Witajcie, moi drodzy! W dzisiejszym wpisie, a raczej artykule, postanowiłem napisać co nieco o toksycznych związkach.
Czym jest toksyczny związek?
Toksyczny związek to niezdrowa relacja. Związki, a raczej relacje toksyczne, mogą także występować między przyjaciółmi, współpracownikami, ale najczęściej słyszy się o nich w kontekście męża bijącego żonę, czy chorobliwie zazdrosnej narzeczonej.
Bezpośrednie przyczyny.
Są dwie kluczowe przyczyny toksycznych związków. Wykluczam rzeczy takie jak choroba psychiczna. Częściej są to słabsze lub mocniejsze zaburzenia.
- Niskie poczucie własnej wartości.
Jeśli ktoś ma niskie mniemanie o samym sobie, to często możesz nawet nie być tego świadom. Wiele osób udaje kogoś innego, silniejszego niż są w rzeczywistości. Często ludzie wydają się być bardzo pewni siebie, ale gdy inni się z nimi nie zgadzają, albo wręcz chcą udowodnić brak racji - pojawia się mechanizm obronny, zazwyczaj irracjonalny, manipulacyjny, bądź agresywny. Często takie osoby nie przyznają się do błędu, nawet same się okłamują i ich nie dostrzegają.- Brak poczucia bezpieczeństwa.
Często oczywiście oba aspekty łączą się ze sobą. Jeśli ktoś ma brak poczucia bezpieczeństwa w relacji, zaczyna kontrolować i zarzucać swoją sieć. Najczęściej osoby takie są wstydliwe, mają wiele kompleksów i przejmują się opinią innych ludzi.
Jakie są przyczyny takich zachowań?
Podstawową przyczyną najczęściej jest jakaś trauma. Jedno, albo wiele wydarzeń, które wypaczają postrzeganie i zdrowy sposób reagowania na sytuacje w związku. Czasami jest to alkoholizm, przemoc fizyczna lub psychiczna, śmierć kogoś bliskiego, brak więzi rodzinnych, słabe umiejętności towarzyskie albo kiepskie wzorce rodzinne. Oczywiście każdy jest inny, ale na przestrzeni przypadków analizując różne związki różnych moich kursantów doszedłem do wniosku, że zazwyczaj tak właśnie jest. Nie mniej jednak, fakt bycia alkoholikiem albo molestowanym w dzieciństwie nigdy nie zwalniał, nie zwalnia i nie będzie zwalniać z odpowiedzialności za swoje czyny.
Typy toksycznych związków.
- Gwałtowne.
Osoba będąca dla Ciebie toksyczną może często wybuchać ni z tego ni z owego. Związki takie z reguły są burzliwe, pełne epizodów namiętności i ciepła, aby za chwilę zamienić się w małe piekło. Niestety, są one uzależniające, trochę jak hazard.- Stopniowe.
Często jest to stosowana strategia przez kobiety, które są znacznie lepszymi manipulatorkami niż mężczyźni. To kwestia ewolucji, facet lał po mordzie, a kobieta musiała się inaczej bronić. Często związek stopniowo zaczyna się przeradzać nie tylko w niesatysfakcjonującą relację, ale stopniowo staje się coraz trudniejszy do zniesienia. To tak jak z podwyżkami cen papierosów. Gdyby chciano, żebyśmy przestali palić, od razu ponieśliby ceny 2-3 krotnie. Ale nie, robi się to stopniowo, bo co to jest 60-80 gr. drożej na paczce?- Mimowolne.
Niestety czasami tkwimy w związkach, które bez niczyjej winy stały się toksyczne. Ludzie się zmieniają z biegiem czasu, to po pierwsze. Po drugie, zawsze staramy się na początku dopasować do drugiej osoby maksymalnie jak tylko potrafimy. Ale później wychodzi prawda na jaw i już nie jest tak fajnie. Czasem wręcz związek zaczyna nas ograniczać. Przykładem może być para, gdzie jest strona jest silnie wierząca. Mogą się bardzo kochać, starać jak najlepiej, ale dla liberała związek z katoliczką będzie trudny do wytrzymania. I vice versa.
Objawy toksycznego związku.
