Pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica i pokrzywa żegawka -Urtica urens (Urticaceae)

Szlachetne zdrowie, ile cię trzeba cenić...

1). Pokrzywa zwyczajna - bylina dorastająca do 150 cm wys.; łodyga prosta, sztywna, podobnie jak liście - parząca, pokryta gruczołowatymi włoskami zawierającym kw. mrówkowy; liście na długich ogonkach, podługojajowate, brzegiem grubo ząbkowane, od spodu jaśniejsze; ulistnienie równoległe-krzyżowe; kwiaty żeńskie o 1 słupku i czterodziałkowym okwiecie, zebrane w zwisające kwiatostany groniaste; owoc - orzeszek. Kwitnie od czerwca do października. Roślina pospolita w całej Polsce, często występująca masowo; lubi gleby wilgotne, bogate w azot, przepuszczalne; rośnie w lasach, na ich skrajach, na polanach, ne obrzeżech łąk, w zaroślach, nad rzekami i zarośniętymi brzegami źródeł, na rumowiskach i na przydrożach.

2). Pokrzywa żegawka - roślina Jednoroczna dorastająca do 60 cm wys.; liście jajowate, brzegiem wcinano-ząbkowane; ulistnienie skrętoległe-krzyżowe; kwiaty pręcikowe i słupkowe zwieszne w kwiatostanach, krótszych od ogonków liściowych. Kwitnie od maja do października. Pospolita w całym kraju; rośnie na polach, w ogrodach, na przydrożach, w ziołoroślach, na wilgotnych wzgórzach, w laskach l zaniedbanych, starych sadach.

Surowiec.

Surowcem jest liść lub całe ziele, albo też kłącze - Folium (FP, I,II,III,IV) vel Herba et Rhizoma cum Radicibus (wraz z korzeniami) Urticae. Cennym surowcem jest młode (zebrane wczesną wiosną, gdy jeszcze nie osiągnęło 20 cm wys) ziele wraz z kłączem i korzeniami - Herba cum Rhizomum et Radicibus Urticae.

Succus et Folium Urticae - w wolnej sprzedaży w aptekach i w sklepach zielarskich.

Ziele zbiera się do czerwca, w późniejszym okresie pozyskuje się tylko górne części pędów. Liście obrywa się do sierpnia. Wszystkie surowce należy wysuszyć w ciemnym miejscu o temp. do 40^o C i zmielone przechowywać w szczelnym opakowaniu.

Skład chemiczny.

Ziele i liście (kłącze nie zawiera jedynie chlorofilu) zawierają wit, C - 100-270 mg/100 g, karoten - do 20 mg, chlorofil alfa- i beta- 2,5-5%, ksantofll - 0,12%, fitochinony czyli wit. K - 0,64%, sole mineralne (dużo żelaza, wapnia, krzemu, manganu, magnezu, potasu, fosforu i miedzi), acetylocholinę, ryboflawinę, kw. pantotenowy, tiaminę, pirydoksynę, histaminę, kw. mrówkowy, kw. krzemowy, krzemionkę, 2-metyloheptenol, antofen, acetofenon, garbniki, kw. glicerowy i glikolowy, flawonoidy, kw. foliowy i wiele innych.

Działanie.

Przetwory z pokrzywy (ziele wraz z kłączem działają silniej) zwiększają wydalanie z organizmu mocznika, chlorku sodu i szkodliwych produktów chemicznych zewnątrz- i wewnątrzpochodnych wraz z moczem i potem; ułatwiają trawienie, zmniejszają stężenie glukozy we krwi; zwiększają liczbę krwinek czerwonych i zawartość hemoglobiny we krwi, likwidują niewielkie wiosenne i zimowe hipowitaminozy, ogólnie wzmacniają organizm, zwiększają odporność organizmu na choroby, działają przeciwzapalnie, przeciwkrwotocznie, antyseptycznie, przeciwbiegunkowe, przeciw­reumatycznie, mlekopędnie i przeciwnowotworowo.

Pokrzywa reguluje przemianę materii, likwiduje obrzęki, zapobiega powstawaniu kamicy moczowej i żółciowej, zapobiega przedwczesnemu starzeniu się organizmu oraz zastojom żółci i plamom na skórze.

Pokrzywa dostarcza m.in. krzemionkę przeciwdziałającą miażdżycy i zmarszczkom (krzemionka zapobiega utracie elastyczności włókien elastynowych i kolagenowych).

