Często się zdarza, iż mija termin do złożenia powództwa przeciwko wspólnocie mieszkaniowej w sprawie podjętej uchwały. Czy pozostają jeszcze jakieś możliwości jej uchylenia?
W poprzednim wpisie zostało nadmienione, iż mimo upływu terminu na wniesienie powództwa nie mamy do czynienia z sytuacją, która kończyłaby ostatecznie sprawę, gdyż ustawodawca pozostawia pewne możliwości, które mogą zniwelować poniekąd powyższą kwestię.
Charakter spraw podejmowanych uchwałami, a także specyfika funkcjonowania samych wspólnot sprawiła, iż 6 tygodniowy termin zgodnie z art. 25 ust. 1a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (dalej u.w.l.) na wytoczenie powództwa jest terminem zawitym prawa materialnego, gdzie brak podjęcia danej czynności w przewidzianym terminie powoduje zarazem utratę tego prawa. Jednocześnie termin ten nie podlega przywróceniu co czyni przedmiotowe uregulowanie niezwykle restrykcyjnym.
Mimo takiego stanu rzeczy jak powyżej osoba, której termin upłynął (zakładając, iż wszystko odbyło się zgodnie z prawem m.in. jeśli chodzi o kwestię pisemnego powiadomienia z art. 23 ust. 3 lub art. 32 u.w.l.) do wniesienia powództwa przeciwko wspólnocie mieszkaniowej w sprawie podjętej uchwały może dowodzić, iż brak nieuwzględnienia upływu terminu zawitego będzie stanowić nadużycie prawa podmiotowego zgodnie z art. 5 ustawy Kodeks cywilny. Należy jednak podkreślić, iż takie stanowisko nie jest jednolite w orzecznictwie, co niewątpliwie osłabia jego wymowę i szanse na skuteczność.
Innym rozwiązaniem, które może zniwelować upływ terminu zawitego jest wniesienie powództwa opartego na art. 189 ustawy Kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.), gdzie powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny (chodzi tu zarówno o uchwały bezwzględnie nieważne jak i nieistniejące). Roszczenie z tego artykułu nie jest jednocześnie ograniczone żadnym terminem. Bez wdawania się w czysto teoretyczne rozważania należy ponadto zauważyć, iż ustawodawca w przypadku uchwał wspólnoty mieszkaniowej przyjął zasadę nieważności względnej, tzn. iż pozostaje ona ważna dopóki osoba zainteresowana poprzez wniesienie powództwa w terminie nie doprowadzi do jej wyeliminowania z obrotu prawnego na podstawie ustawowych przesłanek.
Jednakże powyższa zasada ulega pewnemu „złagodzeniu” na rzecz zasady nieważności bezwzględnej „w szczególnych wypadkach gdy dochodzi do naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego, za dopuszczalne uznać należy roszczenie oparte na art. 189 k.p.c., którego skutkiem będzie wyeliminowanie z prawnego obrotu takiej uchwały” (wyrok SA w Krakowie z dnia 19 sierpnia 2010 r. I Aca 391/10). W grę wchodzą tu ogólne przesłanki nieważności ogólnych norm art. 58 k.c. Natomiast jeśli chodzi o uchwały nieistniejące i powództwo oparte na art. 189 k.p.c. to naruszenie prawa musi być jeszcze dalej idące niż przy nieważności bezwzględnej, skutkujące tym, iż w ogóle nie można powiedzieć, iż doszło do jej podjęcia.
Niemniej jednak mimo powyższych uwag, jeśli chcemy wnieść powództwo przeciwko wspólnocie mieszkaniowej w sprawie podjętej uchwały to bezwzględnie należy przestrzegać terminu do jego złożenia zgodnie z art. 25 ust. 1a u.w.l., gdyż może okazać się, iż nie będziemy mieli przesłanek do tego aby to zrobić po jego upłynięciu.
Tomasz Bis
Przydatne orzeczenia: wyrok SA w Łodzi z dnia 16 kwietnia 2013 r. I ACa 1409/12; postanowienia SN z dnia 9 kwietnia 2010 r. III CZP15/10, postanowienie z SN z dnia 6 listopada 2008 r. III CZP 104/08; wyrok SA w Krakowie z dnia 19 sierpnia 2010 r. I Aca 391/10; wyrok SA w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 2010 r. I Aca 274/10; postanowienie TK z dnia 12 marca 2007 r. Ts 75/06; wyrok SA w Warszawie z dnia 13 września 2013 r. I Aca 489/13.