Maska ucieczkowa jest jednym z elementów dodatkowych wyposażenia wymaganego przepisami Umowy ADR.
Maska ucieczkowa
Przepisy rozdziału 8.1.5 ADR podają wymagania zarówno dla sprzętu ochrony ogólnej, jak i sprzętu ochrony indywidualnej do prowadzenia działań ogólnych oraz właściwych dla danego rodzaju zagrożenia. Wymieniony sprzęt powinien być odpowiednio skompletowany i przewożony w pojeździe. Jednym z dodatkowych elementów wyposażenia, dobieranym adekwatnie do numeru nalepek ostrzegawczych- nr 2.3 lub nr 6.1 jest maska ucieczkowa dla każdego członka załogi pojazdu. W Instrukcjach pisemnych zgodnych z ADR sugerowana jest maska ucieczkowa z pochłaniaczem zespolonym do gazu/pyłu typu A1B1E1K1- P1 lub A2B2E2K2- P2 (podobna do określonej w normie EN 141).
Dobór sprzętu ochrony dróg oddechowych
Przy doborze odpowiedniego sprzętu do ochrony dróg oddechowych ważne jest uwzględnienie niemal wszystkich czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla dróg oddechowych, które mogą wystąpić w trakcie przebywania w strefie zagrożonej, powstałej w wyniku zdarzenia awaryjnego.
Fundamentalnymi grupami zagrożeń dla dróg oddechowych są:
- szkodliwe pary, gazy aerozole
- niedobór tlenu (poniżej 19%)
Sposoby doboru sprzętu ochrony dróg oddechowych determinowane są zatem rodzajami zagrożeń występującymi w strefie zagrożenia:
- sprzęt oczyszczający, pozwalający na oczyszczanie powietrza
- sprzęt izolujący, doprowadzający powietrze lub tlen z określonego źródła
Zanieczyszczenia powietrza
Zanieczyszczone powietrze może zawierać substancje niebezpieczne występujące w różnym stężeniu i odmiennej postaci, tj.: pary, gazy, pyły, mgły i dymy.
Para to substancja/e w stanie lotnym, których temperatura jest niższa od temperatury krytycznej.
Gaz to substancja/e w stanie lotnym, których temperatura jest w wyższa od temperatury krytycznej.
Pył to zawiesina ziaren substancji stałych w powietrzu, powstałych w wyniku mechanicznego rozdrobnienia.
Mgła to zawiesina kropli cieczy w powietrzu, będąca rezultatem procesów dezintegracyjnych.
Dym to zawiesina cząstek stałych, będąca wynikiem procesu kondensacji.
Jeżeli w atmosferze w wyniku zdarzenia awaryjnego występują gazy i/lub pary, należy zastosować sprzęt ochrony dróg oddechowych typu pochłaniającego. W przypadku występowania substancji chemicznych w postaci pyłów, dymów lub mgieł stosowany jest sprzęt filtrujący, natomiast jeżeli mamy do czynienia ze wszystkimi formami występujących substancji niebezpiecznych – sprzęt filtropochłaniający.
Sprzęt pochłaniający
Sprzęt pochłaniający dobierany jest adekwatnie do rodzaju gazu i/lub pary występującej w powietrzu. Rodzaj substancji zadecyduje o wyborze typu sprzętu, który oznaczony jest określonymi symbolami literowymi i barwą wyróżniającą:
Typ A – zapewnia ochronę przed deklarowanymi przez producenta gazami i/lub parami pochodzenia organicznego, o temperaturze wrzenia >65 °C; barwa brązowa
Typ AX – zapewnia ochronę przed deklarowanymi przez producenta gazami i/lub parami pochodzenia organicznego, o temperaturze wrzenia <65 °C, barwa brązowa
Typ B – zapewnia ochronę przed deklarowanymi przez producenta gazami i/lub parami pochodzenia nieorganicznego, z wyjątkiem tlenku węgla, barwa szara
Typ E – zapewnia ochronę przed dwutlenkiem siarki oraz innymi gazami i/lub parami kwaśnymi zadeklarowanymi przez producenta, barwa żółta
Typ K – zapewnia ochronę przed amoniakiem oraz organicznymi związkami, będącymi pochodnymi amoniaku, które zostały zadeklarowane przez producenta, barwa zielona
Typ SX – zapewnia ochronę przed gazami i/lub parami zadeklarowanymi przez producenta, barwa fioletowa
Dodatkowo zostały wyróżnione dwa ściśle określone typy elementów o charakterze filtropochłaniającym:
NO-P3 – zapewnia ochronę przez tlenkami azotu, barwa niebieska i biała
Hg-P3 – zapewnia ochronę przed parami rtęcią, barwa czerwona i biała
Przy doborze sprzętu pochłaniającego należy również uwzględnić stężenie objętościowe gazu/i lub pary, które będzie determinowało wybór klasy sprzętu:
- Klasa 1 – sprzęt charakteryzujący się niską pojemnością sorpcyjną, łączne stężenie objętościowe gazu i/lub pary nie powinno przekraczać 0,1%
- Klasa 2 – sprzęt charakteryzujący się umiarkowaną, średnią pojemnością sorpcyjną, łączne stężenie objętościowe gazu i/lub pary nie powinno przekraczać 0,5%
- Klasa 3 – sprzęt charakteryzujący się wysoką pojemnością sorpcyjną, łączne stężenie objętościowe gazu i/lub pary nie powinno przekraczać 1%
Czas skutecznego działania pochłaniaczy uwarunkowany jest odpowiednim doborem pochłaniacza (typ, klasa <-> rodzaj, stężenie), wilgotnością i temperaturą powietrza, stopniem intensywności wykonywanej pracy, stężeniem i rodzajem gazu i/lub pary występującym w powietrzu.