Wskazania:

nadmiar chloru i sodu w organizmie, obrzęki, nadciśnienie, mocznica, skąpomocz, dna, zapalenie i zakażenie nerek oraz dróg moczowych, kamica moczowa, krwiomocz, cukromocz i białkomocz, cukrzyca, białe upławy, nadczynność tarczycy, zaburzenia czynności jajników, zapalenie przydatków, zaburzenia miesiączkowanie, przedłużające się, nieregularne i bolesne miesiączkowanie połączone z upławami (kłącze i ziele pokrzywy + ziele glistnika + korzeń arcydzięgla + ziele skrzypu + ziele piołunu + korzeń żywokostu + kwiat nagietka + liść kasztanowca + ziele lub kwiat wrotyczu + liść melisy + liść mięty + ziele tymianku - w równych częściach; 2 łyżki mieszanki na 1 szkl, wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić: pić 3 razy dz. po 200 ml), osłabienie pomiesiączkowe, stan przedmiesiączkowy (kłącze + ziele pokrzywy + kora, liść lub kwiat kaliny + ziele glistnika - w równych częściach; 2 łyżki, mieszanki na 1 szkl. wrzątku, zagotować i odstawić na 30 minut; przecedzić; pić 3 razy dz. po 100-150 ml), bladość, okres po- i przekwitania, miażdżyca, pękanie naczyń krwionośnych, niedokrwistość, częste omdlenia (napar z ziela pokrzywy i jednoczesne zażywanie nalewki arnikowej - 20 kr. 3 razy dz.), choroby zakaźne i skórne, prze ziębienie, rak, reumatyzm, artretyzm, choroby układu oddechowego, zaburzenia trawienia, biegunka, choroby wątroby, śledziony, trzustki, pęcherzyka żółciowego i żołądka, laktacja, choroby włosów, nieżyt jelit, zaparcia, zatrucia, zaburzenia metaboliczne.

Zewnętrznie (płukanki, wcieranie, przemywanie, maseczki, okłedy i jednoczesne doustne stosowanie wyciągów z pokrzywy):

trądziki, owrzodzenia, łojotok, pryszcze różnego pochodzenia, rany, otarcia naskórka, ropnie, stany zapalne skóry i narządów płciowych, wypadanie włosów, łupież tłusty, brak połysku, puszystości, łamliwość i rozdwajanie się włosów, opryszczki, operzenia, liszaje, wypryski.

Napar: 2 łyżki kłączy, ziela lub liści zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 3-4 razy dz. po 200 ml; niemowlęta ważące 3-4 kg - 8-10 ml, 5-6 kg - 14-17 ml, 7-8 kg - 20-22 ml, 3-4 razy dz.; dzieci ważące 9-10 kg - 25-28 ml, 15-20 kg - 43-57 ml, 25-30 kg -71-86 ml, 35-40 kg - 100-114 ml, 3-4 razy dz.

Macerat: 4 łyżki świeżego zmielonego ziela lub liści zalać 1 szkl, wody o temp. pokojowej; wytrawiać 6-8 godzin; przecedzić; pić jak napar.

Odwar: 3 łyżki kłączy wraz z zielem zalać 2 szkl. wody; gotować 5 minut; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić jak napar.

Sok pokrzywowy - Succus Urticae: świeże ziele i (lub) liście zmielić maszynką do mięsa i zalać wodą przegotowaną do połowy; przykryć i odstawić na 8 godzin; przecedzić. Masę roślinną nie wyrzucać lecz przepuścić jeszcze przez sokowirówkę. Oba wyciągi połączyć. Przechowywać w lodówce nie dłużej jednak jak 5 dni. Zażywać 4 razy dz. po 2 łyżki. Sok można zakonserwować poprzez zalanie: alkoholem 40-60% (100 ml na 100 ml), winem białym lub czerwonym (100 ml soku na 200 ml wina), glice­ryną (100 ml na 100 ml), miodem (100 ml soku na 200 ml miodu) lub zasypanie cukrem (200 ml cukru na 100 ml soku). Tak zakonserwowany sok zażywać 4 razy dz. po 1 łyżce.

Ekstrakt pokrzywowy: do 1 szkl. suchych lub świeżych, zmielonych liści, albo ziela wraz z kłączem wlać 100 ml alkoholu 40-70% lub gliceryny; wytrawiać 7 dni; przeflltrować. Wyciąg wydusić z masy roślinnej. Zażywać 3-4 razy dz. po pół łyżeczki. Schorzałe miejsca pędzlować kilka razy dziennie.

