Piłsudski w tajemniczych okolicznościach opuszcza więzienie w Magdeburgu. Do Warszawy przyjeżdża specjalnym pociągiem wojskowym, pod eskortą niemiecką...
Narodzenie Polskiej Państwowości
Komendant Naczelnikiem.
Piłsudski w tajemniczych okolicznościach opuszcza więzienie w Magdeburgu. Do Warszawy przyjeżdża specjalnym pociągiem wojskowym, pod eskortą niemiecką. Na dworcu witany jest przez Przedstawicieli Rady Regencyjnej wcześniej powołanej przez zaborców. Wszystkie te zdarzenia pozwalają na sformułowanie pytania : dlaczego akurat w tym okresie rząd niemiecki Maksymiliana Badeńskiego zdecydował się na taki ruch.? Przecież na ziemiach polskich powstał już w Lublinie rząd z Ignacym Daszyńskim na czele. Jak to było możliwe, że to właśnie Piłsudski bezpośrednio po wyjściu z więzienia w Magdeburgu sięgnął po władzę w powojennej zawierusze. Czy zadecydował fakt, że on dysponował siłą militarna pod postacią Polskiej Organizacji Wojskowej, czy jednak jak twierdzą niektórzy była to umowa Piłsudskiego z rządem niemieckim. Czy poparcie rządu niemieckiego pozwoliło mu otrzymać władzę od Rady Regencyjnej pozostanie jedynie w sferze domysłów ? Z łatwością przejmowano władzę w regionach i rozbrajano niemieckie i austriackie garnizony. Nadal pod jego komendą pozostawała Polska Organizacja Wojskowa oraz rzesza byłych żołnierzy Legionów. To na owe czasy była potężna siła militarna. Po zakończeniu I wojny światowej Polska nie istniała na mapie Europy. Nie było granic, nie było administracji państwowej, struktury gospodarczej. Wszechobecny chaos nie pozwalał na spokojny powojenny sen Polaków i należało się zabrać do wytężonej pracy zaczynając od początku.
Przeżyjmy to jeszcze raz. Bóg stworzył świat w sześć dni, Piłsudski Polskę w szesnaście.
Dzień pierwszy - 10 listopada 1918 roku
Zimny listopadowy dzień, godzina 7 rano. Piłsudski przybywa do Warszawy. Wokoło poranna szarówka. Na Dworcu Wiedeńskim w Warszawie niewielka grupka z regentem ks. Zdzisławem Lubomirskim, oczekuje na przybycie pociągu specjalnego. Przyjazd naczelnika zachowano w tajemnicy. Rozgłos nie byłby pożądany. Nikt nie mógł przewidzieć jak potoczy się realizacja bardzo chytrego planu. Rada Regencyjna, utworzona przez zaborcę, nie cieszyła się dobra sławą. Nie posiadała realnej władzy i siły militarnej ( np. armii , policji ) by przeciwstawić się decyzjom zaborców. Piłsudski był jedyną osobą, która potrafiła wlać w zmęczone społeczeństwo nadzieję na zwycięstwo, niepodległość Polski i wykrzesać z niego ogromny wysiłek w budowaniu podstaw państwa polskiego. Rozpoczęto rozmowy z członkami Rady Regencyjnej, gdzie ustalono plan dalszego postępowania. W Warszawie na Piłsudskiego oczekuje delegat niedawno powołanego Tymczasowego Rządu Ludowego Wacław Sieroszewski. Termin spotkania ustalono na dzień następny, gdyż Piłsudzki w pierwszej kolejności zaplanował spotkania z Radą Regencyjną w sprawie oficjalnego przekazania władzy administracyjnej i wojskowej. Wieczorem Piłsudski przyjął delegację niemieckiej Rady Żołnierskiej ( Soldatenrat ) jako przedstawiciel władz „miejscowych” ( polskich ). Delegacja niemiecka zwróciła się z prośbą o bezpieczny wyjazd żołnierzy niemieckich do Niemiec. Piłsudski wyraził zgodę pod dwoma warunkami : pozostawią wszelką bron, tabor kolejowy ( lokomotywy i wagony ) oraz pozostanie możliwość użycia niemieckiej łączności telegraficznej i telefonicznej. Po wielu turach negocjacji, zakończono je pomyślnie dla obu stron. Minął pierwszy dzień „rządów” Piłsudskiego.