Objawy toksycznego związku są przeróżne. Poniżej umieszczę kilka najczęściej się pojawiających i będących największymi przeszkodami. Pamiętaj, że nie zawsze pewne objawy są faktycznie objawami. Na przykład, nie zawsze stawianie warunków jest szantażem. Bywa i tak, że faktycznie do zazdrości możemy dawać solidne powody.
Trzeba zatem wyważyć te wszystkie możliwe objawy i być rozsądnym. Czasami pewne rzeczy nam nie przeszkadzają i trzeba rozważyć to biorąc pod uwagę przede wszystkim swoje standardy i czy dane rzeczy nam przeszkadzają. Ile ich jest, jak często się pojawiają i jak bardzo są problematyczne.
Poniższa lista nie jest listą "medyczną", płynie jedynie z lat pracy z różnymi osobami mającymi problemy w związkach. Jeśli boisz się, że ten problem może dotyczyć Ciebie - udaj się do specjalisty, terapeuty, coacha. Lepiej poświęcić parę stówek niż parę lat i zdrowie psychiczne.Uffff... Pisałem ten artykuł przez blisko tydzień. Mam nadzieję, że znajdziesz w tym coś wartego uwagi i pomocnego. Myślę, że stosując się do tych porad i wskazówek będziesz mógł dość łatwo i jasno oceniać przyszłość każdego związku jeszcze zanim mocniej się w niego zaangażujesz.
- Zazdrość.
Zbyt silna, patologiczna zazdrość jest jednym z klasycznych objawów. Będąc w związku często musimy zrezygnować z pewnych rzeczy, to oczywiste. Jeśli nie dajesz powodów do zazdrości, dbasz o poczucie bezpieczeństwa, a mimo to często pojawiają się nieuzasadnione zarzuty zdrady - to zniszczy Wasz związek. Oczywiście np. kobieta niekoniecznie musi mieć urojoną zdradę, czasami może wściekać się o sympatyczny uśmiech do kelnerki, wyjście na piwo z kolegami z pracy albo o Twoje pasje czy pracę. Nie tylko zaczynasz się bać, aby czegoś przypadkiem nie sprowokować, ale także solidnie ogranicza to Twoją wolność.- Sprawdzanie.
Jeśli druga strona ma tendencje do sprawdzania, czy też testowania, to może stać się uciążliwe. Będąc poddawanym nieustannym próbom człowiek żyje w nieustannym stresie. Oczywistym jest, że do tego punktu wpisuje się sprawdzanie komórki czy laptopa. Słyszałem jednak nawet o sytuacjach, gdy kobiety prowokowały Bogu ducha winnych mężczyzn używając do tego celu koleżanki, czy też życzyły sobie poświęceń ze strony faceta bazując na zasadzie "jak mnie kocha, to zrobi to dla mnie".- Manipulacja.
Wszelkie formy wykorzystywania seksu jako karty przetargowej, a także bardziej zaawansowane techniki są toksyczne. Oczywiście każdy z nas wykorzystuje swój urok, czy drobne triki, aby coś uzyskać. Granicą zdrowego wywierania wpływu jest niekrzywdzenie drugiej strony. Jeśli druga strona wykorzystuje różne sposoby, abyś zrobił coś wbrew sobie, coś na co nie masz ochoty i ciężko jest Ci odmówić - to jest najczęściej manipulacja. Jeśli takie sytuacje powtarzają się notorycznie - to masz faktycznie problem.- Zagłaskanie.
Czasami zdarza się, że trafiamy pod skrzydła kogoś, kto opiekuje się nami aż za bardzo. Jest różnica między troską, a próbą obronienia i ochronienia przed wszystkim. W przypadku kobiet może to być kompleks pielęgniarski albo matki, a w przypadku faceta możemy mieć na przykład do czynienia z *chorobliwą chęcią wyręczenia kobiety albo podejściem "daj głuptasku, ja to lepiej zrobię". Powoduje nieporadność życiową i niskie poczucie własnej wartości, bo w opinii najbliższej osoby nic nie jest się w stanie samemu dobrze zrobić.- Wahania nastrojów.
