Sarkazm często nazywa się bronią inteligentnych ludzi. Zanim jednak zaczniemy cieszyć się własnym sprytem warto zadać sobie pytanie: a może to strach lub zwykła złośliwość?
Bierna agresja może wprawić Cię w prawdziwe zdumienie. Stoisz przed osobą, która bez wątpienia jest na Ciebie wściekła, sabotuje wasze wspólne plany, ale gdy tylko zwracasz jej uwagę, z udawanym zaskoczeniem stwierdza, że wszystko jest w porządku.
Gdy już dobrze poznasz jak działa ten mechanizm, będziesz tęsknił za wielkimi awanturami.
„Nie wiedziałem, że masz to na myśli”
Czym właściwie jest bierna agresja? Chyba najłatwiej przedstawić jej charakterystykę przez przykłady zachowań typowych dla osoby pasywno-agresywnej. Przede wszystkim dlatego, że schematy zachowań są niezwykle podobne we wszystkich przypadkach i z pewnością kilka z nich znajdziesz także u siebie.
Każdy z nas znalazł się w sytuacji, w której nie mógł lub nie chciał wyrazić złości bezpośrednio, a ogrom frustracji musiał w końcu doprowadzić do odwetu. Tylko taki odwet jest zakamuflowany. Nie chodzi bowiem o to, by wyrazić swoje niezadowolenie, ale o to by zranić drugą osobę.
Podstawową cechą biernej agresji jest niejednoznaczność komunikatu. Nie chodzi tu tylko o używanie wyrafinowanych sposobów na ukaranie drugiej osoby, ale o to, by nikt do końca nie mógł stwierdzić, że to była kara. Ostatecznie taki schemat może doprowadzać kogoś do nieziemskiej irytacji, a mimo tego oficjalnie nie ma winnego.
Osoby bierno-agresywne będą więc niemiłe, zepsują, wystawią na spotkaniu ale widząc frustrację drugiej osoby stwierdzą, że nie wiedzą co jest nie tak. Przecież to tylko żarty, przecież tylko zapomnieli.
Typowe zachowania:
- Sarkazm i niemiłe uwagi,
- Zapominanie o umówionych spotkaniach
- Popełnianie błędów podczas spełniania czyjejś prośby (dziecko może z premedytacją poukładać przedmioty w pokoju źle tłumacząc się nieporozumieniem)
- Zatajanie przydatnych informacji (żona mimo świadomości ulewy nie przypomina mężowi o wzięciu parasola)
- Oziębłość mimo zapewnień, że wszystko jest w porządku
- Ugodowość powiązana z niechęcią do wykonywania zadań (osoba zgadza się lub proponuje pomoc w projekcie, by później wycofać się w ostatniej chwili)
Wszystkie te akty mają jedną cechę wspólną: zostawiają wyjście bezpieczeństwa. Dają możliwość zaprzeczenia wszelkim oskarżeniom. Jeśli masz tendencje do biernej agresji, na pewno kiedyś powiedziałeś:
- „Tylko żartowałem, dlaczego się tak złościsz?”
- „Nie miałem tego na myśli”
- „Przepraszam, zupełnie zapomniałem!”
- „Nie jestem zły, żartuję sobie” (po kilku uwagach na temat czyjegoś zachowania)
Dlaczego wybierasz bierną agresję?
Pewnie już dostrzegasz wzór zachowań. Bierna agresja ostatecznie ma zadać obrażenia, często o wiele większe niż bezpośrednia konfrontacja. Martin Kantor w swojej książce stwierdza, że zemsta ma być powolna i ma zadawać jak najwięcej obrażeń.
Ale jednocześnie pisze on, że najprawdopodobniej taka forma konfrontacji (czy też jej brak) pozwala na uniknięcie poczucia winy.Osoby pasywno-agresywne często nauczone są, że agresja jest „niedopuszczalna”. Może to być efekt silnych relacji z osobami, które nie akceptują aktów nieposłuszeństwa. Głośny sprzeciw może prowadzić do bolesnej kary, której każdy chciałby uniknąć. Jeśli więc taka osoba nie chce porozumienia, a pragnie ukarać rozmówcę, opcja biernej agresji wydaje się jedynym rozwiązaniem.
