socjofobia

fobia socjalna, socjofobia, chorobliwa nieśmiałość, lęk towarzyski,lęk społeczny, nerwica społeczna) - poważne lękowe zaburzenie,...

            spis treści

            1 Fobia społeczna
            2 historia
            3 Częstość występowania
            4 Przyczyny
            5 Objawy     
            6 Powikłania i współzachorowalność
            7 Fobia społeczna a nieśmiałość
            8 Leczenie
            9 test na poziom socjofobii 

Fobia społeczna
 
1)(fobia socjalna, socjofobia, chorobliwa nieśmiałość, lęk towarzyski,lęk społeczny, nerwica społeczna) - poważne lękowe zaburzenie,
w którym odczuwa się wszechogarniający i praktycznie ciągły lęk (w lżejszych postaciach może to być jedynie dyskomfort)
wobec sytuacji społecznych - towarzyskich lub zawodowych. Jest schorzeniem przewlekłym.

Chory cierpi w sytuacjach, w których jest się albo pod obserwacją innych (publiczne przemawianie, bycie w centrum uwagi,
zwyczajne zakupy, rozmawianie z przedstawicielami władz, urzędnikami, lub nawet ze znajomymi),
albo styka się z nieznajomymi (uczestniczenie w przyjęciach i imprezach oraz uroczystościach, nawiązywanie rozmów,
jedzenie w obecności innych ludzi, podróżowanie środkami publicznego transportu, chodzenie na randki, mijanie ludzi na ulicy).
Uczestniczenie w większości spośród sytuacji towarzyskich, powszechnie uznawanych za przyjemne,
jest istną męczarnią dla osób borykających się z mocno nasiloną fobią społeczną.

Fobicy społeczni okupują codzienne czynności, naukę w szkole czy pracę - wszystko to,
co wymaga kontaktu z ludźmi spoza najbliższej rodziny - ciągłym stresem, trudnym do zrozumienia dla przeciętnego człowieka.
Nawiązywanie nowych znajomości jest wybitnie utrudnione.
Lęk ten stanowi zazwyczaj ogromne utrudnienie i ograniczenie życiowe, w zależności od nasilenia.

Fobia społeczna jest bardzo słabo znana w Polsce. Mimo tego jest często występującym zaburzeniem psychologicznym,
trzecim co do częstości występowania w populacji ogólnej, po depresji i uzależnieniu od alkoholu.
Niektórzy znawcy zaliczają ją do chorób cywilizacyjnych.

2)Historia
Najstarsze zachowane wzmianki dotyczące nadmiernego lęku przed ludźmi pochodzą z IV wieku p.n.e. Hipokrates opisał przypadek człowieka, który:
"Nie spotykał się poza murami domu, kochał życie w ciemności, nie znosił światła [...] nie zbliżał się do innych z obawy przed złym potraktowaniem,
upokorzeniem, ze strachu, że zrobi lub powie coś głupiego, lub że się rozchoruje. Miał wrażenie, że każdy mu się przygląda."
Badaniem fizjologii i społecznych znaczeń rumieńca i wstydu zajmował się jako pierwszy Charles Darwin.
Określenie "fobia społeczna" jak i jej definicja zostały utworzone przez Isaaca Marksa i Geldera w latach 60. XX wieku, a w latach 80.
zaburzenie to zostało uznane za jednostkę diagnostyczną w Stanach Zjednoczonych. Do klasyfikacji ICD-10 fobia społeczna została wpisana w 1992 roku.
Przed wprowadzeniem nerwicy społecznej jako jednostki nozologicznej występowanie tego typu lęku określano ogólnie nerwicą lękową.
 

3)Częstość występowania

Z rozmaitych badań, przeprowadzanych na świecie, wynika iż odsetek ludzi w populacji ogólnej,
spełniających wymogi diagnostyczne socjofobii, waha się między 1,6% a 8% w dowolnym momencie czasu.
Tak duża rozbieżność jest prawdopodobnie skutkiem nieścisłych kryteriów rozpoznawania tej choroby
oraz podobieństwa fobii społecznej do nieśmiałości.

Oznacza to, że fobia ta jest powszechniejsza niż można by sądzić.