Olej pokrzywowy - Oleum Urticae: pół szkl. świeżego lub suchego ziela albo liści zalać 100 ml oleju o temp. 60^o C; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce lub stosować zewnętrznie do: kąpieli olejowych włosów (w przypadku suchości, łupieżu, rozdwajania i łamliwości, wypadania, braku połysku, zniszczenia zabiegami fryzjerskimi oraz w celach profilaktycznych, aby wzmocnić i odżywić włosy), do maseczek olejowych na skórę (płachty gazy zmoczyć w oleju i nałożyć na skórę: twarz, szyję czy dekolt; trzymać 40 minut, zdjąć, po czym zastosować masażo-wcieranie oleju pokrzywowego, nadmiar zetrzeć delikatnie watką; maseczka daje znakomite efekty w przypadku skóry suchej, zniszczonej, pomarszczonej, pokrytej wągrami i ogniskami zapalnymi, pryszczami i rozpadlinami, w przypadku skóry bladej i z plamami; stosować też profilaktycznie jako kurację odmładzającą oraz przeciwtrądzikową), do okładów na chore, spękane i spierzchnięte wargi oraz na rany, ropnie, nadżerki, owrzodzenia, oparzenia, otarcia naskórka i in.; do natłuszczania warg i skóry zamiast używania kremów; do oczyszczania skóry jako olejowe mleczko kosmetyczne, oraz do wcierania i kąpieli dłoni i stóp zrogowaciałych i spękanych. Olej pokrzywowy można mieszać też z innymi olejami ziołowymi i podobnie stosować, np. z olejem morszczynowym, nagietkowym, arnikowym, żywokostowym.

Nalewka pokrzywowa - Tinctura Urticae: pół szkl. ziela, liści lub kłączy zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml.

Alkoholatura zimna: pół szkl. świeżego i zmielonego ziela lub kłącza zalać 300 ml alkoholu o temp. pokojowej; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5 ml.

Alkoholmel Urticae: do 100 ml wyciągu alkoholowego z pokrzywy wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 3-4 razy dz, po 1 łyżce.

Miód pokrzywowy - Mel Urticae: na każdą łyżeczkę zmielonej pokrzywy dać 1 łyżkę miodu i 10 kropli wódki lub gliceryny, wymieszać; odstawić na 3 dni; zażywać 3 razy dz. po 1 łyżce. Przed zażyciem lek wymieszać.

Proszek pokrzywowy - Pulvis Urticae: suche liście lub ziele zmielić w młynku do kawy na pył. Zażywać 3-4 razy dz. po 1 płyskiej łyżeczce; dobrze popić.

Rp. Maść pokrzywowa - Unguentum Urticae.

Składniki:

- 1 łyżka ekstraktu pokrzywowego glicerynowego lub 1 łyżka oleju pokrzywowego

- 1 łyżka nalewki pokrzywowej (lub intraktu)

- 1 opak. 50 g (ml) kremu Nivea

- 2 łyżki kremu lub maści Linomag, albo maści allantoinowej lub nagietkowej.

- 4 krople olejku lawendowego lub różanego

Sposób przyrządzenia.

Do moździerza umieszczonego na gorącej maszynce elektrycznej lub w gorącej wodzie włożyć podłoże maściowe (krem i maście); gdy ulegnie ono rozpuszczeniu wlać do niego olej lub ekstrakt glicerynowy – pokrzywowy, potem nalewkę pokrzywową; składniki ucierać aż utworzą jednolitą masę. Ciepły krem przenieść do odpowiedniego pojemnika i zimnego miejsca. Stosować do pielęgnowania wszystkich rodzajów skóry.

Krem działa odżywczo, przeciwzapalnle, antyseptycznie, wygładzająco, regenerująco i przeciwzmarszczkowo. Dobrze natłuszcza i nawilża wargi oraz skórę. Zapobiega wągrom, czyli zaskórnikom.

Wyciągi alkoholowe z pokrzywy można wcierać we włosy w celach pielę­gnacyjnych (co 2 dni przez 2 tygodnie, potem przerwa). Włosy płukać w naparze lub w odwarze, albo też w rozcieńczonych wyciągach alkoholowych (1 łyżka wyciągu na 2 szkl. wody).

Jak zbierać pokrzywy

Pokrzywy należy ścinać w rękawiczkach, żeby się nie poparzyć. Następie poukładać w małe bukiety i suszyć w przewiewnym miejscu. Zostawiamy tylko te liście, które po ususzeniu będą miały ładny, zielony kolor, resztę wyrzucamy.

Po ususzeniu, obrywamy liście z łodygi i przechowujemy w papierowej torbie.

