Tłumaczenia ustne na język obcy to specyficzny rodzaj tłumaczenia, wymagający od tłumacza innych predyspozycji, niż są konieczne przy tłumaczeniu pisemnym.
Tłumaczenie ustne na język obcy to specyficzny rodzaj tłumaczenia, wymagający od wykonującego go tłumacza innych predyspozycji, niż są konieczne przy tłumaczeniu pisemnym. Tę odrębność doskonale widać w języku angielskim, gdzie tłumaczenie pisemne nosi nazwę translation, a tłumaczenie ustne interpretation. Stąd odpowiednio dwa osobne określenia na tłumacza: translator lub interpreter.
Rozróżnia się następujące kategorie tłumaczeń ustnych:
- tłumaczenia symultaniczne ( inaczej tłumaczenia równoczesne)
odbywają się najczęściej w dźwiękoszczelnej kabinie, a tłumacz jest wyposażony w słuchawki i mikrofon. Jest to najtrudniejsza forma tłumaczenia ustnego, gdyż wykonujący musi jednocześnie słuchać komunikatu w języku źródłowym, dokonywać natychmiastowego przekładu i wygłaszać tłumaczenie w języku docelowym. Dodatkową trudnością jest to, że tłumacz nie słyszy tego co sam mówi, stąd możliwość wystąpienia błędów stylistycznych lub gramatycznych. Tłumacz konsekutywny winien posiadać doskonałą znajomość języka, pamięć, refleks oraz umiejętność koncentracji w warunkach stresu. Tłumaczenie tego typu jest najczęściej wykonywane przez „tandem” tłumaczy, którzy zmieniają się co 15 – 20 minut.
Jak większość tłumaczeń ustnych, tłumaczenie symultaniczne jest rozliczane w tzw. blokach tłumaczeniowych, czyli jednostkach czasowych obejmujących najczęściej 4 godziny zegarowe. Bez względu na to czy tłumaczenie trwało godzinę czy trzy, zlecający opłaca cały blok. Koszt waha się od 120 do 180 zł za godzinę, czyli 480 – 720 zł za jeden blok.
podkategorią tłumaczenia symultanicznego jest
- tłumaczenie szeptane
jest to tłumaczenie, wykonywane symultaniczne dla mniejszej grupy osób i bez użycia sprzętu (mikrofon, słuchawki, kabina). Tłumacz jest otoczony grupą osób i szeptem dokonuje przekładu komunikatu wygłaszanego przez prelegenta. Jednostka rozliczeniowa i koszt zbliżone do tłumaczenia symultanicznego.
- tłumaczenia konsekutywne (inaczej tłumaczenia następcze)
zwykle wykonywane w sytuacjach oficjalnych spotkań i konferencji, np. spotkań polityków. Przy tłumaczeniu konsekutywnym prelegent wygłasza swoje wystąpienie, a tłumacz stojący obok sporządza notatki, a następnie po całkowitym zakończeniu wypowiedzi dokonuje przekładu. W tym typie tłumaczenia nie jest możliwe dochowanie całkowitej wierności z oryginalnym komunikatem. Tłumacz dokonuje selekcji informacji i koncentruje się na przekazaniu istoty wywodu. Z założenia dochodzi tu do skrócenia długości wypowiedzi, zwyczajowo przyjmuje się, ze tłumaczenie nie powinno być krótsze niż 75% pierwotnego tekstu.
Tłumaczenie konsekutywne jest także rozliczane w blokach tłumaczeniowych, zwykle obejmujących 3 godziny. Koszt 1 godziny to 70 – 150 zł, co daje 210 – 450 zł za blok.
- tłumaczenie de liaison ( inaczej tłumaczenia zdania po zdaniu)
w sytuacjach mniej formalnych lub kiedy potrzebny jest wysoki stopień szczegółowości, stosuje się odmianę tłumaczenia konsekutywnego polegającą na tłumaczeniu krótszych fraz wypowiedzi, zwykle obejmujących 2-4 zdania. Konieczna jest tutaj ścisła współpraca prelegenta z tłumaczem. Mówiący musi przerywać swoją wypowiedź, tak aby umożliwić tłumaczowi przetłumaczenia tego co właśnie powiedział.
Tłumaczenia de liaison jest rozliczane tak jak tłumaczenie konsekutywne, przy czym koszty są zwykle w dolnych widełkach kwot.
- tłumaczenie a vista ( inaczej tłumaczenie bez przygotowania)
jest formą pośrednią między tłumaczeniem pisemnym a ustnym. Tłumacz otrzymuje tekst pisany i tłumaczy go ustnie „na żywo”. Dla tego rodzaju tłumaczeń nie ma ustalonych sposobów rozliczania.
Przy obliczaniu bloków tłumaczeniowych bierze się pod uwagę „gotowość tłumacza”, czyli dolicza się również czas dojazdu i powrotu na miejsce tłumaczenia oraz przerwy. Każda rozpoczęta godzina ponad czas objęty blokiem, oznacza rozpoczęcie kolejnego bloku.
Opisane powyżej sposoby i stawki tłumaczeń ustnych są używane przy rozliczaniu zleceń wykonywanych na potrzeby firm i osób prywatnych.
Tłumaczenia ustne wykonywane na rzecz policji, sądu, prokuratury oraz organów administracji państwowej mogą być wykonywane wyłącznie przez tłumaczy przysięgłych, a ich stawki są określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 24.01.2005.