Dzień drugi – 11 Listopada 1918 roku
Wacław Sieroszewski, minister propagandy utworzonego 7 listopada Tymczasowego Rządu Ludowego w Lublinie z Ignacym Daszyńskim na czele został przyjęty przez Piłsudskiego. Bez upoważnienia Daszyńskiego, złożył na ręce Piłsudskiego rezygnację całego rządu. To był szok dla socjalistów, ale bardzo ważny ruch taktyczny Komendanta, prawdopodobnie uzgodniony dzień wcześniej. Teraz Rada Regencyjna nie miała innego wyjścia jak oddać władzę Piłsudzkiemu. Rząd niemiecki również nie mógł zmienić swojej decyzji. Idąc za ciosem, próbując wyjść z politycznego pata Rada Regencyjna zdecydowała przekazać Piłsudskiemu władzę wojskową oraz zwróciła się do niego z propozycją utworzenia rządu narodowego.
Dzień trzeci – 12 listopada 1918 roku
Piłsudski wydaje odezwę do ludności, zawiadamiając, że objął naczelną komendę nad siłami zbrojnymi Polski i że okupacja Polski już nie istnieje. Wzywał społeczeństwo do spokoju i rozsądku. W tym dniu podejmuje decyzje o wysłaniu gen Bolesława Roi na Śląsk Cieszyński polecając mu wzmocnienie obrony wojskowej w tym rejonie. Podejmuje również decyzję o wysłaniu ekspedycji wschodniogalicyjskiej formowanej z byłych legionistów oraz oddziałów Wojska Polskiego ( Polnische Wehrmacht ). Bardzo poważnym problemem był brak uzbrojenia jak i umundurowania. Uzyskiwano broń z magazynów niemieckich i austriackich oraz broń po rozbrajanych żołnierzach.
Dzień czwarty – 13 listopada 1918 roku
Wszędzie trwa rozbrajanie żołnierzy armii zaborczych i formowanie polskich jednostek wojskowych.
Dzień piąty – 14 listopada 1918 roku
Rankiem Rada Regencyjna rozwiązała się i wydała dekret, w którym „ swoje obowiązki i odpowiedzialność względem narodu polskiego” złożyła na ręce Piłsudskiego. Piłsudski po abdykacji Rady Regencyjnej został dyktatorem. Gdy otrzymał tę wiadomość od adiutanta rady rotmistrza Rostworowskiego, niezwłocznie zwrócił się do Ignacego Daszyńskiego z prośbą utworzenia rządu. Żądał, aby w rządzie znalazły się osoby wybitne i by w kilkumiesięcznym okresie zwołał zwołany Sejm Ustawodawczy.
Dzień szósty – 15 listopada 1918 roku
Zagraniczna sytuacja polityczna uległa skomplikowaniu. Rząd francuski, widząc niekorzystny dla niej rozwój sytuacji, wiedząc że polski rząd jest w fazie organizacji, próbując wykorzystać zaistniałe zamieszanie, zwrócił się do rządu angielskiego z propozycją uznania Komitetu Narodowego Polskiego ( KNP ) rezydującego w Paryżu, jako rządu polskiego. Komitet Narodowy Polski został założony 15 sierpnia 1917 roku w Lozannie przez Romana Dmowskiego. Bezpośrednią przyczyną jego powołania było zwycięstwo rewolucji lutowej w Rosji, która sprzeciwiała się tworzeniu jakichkolwiek polskich formacji u boku państw koalicji. Jako siedzibę obrano Paryż. Państwa koalicji manewrując nastrojami emigracji polskiej, postanowiły wykorzystać Dmowskiego i jego ugrupowanie do obalenia socjalistycznego rządu Piłsudskiego. Przywódcami KNP byli Roman Dmowski. Ignacy Jan Paderewski, Erazm Piltz, Stanisław Kozicki, Marian Seyda, Maurycy Zamoyski oraz Jan Emanuel Rozwadowski – sekretarz KNP. Było to porozumienie między politykami Narodowej Demokracji (ND) i Stronnictwa Polityki Realnej (SPR). Politycy ci zamierzali uzyskać niepodległość Polski przy pomocy państw koalicji. Organizowano Armię Polską we Francji. Uznany został przez rządy koalicji już w roku 1917 za oficjalnego reprezentanta tworzącej się państwowości polskiej. KNP prowadził politykę zagraniczną odradzającego się państwa polskiego i organizował armię polską we Francji. Był uznany przez rządy Francji (20 września), Wielkiej Brytanii (15 października), Włoch (30 października), USA (10 listopada 1917) za oficjalnego reprezentanta odradzającej się państwowo Polski. KNP uznał powstały 16 stycznia 1919 rząd Ignacego Jana Paderewskiego i rozwiązał się. Zadaniami KNP były:
- kierowanie i reprezentowanie polityki polskiej wobec państw Ententy
- kierownictwo sprawami politycznymi armii polskiej we Francji oraz moralna i materialna nad nią opieka
- opieka konsularna nad Polakami przebywającymi w państwach Ententy
Próbowano pozbawić władzy tworzącą się na ziemiach zaborczych państwowość polską. Próbowano pozbawić Piłsudskiego poparcia społeczeństwa polskiego i możliwości tworzenia polskich sił zbrojnych. Piłsudski był jednak sprytniejszy i w błyskawicznym tempie zareagował.