Napary z liści pokrzywy

Napary z liścipokrzywy wielkiej (rodzaj pokrzywy, dochodzący do 2m) stosuje się przy różnego rodzaju krwawieniach, np. zbyt obfitym miesiączkowaniu. Polecana jest osobom, które mają problemy z nerkami i pęcherzem moczowym. Wspomaga leczenie wysypek skórnych i stanów podcukrzycowych.

Sok z pokrzywy

Sok z młodych liści pokrzywy jest polecany przy niedokrwistości, krzywicy, gnilcu i białaczce. Ten sam efekt można uzyskać spożywając młode liście pokrzywy na surowo.

Sok z liści pokrzywy najlepiej przygotowywać w maju.

Wystarczy przepuścić liście przez maszynkę do mięsa lub zmielić w sokowirówce. Tak otrzymany sok zalać miodem (1/10 sok na 9/10 miodu). Napój przelać do słoika i trzymać w suchym, ciemnym i chłodnym miejscu.

Powinno się przyjmować nie więcej, niż 1 łyżeczkę soku dziennie.

Sok z liści pokrzyw jest zalecany osobom, u których zdiagnozowano guzy ziarnicowe, w celu poprawienia obrazu krwi (szczególnie po kuracji antybiotykowej).

Stosowany jest również do regulacji ciśnienia, poprawienia pracy serca, bólach i marznięciu kończyn i regulacji pracy serca.

Aby wstrzymać nagłe krwawienie z nosa, wystarczy zmoczyć watę w świeżo wyciśniętym soku z pokrzywy i włożyć na kilka minut do nosa.

Sok z pokrzywy na infekcje gardła, włosy i skórę

Po zebraniu pokrzywy, oddzielamy liście od łodyg, myjemy w przegotowanej wodzie. Przepuszczamy przez maszynkę do mięsa lub mielimy w sokowirówce. Rozcieńczamy z wodą (pół na pół).

Tak otrzymanym sokiem płuczemy usta w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła i aftach.

Możemy przemywać nim rany, zapalenia skórne i czyraki.

Sok z pokrzywy ma również świetny wpływ na skórę, włosy i paznokcie.

Pomaga walczyć z trądzikiem, można go również stosować do płukania włosów przetłuszczających się lub z łupieżem.

Wcieranie soku w skórę głowy wzmacnia cebulki włosów i przeciwdziała ich wypadaniu.

Nalewka z pokrzywy

¾ części zmielonej pokrzywy zalewamy spirytusem 70%, w ilości 3-krotnie większej. Tak przygotowany roztwór odstawiamy w ciemne miejsce na 2 tygodnie.

Nalewką z pokrzywy leczy się przeziębienia, zatrucia żołądkowe i biegunki bakteryjne.

Najlepiej dodać 2 łyżki nalewki do herbaty i wypić jeszcze ciepłą.

Pokrzywa w kuchni

- Najpopularniejszą potrawą z pokrzywy jest zupa pokrzywowa. Przepis na tę zupę jest bardzo prosty.

Wystarczy zebrać kilka garści młodych liści pokrzywy, umyć i przelać wrzątkiem, a następnie dokładnie odsączyć. Dusimy liście na maśle z dodatkiem czosnku. Następnie miksujemy i dodajemy do wywaru z włoszczyzny i mleka (pół na pół). Do smaku można dodać kostkę rosołową. Wywar gotujemy kilkanaście minut i zagęszczamy śmietaną zmieszaną z mąką. Zupę przyprawiamy gałką muszkatołową, solą, pieprzem i imbirem. Podajemy z jajkiem na twardo.

- Spażone liście pokrzywy można dodawać do jajecznicy lub sałatki (najsmaczniejsze są młode liście i łodygi).

- Świetnie smakuje jako dodatek do zasmażanych ziemniaków z czosnkiem, cebulą, oliwą i ziołami prowansalskimi.

- Pokrzywę można łączyć ze szpinakiem - najsmaczniejsza jest podsmażona na patelni z masłem i czosnkiem.

- Doskonale smakuje z makaronem.

- Z liści pokrzywy można przygotować sos.

- Liście pokrzywy wymieszane z białym serem i gęstym jugurtem; doprawione solą, pieprzem, czosnkiem, z dodatkiem szczypiorku i rzodkiewki, posłużą jako zdrowy i smaczny twarożek.

Zrodla:google archiwum,yandex,yahoo,bing

http://pwsz.ch/wyklady/

Autor: Henryk Rozanski

Licencja: Domena publiczna