Po kilku latach procedowania unijnego przyjęty został projekt IV Dyrektywy AML/CFT. Zapewne jeszcze w tym półroczu zostanie ona przyjęta przez Parlament Europejski i Radę.
Jej założenia znane są już od ponad trzech lat i wersja projektu przyjęta na początku br. nie odbiega znacznie od wcześniejszych ustaleń. Wskazuje się na pięć zasadniczych obszarów zmian w zakresie AML/CFT. Dotyczą one: podejścia opartego na ryzyku (art. 6-8), definicji osób na eksponowanych stanowiskach politycznych (art. 3 pkt. 7), definicji rzeczywistego beneficjenta (art. 5 pkt. 5), uwzględnienia przestępstw p
odatkowych jako czynów bazowych dla prania pieniędzy (art. 3 pkt. 4 lit. f) oraz zasad należytej staranności wobec osób fizycznych i osób prawnych prowadzących handel towarami przy transakcjach gotówkowych w kwocie 10.000 euro lub wyższej (art. 10).
Pranie pieniędzy ciągle problemem
Każda z tych zmian wpływać będzie na modyfikację procedur wewnętrznych instytucji obowiązanych. Przebiegać będą one w ciągu następnych kilkunastu miesięcy od przyjęcia IV Dyrektywy (zmiana ustawy AML/CFT nastąpi w Polsce zapewne do końca 2016 roku). Ważne jednak jest jak te zmiany i prace dostosowawcze w instytucjach obowiązanych wpłyną na progres efektywności zwalczania prania pieniędzy, która ciągle pozostaje niezadawalająca w Unii Europejskiej.
Wydaje się, że zasadnicze znaczenie mogą mieć w tym aspekcie nowe przepisy dotyczące risk based approach (RBA). Przez ocenę ryzyka ML/FT rozumie się proces służący prezentacji informacji o naturze i skali prania pieniędzy/finansowania terroryzmu i powiązanych z nimi przestępstw bazowych oraz o słabych punktach w systemie AML/CFT oraz innych elementach systemu prawnego, które czynią go atrakcyjnymi dla praczy pieniędzy i finansujących terroryzm. W IV Dyrektywie zobowiązuje się Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA), Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) oraz Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) do przedstawiania wspólnej opinii na temat ryzyka ML/FT (pierwsza po 18 miesięcach od wejścia w życie, a następne co 2 lata) wpływającego na rynek UE (art. 6). Poza tym, każde państwo członkowskie podejmie odpowiednie działania w celu zidentyfikowania, oceniania, zrozumienia i ograniczenia ryzyka ML/FT (art. 7). Wreszcie, państwa członkowskie zapewnić mają, aby instytucje obowiązane podejmowały działania w zakresie oceny ryzyka ML/FT adekwatne do wielkości i charakteru działa
lności (art. 8). Mamy zatem do czynienia z zupełnie nowym podejściem do ML/FT risk assessment i ML/FT risk management - dotyczy bowiem zarówno działań organów państwowych, jak i prywatnych (instytucji obowiązanych). Poszczególne państwa powinny przygotować narodowe systemy oceny ryzyka, który bynajmniej nie muszą mieć kształtu jednolitego, formalnego dokumentu. Należy przezeń rozumieć raczej ogólny proces percepcji zagrożeń i przygotowywania reakcji na nie a także definiowania podatności systemu ekonomicznego państwa na pranie pieniędzy. W procesie tym uczestniczyć muszą organy państwowe i podmioty prywatne: rząd, organy ścigania i kontroli oraz służby specjalne, jednostka analityki finansowej, organy nadzoru finansowego, instytucje obowiązane oraz obywatele. Na nowo zdefiniować trzeba udział każdego z tych podmiotów.
Wymiana informacji
Konieczne stanie się wzmożenie wymiany informacji między sektorem publicznym i prywatnym. Wymiana ta powinna być integralną częścią standardowej strategii walki z praniem pieniędzy. Wdrożenie RBA powoduje jednakże w tym obszarze istotne przeobrażenia. Dla przykładu, ocena ryzyka w instytucji obowiązanej wymaga dopływu danych o zagrożeniach przestępczością od organów ścigania. Kanał ten musi zatem być wyjątkowo drożny. Katalog informacji, które są przedmiotem tej wymiany powinien być bardzo szeroki i obejmować musi m.in.:
- oceny ryzyka dokonywane przez różne agendy rządowe,
- typologie i oceny dotyczące praczy wykorzystujących system finansowy do celów przestępczych,
- raporty dotyczące transakcji podejrzanych oraz raporty pochodne,
- informacje o osobach, organizacjach i podmiotach, których wartości majątkowe zostały zamrożone
Organy ścigania w Polsce dysponują nowoczesnymi technikami analizy kryminalnej. Ich wykorzystywanie w procesie wykrywania prania pieniędzy jest na wysokim poziomie. Ułatwiają one także przetwarzanie informacji dla potrzeb percepcji zagrożeń i tworzenia strategii przeciwdziałania tym zagrożeniom (analiza strategiczna). Stosunkowo łatwo zatem mogą być angażowanie dla potrzeb RBA w instytucjach obowiązanych. Zapewne dla obopólnej korzyści sektora prywatnego i państwowego. Poziom frustracji powodowanej niską wykrywalnością prania pieniędzy może spadać w przyszłości.
Licencja: Creative Commons - użycie niekomercyjne - bez utworów zależnych