według gnostyków, był Bogiem chrześcijan. Na podstawie badań gnostyków można wysunąć hipotezę, jakoby „Demiurg” był w gnozie kreatorem negatywnych emocji.
Na wszelkiego rodzaju obrazach, rysunkach itp. wyobrażenia dwóch gnostyckich bóstw zawsze wyglądają dosyć podobnie. Zwykle demiurg przedstawiany jest jako gad, jaszczurka lub obiekt przypominający wyglądem nawet smoka. „Dobry Bóg” występuje ponad nim, co symbolizuje jego wyższość. Często w rycinach różokrzyżowych ów „Demiurg” leży na kuli ziemskiej, a na nim, na jego grzbiecie, triumfuje „Dobry Bóg”. Gnoza stawała się w linii czasowej zagrożeniem kościoła nie tylko ze względu na to, iż sprzeciwiała się nauczaniu kleru czy wygłaszała bluźnierstwa i herezje, lecz także z powodu niekiedy silnego parcia, aby wręcz zająć miejsce kościoła. Innym ważnym powodem, dla którego kościół nie wyrażał zbytniej sympatii dla gnostyków, był fakt wtapiania się i kamuflowania wewnątrz środowiska chrześcijańskiego.
Nie zapominajmy, że w XVI i XVII w. gnoza zaczęła pojawiać się w środowiskach diaspory (określenie rozproszonej ludności jakiegoś narodu, przebywających na terenie innego. Analogiczne rozumowanie również w przypadku religii itp.) żydowskiej. Gnostycy poprzez infiltrację diaspor starali się wtłoczyć swoje poglądy i wiarę w judaizm. Robili to względnie ostrożnie, gdyż zdawali sobie sprawę z siły silnie zakorzenionego judaizmu. Dochodziło do tego, iż przekonywali Żydów, że ich Bóg jest Bogiem zła i cierpienia, że sprowadził narów żydowski na wygnanie i rozproszenie w świecie. Gnostycy, którzy dopasowywali swoje poglądy do poglądów Żydów, osiągnęli nowy twór jakim była gnoza kabalistyczna, czyli kabała. Kabała, której wyznawcy są również wśród nas, zakorzeniła się z wielką siłą w najprzeróżniejszych tajnych towarzystwach (różokrzyżowcy, masoneria), których członkowie do dnia dzisiejszego uważają ją za ważny element ich tradycji.
Autor: fender73@gmail.com