Opracowałem to na podstawie broszury Federal Emergency Management Agency (FEMA), zatytułowanej „Preparing for Disaster”.
Gdzie będziesz się znajdował ty lub twoja rodzina, gdy nastąpi nagłe zdarzenie, katastrofa, klęska żywiołowa? Możecie być gdziekolwiek - w domu, w szkole, w samochodzie. Skąd będziesz wiedział, że twoje dzieci są bezpieczne?
Nagłe zdarzenia lub kataklizmy potrafią uderzyć szybko i bez ostrzeżenia. Mogą zmusić was do ewakuacji lub pozostania w domu przez dłuższy czas. Co byś zrobił, gdyby podstawowe usługi, takie jak woda, gaz, telefony czy elektryczność – zostały odcięte?
Lokalne władze i pracownicy służb ratunkowych szybko przystąpią do akcji, ale nie będą mogli dotrzeć do każdego natychmiast.
Możecie poradzić sobie z katastrofą, jeżeli zawczasu się przygotujecie i jeżeli wasza rodzina będzie działała jako zespół. Aby się przygotować, poczyńcie kolejno następujące kroki:
1. Zdobądźcie informacje
2. Sporządźcie plan
3. Przygotujcie zestaw
4. Zachowajcie plan i zestaw
Wiedza o tym, co robić, jest najlepszym sposobem ochrony oraz waszą odpowiedzialnością.
1. Zdobywanie informacji
Skontaktuj się z lokalnym Centrum Zarządzania Kryzysowego lub oddziałem Polskiego Czerwonego Krzyża, aby zdobyć informacje potrzebne do sporządzenia planu. Spytaj o szczególne zagrożenia, jakie występują w twoim miejscu zamieszkania. Poznaj plany operacyjne i awaryjne na wypadek zaistnienia poszczególnych rodzajów zagrożeń. Poznaj plany ewakuacji oraz wyznaczone miejsca zbiórki i schronienia. Jeżeli nie dysponujesz samochodem, poznaj sposób ewakuacji osób pozbawionych własnego środka lokomocji. Poznaj sposób powiadomienia przez władze lokalne o zagrażającej katastrofie, jakich sygnałów będą używać i co te sygnały będą oznaczać.
2. Sporządzenie planu
Spotkaj się z członkami rodziny. Omówcie uzyskane informacje o zagrożeniu i planach władz. Wyjaśnijcie zagrożenia dzieciom i pracujcie razem z nimi jako zespół, aby przygotować rodzinę. Upewnijcie się, że włączyliście osoby opiekujące się dziećmi w waszą dyskusję i proces planowania. Ustalcie kontakt „poza miastem”. Poproście przyjaciela lub krewnego poza waszym obszarem zamieszkania, aby pełnił rolę waszego kontaktu. Po zaistnieniu kataklizmu, członkowie rodziny kontaktują się z tą osobą i mówią o tym, gdzie się znajdują. Każdy musi znać numer telefonu osoby będącej kontaktem.
Po klęsce żywiołowej często łatwiej jest zadzwonić poza obszar dotknięty klęską niż uzyskać połączenie lokalne. Ustalcie, gdzie się spotkacie. W nagłym przypadku możecie zostać oddzieleni od członków rodziny. Ustalcie miejsce na zewnątrz domu na wypadek nagłego zdarzenia (np. pożaru). Ustalcie miejsce poza najbliższą okolicą na wypadek, gdybyście nie mogli wrócić do domu. Sporządźcie rodzinny plan komunikacji. Wasz plan powinien zawierać dane kontaktowe członków rodziny, włączając telefony do pracy i do szkoły. Powinien też zawierać numery alarmowe, kontakt „poza miastem”, położenie miejsc spotkania. Naucz dzieci wybierania numerów alarmowych i poucz, kiedy należy to robić. Upewnij się, że każdy członek rodziny posiada małą kopię planu komunikacji i umieść go koło telefonu. Narysuj plan ewakuacji. W razie pożaru będziecie musieli natychmiast wydostać się na zewnątrz. Bądźcie pewni, że możecie to zrobić szybko. Trenujcie ewakuację z pomieszczenia co najmniej raz w roku.
Sporządź plan dla niepełnosprawnych lub innych osób wymagających szczególnej troski. Przechowuj potrzebne im przedmioty w wyznaczonym miejscu, aby można je było szybko znaleźć. Ci, którzy mają opiekunów przychodzących do domu, szczególnie osoby stale leżące w łóżku, muszą mieć odrębny plan.
Przekażcie firmie dostarczającej prąd listę urządzeń elektrycznych podtrzymujących życie chorej osoby. Sporządźcie plan kontynuacji, uwzględniający alternatywne źródła prądu dla takich urządzeń oraz sposób przeniesienia chorej osoby na inne miejsce.
Sporządź plan dla zwierząt domowych. Weź pod uwagę, że do schronienia będącego celem ewakuacji zazwyczaj nie można wnieść zwierzęcia z powodów sanitarno – epidemiologicznych. Ustal listę członków rodziny, znajomych, weterynarzy, przyjaznych zwierzętom hoteli, schronisk itp., które w razie potrzeby przechowają zwierzę.