4)Przyczyny

Nie ustalono dotąd, co dokładnie powoduje fobię społeczną. Badania sugerują wpływ rozmaitych czynników,
od neurobiologicznych po socjologiczne. Wydaje się, że fobia ta może mieć podłoże genetyczne,
natomiast ujawnieniu jej mogą sprzyjać czynniki środowiskowe, takie jak negatywne doświadczenia z dzieciństwa.

Dr Thomas Richards z SAI (Social Anxiety Institute) twierdzi nawet, iż przyczyny to głównie bolesne doświadczenie życiowe.
Najczęściej chodzi o problemy w kontaktach z rodzicami, lub z jednym z rodziców.
Swoistym powodem może być też odrzucenie przez grupę, najczęściej szkolną .

5)Objawy

Charakterystycznym objawem fobii społecznej jest nieuzasadniony lęk przed telefonowaniem, tak dzwonieniem do kogoś jak i
odbieraniem telefonów - przy czym zazwyczaj bardziej stresuje wykonywanie połączenia.
Może się on pojawić już w dzieciństwie.

W większości przypadków wystarczy tylko przechodzenie koło człowieka, mijanie grupy ludzi na ulicy, żeby poczuć lęk.
W mocno nasilonej fobii społecznej nawet sprawdzanie obecności w szkole wywołuje lęk. W skrajnych przypadkach,
osoba z bardzo silną fobią społeczną czeka w poczekalni, czuje na sobie wzrok innych i czuje, że może zemdleć.
Lęk ten nie jest najczęściej wywołany realnym zagrożeniem. Osoba cierpiąca na socjofobię wie o tym, ale nic nie może poradzić.

Fobia ta ujawnia się zwykle w okresie dojrzewania, choć to nie reguła. Bardzo mocno wpływa na codzienne życie.
Fobicy praktycznie rezygnują z normalnego życia towarzyskiego, a nawet ograniczają wychodzenie z domu do niezbędnego minimum,
bo, poza najbliższymi krewnymi, zwyczajne kontakty z innymi autentycznie stresują ich.

Dotknięta tą fobią osoba będzie w sytuacjach towarzyskich i społecznych doznawać wielkiego niepokoju i stresu.
Często występują objawy psychosomatyczne jak:

* nagłe czerwienienie się,
* pocenie się nadmierne,
* łzawienie,
* drżenie/usztywnienie mięśni,
* zaburzenia mowy (w skrajnych przypadkach aż do logofobii);
* przyspieszenie tętna;
* spowolnienie i spłycenie oddechu;
* problemy z oddawaniem moczu w toalecie publicznej (nierzadko dochodzi do zupełnej niemożności);
* znaczne trudności z wykonaniem prostych czynności lub też nazwaniem jakiejś oczywistej rzeczy w obecności innej osoby;
* niekiedy absurdalne, niezrozumiałe dla ludzi lub skrajnie tchórzliwe zachowanie wynikłe z wybitnie podwyższonego poziomu wewnętrznego lęku;
* odruchowe ziewanie;

znacznie rzadziej:

* kołatanie serca,
* mrowienia,
* trudności w oddychaniu, nudności lub parcie na pęcherz.

Mogą wystąpić zaburzenia chodu, jeżeli fobik mija akurat (grupę) ludzi, lub/i koordynacji ruchowej. Strach przed zażenowaniem,
kompromitacją lub upokorzeniem zwykle doprowadza do unikania takich sytuacji,
co z kolei może skutkować depresją (oba schorzenia są dość wyraźnie ze sobą powiązane).

Objawy mogą nasilać się aż do napadu lęku panicznego. Uogólnione fobie społeczne zwykle wiążą się z niską samooceną - choć sporadycznie
zdarzają się fobicy o nadmiernym poczuciu własnej wartości - oraz strachem przed krytyką.

U niektórych osób może występować skłonność do nadużywania alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych,
które łagodzą zazwyczaj objawy fobii, jednak jest to tymczasowe rozwiązanie i istnieje wówczas ryzyko uzależnienia.
Zdarza się nadużywanie internetu lub gier komputerowych. Rzeczy te, poza dostarczaniem rozrywki,
zastępują fobikom zwykłe relacje towarzyskie, jednak osoby z unikającym zaburzeniem osobowości
mogą niechętnie nawiązywać kontakty nawet w internecie.

