Po jedzeniu, cukry złożone (czyli węglowodany) trawione są do jednego cukru prostego –glukozy. To ona krąży w naszej krwi. Jej zadaniem jest dostarczanie nam energii do pracy, jazdy na rowerze czy czytania tego artykułu. Od środka - jest niezbędna do utrzymywania temperatury ciała, pracy komórek, organów wewnętrznych, mięśni i mózgu.
U zdrowej osoby, poziom glukozy we krwi jest regulowany przez kilka hormonów, w tyminsulinę. Jest ona produkowana przez trzustkę. Insulina jest jak klucz, który otwiera glukozie przejście z krwi do komórek organizmu.
Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może prawidłowo wykorzystać glukozy. Dzieje się tak dlatego, że organizm osoby chorej na cukrzycę nie wytwarza wystarczającej ilości insuliny i/lub nie może prawidłowo jej użyć. Na podstawie tego podziału możemy wyróżnić kilka typów cukrzycy:
Typ 1 – dotyczy około 10% ogółu chorych na cukrzycę. W tym typie trzustka chorego produkuje za mało insuliny lub nie produkuje jej wcale. Może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej jest rozpoznawana u dzieci, młodzieży i młodych dorosłych. Dokładna jej przyczyna jest nieznana. Podejrzewa się, że jest wywołana przez zakażenie lub inny czynnik, który powoduje, że organizm atakuje własne komórki produkujące insulinę. Może być dziedziczona genetycznie. Wymaga stosowania zastrzyków z insuliną od samego początku zachorowania. Bez nich chory nie mógłby żyć. Nie ma obecnie żadnej skutecznej metody zapobiegania cukrzycy typu 1.
Typ cukrzycy ciężarnych – pojawia się u około 3-10% ciężarnych. Wysoki poziom cukru we krwi spowodowany jest hormonami ciążowymi, które blokują działanie insuliny. Zazwyczaj kobieta nie odczuwa żadnych objawów lub są one łagodne (zmęczenie, częste infekcje pęcherza, pochwy i skóry, częstsze oddawanie moczu). Jest ona niebezpieczna dla mamy i dziecka:
| Zagrożenie dla kobiety: | Zagrożenie dla dziecka: |
|
|
Inne – w tej grupie znajduje się niewielki procent zachorowań np.: genetycznie nieprawidłowe działanie trzustki lub insuliny, choroby trzustki (np. z powodu zapaleń czy nowotworów); cukrzyca wywołana przez leki; cukrzyca wywołana przez zakażenia wirusowe (np. różyczka wrodzona) i wiele innych.
W Polsce około 3 mln osób choruje na cukrzycę, połowa z nich nie wie o swojej chorobie.
Cukrzyca typu 2 – sprawca epidemii XXI wieku
To około 80% wszystkich zachorowań na cukrzycę. Tutaj największym problemem jest tzw. insulinooporność – jest klucz w postaci insuliny, jest glukoza we krwi, ale niektóre komórki nie odpowiadają. Cukier pozostaje we krwi. Ponieważ glukoza jest niezbędna do przeżycia komórek, organizm radzi sobie wytwarzając większe ilości insuliny. Skutkiem jest nadmiar insuliny we krwi i nadmierna pobudzenie tych komórek, które pozostają wrażliwe na jej działanie. W końcu przeciążona trzustka zmniejsza produkcję insuliny.
Większość pacjentów z insulinoopornością nie ma żadnych objawów.
|
Czynniki ryzyka,które możesz kontrolować: |
Czynniki ryzyka, nad którymi nie masz kontroli: |
|
|
Im więcej czynników ryzyka, tym większe niebezpieczeństwo rozwoju cukrzycy typu 2.
Uwaga! Przypadków cukrzycy w rodzinie nie należy rozumieć jako nieuniknionego przeznaczenia. Dużo większe znaczenie mają nasze wybory i nawyki!
Co powinno zaniepokoić?
U większości chorych nie występują żadne objawy dopóki nie będzie dużych szkód w organizmie. Zwróć uwagę na:
- rany, które nie chcą się goić
- częste grzybice lub zakażenia dróg moczowych
- swędzenie skóry (szczególnie w okolicy pachwin)
- wzrost pragnienia, suchość w ustach
- częste oddawanie moczu (nawet co godzinę)
- bóle głowy i zmęczenie
- niewyraźne widzenie
- u mężczyzn: zaburzenia erekcji (cukrzyca może uszkodzić naczynia krwionośne i zakończenia nerwowe w penisie)
Powikłania cukrzycy – u 50% osób w momencie rozpoznania cukrzycy obecne są już niepokojące zmiany.
Wszystkie typy cukrzycy prowadzą do wysokiego poziomu cukru we krwi, który nie leczony prowadzi do nieodwracalnych szkód:
Uszkodzenie siatkówki (retinopatia cukrzycowa) jest główną przyczyną ślepoty. Wysoki poziom cukru we krwi niszczy drobne naczynia krwionośne, które przynoszą tlen i substancje odżywcze do siatkówki, kluczowej części oka.
Uszkodzenie nerek (nefropatia cukrzycowa) jest główną przyczyną nieodwracalnego uszkodzenia i w konsekwencji niewydolności nerek.
Uszkodzenie nerwów (neuropatia cukrzycowa) jest główną przyczyną zaniku czucia stóp, tworzenia się trudno gojących się ran, często prowadzących do amputacji stóp i nóg. Pojawiają się również problemy z czuciem gorąca i bólu
czy przewlekłe biegunki (wpływ na nerwy układu pokarmowego).
Cukrzyca przyspiesza miażdżycę, (powstawanie złogów tłuszczowych wewnątrz naczyń krwionośnych) i niebezpieczeństwo blokady naczyń. Takie zmiany często prowadzą do zawału serca i udaru mózgu (3 razy częściej niż u osób bez cukrzycy).
Cukrzyca prowadzi także do wysokiego ciśnienia krwi orazwysokiego poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Co dodatkowo zwiększa ryzyko choroby serca, nerek i innych powikłań naczyń krwionośnych.
Chorzy z cukrzycą żyją przeciętnie 10 lat krócej niż reszta społeczeństwa.
Zapobieganie cukrzycy typu 2
Jedną z najważniejszych informacji o cukrzycy typu 2 jest to, że zmieniając tryb życia bardzo często możemy jej zapobiec.
Aby zmniejszyć ryzyko:
- zdrowo się odżywiaj
- ruszaj się 30 minut, minimum 3 razy w tygodniu
- utrzymuj prawidłową wagę/ schudnij, nawet niewiele
- odwiedzaj lekarza pierwszego kontaktu, który skontroluje poziom glukozy, cholesterolu oraz trójglicerydów (najlepiej raz w roku)
- nie pal! (palenie tytoniu sprzyja cukrzycy)
U osób z wysokim cukrem we krwi, zmiana stylu życia może zapobiec cukrzycy typu 2.
Otyłość i siedzący tryb życia zwiększają insulinooporność, a wysiłek fizyczny uwrażliwia komórki na insulinę. Nawet niewielkie obniżenie wagi prowadzi do spadku cukru i tłuszczów we krwi oraz spadku ciśnienia tętniczego. Wybory, jakich dokonujesz, w dużym stopniu określają Twój poziom glukozy we krwi!
U każdej osoby powyżej 45 roku życia powinno się co roku oznaczać poziom cukru we krwi.
Autor:Agata Baryszników
www.sztukaodzywiania.pl