Uwzględnijcie różne wydarzenia. Procedura postępowania w wypadku pożaru jest inna niż w razie wybuchu pandemii albo ataku terrorystycznego.
Lista rzeczy, które należy zrobić przed kataklizmem
a) Woda, gaz, elektryczność
Dowiedz się, kiedy i jak wyłączać wodę, gaz i elektryczność przy głównych przełącznikach i zaworach. Trzymaj przybory niezbędne do wyłączenia tych urządzeń w ich pobliżu. Wyłącz te urządzenia tylko wtedy, gdy podejrzewasz, że linie zostały uszkodzone, że nastąpił przeciek lub wtedy, gdy władze nakażą ci tak uczynić.
b) Gaśnica
Upewnij się, że każdy umie obsługiwać gaśnicę i wie, gdzie się ją trzyma.
c) Czujnik dymu
W swoim domu na każdym piętrze zainstaluj czujnik dymu. Rozważ też instalację czujnika dwutlenku węgla.
d) Ubezpieczenie
Sprawdź, czy jesteś należycie ubezpieczony. Porozmawiaj z agentem ubezpieczeniowym, aby uniknąć niepotrzebnych strat finansowych. Sporządź wykaz cennych przedmiotów, dołącz ich zdjęcia na wypadek, gdybyś potrzebował dochodzić swoich roszczeń odszkodowawczych.
e) Kurs pierwszej pomocy
Ukończ kurs pierwszej pomocy.
f) Dokumenty
Umieść ważne dokumenty, takie jak akty urodzenia, małżeństwa, świadectwa szkolne, paszporty w kasetce lub innym bezpiecznym miejscu.
g) Ogranicz ryzyko w domu
W czasie kataklizmu zwyczajne elementy wyposażenia domu mogą okazać się niebezpieczne. Aby ograniczyć ryzyko, podejmij następujące kroki:
- niech profesjonalista naprawia przewody elektryczne lub nieszczelne rury gazowe. Zadbaj o to, żeby profesjonalista czyścił kominki i przewody wentylacyjne;
- umieść duże i ciężkie przedmioty na dolnych półkach. Wieszaj obrazy i lustra z dala od łóżek;
- użyj taśm i pasków, aby przytwierdzić do ścian duże, mogące się przewrócić przedmioty (np. półki, lodówki itp.);
- naprawiaj pęknięcia w suficie i podłodze;
- przechowuj produkty łatwopalne z dala od źródeł ciepła;
- zamykaj naoliwione szmaty w szczelnych metalowych opakowaniach i wyrzucaj je zgodnie z miejscowymi przepisami.
3. Przygotowanie awaryjnego zestawu zapasów
W wypadku, gdybyście musieli się ewakuować natychmiast po otrzymaniu wezwania i zabrać ze sobą tylko najpotrzebniejsze rzeczy, prawdopodobnie nie będziecie mieli okazji zrobić zakupów i poszukać w sklepie tych rzeczy, których potrzebować będzie wasza rodzina. Dlatego każde gospodarstwo domowe powinno przygotować awaryjny zestaw zapasów i utrzymywać go w świeżości.
Awaryjny zestaw zapasów jest zespołem podstawowych przedmiotów, których rodzina będzie przypuszczalnie potrzebować, aby być bezpiecznymi w czasie kataklizmu i wkrótce po nim, jak również w tym celu, żeby przetrwać go bez niepotrzebnych cierpień. Awaryjny zestaw zapasów powinien być przetrzymywany w przenośnej walizie, tak blisko drzwi jak to tylko możliwe. Przeglądaj jego zawartość co najmniej raz do roku, jak również wtedy, gdy zmieniają się potrzeby rodziny. Rozważ posiadanie takiego zestawu w miejscu pracy i pojeździe.
W zestawie powinny się znaleźć następujące rzeczy:
a. trzydniowy zapas nie psującej się żywności oraz ręczny otwieracz do puszek;
b. trzydniowy zapas wody (trzy litry na osobę na dzień);
c. przenośne radio/telewizor na baterie, i zapasowe baterie;
d. latarka i zapasowe baterie;
e. apteczka i podręcznik pierwszej pomocy;
f. przedmioty sanitarno – higieniczne (płyn do dezynfekcji rąk, wilgotne chustki, papier toaletowy);
g. zapałki w pojemniku wodoodpornym;
h. gwizdek;
i. ubrania na zmianę i koce;
j. akcesoria kuchenne i przybory do gotowania;
k. kserokopie dokumentów osobistych i kart kredytowych;
l. pieniądze i bilon;
m. przedmioty związane ze szczególnymi potrzebami (np. szkła kontaktowe i płyn do ich czyszczenia,
regularnie przyjmowane lekarstwa, baterie do aparatów słuchowych);
n. przedmioty dla małych dzieci (mleko w proszku, pieluchy, butelki, smoczki);
o. narzędzia, pokarm dla zwierząt domowych, mapa okolicy, oraz inne przedmioty, które uważacie za szczególnie potrzebne.