Fobicy społeczni są zwykle skrytymi ludźmi (wyraźna introwersja), którzy ogólnie bardzo niechętnie opowiadają o sobie.
Często wskazują na swoisty brak tematów do rozmów z innymi, nawet lubianymi przez nich ludźmi, nie umiejąc jednocześnie wyjaśnić tego dokładniej.
Zazwyczaj uważają się za nudne osoby - co w przypadku stanów depresyjnych może być nawet prawdą, choć na ogół jest to skutek zaniżonej samooceny.

Niektóre osoby z fobią społeczną są w stanie zapanować nad swymi objawami i tłumią lęk w sobie,
na zewnątrz wydając się jedynie wybitnie małomównymi i nietowarzyskimi, niezaradnymi, a czasem tchórzliwymi ludźmi.
Jest to jednak bardzo trudne, zależy od indywidualnej zdolności do opanowania, i skuteczne zazwyczaj w łagodnej/umiarkowanej socjofobii.

Zaburzenie osobowości typu unikającego jest dość wyraźnie powiązane z fobią społeczną.
W dodatku przedłużające się objawy socjofobii mogą silnie wpływać na ogół zachowania danej osoby,
także na całą osobowość - człowiek taki przywyka do unikania pewnych sytuacji i staje się to dla niego coraz bardziej naturalne.
W niektórych przypadkach nawet specjalistom trudno odróżnić te dwie jednostki kliniczne; przyjmuje się jednak,
że fobia społeczna różni się od unikającego zaburzenia osobowości nieporównanie większym natężeniem objawów psychosomatycznych.

6)Powikłania i współzachorowalność

Najczęstszym powikłaniem fobii społecznej jest depresja,
spowodowana najprawdopodobniej unikaniem sytuacji towarzyskich. Jednak możliwe jest również równoległe występowanie obu schorzeń,
jako chorób współistniejących.

Czasem fobikowi wydaje się, że ma zwykłą depresję, a faktycznie chorobą podstawową jest fobia społeczna,
która to z kolei wywołuje łagodną depresję.

Taka depresja może mieć różne nasilenie, od łagodnej do poważniejszej.
W łagodniejszych stanach depresyjnych może wystąpić jedynie utrata zainteresowań i apetytu,
niekiedy poirytowanie czy inne objawy melancholii. W cięższych stanach mogą natomiast występować myśli, a nawet próby samobójcze.

U niektórych chorych współwystępują także objawy zespołu natręctw - obsesje lub kompulsje.

Fobicy społeczni często skarżą się też na niemożność pełnego zrelaksowania się, nawet we względnie komfortowych warunkach.
Nie wiadomo, czy ma to bezpośredni związek z ewentualnie współwystępującym lękiem uogólnionym. Ewentualne skutki tego mogą być takie,
jak każdego przewlekłego stresu; ujemny wpływ tego ciągłego napięcia zależy od indywidualnej podatności danej osoby na stres.

7)Fobia społeczna a nieśmiałość

Stosunkowo znaczna część psychologów utożsamia fobię społeczną z wyjątkowo wielką nieśmiałością,
wskazując jednocześnie na możliwy potencjał leczniczy psychoterapii w tym zakresie. Z drugiej strony,
inni uczeni wskazują na pozorny paradoks związany z tym zaburzeniem - fobik społeczny wcale nie musi być koniecznie nieśmiały;
może nawet wykazywać chęć aktywności społecznej,
jednak powoduje to u niego niewspółmierne do korzyści i wymagań sytuacji koszty psychofizjologiczne,
a osiągnięcia społeczne - mimo że okupione przezwyciężeniem ogromnych trudności - są wyraźnie niższe od potencjalnie możliwych.
Badania przeprowadzone w San Diego w 2000 roku wykazały,
że na fobię społeczną cierpi około 49% osób z wysoką nieśmiałością i 18% osób z nieśmiałością "w normie".