Dzień siódmy – 16 listopada 1918 roku
Piłsudski jako Wódz Naczelny wysłał do państw zachodnich depeszę, podpisaną również przez Tytusa Filipowicza jako ministra spraw zagranicznych, w której zwracał uwagę rządom koalicji na fakt powstania państwa polskiego, jako niepodległego suwerennego państwa. Adresaci chowając głowę w piasek nie potwierdzili otrzymania tej depeszy, udając że o niczym co dzieje się w Polsce nie wiedzą. W tym dniu Piłsudski wysyła jeszcze jedną depeszę do marszałka Ferdynanda Focha, w której zwracał się do marszałka francuskiego o umożliwienie powrotu Armii Polskiej z Francji. W tej sytuacji prawica odmówiła udziału w rządzie Daszyńskiego, który zrezygnował z misji tworzenia rządu. Tworzenie rządu powierzono Jędrzejowi Moraczewskiemu. Piłsudski będąc w natarciu, powołuje wojskowe okręgi generalne i ich dowództwa. Okręgiem warszawskim będzie dowodził gen. Kazimierz Sosnkowski, lubelskim gen. Edward Rydz-Śmigły, kieleckim gen. Wacław Iwaszkiewicz, łódzkim gen. Jan Romer, krakowskim gen. Emil Gołogórski. Obowiązkiem dowódców okręgów było z jednej strony podporządkowania sobie wszystkich oddziałów wojskowych działających w podległych regionach oraz zabezpieczenie bezpieczeństwa na tych terytoriach.
Piłsudski gromadził rekruta do polskiej armii. Liczba żołnierzy pod biało-czerwoną flagą rosła z dnia na dzień. Czyżby przygotowywał się do starcia zbrojnego i obrony nie tylko granic ale i nowo powstałej polskiej państwowości ?
Dzień ósmy – 17 listopada 1918 roku
Dzień dziewiąty – 18 listopada 1918 roku
Utworzono rząd Jędrzeja Moraczewskiego. Uzyskano ogromny sukces polityczny.
Dzień dziesiąty – 19 listopada 1918 roku
Dzień jedenasty – 20 listopada 1918 roku
Przybywa do Warszawy jako poseł republiki niemieckiej hr.Harry Kessler.
Dzień dwunasty - 21 listopada 1918 roku
Kessler zostaje ciepło przyjęty w siedzibie Naczelnika Państwa w pałacu przy placu Saskim w Warszawie , gdzie złożył listy uwierzytelniające. Nawiązano stosunki dyplomatyczne między Polską a Niemcami. Czyżby szukano pomocy u byłego zaborcy czy jedynie zapewniono pokój na zachodniej granicy Polski ? Pytanie pozostanie niestety bez odpowiedzi.