Raz jest miła i słodka, by za chwilę zrobić awanturę o niczym? Twój facet się wydziera, kipi ze wściekłości, a potem przeprasza i kupuje kwiaty? Cóż, gdy do osoby toksycznej dochodzi świadomość, że może Cię stracić, zrobi wszystko, aby "naprawić" związek. Gotowa jest nawet na solidne ustępstwa, ale gdy znowu poczuje się bezpiecznie - złe chwile wrócą.- Szantaże.
W związku czasami trzeba postawić solidne warunki. Czasami sprawy są dla nas tak ważne, że trzeba powiedzieć: "nie zaakceptuję tego, konsekwencje będą następujące". Różnica między szczerym wymaganiem a szantażem polega na tym, że szantażując staramy się wpłynąć na drugą stronę i zmusić ją do konkretnych działań. Taka sytuacja służy raczej osiągnięciu czegoś, aniżeli uniknięciu. Szantaż z reguły dotyczy błahostek i opiera się na grze na emocjach.- Umniejszanie wartości.
Jeśli ktoś powstrzymuje Cię przed realizacją planów, marzeń i celów, jest dla Ciebie osobą toksyczną. Czym innym jest wyrażenie swojego krytycznego zdania pod Twoją rozwagę, a czym innym jest niszczenia każdego planu. Często osoby o niskim poczuciu własnej wartości próbują się dowartościować cudzym kosztem. Czasami nawet żartobliwie powtarzając ciągle "głuptasie", "brzydalu" itp.- Oczekiwania bez wzajemności.
Są osoby rozpieszczone, które są przyzwyczajone do dostawania tego, czego pragną. Czasami jednak sięga to jeszcze dalej. W takiej sytuacji konkretna osoba stawia się na pozycji nagrody, o którą trzeba walczyć. W prawdziwym związku obie strony są dla siebie nagrodą i źródłem radości. Jeśli mężczyzna oczekuje od kobiety, że będzie ona robić wszystko w domu, podczas gdy oboje ciężko pracują, jest to toksyczne. Jeśli kobieta wykorzystuje seks jako nagrodę za kupowanie jej prezentów, to jest to toksyczne. Kto więcej wkłada do związku? Czy jest to wyrównane, czy może jest duża dysproporcja?- Obowiązki.
Wieczne oczekiwanie, dyrygowanie i rozkazywanie nie jest sposobem na udany związek. Jeśli osoba toksyczna wiecznie mówi Ci co masz robić, co jest Twoim obowiązkiem i jak powinieneś postępować, zabiera Ci Twoją wolność. W takiej sytuacji zaczynamy często czuć się jak robot - zmuszeni do robienia przeróżnych rzeczy.- Brak ustępstw.
Jeśli Twój partner/partnerka nie potrafi ustąpić, przyznać się do ewidentnej winy lub wypracować wspólne rozwiązania - pojawiają się toksyczność. Dość mocno wiąże się to z poprzednimi punktami. Taka osoba może np. chcieć, aby dom był urządzony po jej myśli, ale nie zaakceptuje Twoich pomysłów. Gdy chcesz pójść do kina, a nie na kolację, to nagle znajdują się setki powodów, dla których kino jest ważniejsze. Relacja, w której musisz walczyć na noże o wszystko, czego pragniesz nie jest zdrowa.- Idealizowanie.
Nie tak dawno temu popularnym memem internetowym stał się Dariusz z Trudnych Spraw. Idiotyczne, a i owszem, ale myślę, że ciekawie obrazuje ten problem. W toksycznym związku często ma miejsce idealizowanie i ustępowanie w drugą stroną. Nie trudno się domyślić, że i taka sytuacja jest bardzo męcząca. Nie chcemy, aby nasz partner postrzegał nas jako ideał, bo sami siebie takimi nie widzimy. Wolimy, aby dostrzegał wady, jednak w pełni je akceptował. Bycie wyidealizowanym aniołem jest bardzo męczące.- Przemoc i agresja.
