Atmosfera w pracy jest ważnym czynnikiem wpływającym na satysfakcję z pracy. Jednak nie zawsze współpracownicy i przełożeni wspierają pracowników w osiąganiu założonych celów.
Pogarszające się relacje mogą prowadzić do sytuacji patologicznych i sprzecznych z prawem, takich jak mobbing. Nie każde negatywnie odbierane zachowanie przełożonego jest mobbingiem. Jak zidentyfikować to zjawisko? Jak się przed nim bronić i gdzie szukać pomocy, kiedy sami nie dajemy sobie rady?
MOBBING W PRAWIE PRACY
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Działania określane jako mobbing to takie działania, które powodują lub mają na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Tak mobbing został zdefiniowany w Kodeksie pracy. Kluczowe znaczenie w tej definicji ma słowo długotrwałym. Nękanie pracownika, aby zostało uznane za mobbing musi trwać przynajmniej 12 miesięcy i musi odbywać się systematycznie.
MOBBING W PRAKTYCE
Mobbing w pracy przejawia się w bardzo konkretnych zachowaniach i sytuacjach. Może zacząć się od pogorszenia atmosfery, wynikającego z rozsiewania plotek, drobnych złośliwości, naśmiewania się czy odmowy udzielenia pomocy. Potem nagminnie pojawiają się negatywne uwagi i nieuzasadniona krytyka. Pracownikowi zostaje przydzielone za dużo zadań lub zadania wyraźnie poniżej jego kwalifikacji. Udzielane mu informacje są niepełne lub sprzeczne, przez co nie może właściwie wykonywać swoich obowiązków. Do zachowań mobbingowych zalicza się również donoszenie, izolowanie od współpracowników, zastraszanie czy molestowanie seksualne.
PRZYCZYNY MOBBINGU
Częstym powodem mobbingu jest to, że prześladowcy czują się bezkarni, bo ich ofiary milczą. Ofiarami szykan zostają przede wszystkim osoby znaczącą odróżniające się od reszty zespołu. Mogą to być osoby aktywne, kreatywne, kompetentne i lojalne, które są odbierane jako zagrożenie dla utrwalonych układów panujących w firmie. Drugą zagrożoną grupą są osoby młode lub dopiero zaczynające pracę w danej organizacji i nie znające jeszcze panujących w niej zasad. Mogą być wykorzystywane przez bardziej doświadczonych pracowników. Jeśli dodatkowo mają zaniżone poczucie własnej wartości, braki w umiejętnościach i nie potrafią dostosować się do nowej sytuacji, łatwo mogą paść ofiarą mobbingu.
Mobbing najczęściej jest skutkiem złej organizacji pracy, złej woli przełożonych lub po prostu braku umiejętności zarządzania ludźmi i rozwiązywania konfliktów przez menedżerów.
Czynnikiem zewnętrznym sprzyjającym mobbingowi jest bezrobocie. Pracodawcy nie muszą liczyć się z pracownikiem, ponieważ na miejsce osoby, która odejdzie czeka kolejka chętnych. Pracownicy natomiast boją się ujawniać przypadki szykanowania, ponieważ nie chcą stracić pracy.
KONSEKWENCJE MOBBINGU
Zachowania mobbingowe wpływają niekorzystnie nie tylko na ofiarę, ale również na całą organizację. W przypadku ofiary skutkiem mobbingu jest w pierwszej kolejności spadek motywacji i wydajności. Następnym etapem jest pogorszenie stanu zdrowia, depresja i popadanie w nałogi. Konsekwencją tego, w najłagodniejszym przypadku, może być odejście z pracy i wytoczenie procesu pracodawcy. Psychiczne upokorzenie sprawia, że nawet dobry fachowiec nie może odnaleźć się w nowym miejscu pracy. Zdarzają się również przypadki ekstremalne, kiedy szykanowana osoba, pozbawiona fachowej pomocy, decyduje się nawet na samobójstwo.