Dzień trzynasty – 22 listopada 1918 roku
Ukazuje się dekret rządu Moraczewskiego, podpisanego jednocześnie przez Piłsudskiego dotyczący najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej. Dekret ten powołał Piłsudskiego jako tymczasowego Naczelnika Państwa, który posiadał najwyższą władzę w państwie oraz miał ją pełnić do momentu zwołania Sejmu Ustawodawczego. Członkowie rządu mianowani byli przez Naczelnika i przed nim odpowiedzialni, projekty ustawodawcze i budżet państwa były przez niego zatwierdzane. Naczelnik powołuje wyższych urzędników państwowych.
Dzień czternasty – 23 listopada 1918 roku
Naczelnik Państwa podpisał najbardziej postępowy dekret o ośmiogodzinnym dniu i 46 godzinnym tygodniu pracy.
Dzień szesnasty – 26 listopada 1918 roku
Światło dzienne zobaczył dekret o ordynacji wyborczej. Rozpisano zamiar przeprowadzenia wyborów parlamentarnych do jednoizbowego parlamentu oraz ustalono datę ich przeprowadzenia na dzień 26 stycznia 1919 roku.
Tego było za wiele. W tak szokująco szybkim czasie odrodziła się polska państwowość i z dnia na dzień rosła w siłę. Ta sytuacja niepokoiła aliantów, głównie Francję. Tuż przed pokojową konferencją traciła ona bardzo dobrą pozycję negocjacyjną i wpływ na rozwój wydarzeń w Europie Południowo-Wschodniej. Obawiała się ponadto wzmocnienia pozycji Niemiec. W Paryżu postanowiono obalić rząd Piłsudskiego i powołać na jego miejsce, posłusznego Francji polityka Komitetu Narodowego Polskiego rezydującego właśnie w Paryżu. Do Piłsudskiego docierały te niebezpieczne pogłoski o przygotowywanym zamachu stanu i odsunięciu go od władzy. Czy to na polecenie Francji do Polski przybywa znany polityk Komitetu Narodowego Polskiego Ignacy Paderewski z misją obalenia Piłsudskiego?
26 grudnia do Poznania przyjeżdża entuzjastycznie witany Ignacy Paderewski. Wydarzenie to spowodowało pretekst do dawno przygotowywanego powstania zwanego wielkopolskim. Miało ono być zapleczem prawicy i jej głównym argumentem w żądaniu udziału we władzy.
4 stycznia 1919 roku realizując swoją tajemniczą misję Paderewski spotyka się z Piłsudzkim. Mając za plecami walczących powstańców proponuje Piłsudzkiemu utworzenie rządu zwanego narodowym, w składzie zaproponowanym w grudniu 1918 roku przez Stanisława Grabskiego, gdzie główne ministerstwa obsadzili by członkowie stronnictw prawicowych. Piłsudski stanowczo odmawia. Obrażony Paderewski wyjeżdża do Krakowa. Grupa spiskowców otrzymuje rozkaz do działania i obalenia Piłsudskiego oraz odsunięcia go od czynnego życia politycznego. W nocy z dnia 4 na 5 stycznia za inspiracją ks. Eustachego Sapiehy grupa wojskowych pod dowództwem płk. Mariana Januszajtisa, podająca się, za „tymczasowy rząd narodowy” aresztowała członków rządu Jędrzeja Moraczewskiego wraz z samym premierem. Zamachowcy zajęli komendę miasta. Uzbrojeni zamachowcy ruszyli do Belwederu. Zostali zatrzymani przez pluton wartowniczy 7 pułku ułanów i ochronę osobistą Naczelnika. Zamachowcy zostali zatrzymani. Zamieszanie trwało zaledwie 8 godzin. Piłsudzki mając na uwadze swoje doświadczenie frontowe rozumiał, że zamachowcy będąc bezwolnym narzędziem „francuskich” mocodawców wykonywali jedynie rozkazy swoich mocodawców. 7 stycznia 1919 roku Piłsudski zarządził zwolnienie uczestników zamachu. Przywódcę zamachu, płk. Mariana Januszajtisa zawiesił i przeniósł go do rezerwy. Chcąc zachować spokój narodowy i uniknąć bratobójczej wojny, która była w interesie zarówno byłych zaborców jak i państw alianckich zwrócił się do swojego przeciwnika politycznego z propozycją. W czwartek 16 stycznia 1919 roku Piłsudski udzielił dymisji gabinetowi Jędrzeja Moraczewskiego i mianował Ignacego Paderewskiego premierem rządu. Komitet Narodowy Polski uznał powstały 16 stycznia 1919 rząd Ignacego Jana Paderewskiego i rozwiązał się. W styczniu 1919 w oparciu o porozumienie polityczne Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z Romanem Dmowskim do Komitetu zostali dokooptowani przedstawiciele Naczelnika Państwa (Kazimierz Dłuski, Leon Wasilewski, Michał Sokolnicki, Stanisław Patek, Antoni Sujkowski, Stanisław Thugutt, Medard Downarowicz, Herman Lieberman, Władysław Baranowski, Stanisław Hempel), zaś Komitet stał się oficjalnym reprezentantem rządu RP na paryską konferencję pokojową. Misja Komitetu wygasła po podpisaniu i ratyfikacji traktatu wersalskiego i traktatów pochodnych.
