Aby naprawdę poznać Warszawę i wszystkie miejsca warte zwiedzenia, potrzeba mnóstwo czasu. Jest tyle zabytków i ciekawych adresów, że czasem nie wiadomo od czego zacząć.
Wiadomo, że trzeba „zaliczyć” obowiązkowy kanon, czyli Łazienki, Zamek Królewski, Ogród Botaniczny itd. Jednak co potem?
A może tak inaczej spojrzeć na stolicę, bardziej refleksyjnie, poszukać klimatu i różnorodności dawnych epok, czasów świetności i upadków? Będzie to możliwe, jeśli zdecydujemy się na cykl spacerów po warszawskich nekropoliach, których tutaj nie brakuje.
Zacząć można od tej najbardziej znanej, czyli Powązek. Zostały założone pod koniec XVIII wieku. Obecnie zajmują obszar ponad czterdziestu hektarów, więc samodzielne zwiedzanie może nastręczać sporo trudności i lepiej zdecydować się na przewodnika, dzięki któremu się nie zgubimy i łatwo znajdziemy groby zasłużonych i znanych Polaków, między innymi Jana Kiepury, Władysława Reymonta, Pawła Jasienicy, Marii Dąbrowskiej czy Stefan „Grot” Rowecki. Powązek nie da się zwiedzić w jeden dzień. Najlepiej przeznaczyć na to kilka lub kilkanaście spacerów. W starszych częściach cmentarza nie brakuje pięknych, zabytkowych nagrobków.
Chyba nie mniej słynny jest cmentarz na Bródnie, zajmujący obszar ponad stu (!) hektarów. Jest około sto lat młodszy od powązkowskiego, ale również tutaj nie brak pięknie rzeźbionych nagrobków oraz mogił znanych Polaków (np. Mieczysława Fogga, Romana Dmowskiego).
Warszawa wielokrotnie była areną walk, więc nie brak tu mogił żołnierzy walczących w różnych wojnach. Nie można tutaj nie wspomnieć o Polakach walczących podczas wojen światowych, zwłaszcza w czasie Powstania Warszawskiego. Polegli powstańcy spoczęli między innymi w zbiorowych mogiłach na Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli. Znajduje się tam także tablica, pod którą pogrzebano ponad dwanaście ton prochów cywilów zabijanych i palonych w czasie trwania powstania.
Niezwykle interesujące kulturowo są cmentarze mniejszości narodowych: żydowskie, tatarski, karaimski i kaukaski. Przypominają o tym, jak bogata etnicznie była niegdyś stolica. Warto wybrać się także na inne warszawskie cmentarze, zwłaszcza te powstałe w odleglejszych czasach, i poddać się nastrojowi refleksji i zadumy. Te wszystkie cmentarze są świadectwem minionych czasów i przypominają o ludziach, którzy kiedyś stworzyli to miasto i przyczynili się do jego rozwoju.
Nie mniej warte uwagi są cmentarze leżące poza granicami miasta, jak na przykład nekropolie w Laskach (wojskowy oraz położony przy Zakładzie dla Ociemniałych) czy w Skolimowie, miejsce spoczynku Lucjana Szołajskiego i Władysława Witwickiego.
Jeśli nie mamy możliwości osobistego odwiedzenia tych miejsc, można kupić rozszerzony przewodnik po Warszawie z wyczerpującym opisem nekropolii i zdjęciami najważniejszych nagrobków.