Pracą w godzinach nadliczbowych, w myśl art. 151 kodeksu pracy, jest praca ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar...
Pracą w godzinach nadliczbowych, w myśl art. 151 kodeksu pracy, jest praca ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Pracownikowi zatrudnionemu w nadgodzinach pracodawca powinien wypłacić wynagrodzenie ze stosownymi dodatkami albo udzielić mu czasu wolnego w wymiarze uzależnionym od tego, która ze stron umowy o pracę podjęła decyzję o rezygnacji z rekompensaty pieniężnej za nadgodziny.
Niestety,nie wszystkim pracownikom przysługuje gratyfikacja za pracę w nadgodzinach. Zgodnie z przepisami art. 151 4 kodeksu pracy pozbawione prawa do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe są ściśle określone we wskazanym przepisie, dwie grupy pracownicze:
- pracownicy zarządzający zakładem pracy ( np. członkowie zarządu spółki), a także osoba zatrudniona w charakterze głównego księgowego, nawet jeżeli nie wchodzi w skład organu zarządzającego firmą,
- pracownicy zajmujący stanowiska kierownicze, którzy kierują wyodrębnioną w strukturze zakładu pracy jednostką organizacyjną.
Osobom zarządzającym zakładem pracy nie przysługuje ani wynagrodzenie, ani dodatek za godziny ponadnormatywne przepracowane w dni robocze, jak również z tytułu pracy w dni wolne od pracy. Oczywiście, zatrudnianie tych osób w warunkach przekroczenia dobowych czy tygodniowych norm czasu pracy nie powinno być powszechne, lecz gdy zaistnieje konieczność takiej pracy brak jest ustawowej podstawy do wypłaty świadczeń pieniężnych za jej wykonywanie. Przyjmuje się, że czas pracy pracowników zarządzających firmą ze względu na rodzaj ciążących na nich obowiązków nie powinien podlegać ścisłej reglamentacji, bezzasadne jest wymaganie od nich ścisłego przestrzegania ośmiogodzinnego rozkładu dnia pracy, gdyż ich czas pracy zdeterminowany jest rodzajem i złożonością zadań, którym powinni z racji przyjętej funkcji podołać - nie bez powodu stawki wynagrodzenia osób zarządzających firmą znacznie przewyższają zarobki podległym im pracowników.
Drugą grupą zawodową, mocą kodeksu pracy częściowo pozbawioną wynagrodzenia za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych są pracownicy zajmujący stanowiska kierownicze pod warunkiem, że kierują jednostką organizacyjną wyodrębnioną w strukturze zakładu. Osoby te będą miały prawo do wynagrodzenia wraz z dodatkami 100% jedynie za godziny nadliczbowe przepracowane w niedziele i święta określone ustawowo, natomiast za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w innym czasie, niestety nie otrzymają wynagrodzenia. Oczywiście, jeżeli pracodawca chce przyznać tym pracownikom extra gratyfikacje z tytułu wykonywanej pracy ponadnormatywnej może to zrobić, chociaż nie ma takiego ustawowego obowiązku. W kwestii tej wypowiedział się również Sąd Najwyższy, np. w wyroku z 12 lipca 2005r. (II PK 383/04, OSNP 2006/7-8/112 ), w którym orzekł, iż przepis art. 135 § 1 k.p. (obecnie art. 1514 § 1 k.p.) ma charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący co oznacza, że zarówno w układzie zbiorowym pracy jak i w umowie o pracę, dopuszczalne jest uzgodnienie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych osób zatrudnionych na stanowiskach kierowników wyodrębnionych jednostek organizacyjnych zakładu pracy, ale nie jest prawnie skuteczne wyłączenie prawa do takiego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych innych niż określone w tym przepisie.
Zatem stosowanie ww. regulacji do innych grup pracowniczych niż krąg adresatów określony przepisami art. 1514 kodeksu pracy, np. do mistrzów, brygadzistów, osób pełniących funkcje nadzorczo-koordynacyjne wobec personelu lecz nie kierujących jednostkami organizacyjnymi w zakładzie jest niedopuszczalne: osobom tym zawsze za pracę w godzinach nadliczbowych będzie przysługiwało wynagrodzenie z dodatkami, o ile nie otrzymali za ten czas wolnego i to niezależnie od tego czy praca ponadnormatywna wykonywana jest w dniu roboczym czy też w niedzielę lub święto.
Źródło: Joanna Wociechowska