Uratowano jedność ziem polskich i tworzącej się państwowości polskiej.
26 stycznia 1919 roku zgodnie z planem odbyły się na obszarze Królestwa Polskiego i Małopolski wybory do Sejmu Ustawodawczego. Wybrano 296 posłów oraz powołano 44 posłów z dawnego parlamentu austriackiego i niemieckiego z terenów, gdzie trwały działania wojenne.
10 lutego 1919 roku Sejm Ustawodawczy zebrał się na swoim pierwszym posiedzeniu. Posiedzenie rozpoczął Naczelnik Państwa Józef Piłsudski. 20 lutego 1919 roku trzecie posiedzenie sejmu. Piłsudski składa urząd tymczasowego Naczelnika Państwa i opuścił salę obrad. Wtedy marszałek Wojciech Trąpczyński oświadczył, że wpłynął wniosek czterech posłów ( Daszyńskiego, Korfantego, Stolarskiego i Witosa ) wraz z podpisami stu kilkudziesięciu posłów, który wnioskował o powierzenie Piłsudskiemu dalszego sprawowania władzy i proponując zasady, na których jego władza ma polegać. Propozycja ta zwana małą konstytucją. Składa się ona z 5 paragrafów. Władza ustawodawcza i suwerenna sprawowana jest przez Sejm Ustawodawczy, naczelnik Państwa jest przedstawicielem państwa i wykonawcą uchwał Sejmu, powołuje rząd na podstawie porozumienia z Sejmem i jest wraz z rządem odpowiedzialny jest za sprawowanie swojego urzędu. Każdy akt państwowy
naczelnika wymaga podpisu odpowiedniego ministra.Sejm jednomyślnie uchwalił projekt. Piłsudski powrócił na salę obrad, gdzie marszałek powierzył mu naczelną władzę w Państwie. Uchwalenie Małej Konstytucji zamyka pierwszy i najważniejszy etap tworzenia polskiej państwowości po wielu latach rozbiorów. Od tej chwili Rzeczpospolita posiadała legalnie wybrany Sejm, rząd, armię i władze administracyjne. Pojawił się organizm państwa w owym czasie walczącym o swoje granice. Fakt ten miał szczególne znaczenie w kontekście zbliżającej się pokojowej konferencji w Paryżu. W tak krótkim czasie przeprowadzono reformy społeczne : wprowadzono ośmiogodzinny czas pracy, upaństwowienie lasów, prawa obywatelskie dla kobiet i mniejszości narodowych. Odbudowano polskie siły zbrojne. Polska pozostała na mapie świata i nie dała się z niej usunąć. Wszystko potoczyło się bardzo szybko. Wiele spraw wymaga wyjaśnienia. Bez odpowiedzi pozostaje fakt, dlaczego Piłsudski z więzienia w Magdeburgu przyjechał do Warszawy niemieckim specjalnym pociągiem i dlaczego Polska nie walczyła zbrojnie przeciwko Niemcom o granice zachodnie. Ponadto dlaczego nie domagano się rewizji zachodnich granic Polski i terenów Prus Wschodnich. Może odpowiedzią na te wątpliwości było zwycięskie powstanie wielkopolskie zakończone przyłączeniem wielkopolski do Rzeczpospolitej i to może był ważniejszy fakt dla Polski niż spory graniczne i wojna na dwa fronty. O tym w następnym odcinku …..
Źródło : www.nowytygodnik.com
Autor: Detal