„Gdy ludzie biorą media w swoje ręce, efekty mogą być fantastycznie kreatywne; ale mogą oznaczać także problemy dla wszystkich zaangażowanych” .
Komputery, tablety, telefony i inne urządzenia zaliczane do kręgu nowych technologii stały się nieodłącznym elementem codzienności każdego człowieka. W związku z tym, że zdominowały życie dorosłych, pojawiły się i w codzienności ich dzieci. Nie powinno to budzić zdziwienia. Przecież najmłodsi uczą się przez naśladownictwo. Wielu rodziców wyraża swoje obawy, co do skutków obecności technologicznych zdobyczy w życiu ich dzieci. Rosnące grono badaczy przekonuje jednak, że nie należy demonizować konsekwencji funkcjonowania w świecie mass mediów i multimediów.
Jedną z zaangażowanych grup są dzisiaj dzieci. Najmłodsze pokolenie często nazywane pokoleniem cyberdzieci chętnie korzysta z nowych technologii. Rzeczywistość pokazuje, że stały się one dla nich czymś więcej niż rozrywką. Coraz częściej znajdują zastosowanie w procesie kształcenia. W Stanach Zjednoczonych już połowa obywateli jest zdania, że tablety i smartfony mają pozytywny wpływ na proces edukacji, zarówno wczesnoszkolnej jak i na poziomie uniwersyteckim[1]Zauważyć należy, że obecność nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych w życiu młodych ludzi nie tylko stała się faktem, ale i będzie miała coraz szerszy zasięg[2]. Naturalną konsekwencją tego zjawiska jest korzystanie z dorobku cywilizacyjnego w postaci komputerów, tabletów czy Internetu. Daje ono efekty na kilku płaszczyznach, m.in. w dziedzinie spędzania wolnego czasu, stylu życia, komunikowania się czy uczenia. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na ten ostatni punkt.
Poza dobrą zabawą, nowe technologie umożliwiają realizowanie celów edukacyjnych. Wspomagają nie tylko edukację szkolną, ale i równoległą, globalną, międzykulturową, instrumentalną oraz autoteliczną[3]. Jeżeli chodzi o edukację wczesnoszkolną, doceniana jest m.in. pojemna pamięć elektroniczna, która może zastąpić ciężkie tornistry szkolne oraz bodźce wzrokowe i słuchowe aplikacji silnie wpływające na wrażenia edukacyjne[4]. Olbrzymi potencjał edukacyjny technologicznych zdobyczy dostrzegają nie tylko współcześni badacze, ale i matki, których dzieci żyją w świecie cyfryzacji. Taki wniosek wypływa z badania zrealizowanego w Gdańsku w 2014 r., w którym wzięło udział 50 kobiet mających na co dzień kontakt z nowymi technologiami. Uznały one urządzenia mobilne za rzeczy, które służą do zabawy o charakterze edukacyjnym. Zauważyły ponadto, że korzystanie z nich jest intuicyjne, proste i sprzyja wspólnemu uczeniu się, dzieleniu się doświadczeniami, pomocy i wzajemnemu wspieraniu bardziej niż rywalizacji i konkurencji. Do grona pozytywnych następstw obecności urządzeń mobilnych w codzienności ich dzieci badane matki zaliczyły również naturalny kontakt z technologiami, szybszą umiejętność rozróżniania kolorów, kształtów, cyfr i liter; umiejętność samodzielnego nagrywania filmów oraz konstruowania na ich podstawie opowiadań; sprawniejszą naukę języków obcych (bo większość aplikacji jest po angielsku); zainteresowanie czytaniem; nabieranie pewności siebie.
Poza walorami edukacyjnymi, wymienić można inne pozytywne aspekty stosowania urządzeń mobilnych przez dzieci. Najmłodsze pokolenie zdobywa dzięki nim nie tylko nowe wiadomości. Do pozytywnych stron oddziaływania nowych technologii w perspektywie rozwoju dziecka i osiągania przez nie dojrzałości można zaliczyć: wzbogacenie słownictwa, kształtowanie osobowości i postaw społeczno-moralnych, przyjmowanie postaw konsumpcyjnych, kształtowanie pojęć, rozwijanie zainteresowań i zdolności poznawczych, przeżywanie emocji i uczuć, inspirowanie do zabawy, rozwijanie twórczości plastycznej[5].
Wprowadzając dziecko w świat nowoczesnych rozwiązań technologicznych warto zwrócić uwagę na interaktywne, edukacyjne gry i programy. Rośnie liczba producentów aplikacji na urządzenia mobilne, którzy starają się sprostać potrzebom najmłodszego pokolenia. Uwzględniane są nawet potrzeby maluchów z rozmaitymi deficytami i trudnościami. Nie bez powodu środowisko rodziców dzieci z autyzmem określiło iPada mianem „cudownego urządzenia”. Podobnie jak i w przypadku zdrowych dzieci, urządzenia mobilne zachęcają do kreatywnego myślenia i pomagają zastąpić brak zdolności manualnych. Aplikacje o potencjale terapeutycznym otwierają maluchy na świat społeczny. Uczą je reakcji emocjonalnych i komunikowania się z otoczeniem.