Poza problemami związanymi z poczuciem winy, bierna agresja może wydawać się dobrym wyjściem dla osób, które są usatysfakcjonowane wynikami swoich działań. Jeśli sarkazm prowadzi do zranienia i pretensji drugiej osoby, wydaje się być dobrą bronią. Zwłaszcza jeśli ktoś nie chce dojść do porozumienia. Taki rodzaj wyrażania gniewu może także przyciągać uwagę osób, które zazwyczaj nas ignorują. Nieważne co jest nagrodą- bierna agresja może być reakcją wyuczoną, warunkowaną reakcją odbiorców.
Jak chronić relację?
Oczywiście pielęgnować relację mogą dwie strony: każdy z partnerów, złośliwa osoba w biurze, ale także jej współpracownicy, dziecko i rodzic… W tym artykule napiszę jak poradzić sobie ze swoim poczuciem gniewu, w następnym zamieszczę rady dla jego odbiorców.
Co robić, jeśli jesteś pasywno-agresywny:
- Zastanów się, czy na pewno czujesz się lepiej
Bierna agresja to sposób na rozładowanie emocji, poprawienie sobie nastroju. Jednak podobnie jak zachowaniom autoagresywnym czy objadaniu się towarzyszy mu krótkowzroczność. Jest dobrze przez chwilę, ale nie można powiedzieć, że odgrywanie się na innych daje pełnię szczęścia. Zastanów się- czy Twoje działania sprawią, że życie naprawdę będzie lepsze?
I jeśli już wiesz, że nie: co sprawi? To jasne, masz prawo się złościć. Jesteś zmuszony do robienia czegoś, czego robić nie chcesz. Co odwróci Twoją uwagę i poprawi nastrój nie burząc przy okazji fundamentów relacji?
- Naucz się odmawiać
To konieczne, musisz w końcu potraktować naukę asertywności poważnie. Z jakichś powodów zgadzasz się na wszystko nawet o tym nie myśląc. Typowe dla osób pasywno-agresywnych jest wyrażenie „za 5 minut!” w odpowiedzi na prośbę. To jest automatyczna reakcja, która pojawia się nawet jeśli pomoc w przeciągu tych pięciu minut jest absolutnie niewykonalna.
Twoje motywy mogą być różne, ale pamiętaj: Twoi bliscy zniosą odmowę, jednak trudno im będzie pogodzić się z ciągłym rozczarowaniem. Ludzie nie muszą dostawać terminów „na jutro”, zadowolą ich terminy, których jesteś w stanie dotrzymać. I przede wszystkim, za każdym razem, gdy się na coś zgadzasz, zastanów się, czy jesteś w stanie wykonać prośbę bez pretensji i niechęci.
- Przypomnij sobie o sympatii
Metoda, której nigdzie nie znalazłam, ale mimo wszystko dla mnie sprawdza się absolutnie najlepiej. Gdy tylko masz ochotę być sarkastyczny albo gdy czujesz chęć sabotowania planów tylko dlatego, że nie czujesz się w pełni zadowolony, pomyśl o tym, co lubisz w osobie, którą zamierzasz zranić.
Zamiast skupiać się na rozkazie lub kilku słowach, które Cię uraziły, skup się na dobrych chwilach. Zastanów się, za co jesteś wdzięczny tej osobie (wdzięczność jest genialnym narzędziem do uciszania złości), co dobrego dla Ciebie zrobiła. Pomyśl o tym, jak źle będzie się czuła po Twoich działaniach i zdobądź się na trochę współczucia.
Masz problem z wyrażaniem złości
Nawet jeśli dotkliwy sarkazm, który zaraz obrócimy w żart wydaje się być nieszkodliwym zagraniem, szkodzi on bardziej niż okazyjne wybuchy złości. Po jakimś czasie osoba bierno-agresywna orientuje się, że nikomu w relacji nie jest dobrze i często nie potrafi dostrzec co jest prawdziwym problemem. Może także zorientować się, że już nie odczuwa sympatii do partnera i w takim momencie zacznie zastanawiać się, dlaczego ma problemy z zaangażowaniem. Ale prawdziwą przeszkodą nie będzie niechęć do osoby, a do ciągłych kłótni.
Zanim jednak wciągniesz kogoś lub zostaniesz wciągnięty w błędne koło sarkazmu i odgrywania się, pomyśl jeszcze raz o rezultatach takich działań. Może nauka wyrażania gniewu wyda Ci się całkiem dobrym pomysłem 
zdjęcie: S.H.P.