Rzeczpospolita Polska

Polska ma ponad tysiącletnią historię. W XVII wieku była mocarstwem od morza do morza, ale chwilę później straciła niepodległość. Odzyskała i znowu utarciła. Dziś jako państwo suwerenne jest częścią Wspólnoty Europejskiej.

• Powierzchnia: 312 679 km kw.
• Liczba mieszkańców: 38,5 mln
• Stolica: Warszawa - 1,716 mln mieszkańców
• Język urzędowy: polski
• Ustrój polityczny: republika parlamentarna
• Władza wykonawcza: prezydent, Rada Ministrów z premierem na czele
• Podział administracyjny: 16 województw, 314 powiatów, 2479 gmin
• W UE od: 1 maja 2004 r., w strefie Schengen od 2007 r.
• Udział w liczbie ludności UE: 7,6 proc.
• Waluta: złoty (PLN)

 

Do 2025 roku Polska ma stać się gospodarczo-politycznym liderem regionu – przewiduje w raporcie amerykański ośrodek Stratfor. Awans mamy zawdzięczać przede wszystkim coraz lepszym kontaktom handlowym. Eksport już stał się siłą napędową kraju. W sierpniu 2014 roku Polska po raz pierwszy w historii miała nadwyżkę w handlu zagranicznym.

 

A jeszcze 26 lat temu Polska była bankuretem gospodarczym i politycznym. Po upaku komunizmu w 1989 roku kraj nie tylko zaczął budować nowy ustrój, ale i tworzyć nową gospodarkę, gdyż ta była nieefektywna. Dziś podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej stanowi społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności.

Szokowa terapia gospodarki z początku lat 90. przestawiła polską gospodarkę na kapitalistyczne tory. Wielkie reformy rynkowe - na czele z uwolnieniem cen - odbyły się za zgodą społeczeństwa, mimo że wymagały ogromnego wysiłu wszystkich Polaków. "Lekarstwo było bolesne, ale po kilku latach ostrej recesji Polska zaczęła ponownie rosnąć" - podkreślił brytyjski tygodnik "The Economist" w dodatku o Polsce z 2014 roku. Według jego dziennikarzy ostatnie dwie dekady to najlepszy okres Polski od epoki jagiellońskiej, kiedy to kraj rozciągał się od Bałtyku po Morze Czarne, i był silny, wpływowy i stabilny.

 

Czas wyjątkowy w historii kraju, który stracił niepodległość w XVIII wieku na prawie 100 lat, następnie ją odzyskał na 21 lat i ponownie utracił w 1939 roku, a po 1945 roku stał się częścią bloku komunistycznego.

 

Polska swoje burzliwe dzieje zawdzięcza m.in. swojemu położeniu w Europie Środkowej. Od zachodu graniczącym z Niemcami, od południa z Czechami i Słowacją, a od wschodu z Ukrainą i Białorusią, zaś od północy z Litwą i rosyjskim obwodem kaliningradzkim.

 

Obecnie Polska pod względem powierzchni zajmuje ósme miejsce w Europie - nie biorąc pod uwagę europejskiego terytorium Rosji - z 312 679 km kw.  Podobnie plasuje się biorąc pod uwagę liczebność - w kraju mieszka ok. 38,5 mln osób. Gęstość zaludnienia wynosi 123 osób na kilometr kwadratowy. Większość osób żyje w miastach (60,2 proc.). Najbardziej zaludnione regiony Polski to Mazowsze, Śląsk, Wielkopolska i Małopolska, a najmniej Podlaskie, Opolskie i Lubuskie. Polską narodowość deklaruje 35,2 mln osób, czyli 91,6 proc. mieszkańców. Inne to: śląska, kaszubska, niemiecka, białoruska, ukraińska i romska. Większość Polaków to chrześcijanie.

 

źródło: Bank Światowy (marzec 2015 rok)

 

Ustawa zasadnicza stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, stojącym na straży niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewniającym wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzegącym dziedzictwa narodowego oraz zapewniającym ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

 

 

Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (do 6 sierpnia 2010 roku - Bronisław Komorowski, a od 6 sierpnia 2015 roku - Andrzej Duda) i Rada Ministrów (od 22 września 2014 roku premierem jest Ewa Kopacz), a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

 

Konstytucja zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu, przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, oraz chroni małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzinę, macierzyństwo i rodzicielstwo.

 

Na południu naturalną granicą państwa ze Słowacją są Tatry. Większość północnej granicy ciągnie się wzdłuż Morza Bałtyckiego, w północnej części kraju dominują niziny. Pod względem wielkości chronionych obszarów Polska zajmuje jedno z pierwszych miejsc w Europie: pod ochroną jest 30 proc. obszaru kraju. W Polsce są 23 parki narodowe, które należą do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Najdłuższą rzeką Polski jest Wisła (ponad 1 tys. km).

 

Klimat kraju zaliczany jest do umiarkowanego, wyróżnia się cztery pory roku, z mroźnymi zimami oraz ciepłym latem. Ścieranie się powietrza polarno-morskiego oraz polarno-kontynentalnego powoduje częste zmiany pogody i znaczne wahania długości poszczególnych pór roku.

 

Dzięki centralnemu położeniu w Europie, Polska ma dobre połączenia drogowe, kolejowe oraz lotnicze ze wszystkimi krajami Unii Europejskiej. Główne polskie porty bałtyckie: Szczecin-Świnoujście, Gdynia i Gdańsk łączą kraj z najważniejszymi portami na świecie.