Pomyśl o ogrzaniu się. Możliwe, że w czasie katastrofy i wkrótce po niej w miejscu, gdzie będziesz przebywał, będzie zimno. Upewnij się, że umieściłeś w zestawie dla każdej osoby:
a. kurtkę lub płaszcz;
b. długie spodnie i koszulę z długim rękawem;
c. ciepłe buty;
d. czapkę, rękawice i szalik;
e. śpiwór lub ciepły koc;
Zapasy dla Twojego samochodu powinny zawierać:
a. latarkę, zapasowe baterie i mapy;
b. apteczkę i podręcznik pierwszej pomocy;
c. koszulkę odblaskową;
d. zestaw do naprawy opon, pompkę, przewody rozruchowe, świece;
e. wodę w butelkach i nie psujące się jedzenie (np. suchary);
f. zależnie od sezonu: zimą – łańcuchy na koła, skrobaczkę do szyb, rękawice, łopatę i piasek;
latem – olejek przeciw oparzeniom słonecznym, parasol przeciwsłoneczny lub kapelusz z szerokim
rondem.
4. Zachowanie planu i zestawu
Pytaj: Przeglądaj wasz plan co pół roku i zadawaj członkom rodziny pytania o to, jak należy się zachować;
Ćwicz: Prowadźcie regularnie ćwiczenia ewakuacji w związku z pożarem;
Uzupełniaj: Co sześć miesięcy przeglądaj zapasy i zastępuj te, których termin ważności upływa świeżymi.
Co pół roku wymieniaj wodę.
Testuj: Przeczytaj instrukcję obsługi gaśnicy i wypróbuj ją. Co kilka miesięcy sprawdzaj czujnik dymu. Co rok wymieniaj baterie alarmu przeciwpożarowego. Co dziesięć lat – wymień cały system alarmowy.
Gdy uderza kataklizm:
Jeżeli wzywany jesteś, aby natychmiast się ukryć – zrób to natychmiast.
Jeżeli wzywany jesteś do ewakuacji:
a. słuchaj radia i telewizji co do położenia schronień oraz co do dalszych instrukcji lokalnych
instytucji kryzysowych;
b. ubierz chroniące cię odzienie i solidne buty;
c. zabierz ze sobą awaryjny zestaw zapasów;
d. korzystaj z tras wskazanych przez władze. Nie wybieraj drogi na skróty, ponieważ pewne obszary mogą być niemożliwe do przejścia albo niebezpieczne;
Po kataklizmie:
a. udzielaj pierwszej pomocy oraz poszukaj pomocy dla ciężko rannych;
b. jeżeli nagłe zdarzenie zaskoczyło cię w domu, sprawdź zniszczenia posługując się latarką. Nie używaj zapałek ani świecy;
c. poszukaj źródeł ognia, zerwanych przewodów lub innych przedmiotów mogących stanowić
zagrożenie; rozlane rozpuszczalniki, benzyna oraz inne płyny mogą wytwarzać trujące opary
wówczas, gdy chemikalia mieszają się ze sobą. Skontaktuj się ze strażą pożarną, aby dowiedzieć się, jak oczyścić rozlane chemikalia;
d. powąchaj, czy nie ulatnia się gaz, zaczynając od gazowego podgrzewacza wody. Jeżeli poczujesz gaz, wówczas zamknij główny zawór, otwórz okna i szybko wyprowadź wszystkich na zewnątrz;
e. wyłącz wszystkie uszkodzone urządzenia;
f. zajrzyj do sąsiadów, szczególnie starych i niepełnosprawnych;
g. zadzwoń do kontaktu „poza miastem”. Nie używaj telefonu ponownie, chyba, że chodzi o
zagrożenie życia;
h. Trzymaj się z dala od nisko wiszących przewodów wysokiego napięcia;
i. Słuchaj lokalnego radia i telewizji, aby dowiedzieć się, gdzie możesz uzyskać pomoc.
Jeżeli zabrakło prądu:
a. zadzwoń do firmy energetycznej;
b. użyj latarki lub lampy na baterię. Nie używaj świeczek, gdyż stanowią one zagrożenie pożarowe;
c. wyłącz wszystkie większe urządzenia. Gdy prąd zostanie włączony, mogą one przeciążyć sieć i
spowodować kolejną awarię;
d. Trzymaj lodówkę zamkniętą tak bardzo, jak tylko się da. W zamkniętej lodowce żywność może wytrzymać dzień lub dwa.
e. Korzystaj ostrożnie z przenośnych generatorów prądu. Używaj ich na zewnątrz, na dobrze
przewietrzonym obszarze, i tylko wówczas, gdy są zgodne z parametrami lokalnej sieci
energetycznej;
f. Zimą rury doprowadzające i odprowadzające wodę, bojlery, i inne zbiorniki mogą zamarznąć.
Odkręć zawory i osusz rury, aby uniknąć ich pęknięcia. ▄