JustPaste.it

Kanał Bydgoski to nie rów z wodą

Zadziwiający zabytek.

Zadziwiający zabytek.

 

OGÓLNIE 

Składa się z 6 śluz i 5 odcinków kanału o łącznej długości niecałych 25 kilometrów. Jego długość nie jest w tym wszystkim najistotniejsza, bo o wiele ważniejszy jest fakt, że umożliwia on jednostkom pływającym pokonanie wzniesienia. Pasma wzgórz pomiędzy zlewniami Odry i Wisły, łącząc rzekę Brdę, która płynie do Wisły z rzeką Notecią, która płynie do Warty i Odry. Doskonale to widać na poniższym schemacie, który jak ostatnio zauważyłem zapożyczyła sobie ode mnie wikipedia, ale niech jej tam ....

 97abbefc14946dfb87319be214622ad9.jpg

 Różnice poziomów statki, barki, jachty i inne łodzie mogą pokonywać dzięki śluzom.

 41d535b107477dd275508faa911829ed.jpg

Śluza to taka budowla, która wyposażona jest w dwie szczelne przegrody, żadna nich nie pozwala wodzie przepływać. Dzięki temu poziom wody pomiędzy tymi przegrodami zmieniać i wyrównywać z poziomem wody powyżej lub poniżej śluzy.

 3c892357ddb4ed9b3ab5957e4bb54f66.jpg

Narysowałem niedoskonały schemat, który być może pomoże Ci zrozumieć działanie śluzy. Gdy śluza jest pełna, to poziom wody wewnątrz śluzy jest taki sam jak poziom wody powyżej śluzy. Można wtedy swobodnie otworzyć górne wrota śluzy i wpuścić do niej statek. Następnie zamykane są górne wrota i woda jest wypuszczana, aż jej poziom wewnątrz śluzy zrówna się z poziomem wody poniżej śluzy. Można wtedy swobodnie otworzyć dolne wrota i wypuścić prześluzowany statek, analogicznie przebiega śluzowanie w drugą stronę.

 f45d842dde1bf01ebee6b3452c4e4e71.jpg

Cztery takie śluzy powalają statkom „wspiąć" się 22 metry nad poziom rzeki Brdy, a dwie następne, opuścić się o 6 metrów do poziomu rzeki Noteci. Właśnie z tego, a nie innego powodu możemy nazywać Kanał Bydgoski fenomenalnym osiągnięciem XVIII-wiecznej myśli technicznej.

 

KANAŁ BYDGOSKI W SYSTEMIE DRÓG ŚRÓDLĄDOWYCH 

 

Pisząc dróg śródlądowych mam na myśli drogi wodne dostępne dla statków towarowych. W Polsce odnosi się to oczywiście do czasu przeszłego, ale po części z nich zdążyłem jeszcze popływać gdy funkcjonował w naszym kraju transport śródlądowy.

 3394f2453f4559918bcaa36757b39a41.jpg

Poza naszym krajem wszystkie drogi śródlądowe są sprawne i raczej się rozwijają niż zwijają. Z tego co widziałem w ubiegłym roku, mimo światowego kryzysu częstotliwość ruchu towarowego jest na nich dość duża.

 11a5b2a647e5dad3d85322ebfaa29215.jpg

 

KANAŁ BYDGOSKI – TROCHĘ HISTORII

 

Niby taki kanał to nic nadzwyczajnego, dlaczego więc jego zbudowanie było tak doniosłym wydarzeniem? Dlaczego było bodźcem dla rozwoju regionu? Dlaczego wpłynęło na rozwój przemysłu w Bydgoszczy i spowodowało, że liczba ludności zwiększyła się 70-sięcio krotnie? 

Głównie dlatego, że Kanał Bydgoski był jakby zwieńczeniem dzieła, postawieniem kropki nad „i”, ostatnim elementem drogi śródlądowej, która scaliła dwa regiony jednego państwa. Funkcjonowało połączenie śródlądowe Gdańska z Bydgoszczą i kwitł transport śródlądowy na Odrze między Wrocławiem i Berlinem oraz między Szczecinem i Berlinem. Wszystkie te miasta nad Odrą były wówczas pruskie. Odra była i jest zresztą nadal połączona kanałami śródlądowymi z rzeką Szprewą i Hawelą, które przepływają przez Berlin, a później łączą się z Łabą i Hamburgiem. Tylko dolny odcinek Wisły, pomimo że również był pruską drogą śródlądową, był od reszty państwa pruskiego odcięty. Dzięki zbudowaniu Kanału Bydgoskiego przyłączono komunikacyjnie Prusy Wschodnie do reszty państwa pruskiego.

