Makinetka lub kawiarka moka to mały kanciasty ekspres parzący moją ulubioną kawę od czasu studiów. To aluminiowe cudo ma bardzo ciekawą historię
Bialetti, aluminium i kawa
Wynalazcą kawiarki moka jest Alfonso Bialetti – włoski inżynier, specjalizujący się w obróbce aluminium. W latach 1908-1918 pracował we Francji w przemyśle aluminiowym. W 1919 roku założył własną firmę w rodzinnym Crusinallo pod Piemontem, zajmującą się obróbką metali.
Jak twierdził Bialetti, pomysł na stworzenie kawiarki, podsunęła mu znajdująca się w jego domu prymitywna „pralka”, wykorzystująca efekt wypychania wody przez parę wodną w procesie prania. Przez lata eksperymentował z tym efektem, w celu wykorzystania go w procesie parzenia kawy. Tworzył projekty urządzenia wykonanego z aluminium, składającego się z trzech części: bojlera na gorącą wodę, pojemnika na mieloną kawę i zbiornika na napój na górze.
Początkowe egzemplarze z roku 1933, w których opracowaniu pomagał mu Luigi De Ponti różniły się od znanych dziś kawiarek moka wyglądem. Dolny zbiornik nie był tak jak dziś stożkowaty, a wypukły. Wykonana współcześnie z plastiku rączka była początkowo drewniana.
W latach 1933-1939 Bialetti sprzedał zaledwie 70 000 sztuk swojej kawiarki. Należy jednocześnie zaznaczyć, że jego firma produkowała w tym okresie również inne urządzenia kuchenne wykonane z aluminium, a rynek zbytu był ograniczony do lokalnych targów. Okres II Wojny Światowej nie sprzyjał Bialettiemu i jego kawiarce ze względu na trudności w dostępie zarówno do aluminium, jak i do kawy.
Renato Bialetti syn wynalazcy, ojciec sukcesu
W roku 1946 prowadzenie firmy przejął Renato Bialetti – syn Afonso. Wprowadził on dwie zasadnicze zmiany w konstrukcji samej kawiarki. Projekt z 1950 roku różnił się kształtem dolnej części – ze względu na problemy z wytrzymałością na ciśnienie wypukłego kształtu – wprowadzono znany z dzisiejszych wersji kształt stożkowy. Ponadto drewnianą rączkę zastąpiono bardziej trwałą rączką plastikową.
Renato Bialetti skoncentrował pracę całej firmy na jednym tylko produkcie – kawiarce moka. Rozpoczął również zakrojone na szeroką skalę działania marketingowe – reklamy telewizyjne, billboardy, a nawet gigantyczny pomnik kawiarki moka. Reklamował on ekspres moka jako urządzenie, które pozwala się cieszyć wyśmienitym espresso w domu. Espresso dla mas można by powiedzieć. Do tego czasu picie espresso było dostępne tylko w kosztownych kawiarniach, a przez to niedostępnych na co dzień dla przeciętnego Włocha.
W 1953 roku Renato zamówił u włoskiego artysty Paula Campani stworzenie maskotki firmy l’omino coi baffi (z włoskiego: człowieczek z wąsikiem). Od tego momentu wszystkie kawiarki były ozdobione postacią małego człowieczka z wąsikiem, wyciągającego rękę do góry. A mały człowieczek stał się bohaterem reklam telewizyjnych firmy Bialetti.
Ikona kawowej kultury w każdym włoskim domu
Takie działania pozwoliły na znaczący wzrost sprzedaży. Podobno 9 na 10 włoskich gospodarstw domowych posiada takie urządzenie. Do roku 2001 sprzedano 220 milionów egzemplarzy ekspresu moka, a do dnia dzisiejszego liczba ta sięga już 330 milionów sztuk. Ekspres moka jest niezwykle popularny, zwłaszcza w Europie i Ameryce Łacińskiej. Włosi nazywają swoje ekspresy moka pieszczotliwie la macchinetta – maszynka. Stąd wywodzi się spolszczona nazwa makinetka.
Oryginalny wzór i popularność wśród użytkowników zostały docenione przez ekspertów. Ekspresy moka znalazły się w muzeach sztuki użytkowej na całym świecie. Między innymi w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku czy Muzeum Nauki w Londynie.
Wzór ekspresu moka stał się również inspiracją dla współczesnych projektantów. Nowojorski projektant Julian Lwin zaprojektował zestaw stołu i krzeseł „Dr. Octagon Espresso” wzorowany na kształcie kawiarki Bialettiego.
Kawowe źródła:
„Deconstructing Product Design,” by William Lidwell and Gerry Manacsa
„The Romance of Caffeine and Aluminium”, by Jefferey T. Schnapp
„Kawa bez tajemnic” Andrzej Fiedoruk, Kreator 2004
Źródło: http://http://blog.pocztakawowa.com/2013/02/18/historia-kawiarki-moka/