Nawet jeśli nie jesteś ofiarą mobbingu warto poznać i zapamiętać omawiane w moim artykule pojęcia. Twoja wiedza może w przyszłości pomóc współpracownikom, którzy padli jego ofiarą.
Pojęcie mobbingu jest stosunkowo młode, jednak z samym zjawiskiem możemy się spotkać nie od dziś. Pod pojęciem tym kryje się wszelkiego rodzaju prześladowanie w większej grupie osób, na przykład w pracy. Polega on nie na agresji fizycznej, lecz na przemocy psychicznej, słownej, dręczeniu czy prześladowaniu. Jest on trudny do wykrycia, ponieważ dręczenie osoby odbywa się w sposób ukryty. Może trwać nawet przez długi czas, jeżeli osoba nie potrafi sobie z tym radzić lub nie jest w stanie przedstawić dowodów na stosowaną wobec niej przemoc psychiczną.
Przyczyn mobbingu może być wiele. Można doszukiwać się ich w niewłaściwych relacjach interpersonalnych lub w niewłaściwym funkcjonowaniu grupy czy firmy. Zdarza się, że sprawcy mobbingu to większa grupa osób – wtedy przyczyna może leżeć na przykład w chęci rozładowania przez nich napięć i sytuacji stresowych. Obecność osoby, na której można wyładować frustrację jest wtedy korzystna dla pozostałych współpracowników. Zdarza się także, że mobbing pojawia się, jeżeli jakaś osoba nie pasuje do grupy – może się wyróżniać swoim zachowaniem, wyglądem, inteligencją czy też produktywnością. Pozostali członkowie grupy dążą wtedy poprzez zachowania mobbingowe go wyeliminowania jednostki odstającej od reszty.
Zaczyna się niewinnie. Często w pierwszym etapie mobbingu osoba prześladowana nawet nie zdaje sobie z niego sprawy. Wszelkie konflikty stara się łagodzić, a pomówienia wyjaśniać. Nie odnosi to jednak skutku, może nawet prowadzić do nasilenia takich zachowań. Wtedy pojawia się u osoby dotkniętej mobbingiem poczucie strachu przed kolejnymi spotkaniami z grupą, stany napięcia nerwowego a także obniża się jej samoocena. Później utrwala się negatywna opinia o osobie mobbingowanej – zostaje postrzegana przez grupę jako osoba na przykład przemądrzała, konfliktowa czy nadwrażliwa. Ciągły stres prowadzi do popełniania przez nią kolejnych błędów, co tworzy błędne koło, gdyż te są powodem następnych wypomnień czy drwin. Kiedy prześladowania psychiczne stają się zaawansowane, osoba mobbingowana zaczyna odczuwać, że codzienne obowiązki ją przerastają. Jej stan psychiczny, a nawet i fizyczny pogarsza się tak bardzo, że konieczna zaczyna być przemoc psychologiczna i medyczna.
Więc na czym dokładniej polega mobbing? W każdym przypadku głównie na manipulacji uczuciami drugiej osoby. Mobbingujący dążą do tego, aby wywołać oraz podtrzymywać w prześladowanej osobie głównie trzy negatywne emocje: lęk, poczucie winy oraz uczucie poniżenia/upokorzenia. Odbywa się to poprzez zastraszanie (na przykład poprzez komunikowanie osobie o zagrożeniu fizycznym czy też zagrożeniu w postaci utraty pozycji w grupie, ale także poprzez narzucanie jej niewykonalnych zadań czy nadmierne kontrolowanie). Czasem przy zastraszaniu osoby można spotkać się nawet z jawnymi pogróżkami w jej kierunku. Możemy spotkać się także z obwinianiem, polegającym na niesłusznym pociąganiu do odpowiedzialności, co prowadzi do wzbudzenia i ciągłego nasilania poczucia winy. Upokarzanie czy poniżanie natomiast może mieć charakter pośredni lub bezpośredni. Może się ono odbywać poprzez krytykę wprost na przykład wykonywanej pracy lub dyskredytowanie osiągnięć osoby dotkniętej mobbingiem. Zdarza się także, że poniżanie sięga dalej, dotykając nie tylko funkcjonowania osoby w grupie, ale także jej życia prywatnego, krytykowania jej jako osoby oraz jej środowiska funkcjonowania.
Skutków mobbingu jest wiele. Począwszy od obniżenia samooceny, pogorszenia funkcjonowania jednostki w grupie osób, pogorszenia relacji z innymi osobami, ciągłego poczucia lęku i winy, poprzez pogorszenie jakości funkcjonowania całej grupy osób czy nawet firmy aż do skutków prowadzących do zmian w życiu prywatnym osoby prześladowanej. Obok skutków psychicznych wyróżnić można także szereg skutków fizycznych, takich jak na przykład bóle głowy, pleców, zaburzenia snu, pracy serca, oddechu, choroby skóry oraz wrzody żołądka, zawał, udar lub nawet astma oskrzelowa. Zmiany te wymagają konsultacji ze specjalistami.