Czy naprawdę trzeba to tłumaczyć? Przemoc i agresja nie tylko w formie fizycznej, ale i werbalnej jest *jedną z najmocniej zatruwających życie sytuacji. Niszczy pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa, zaufanie do ludzi, a i często niszczy kompletnie seksualność. Terapia często trwa latami. Im szybciej zakończony związek, to tym lepiej. Wbrew pozorom, problem ten dotyczy także mężczyzn. Kobieta rzadko kiedy zrobi mężczyźnie prawdziwą krzywdę fizyczną, ale nie o to tutaj chodzi. Bardziej chodzi o fakt wystąpienia czegoś takiego. Kobiety o wiele częściej stosują agresję psychiczną i werbalną niż fizyczną, ale wszystkie jej rodzaje są destruktywne.- Egocentryzm.
Znasz kogoś, dookoła kogo wszystko się kręci? Osobę, która jest najważniejsza? Z reguły taka osoba będą partnerem będzie głównie oczekiwać i patrzeć na wszystko wyłącznie ze swojej perspektywy. Egocentryzm może być zdrowy, wtedy, kiedy potrafimy zastanowić się "czego jak pragnę?" lub "jak ja to widzę?". Z drugiej strony, równie często też może być negatywny i bolesny. Jeśli wszystko jest przedstawiane na zasadzie "bo ja tak myślę", "bo ja tak czuję", "bo taka jest prawda" - niestety, masz do czynienia z kimś, kto myśli głównie o sobie.- Kopanie dołków.
Nie zgadniesz, ale bardzo często nasi najbliżsi ludzie kopią pod nami dołki. Czasami nie wiesz nawet dlaczego i co jest tego powodem, ale zdarza się, że druga osoba lekko utrudnia Ci życie. Przykładowo, będąc zazdrosna o Twoich kolegów, czy też pracę może źle się czuć i wymagać Twojej opieki, gdy chcesz wyskoczyć na piwko. Może "z troski" przypominać Ci, że zakładanie firmy wiąże się z ryzykiem. Jednym słowem może torpedować Twoje cele i potrzeby.- Niszczenie pewności siebie.
Wspominałem już co nieco o obniżaniu wartości. To jest delikatna i lajtowa wersja niszczenia pewności siebie. Kiedy ktoś wzmacnia Twoją niepewność, Twoje obawy i strach przed porażką, jest osobą toksyczną. Każdy z nas obawia się, że może zawali coś w życiu, ale jeśli druga strona nas w tym utwierdza, zamiast pomóc nam poczuć się pewniej i rozwiązać niepewność - to niszczy Ciebie i Twoje marzenia. "Wiedziałam, że nic z tego nie będzie!"- Uzależnianie od siebie.
Emocjonalne, fizyczne i psychiczne uzależnianie jest jedną z prób kontroli. Jeśli zostaje zarzucona na Ciebie sieć, z reguły zaczyna się ona zacieśniać. Często nawet nie zauważamy, nie wiemy nawet jak to się stało, ale zaczynamy potrzebować coraz to mocniej drugiej osoby. Różnica między "pragnieniem" a "potrzebowaniem" jest olbrzymia. Dajmy na to, że druga strona dzieli się z Tobą swoimi pieniędzmi i prezentami. Jeśli czujesz, że rodzi to zobowiązanie do bycia razem, możesz być właśnie w takiej sytuacji. Dzielenie się razem pewnymi rzeczami jest jak najbardziej zrozumiałe. Pytanie jest następujące: "czy technicznie rzecz biorę byłoby Ci łatwo opuścić partnera/partnerkę?" Jeśli nie możesz, ponieważ masz zbyt dużo zobowiązań w stosunku do drugiej osoby, to może być to problematyczne.- Zdrady.
Wyłączając sytuację, gdy obie strony świadomie decydują się na otwarty związek i potrafią sobie poradzić z emocjami, zdrada zawsze niszczy poczucie bezpieczeństwa i komfortu w związku. Najszybciej niszczy miłość, więź i zaufanie. Problemem w tym przypadku jest złamana deklaracja i umowa. Jeśli na początku umawiamy się, że zdradą jest posiadanie kogoś na stałe, to łatwiej nam zaakceptować skoki w bok. Jeśli natomiast w tak ważnej kwestii dochodzi do zdrady, mimo wcześniejszego ustalenia granic, czujemy się oszukani i okłamani.- Kłamstwa.