 

Główne porty w Polsce to: Gdańsk, Gdynia, Szczecin i Świnoujście. W 2012 roku przeładowano w nich 58.825 tysięcy ton rozmaitych ładunków. Blisko 40 procent przypadło na największy z polskich portów - Gdańsk. Gospodarkę morską kraju obsługuje także osiem mniejszych portów w: Darłówku, Elblągu, Helu, Kołobrzegu, Łebie, Policach, Władysławowie i Ustce.

 

Województwa, powiaty, gminy

 

Od 1999 roku obowiązuje trójstopniowy samorząd. Wówczas powstało 16 województw, 308 powiatów (tzw. powiaty ziemskie) i 65 miast wydzielonych na prawach powiatu (tzw. powiaty grodzkie), 2483 gminy (miejskie, miejsko-wiejskie, wiejskie oraz 11 gmin warsz.)

 

Warszawa jest stolicą Polski od XVI wieku, PAP/Jacek Turczyk

 

W 2002 r. powstało siedem nowych powiatów ziemskich, zlikwidowano gminy warszawską i powiat ziemski warszawski. Utworzono zaś gminę Warszawa na prawach powiatu grodzkiego, którą podzielono na 18 dzielnic.

Od 2003 roku w Polsce jest 16 województwach, 314 powiatów ziemskich, 65 powiatów grodzkich i 2478 gmin.

źródło: GUS * siedziba wojewody, ** siedziba sejmiku wojewódzkiego

 

Polska w międzynarodowych organizacjach

 

 

• Unia Europejska (EU)
• Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ)
• Rada Państw Bałtyckich (CBS)
• Porozumienie Środkowo-Europejskie o Wolnym Handlu (CEFTA)
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF/MFW)
• Organizacja Narodów Zjednoczonych d/s Wychowania Nauki i Kultury (UNESCO)
• Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF)
• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
• Światowa Organizacja Handlu (WTO)
• Inicjatywa Środkowo-Europejska (ISE)
• Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)
• Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO)

 

Święta narodowe

 

3 maja

3 maja 1791 roku została uchwalona Konstytucja Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była pierwszą konstytucją w nowożytnej Europie, drugą po amerykańskiej na świecie.

 

Konstytucja 3 Maja została uchwalona przez Sejm Wielki, zwołany w październiku 1788. Już w dwa dni po uchwaleniu Konstytucji dzień 3 maja uznano za święto narodowe, które później z powodu niewoli kraju zostało na długi czas zawieszone. Przywrócono je po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Po II wojnie światowej w roku 1946 władze komunistyczne zabroniły publicznego świętowania, a w 1951 roku święto zostało oficjalnie zniesione. Od 1990 roku 3 Maja znów jest oficjalnym świętem narodowym w Polsce.

 

3 maja jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody Święta 3 Maja odbywają się przed Grobem Nieznanego Żołnierza na Placu Piłsudskiego w Warszawie. Towarzyszą im defilada wojskowa, salwy armatnie, uroczysta odprawa warty, składanie wieńców.

 

11 listopada

11 listopada 1918 roku po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Po latach rozbiorów dokonanych przez Rosją, Austrię i Prusy, Polacy wywalczyli wolność. Ogromną rolę w odzyskaniu niepodległości odegrał Józef Piłsudski.

 

11 listopada ustanowiono świętem narodowym w 1937 roku. Podczas okupacji hitlerowskiej świętowanie było zakazane. W czasach PRL-u, władze brutalnie tłumiły manifestacje patriotyczne organizowane w tym dniu przez opozycję.
Święto zostało przywrócone w 1989 roku.

 

11 listopada jest dniem wolnym od pracy. Główne obchody Narodowego Święta Niepodległości z udziałem najwyższych władz państwowych odbywają się na placu Józefa Piłsudskiego w Warszawie. W południe przed Grobem Nieznanego Żołnierza odbywa się uroczysta zmiana warty.

 

Wielcy i sławni o Polsce

 

Adam Mickiewicz

I rzekła na koniec Polska: ktokolwiek przyjdzie do mnie będzie wolny i równy, gdyż ja jestem Wolność.

 

Jan Paweł II

Ojczyzna jest naszą matką ziemską. Polska jest matką szczególną. Niełatwe są jej dzieje, zwłaszcza na przestrzeni ostatnich stuleci. Jest matką, która wiele przecierpiała i wciąż na nowo cierpi. Dlatego też ma prawo do miłości szczególnej.

 

Józef Piłsudski

Polska to jeden wielki kołtun, trzeba przedtem dobrze grzebieniem ten kołtun rozczesać, aby każdy włos był z osobna, a wtedy może da się kosę zapleść.

 

Karol Marks

Istnieje jedna tylko alternatywa dla Europy: albo azjatyckie barbarzyństwo pod przywództwem moskiewskim zaleje ją jak lawina, albo Europa musi odbudować Polskę, stawiając między sobą a Azją 20 milionów bohaterów, by zyskać na czasie dla dokonania swego społecznego odrodzenia.

 

Wincenty Witos

Nie ma sprawy ważniejszej niż Polska.

 

Stanisław Wyspiański

Polska to jest wielka rzecz.

 

Napoleon Bonaparte:

Dla moich Po­laków nie ma rzeczy niemożliwych.

 

Norman Davis

W Pol­sce bi­je ser­ce świata.

 

Winston Churchill

Niewiele jest za­let, których Po­lacy by nie mieli, i niewiele jest też wad, których umieli­by się ustrzec.

 

źródło: PAIiIZ, Kancelaria Prezydenta, "The Economist", Stratfor, PAP