Z serii "Bitwy i wojny ważne dla nas a nieznane".
Wszyscy chyba, którzy choć trochę interesują się historią albo zaczytywali się w Sienkiewiczu słyszeli o kozakach i Chmielnickim. O Szwedzkim Potopie zapewne też. Ale o tym, że w tym samym czasie bo w latach 1654-1667 ( z przerwami w wyniku rozejmów) Rzeczpospolita prowadziła wojnę z Rosją chyba już pamięta niewielu. Konflikt był bardzo poważny i dla tej części świata dość istotny a sam przebieg walk i szereg stoczonych bitew niezmiernie interesujący zarówno z przyczyn militarnych jak i politycznych. Gorąco zachęcam wszystkich pasjonatów do poznania tematu bo naprawdę warto. Spłycając bardzo przyczyny wybuchu wojny i upraszczając można stwierdzić, iż dotyczyła ona Ukrainy a konkretnie praw do panowania nad nią. Chmielnicki bowiem oddał się pod protekcję Moskwy a część kozaków tego nie zaakceptowała. Nie podobało się to również Polsce i tatarskiemu chanowi. I wojna gotowa. Po jednej stronie więc Rosja i część zaporoskich kozaków, po drugiej Rzeczpospolita wraz z częścią zaporoskich kozaków i Tatarami. Jak widać "przedmurze chrześcijaństwa" czasami dopuszczało do sojuszów i niewiernych.
Jak już wspomniałem przebieg walk i cała sytuacja poltyczna były bardzo interesujące. Jako ciekawostkę, która może skłoni kogoś do zapoznania się dokładniej z tymi wydarzeniami podam jakieś fakty. Stoczono ponad 20 dość poważnych bitew na bardzo rozległym terenie. 3 listopada 1656 roku podpisano traktat polsko-rosyjski, w którym uzgodniono, że car Aleksy zostanie wybrany na króla Polski jeszcze za życia obecnego polskiego władcy Jana Kazimierza. Ten jednak będzie mógł zachować swą władzę dożywotnio. Na szczęście późniejsze wydarzenia, między innymi wojna ze Szwecją, zniweczyły te plany. Sojusznik tatarski zachowywał się bardzo lojalnie wobec polskiego władcy, często militarnie wymuszjąc dla niego wiele korzystnych rozwiązań i decyzji...Zachowanie wojsk podległych hetmanowi Czarnieckiemu potwierdza tezy o o tym, że wojna nie zawsze prowadzona była "po rycersku" jak to w szkole uczyli. To znaczy przez stronę polską bo o innych uczyli. Krwawe pacyfikacje, miasteczko Stawiszcze po dwukrotnym buncie przeciwko polskiej władzy pozostało bez ani jednego mieszkańca a zwłoki Bogdana Chmielnickiego na rozkaz hetmana zostały wyrzucone z grobu. Ale nie o tym, jak jeszcze raz namawiam-zainteresowani niech sięgną do żródeł bo warto. Tyle wstępem.
W roku 1659 miejscowość Konotop oblegana była przez Rosjan w sile ponad 35 tysięcy, pod dowództwem księcia Trubeckiego. Przeciwko nim wyruszył hetman kozacki Iwan Wyhowski prowadząc (źródła podają różnie o sile wojsk kozackich i tatarskich ale na pewno nie mniej niż 29 tysięcy) i 1500 żołnierzy polskich. Na wieść o ich zbliżaniu się książe Trubecki dla ich zatrzymania wysyła około 5600 żołnierzy rosyjskiej jazdy i 2000 kozaków a dowodzi nimi Semen Pożarski. Wyhowski zaatakował Rosjan od czoła a bardzo ruchliwi Tatarzy obeszli zagonem i natarli na tyły. To zadecydowało o wyniku bitwy. Ponad 5 tysięcy Rosjan i sam Pożarski dostali się do niewoli. Jeńców oddano Tatarom. Sam Pożarski stanął przed chanem. Ten musiał go czymś sprowokować bowiem jeniec napluł władcy w twarz. To spowodowało wymordowanie wszystkich jeńców. Ponad 5 tysięcy ludzi.
Dziś na Ukrainie przez wielu historyków Konotopy uznawane są za miejsce największego zwycięstwa wojsk ukraińskich nad Rosjanami. O udziale w bitwie Polaków, Tatarów zbyt często się nie wspomina. O tym, że była to też walka bratobójcza, bo część kozaków popierało moskiewskiego cara również.
Sam Iwan Wyhowski był również ciekawą ale i tragiczną postacią. Kozak ale i posiadał polskie szlachectwo. W bitwie pod Żółtymi Wodami trafił do tatarskiej niewoli. Wykupił go sam Bohdan Chmielnicki i powierzył mu stanowisko pisarza generalnego wojska zaporoskiego. jak mozna się już było domyślić był zwolennikiem porozumienia kozacko-polskiego. Brał czynny udział w wojnie, o której tu wspominamy i odniósł wiele zwycięstw ( jeszcze raz plecam zapoznać się z tym fragmentem historii). Od 1660 roku sprawował urząd wojewody kijowskiego. Przez wrogów politycznych został oskarżony o sprzyjanie carowi. Bez wyjaśnienia i sądu został rozstrzelany przez polskie wojsko.