Ogromne znaczenie tego faktu wynikało z tego, że zanim zbudowano Kanał Bydgoski nie istniała żadna inna alternatywa dla transportu. Nie było jeszcze wtedy kolei i przewóz towarów na dużą skalę możliwy był tylko przy użyciu statków morskich lub śródlądowych. Chcąc transportować nadwyżki zbóż z Prus Wschodnich do Berlina, Prusacy musieli je zwozić wozami i barkami do Gdańska, ładować na statki morskie, zawozić do Szczecina, przeładować na barki i zawieźć do Berlina.

Drogi lądowe nie były w tamtych czasach brane pod uwagę. Czytając teksty pisane z tamtego okresu, możemy się domyślić, w jakim stanie one się wtedy znajdował, jeździły po nich wozy zaprzężone w zwierzęta. Drewniane koła tych wozów były obite blachą i zamontowane do wozu początkowo bez żadnych resorów. Powszechny i nagminny był także brak mostów, których albo jeszcze nie zbudowano albo zostały zniszczone w trakcie jednej z licznych wojen. Bardzo często furmani przewożący ładunki wozami musieli przekraczając rzeki korzystać z brodów.

.

 b59902ab19bf3b154250a12e6a734d08.jpg

Gdy już wyobrazimy sobie te czasy, w których odbywała się budowa Kanału, od razu łatwiej zrozumiemy przyczyny, dla których Fryderyk II przywiązywał do jego budowy taką dużą wagę. Zrozumiemy, dlaczego nie szczędził środków na budowę Kanału i później na utrzymanie na nim dobrych warunków żeglugowych. Rzadko zaludnione Prusy Wschodnie stały się dzięki Kanałowi Bydgoskiemu spichlerzem dla przeludnionego i wiecznie głodnego Berlina. Dzięki Kanałowi i drodze śródlądowej Wisła – Odra dolny odcinek Wisły został przyłączony do całego systemu pruskich dróg śródlądowych.

Od chwili otworzenia kanału w latach 70 – tych XVIII wieku do połowy XIX wieku kiedy pojawiła się kolej i Prusacy zaczęli mieć alternatywę w transporcie upłynęło 70 lat. Duża część tych siedemdziesięciu lat przypada na burzliwy okres wojen napoleońskich, kiedy  angielska marynarka wojenna blokowała europejskie porty morskie. Przewóz towarów drogą morską był w tym czasie mocno utrudniony i zapewne nawet niektórzy kupcy gdańscy korzystali wtedy z kanału bydgoskiego, eksportując swoje towary. Śródlądowa droga wodna przez Bydgoszcz była wtedy podwójnie cenna. Być może wykorzystywał ją logistycznie również Napoleon Bonaparte, chociaż nie zachowały się na ten temat żadne dokumenty w języku polskim.

Przez te 70 lat dzięki funkcjonowaniu Kanału jako jedynej drogi transportu Bydgoszcz stała się ludnym miastem i ważnym ośrodkiem handlowym i gospodarczym. Wszystkie towary transportowane z Prus Wschodnich do Berlina lub odwrotnie przepływały przez Bydgoszcz, były w niej ładowane na szkuty, później barki lub wyładowywane. Ostatecznie gdy już dotarła do Bydgoszczy kolej to właśnie ją wybrała sobie na siedzibę pruska Dyrekcja Kolei Wschodnich i Dyrekcja Poczt, przypieczętowując znaczenie miasta jako stolicy regionu.

KANAŁ BYDGOSKI – DZISIAJ 

Po odcięciu Pomorza od państwa niemieckiego Kanał stracił swoje znaczenie. Dla polskiej gospodarki nigdy nie miał dużej wartości, a obecnie trudności z dopłynięciem do Bydgoszczy od strony Odry mają nawet turystyczne jachty. Nie jest to jednak spowodowane złymi warunkami żeglugowymi na Kanale Bydgoskim. Każdy kto chce dopłynąć z zachodu do Kanału musi pokonać 14 śluz na Noteci, co jest dość trudne, bo rzeka cały czas płynąc usypuje piasek w kanałach dojazdowych do tych śluz, a nikt tych kanałów nie pogłębia.

Kanał Bydgoski oglądać można z kajaka.

 db5680af829ca5f40efe2a598a911528.jpg

lub z któregoś ze statków Bydgoskiego Tramwaju Wodnego – starego holownika

 8b1d54a66610bbb0e832502a7cba3ec2.jpg

albo nowego statku solarnego

 96f3990ab75f7009695135772786d712.jpg

Po Kanale Bydgoskim i po części rzeki Noteci często pływa „Łokietek” statek Zespołu Szkół Śródlądowych w Nakle.

  c65cf707786e68b4c9211023ee93c488.jpg