Większość ludzi nigdy nie mówi całej prawdy. Co nie znaczy, że kłamią. Lekkie przekoloryzowania, drobne kłamstewka ile kosztowała sukienka itp. są naturalne. Z drugiej strony, jeśli kłamstwa zdarzają się notorycznie, nie pomyśl sobie, że jesteś dobry w rozszyfrowaniu kłamstw i możesz poczuć się bezpiecznie. Wręcz przeciwnie. Wyłapujesz mniejsze, o które druga strona nie zadbała należycie. Większe kłamstwa są lepiej zakamuflowane. Zastanów się, czy może jest coś, w czym jeszcze jesteś okłamywany? Czy można ufać notorycznemu kłamcy i związać się na następne 30, 40, czy też 50 lat?- Stawrzanie pozorów i noszenie masek.
Nie macie najlepiej w związku, ale druga strona udaje przed znajomymi, że jest super. Co innego, gdy ktoś się Ciebie pyta jak tam w związku, to możesz odpowiedzieć "dobrze". Gorzej, jeśli pojawia się udawanie i na siłę pokazywanie innym, jak jest fantastycznie. Jeśli dookoła udajecie świetną parę, ale po powrocie do domu zaczyna się piekło - zastanów się, czy ma taki związek sens.- Nie liczenie się z emocjami drugiej osoby.
Najłatwiej zauważyć to w sytuacji, gdy zrobimy lub powiemy nieopatrznie coś złego. Co w takiej sytuacji robi normalna osoba. Przeprasza i stara się to jakoś wynagrodzić. Osoba będąca toksyczną nie dostrzeże nawet Twojego cierpienia, jakiego stała się powodem. Z reguły powtarza, że wyolbrzymiasz i przesadzasz. Brak poczucia odpowiedzialności za to, co robimy w stosunku do drugiej osoby często przybiera taką formę.- Przyklejanie się.
Być może słyszałeś o Dariuszu z "Trudnych Spraw". Tak, to ten szalony człowiek, który włamał się do domu swojej wybranki i przygotował romantyczną kąpiel w wannie. Sęk w tym, że ona go nie chce. Jeśli masz wrażenie, że każdą wolną chwilę dana osoba chce spędzać z Tobą, że wszędzie chce z Tobą chodzić i niejako jesteście na siebie skazani, to zaczynają się kłopoty. Masz prawo do własnego życia, a jeśli druga strona chce być z Tobą i tylko z Tobą, to choć miło to łechcze ego na samym początku - wkrótce będzie kosztowało Cię wiele cierpienia i zacznie męczyć.- Brak wsparcia.
Masz trudną sytuację w życiu, np. w pracy. Jeśli druga strona kompletnie się tym nie interesuje tak bardzo jak byś chciał, chociaż prosisz o pomoc - to niestety możesz być w toksycznym związku. Jeśli druga strona nie potrafi dać Ci emocjonalnej pomocy, chociaż może, *to związek nie jest pełny. Co z tego, że macie wspólne mieszkanie, skoro Twoje życie nie obchodzi drugiej strony?- Nieprzewidywalność.
Kiedy nie wiesz, czego się spodziewać po drugiej stronie, zaczynają się problemy. Osoby zdrowe psychicznie mają pewne schematy postępowania. Jeśli zrobisz to, to będę czuł się tak i będę się w ten sposób zachowywał. Jeśli jednak druga osoba jest nieprzewidywalna, to zaczynasz żyć w ciągłym stresie. Nie wiesz do końca, co Cię czeka. Czy będzie się cieszyć, że coś dla niej robisz, czy też czeka Cię kolejna awantura. Świetny sposób na zniszczenie psychiki i związku.- Brak poczucia bezpieczeństwa.