Największe trudności dla fobika społecznego :

1. Telefonowanie w obecności innych,
2. Uczestniczenie w dyskusji w małej grupie,
3. Jedzenie w miejscach publicznych,
4. Picie alkoholu z innymi w miejscach publicznych typu pub,
5. Rozmawianie z jakimś autorytetem lub urzędnikiem,
6. Granie, występowanie lub przemawianie wobec publiczności,
7. Pójście na przyjęcie/imprezę,
8. Bycie obserwowanym podczas pracy,
9. Bycie obserwowanym podczas pisania,
10. Dzwonienie do kogoś niezbyt znanego,
11. Rozmawianie z kimś niezbyt znanym,
12. Spot(y)kanie kogoś obcego,
13. Korzystanie z publicznej toalety,
14. Wchodzenie do pomieszczenia gdzie inni już siedzą,
15. Bycie w centrum uwagi (np. opowiadanie czegoś innym),
16. Przemawianie na spotkaniu,
17. Podejmowanie pisemnego testu,
18. Wyrażanie należytej dezaprobaty wobec niezbyt znanych ludzi,
19. Patrzenie ludziom (słabo znanym) w oczy,
20. Przedstawianie sprawozdania/raportu wobec grupy,
21. "Podrywanie" kogoś,
22. Zwracanie towarów w sklepie, gdzie zwroty są normalnie akceptowane,
23. Wyprawianie przyjęcia u siebie,
24. Odmawianie nachalnemu akwizytorowi

8)Leczenie

Stosuje się kilka rodzajów psychoterapii, jednak jej skuteczność jest na ogół wątpliwa - trudno samą siłą woli
wytłumić wewnętrzne uczucie lęku.

Dobre wyniki daje zwykle leczenie farmakologiczne.

a)Leczenie doraźne

Leki typowo anksjolityczne, w zależności od nasilenia objawów lęku:

* hydroksyzyna (popularny, choć stosunkowo łagodny anksjolityk; może powodować senność),
* benzodiazepiny (wykazujące szczególnie efekt przeciwlękowy)
* nieselektywne leki beta-adrenolityczne (głównie propranolol)

Farmaceutyki te w pełni rozwijają swe działanie zwykle po czasie 1 – 1,5 godziny od momentu doustnego zażycia,
różnią się jednak znacznie okresem półtrwania.

b)Leczenie przewlekłe

Stosuje się zwyklez antydepresanty o dodatkowym działaniu tłumiącym lęk:

* Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (np. paroksetyna, sertralina),
* inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (np. wenlafaksyna),
* inne leki (np. moklobemid - odwracalny inhibitor oksydazy monoaminowej, stosowany w wyższych dawkach),

podawane kilka do kilkunastu miesięcy, dają zwykle dłuższy i trwalszy efekt leczniczy, choć to również nie reguła.
c)Farmakologia
Stosuje się zwykle antydepresanty o dodatkowym działaniu tłumiącym lęk, takie jak:

    * inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),
    * inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI),
    * inne leki, np:
          o moklobemid (stosowany w wyższych dawkach niż przy leczeniu depresji),
          o bupropion, mianseryna lub mirtazapina (ostrożnie).

Leki te podaje się zazwyczaj kilka do kilkunastu miesięcy, po czym stopniowo odstawia. Część z nich (m.in. SSRI, takie jak sertralina, czy będący lekiem typu DNRI, bupropion) po upływie kilku tygodni łagodzi także bezpośrednie objawy nadpobudliwości układu współczulnego poprzez działanie noradrenergiczne.

d)Psychoterapia
W oparciu o istniejący model fobii została opracowana terapia poznawczo-behawioralna. Składają się na nią: stopniowa konfrontacja z sytuacją wywołującą lęk, desensytyzacja (uczenie się swobodnej reakcji na stresogenną sytuację społeczną), techniki relaksacyjne, restrukturyzacja poznawcza (zmiana przekonań). Jej celem jest rozpoznanie, a następnie weryfikacja i przeformułowanie błędnych myśli i sądów pacjenta oraz zmiana jego zachowań. Kolejne etapy terapii w oparciu o model Clarka i Wellasa przedstawia poniższa tabela:
Przebieg terapii poznawczo behawioralnej u osób z fobią społeczną

