Prawa konsumenta mają na celu ochronę odbiorców produktów i usług przed nieuczciwymi praktykami handlowymi przedsiębiorców.
Prawa konsumenta regulują one działania handlowe, a tym samym określają rolę usługobiorcy i usługodawcy, precyzując zachodzące między nimi zależności. Szczegółowe przepisy z zakresu praw konsumenta zostały ujęte w kilku ustawach i rozporządzeniach.
Zagadnienie praw konsumenta związane jest z handlem, przepływem towarów i usług, a w części też z pojęciem konkurencji. Ze względu na rozwój zależności handlowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej konieczne stało się prawne uregulowanie roli konsumenta, jako jednej ze stron transakcji handlowej. Podjęto więc prace nad prokonsumenckimi dokumentami prawnymi, które chroniłyby interesy odbiorców produktów i usług.
Prace nad przygotowaniem zbioru praw konsumenckich podjęto już w 1957 roku, a wypracowany przez lata dokument jest wciąż aktualny. Zagadnienia związane z prawem konsumenckim analizowano do końca lat 90. XX wieku, uzupełniając już obowiązujące przepisy o nowe regulacje. Realizując tak złożony projekt, brano pod uwagę zarówno ochronę interesów konsumentów, jak i dobro rynku europejskiego.
Prawo konsumenta przede wszystkim ma na celu ochronę interesów ekonomicznych, w tym ochronę klientów przed nieuczciwymi praktykami przedsiębiorców, ale też zapewnienie bezpieczeństwa towarów. Za nieetyczne działania uznano między innymi umowy, których warunki naruszają obowiązujące przepisy, czy też reklamy zawierające nieprawdziwe informacje i wprowadzające odbiorców w błąd. Określono więc zasady realizacji transakcji, uwzględniając kwestię jakości i ceny produktu, zdefiniowano reklamę i wprowadzono pojęcie produktu niebezpiecznego. Ponadto zwrócono uwagę na sprzedaż domokrążną i wysyłkową, czyli prowadzoną poza właściwym miejscem handlu. Konsument zyskał prawo do szczegółowej informacji o produktach i usługach, a także prawo do reprezentacji swoich interesów, jako strony transakcji handlowych.
Prawa konsumenta w Polsce zmieniły się z chwilą wstąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku i przyjęcia tzw. prawa wspólnotowego. Jako państwo członkowskie, Polska poszerzyła dotychczas obowiązujące przepisy w zakresie handlu i ochrony interesów usługobiorców. Ochronę praw Konsumenta w Polsce przewiduje już Konstytucja RP, jednak związane z tym kwestie doprecyzowano w innych ustawach. Wśród nich najważniejsze to: Ustawa z dnia 15 sierpnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów. Za ochronę praw interesów konsumentów i bezpieczeństwo produktów kierowanych na rynek odpowiada Urząd Ochrony Konkurencji. Najważniejszym zadaniem tej instytucji jest więc przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom handlowym na rynku.
We współpracy z http://aplikanci.ksiegarnia.lexisnexis.pl