Przykładem aplikacji znajdującej zastosowanie w dziecięcych terapiach psychologicznych są Bajkotwory. To program edukacyjny, który umożliwia tworzenie bajek online. Aplikacja pozwala maluchom puścić wodze fantazji, a następnie wymyślone historie zapisać w postaci filmu animowanego. Jakie efekty przynosi korzystanie z tego programu? Wśród pozytywnych aspektów z pewnością należy wymienić pobudzanie intelektualne dziecka. Uczy się ono bycia kreatywnym, pomysłowym, twórczym. Uczy się, jak konstruować historie, realizować własne pomysły, doprowadzać do końca rozpoczętą pracę. W tym miejscu podkreślić należy, że serwis Bajkotwory został skonstruowany w taki sposób, aby mógł odpowiadać rozmaitym potrzebom rozwojowym młodszych i starszych dzieci. W związku z tym, poza wymienionymi korzyściami, wspomaga także rozwój emocjonalny dziecka. Wyzwala nie tylko jego potencjał twórczy, ale i pomaga wyrażać emocje. Dzieciom łatwiej bowiem opowiedzieć o swoich uczuciach tworząc bajkę niż ujmując je w odpowiednie słowa. Warto ponadto zauważyć, że Bajkotwory mogą się okazać pomocne w zacieśnianiu rodzinnych więzi. Wpólna praca przy tworzeniu bajek sprawia bowiem, że pomiędzy małym człowiekiem a rodzicem (czy inną osobą uczestniczącą w zabawie) buduje się więź. Dorosły wkracza bowiem w ten sposób do dziecięcego świata.
Ogromną zaletą Bajkotworów jest fakt, że w tej swoistego rodzaju zabawie w teatr mogą wziąć udział również dorośli. Aplikacja umożliwia twórcze spędzanie czasu z dzieckiem. Rodzice, dziadkowie czy wujostwo mogą pomóc maluchom w procesie konstruowania scenariusza opowieści z morałem. Warto przyłączyć się do tej zabawy, aby pokazać dzieciom, że nowe technologie znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach naszego życia. Warto im udowodnić, że laptop i tablet to urządzenia, które nie tylko ułatwiają naszą codzienność, ale i mogą przyczyniać się do rozwoju każdego z nas.
Streszczenie
Nowe technologie pojawiły się nie tylko w życiu dorosłych, ale i ich dzieci. Stały się nieodłącznym elementem codzienności obu grup. Choć wiele matek i ojców wyraża swoje obawy związane z okazywaną przez dzieci fascynacją technologicznym światem, badacze przekonują, że nie należy się bać nowej rzeczywistości. Trzeba tylko umieć mądrze wykorzystać komputery czy tablety i pamiętać, że są to narzędzia gwarantujące coś więcej niż rozrywkę. Mogą one zająć ważne miejsce w procesie kształcenia i wspomagać szeroko pojętą edukację. Urządzenia mobilne mogą zastąpić ciężkie tornistry. Ale nie jest to jedyna ich zaleta. Nowoczesne rozwiązania technologiczne, a zwłaszcza wykorzystywane za ich pomocą gry czy aplikacje edukacyjne, wzbogacają słownictwo, kształtują osobowość i postawy społeczno-moralne, rozwijają zainteresowania i zdolności poznawcze, uwalniają emocje, inspirują do zabawy, rozwijają twórczość plastyczną. Urządzenia mobilne wraz z edukacyjnymi grami znajdują zastosowanie nie tylko w pracy z dziećmi zdrowymi. Ich producenci uwzględniają coraz częściej również potrzeby dzieci z rozmaitymi deficytami i trudnościami. Powstają aplikacje, które pozwalają takim dzieciom (np. dotkniętym problemem autyzmu) uruchomić kreatywność, zastąpić brak zdolności manualnych, otwierają je na świat społeczny ucząc reakcji emocjonalnych i komunikowania się z otoczeniem. Przykładem aplikacji znajdującej zastosowanie w dziecięcych terapiach psychologicznych są Bajkotwory. To program służący do tworzenia bajek animowanych przez najmłodszych użytkowników nowoczesnych technologii. Choć służy zabawie, ma również walory edukacyjne i terapeutyczne. Wystarczy zaledwie 15 minut, aby dziecko mogło opowiedzieć o swoich przeżyciach, obawach czy radościach nagrywając bajkę animowaną.
[1] http://www.forumpediatryczne.pl/wiadomosc/wplyw-urzadzen-mobilnych-na-rozwoj-dziecka/14852.html
[2] P. Plichta, J. Pyżalski, Wychowanie i kształcenie w erze cyfrowej, Regionalne Centrum Polityki Społecznej, Łódź 2013, s. 7
[3] J. Izdebska, Dzieciństwo przed szklanym ekranem telewizora i komputera – nowe jego oblicze, [w:] Dziecko i media elektroniczne – nowy wymiar dzieciństwa. Komputer i Internet w życiu dziecka i obraz jego dzieciństwa, T2, Białystok 2005, s. 108
[4] http://www.forumpediatryczne.pl/wiadomosc/wplyw-urzadzen-mobilnych-na-rozwoj-dziecka/14852.html
[5] M.Sitarczyk, Bohaterowie telewizyjni w perspektywie dzieci sześcioletnich. Kontekst emocjonalny i społeczny, [w:] Rozwój i edukacja dziecka: szanse i zagrożenia, Guz S., Lublin 2005; E. Piwowarska, Aktywność plastyczna jako stymulator rozwoju kreatywnej postawy ucznia, [w]: Edukacja kreatywna, red. E.
Zwolińska, Bydgoszcz, 2005, s. 355-358