e)Skuteczność leczenia

Zdaniem Thomasa Richardsa z SAI oraz brytyjskich specjalistów, zajmujących się tym zaburzeniem, najlepsze efekty przynosi terapia behawioralna prowadzona w grupach przez psychoterapeutę, specjalizującego się tylko w tym typie zaburzeń, gdy zajęcia prowadzone są z innymi pacjentami cierpiącymi na tę samą przypadłość. Według badań przeprowadzonych przez H.R. Justera i Richarda Heimberga po 5 latach od zakończenia terapii poznawczo-behawioralnej nadal utrzymują się jej efekty. W badaniach prowadzonych przez David Clarka uzyskano wyniki świadczące o większej skuteczności terapii poznawczo-behawioralnej niż leczenia farmakologicznego[38]. Heimberg w wyniku swoich badań wykazał, że ryzyko nawrotu choroby jest większe w przypadku stosowania leczenia lekami niż przy użyciu psychoterapii. S. Rosser, A. Erskine oraz Rocco Crino wykazali w swojej pracy brak wpływu wcześniejszego przyjmowania leków przeciwdepresyjnych na skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej.

 9) Test Liebowitza to kwestionariusz, którego celem jest dokonanie oceny odczuwanego lęku / niepokoju w sytuacjach,
 które normalnie stanowią problem dla osób z fobią społeczną.
Jest to również popularne narzędzie wykorzystywane do badań w celu dostosowania różnych metod leczenia zaburzeń lękowych,
łącznie z próbami farmakologicznymi.

Poniższy test zawiera 24 pytania. Każda pozycja opisuje określoną sytuację do której powinniśmy się odwołać i
odpowiednio ustawić poziom lęku oraz systematyczność unikania danej sytuacji.

Określone sytuacje występujące w twoim życiu                                     
                                                                         
1. Rozmawianie przez telefon przy innych.                                                    
2. Zabieranie głosu będąc wśród kliku osób.                                                       
3. Jedzenie w np. w restauracji, czy czujesz się nieswojo lub drżą ci ręce ?.                      
4. Picie alkoholu z innymi np. w barze.                            
5. Rozmawianie z jakimś autorytetem np. z nauczycielem lub kierownikiem.      
6. Wygłaszanie mowy i bycie aktywnym przed dużą grupą ludzi obserwujących cię.       
7. Wyjście na imprezę na której możliwe jest nie będziesz wszystkich znał/a.         
8. Praca gdy jesteś obserwowany także w domu, szkole.                        
9. Pisanie przy innych - gdy to widzą.                                     
10. Rozmawianie przez telefon z nieznajomą osobą.                     
11. Rozmawianie z ludźmi których nie znasz.                              
12. Spotykasz kogoś, kto jest Ci obojętny.                             
13. Korzystasz z publicznego WC.                                    
14. Wchodzisz do pomieszczenia gdzie siedzi kilka osób.           
15. Jesteś w centrum zainteresowania np. opowiadasz coś innym.            
16. Przemawiasz na spotkaniu, siedzisz (ew. stoisz) i mówisz do kilku osób.     
17. Czytasz coś innym osobom.                                            
18. Spierasz się z osobą której nie znasz.                            
19. Patrzysz w oczy ludziom, których nie znasz.                    
20. Zdajesz relację na głos kilku osobom.                           
21. Podrywasz osobę płci przeciwnej.                                    
22. Zwracasz rzeczy do sklepu, zwroty są tam akceptowane.            
23. Urządzasz małe przyjęcie w domu.                                    
24. Wykręcasz się natrętnemu sprzedawcy.                                         

Opcje odpowiedzi
W odniesieniu do każdej z wymienionych sytuacji, należy określić natężenie dwóch czynników:

lęku:

• żaden (0 pkt),
• łagodny (1pkt),
• umiarkowany (2pkt),
• duży (3pkt);

oraz unikania:

• nigdy (0pkt),
• rzadko (1pkt),
• często (2pkt),
• zazwyczaj (3pkt);

JAK NIECHCE SIĘ WAM OBLICZAĆ,  A CHCECIE WIEDZIEĆ CZY MACIE SOCJOFOBIE  WYSTARCZY KLIKNĄĆ NA TEN LINK  
http://www.psychocafe.pl/testy/fobia_spoleczna.php

Licencja: Creative Commons