Władze samorządu terytorialnego, żeby sprzedać należące do jednostki samorządu nieruchomości, posługują się odpowiednio ustalonymi procedurami.
W drodze przetargu
Procedura, która zwykle jest wykorzystywana do zbycia nieruchomości należących do samorządu terytorialnego to przetarg, który organizowany jest wg ściśle określonej procedury opisanej w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Aby tę procedurę rozpocząć należy zacząć od podania do publicznej wiadomości informacji o mającym się odbyć zamiarze zbycia określonej nieruchomości.
Urząd ma obowiązek prowadzić wykaz nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży. Wykaz ten musi być upubliczniony.
Jednym z elementów procedury przetargowej jest wadium, które wpłacane jest przez stronę kupującą. Wpłacenie wadium jest niezbędnym krokiem, bez którego licytant nie może przystąpić do przetargu. Jest to także zabezpieczenie, które licytant traci w sytuacji odstąpienia od zakupu w sytuacji wygranej.
Warto też wspomnieć o tzw. postąpieniu, czyli kwocie, o którą przebija się cenę innego licytanta.
Zanim to jednak przetarg nastąpi urzędnicy mają obowiązek zbadania, czy nie złożono wniosków przez podmioty uprawnione do nabycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej. Gdyby taki podmiot się pojawił i został pozytywnie rozpatrzony, wówczas do przetargu nie dochodzi.
Ogłoszenie o przetargu musi być podane do publicznej wiadomości przez wywieszenie go w siedzibie odpowiedniego urzędu, poprzez umieszczenie go na stronie internetowej urzędu oraz opublikowanie go w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości. Treść ogłoszenia winna zawierać miejsce, czas i warunki przetargu. Przetarg można odwołać tylko z ważnych przyczyn.
Jeżeli pierwszy przetarg zakończy się wynikiem nagatywnym, tzn, nieruchomość nie zostanie sprzedana, wówczas organizowany jest drugi przetarg, w którym cena wywoławcza nieruchomości może być obniżona nawet do 50 % wartości ceny z pierwszego przetargu. Gdyby mimo takiej obniżki nieruchomość nie znalazła nowego właściciela, właściwy urząd może dalej prowadzić procedurę sprzedaży, uwzględniając jednak nową procedurę, jaką są rokowania. Są to swoiste negocjacje dwóch stron- Sprzedającej i zainteresowanej zakupem, celem których ma być wypracowany kompromis co do ceny i innych warunków przeniesienia własności nieruchomości.
Nabycie bez przetargu
W pewnych okolicznościach prawo dopuszcza zbycie nieruchomości w drodze bezprzetargowej. Zgodę na takie działanie wydać musi rada lub sejmik w drodze uchwały lub zarządzenia.
Ewentualność taka jest możliwa, kiedy sprzedaż następuje na rzecz osoby, która dzierżawi ją za sprawą umowy na okres co najmniej dziesięciu lat.
Jest to też możliwe w sytuacji przeznaczenia nieruchomości pod budownictwo mieszkaniowe, albo na inne cele publiczne, np. budowę infrastruktury technicznej. Ustawa o gospodarce nieruchomościami przewiduje sytuacje, w których dopuszczalne jest zbycie nieruchomości bez przetargu:
• jest zbywana na rzecz osoby, której przysługuje pierwszeństwo w jej nabyciu,
• zbycie następuje między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego oraz między tymi jednostkami,
• jest zbywana na rzecz osób fizycznych i prawnych, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną, na cele niezwiązane z działalnością zarobkową, a także organizacjom pożytku publicznego na cel prowadzonej działalności pożytku publicznego,
• zbycie następuje w drodze zamiany lub darowizny,
• sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz jej użytkownika wieczystego,
• przedmiotem zbycia jest nieruchomość lub jej części, jeśli mogą poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę nieruchomość lub jej części nabyć i jeżeli nie mogą być zagospodarowane jako odrębne nieruchomości,
• ma stanowić wkład niepieniężny do spółki albo wyposażenie nowo tworzonej państwowej lub samorządowej osoby prawnej lub majątek tworzonej fundacji,
• jest zbywana na rzecz zarządzającego specjalną strefą ekonomiczną, na której terenie jest położona,
• przedmiotem zbycia jest udział w nieruchomości, a zbycie następuje na rzecz innych współwłaścicieli nieruchomości,
• jest zbywana na rzecz kościołów i związków wyznaniowych, mających uregulowane stosunki z państwem, na cele działalności sakralnej,
• jest sprzedawana na rzecz partnera prywatnego lub spółki partnera przedsięwzięcia realizowanego według partnerstwa publiczno-prywatnego, jako wkład własny podmiotu publicznego.
Źródło: Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. O gospodarce nieruchomościami. Dz. U. 1997 nr 115 poz.741.