Dlaczego nie postrzegasz świata takim, jakim on rzeczywiście jest? To działanie filtrów.
Na początek film. Skup się i policz dokładnie, ile podań wykonuje drużyna w białych koszulkach. Gdy już to zrobisz, przewiń do dołu i czytaj dalej.
Kliknij, aby obejrzeć film
I jak Ci poszło? Mam nadzieję, że bez problemu wychwyciłeś trzynaście podań. Niezależnie od tego czy Ci się udało czy też nie, tak naprawdę nie ma to teraz znaczenia. O wiele ważniejsze jest to, czy widziałeś niedźwiedzia wykonującego moonwalka między zawodnikami. Nie zauważyłeś go? W takim razie przewiń film do tyłu i sprawdź, czy niedźwiedź faktycznie się pojawia.
To był krótki pokaz tego, jak działają filtry. Skupiając uwagę na podaniach, nie zauważasz całej reszty. Widzisz fragmentaryczną, cząstkową rzeczywistość. Dlatego nie widzimy świata takim, jakim on rzeczywiście jest. Zawsze nakładamy (lub robią to za nas nasze zmysły) jakieś interpretacje.
Zmysły
Odbierasz świat dzięki pięciu zmysłom. Jednak węch, słuch, smak, wzrok i dotyk są nieco ograniczone. Poznajesz rzeczywistość na tyle, na ile pozwala Ci na to Twój organizm.Gołym okiem nie jesteś w stanie zobaczyć niczego o zakresie długości 750 nanometrów. Potrzebujesz narzędzi, gdyż zakres światła widzialnego dla ludzkiego oka wynosi około 380–740 nm. Tak samo nie jesteś w stanie zobaczyć drobnoustrojów, bakterii itd. Nie usłyszysz również infradźwięków, gdyż człowiek słyszy tylko dźwięki o częstotliwości 16-20000 Hz.
Z pewnością wiesz też o tym, że nasz nos może rozpoznać od 3000 do 5000 zapachów. (Dla porównania pies rozpoznaje kilkaset tysięcy zapachów.) Można by tak jeszcze długo. Jednak znacznie ważniejsze są kolejne filtry.
Filtry społeczne i indywidualne
Te filtry to wszystko to, co zostało Ci zaszczepione przez innych. Nie jakoś siłowo, gdyż stało się to naturalnie, za Twoim przyzwoleniem. Będąc dzieckiem postrzegałeś rodziców jakojedynych możliwych opiekunów, którzy przekazują wyłącznie „dobre” wzory postępowania. Tego, jak masz odbierać rzeczywistość „wyuczyłeś się”, będąc karanym na „złe” i nagradzanym za „dobre”.
W ten sposób ukształtowałeś swoje wartości, plany, cele, ambicje, oczekiwania i przekonania. Dowiedziałeś się, co jest „normalne”, a co od tej normy odbiega i, uznając to za stosowne, postępowałeś według tych ściśle określonych wzorców. Do pewnego momentu nie wiedziałeś, że można inaczej. Ale, co gorsza, ogromna ilość osób dalej nie wie. I żyją w ten sposób, nie rozumiejąc, że być może ich sytuacja życiowa czy finansowa wynika z takich przekonań jak „żeby zarobić, trzeba długo i ciężko pracować” czy „bogaty – na pewno złodziej”.
Nie wiedząc czemu, realizują cudzy plan – „ucz się, miej dobre stopnie, zdaj perfekcyjnie maturę, dostań się na studia, by potem móc znaleźć bezpieczną pracę” itd.
Nieważne co Ty czy ja sądzimy o takim sposobie myślenia. Po prostu chcę zwrócić Twoją uwagę i jednocześnie skłonić Cię do zastanowienia się nad jednym bardzo ważnym pytaniem – czy Twoje przekonania, wartości, marzenia i cele są rzeczywiście „Twoje”?
Czy zweryfikowałeś je i wiesz na pewno, że nie wypływają z sugestii otoczenia?
Poprzez przekonania filtrujemy rzeczywistość i postrzegamy ją w taki fragmentaryczny, niepełny sposób. Z kolei każde przekonanie determinuje nasze działanie. Pisałam już o tym we wpisie Twoje przekonania i ich wpływ na Ciebie.
To właśnie dzięki tym „umysłowym sitkom” kobiecie w ciąży wydaje się, że nagle jest ich (kobiet w ciąży) coraz więcej. Zaś osoba, która niedawno rozstała się z chłopakiem/dziewczyną, ni stąd ni zowąd zaczyna zauważać zakochane pary. A przecież te ciężarne kobiety i zakochane pary były zawsze. Nie jest to tez żaden przypadek, zbieg okoliczności czy jakkolwiek inaczej to nazwiesz. Tak po prostu funkcjonują nasze umysły. Również stan zakochania to działanie filtrów – ludzie po prostu widzą to, co chcą zobaczyć,
a dodatkowo każde zachowanie interpretują w sposób pozytywny.
Krótko o filtrach indywidualnych. Załóżmy, że na podstawie różnych doświadczeń uważasz, że ludzie to na ogół kombinatorzy i oszuści. Oczywiście Twój umysł zachowa się w wiadomy sposób – będzie „wychwytywał” właśnie takie niesympatyczne osoby, co oczywiście rzuci Ci się w oczy. Po czym stwierdzisz, że Ty to nie masz szczęścia i zawsze przyciągasz do siebie takie beznadziejne osoby. Jednak szczęście to nie jest żadna genetyczna cecha. Ty po prostu nastawiasz się w określony sposób i oczekujesz, że spotkasz oszustów, a umysł wyszukuje Ci tylko rozwiązania na potwierdzenie Twojej tezy.
Kolejną kwestią jest sytuacja, gdy dwie osoby (np. w związku) mają różne filtry, a w konsekwencji interpretacje i przekonania. Gdy kobieta mówi mężczyźnie, że potrzebuje więcej swobody, niezależności itp., to rozumienie definicji tych słów nie jest identyczne u obojga.
Swoją drogą, poproś kilka osób o wyobrażenie sobie, a następnie opisanie jakiejś prostej rzeczy, np. kartki, kota, długopisu. Niektórzy zobaczą kartkę a4, inni a5, jedni zobaczą kartkę w kratkę, drudzy w linię. Niektórzy zobaczą czarnego kota z długa sierścią, inni białego z długą. Spójrz, to takie banalne wyrazy, a każda osoba będzie miała inne wyobrażenie. Realny problem może się pojawić przy znaczeniu pojęć abstrakcyjnych, np. tak jak przy wspomnianej swobodzie czy wolności. Jednak to zagadnienie to temat na odrębny wpis, bo ten staje się już trochę przydługi.
Sposób w jaki filtrujemy rzeczywistość to obusieczny miecz. Możesz założyć różowe okulary, ale możesz założyć też czarne i ciągle narzekać. Na wszystko i na wszystkich. Wybór należy do Ciebie - które okulary wybierzesz? Najlepiej zacznij już od dziś. Jeśli na przykład masz w planach się z kimś spotkać, to zrób wizualizację tego spotkania. Wyobraź sobie, że od dawna się nie widzieliście i miło się witacie. Zobacz, jak zauważasz ciepłe gesty i uśmiech. W ten sposób nastawiasz swój umysł, który oczekuje takiej sytuacji i jest wyczulony na pozytywne aspekty. No i cóż, samospełniające się proroctwo gotowe! :)