W kontekście organizacji mobbing niszczy przede wszystkim panujące w firmie stosunki społeczne i komunikację. Pracownicy przestają sobie ufać, wzajemnie sobie nie pomagają, nie przekazują sobie informacji potrzebnych do prawidłowego wykonywania zadań. Pogarsza się atmosfera pracy, spada motywacja, efektywność poszczególnych zatrudnionych, a w konsekwencji obniżają się wyniki całej organizacji.
JAK SOBIE RADZIĆ W SYTUACJI MOBBINGU
W walce z mobbingiem najważniejsza jest jak najwcześniejsza reakcja. Oprawcy czują się bezkarni, gdy ofiara milczy, a w firmie panuje ciche przyzwolenie na nękanie pracowników. Dlatego pierwsze oznaki nieprawidłowości powinny zostać nagłośnione.
Poszkodowany może opowiedzieć o swojej sytuacji rodzinie, przyjaciołom lub kolegom z pracy. Uniknie w ten sposób samotności w mierzeniu się z problemem.
Polecanym sposobem przeciwstawienia się agresorowi, jest rozmowa z nim, w obecności świadka. Jest to zadanie niezwykle trudne, ale może odnieść pomyślny skutek. Gdy sytuacja się nie poprawi, o sprawie należy powiadomić wyższych przełożonych, dział personalny czy związki zawodowe.
W tej sytuacji należy szczególnie przykładać się do pracy i dbać o wszystkie dokumenty, po to aby nie dać innym pracownikom powodu do negatywnej oceny naszej pracy. Ważną rzeczą jest także to, aby prowadzić dziennik zdarzeń mobbingowych, który będzie dowodem w razie konieczności skierowania sprawy do Sądu Pracy.
Jeśli dotychczasowe działania nie przyniosą zamierzonych rezultatów, jednym z rozwiązań jest podjęcie starań o zmianę stanowiska pracy w tej samej firmie. Należy pamiętać o tym, że zmiana miejsca pracy, nie jest złym rozwiązaniem gdy w grę wchodzi zdrowie i spokój psychiczny.
GDZIE JESZCZE SZUKAĆ POMOCY
W przypadku nasilenia się problemu, kiedy już nie jesteśmy w stanie poradzić sobie z nim sami, pomocy możemy szukać w Państwowej Inspekcji Pracy. Warto zwrócić się o pomoc również do stowarzyszeń antymobbingowych. Działają w nich ludzie, którzy często ten problem znają z własnego doświadczenia i z sukcesem go rozwiązali.
Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe oferuje pomoc prześladowanym w miejscu pracy. Umożliwia współpracę z mediami i nagłaśnianie problemu. Może uczestniczyć w prowadzeniu mediacji z pracodawcą. Pomaga w zbieraniu potrzebnych informacji i dokumentowaniu faktów nadużyć w miejscu pracy. Poszkodowany może liczyć również na pomoc psychologiczno-psychiatryczną, farmakologiczna, grup wsparcia oraz pomoc prawną.
Mobbing w miejscu pracy jest sytuacją niedopuszczalną. Brak reakcji i ciche przyzwolenie na takie zachowania sprzyja poczuciu bezkarności oprawcy. Dlatego pierwszym krokiem do walki z mobbingiem jest reagowanie i nagłaśnianie przypadków znęcania się nad pracownikami. Kiedy sami stajemy się ofiarami mobbingu, szukajmy pomocy u zaufanych osób, członków rodziny i przyjaciół.
Pamiętajmy, że to nie my jesteśmy odpowiedzialni za zaistniałą sytuację. Fachowej pomocy możemy szukać w organizacjach pracowniczych, Państwowej Inspekcji Pracy i stowarzyszeniach antymobbingowych. Zmierzenie się ze sprawcą mobbingu jest trudne, ale trwanie w takiej sytuacji może dla naszego zdrowia skończyć się tragicznie.
autor: pl