Sprzęt filtrujący
Sprzęt filtrujący dobierany jest adekwatnie do stężenia aerozolu/i występujących w zanieczyszczonym powietrzu. Klasyfikowany jest w trzech klasach ochronnych – P1, P2, P3, powstałych z uwzględnieniem NDS:
- P1 – ochrona przed aerozolami wraz ze stałą lub ciekłą fazą rozproszoną (pył, dym, mgła), pod warunkiem, że maksymalne stężenie fazy rozproszonej wynosi 4 x NDS;
- P2 – ochrona przed aerozolami wraz ze stałą lub ciekłą fazą rozproszoną (pył, dym, mgła), pod warunkiem, że maksymalne stężenie fazy rozproszonej wynosi 9 x NDS;
- P3 – ochrona przed aerozolami wraz ze stałą lub ciekłą fazą rozproszoną (pył, dym, mgła), pod warunkiem, że maksymalne stężenie fazy rozproszonej wynosi 20 x NDS w przypadku kompletacji filtra z półmaską lub 1000 x NDS w przypadku kompletacji filtra z maską;
Możliwe jest stosowanie filtrów klasy ochronnej P1, P2, P3 przy większych przekroczeniach NDS, pod warunkiem doboru odpowiedniej części twarzowej, z wyższym stopniem skuteczności. Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS) według § 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, jest to wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie w ciągu 8- godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
Uwzględniając typ sprzętu ochronnego, symbol klasy może być poprzedzony następującymi symbolami literowymi:
- F – filtry,
- FF – półmaski filtrujące,
- TM – sprzęt ze wspomaganiem przepływu powietrza,
- TH – sprzęt z wymuszonym przepływem powietrza.
Przy półmaskach filtrujących (FF) możemy również napotkać symbol literowy D, oznaczający, iż sprzęt spełnia wymagania zatkania. Na filtrach (F) i półmaskach filtrujących (FF) występuje również oznaczenie determinujące krotność stosowania sprzętu ochrony dróg oddechowych, tj.
- R – do wielokrotnego użycia,
- NR – do jednorazowego użycia.
W nawiązaniu do możliwości wyboru sprzętu ochrony dróg oddechowych, zgodnie ze stwarzanym zagrożeniem, każdy członek załogi pojazdu powinien:
- posiadać pełną świadomość dotyczącą możliwości wystąpienia niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w przypadku awaryjnego uwolnienia towaru niebezpiecznego,
- znać elementarne podstawy konieczności stosowania środków ochrony dróg oddechowych,
- znać sposób użytkowania sprzętu (sposób zdejmowania i przechowywania).
Należy pamiętać, że przed każdym użyciem, w celu zapewnienia maksymalnego poziomu bezpieczeństwa, należy sprawdzić sprawność sprzętu (w szczególności szczelność zaworów oddechowych), stan taśm nagłowia, datę ważności sprzętu oraz stan elementów oczyszczających. Aby wyeliminować ryzyko nie spełnienia docelowej funkcji przeznaczenia sprzętu ochrony dróg oddechowych należy zapewnić mu odpowiednią konserwację i magazynowanie, np. przez przeprowadzanie okresowych dezynfekcji części twarzowych oraz przechowywanie sprzętu w opakowaniach fabrycznych, w pomieszczeniach o odpowiednich parametrach temperaturowych i wilgotności względnej.
Doradztwo i Szkolenia Safety Advisor
Karolina Kołdys
Doradca ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych w zakresie transportu drogowego (ADR) i kolejowego (RID)
www.safetyadvisor.pl