Poczucie bezpieczeństwa jest bardzo istotną rzeczą, podobnie jak lekkie poczucie niestałości. Jeśli wiesz, że zarówno Ty, jak i partner możecie w każdej chwili wyjść ze związku i być mimo to szczęśliwymi ludźmi bez siebie to jest to zdrowe. Jeśli jednak czujesz ciągłe zagrożenie dla Twojej emocjonalnej inwestycji w związek, czy to w postaci opuszczenia, zdrady, czy rzucenia dla kogoś innego - wymusza to w Tobie potrzebę ciągłej walki przez poczucie nieustannego zagrożenia stratą. Taki układ jest ekscytujący i pobudzający, może nawet być gwarantem świetnego seksu, ale z drugiej strony skrajnie wyczerpuje.- Spadek szczęścia i wydajności.
Czasami trafiamy do związku, w którym wszystko nam się układa. Nie dostrzegamy żadnych negatywnych aspektów. Ale po jakiejś chwili może się okazać, że nie jesteśmy aż tak szczęśliwi jak chcieliśmy. Rozleniwiamy się w pracy, coraz to mniej mamy ambicji. Niestety czasami zdarza się tak, że druga strona nas trochę demotywuje. Ma niewiele ambicji i celów w porównaniu z nami i ciągnie nas trochę w dół. Każdy ma swoje ambicje i marzenia, ale jeśli jest duża dysproporcja między tym jak oboje podchodzicie do planów życiowych - może okazać się, że związek przeszkadza i stopuje.- Emocjonalne wycofanie.
Jeśli druga strona jest emocjonalnie zbyt wycofana względem Ciebie, może to niszczyć Wasz związek. Każdy z nas ma inne reguły i zasady wyniesione z domu, które dotyczą okazywania emocji. W wielu domach nie ma zbyt dużo przytulania, rozmów, wspólnego spędzania czasu, czy też mówienia o miłości. Jak nie trudno się domyślić, tego jak powinny wyglądać związki uczymy się w domu. Zdaniem niektórych badaczy, większość wzorców przyjmujemy podświadomie we wczesnym dzieciństwie. Jeśli potrzebujesz więcej ciepła i czułości niż Twój partner, to może sprawić, że będziesz czuł się niekochany.- Złota klatka.
Czasami druga strona chce nas tak bardzo chronić przed wszelkimi potencjalnymi niebezpieczeństwami, że stara się nas zamknąć w złotej klatce. Mężczyzna może nie chcieć puszczać dziewczyny na imprezy, czy też robić wszystko za nią, a kobieta z kolei może zachowywać się jak matka w stosunku do niego - "załóż szaliczek", "ubierz ciepłą kurteczkę". Coś takiego nie tylko irytuje i złości większość z nas, bo przecież szukamy partnera, a nie rodzica, ale także może podkopywać nasze poczucie własnej wartości, szczególnie u kobiet.- Zaangażowanie osób trzecich.
Zakładając, że oboje nie godzicie się na seksualny trójką w pełni świadomości, to taka sytuacja może być mocno toksyczna. Nikt nie lubi, gdy teściowie za bardzo się wtrącają do życia pary. Z drugiej strony, jeśli Twój partner nie potrafi przeciąż pępowiny i oderwać się od swoich rodziców, będziesz non-stop żył nie tylko z nim, ale także z jej rodzicami. Podobnie irytujące i problematyczne może być wciskanie swojego nosa nie tam gdzie trzeba także przez koleżanki lub kolegów drugiej osoby. Oni zazwyczaj nie będą podpowiadać obiektywnie, ani nie będą mieli wglądu w to, co naprawdę jest w waszym związku.- Próba sprawowania kontroli.
Jeśli ktoś ma potrzebę kontroli Ciebie i sytuacji non stop, to może spowodować nie tylko dużo konfliktów, ale i swoiste ubezwłasnowolnienie Ciebie. Każdy lubi wiedzieć co się dzieje i mieć prawo do decydowania, ale jeśli jest to apodyktyczne sterowanie każdą sytuacją to mocno zatruwa związek.- Brak chęci zrozumienia.
Bywa czasami i tak, że druga strona w ogóle nie chce myśleć ani zrozumieć Ciebie. Z reguły wtedy ma w nosie to co myślisz, a także to, czego potrzebujesz. Nie dość, że nie zaspakaja Twoich potrzeb, to jeszcze mało je one obchodzą. Przykre, ale niestety nader częste.
Oby ta lista przydała Ci się jak najmniej.
Pozdrawiam ciepło,
Merlin