JustPaste.it

Wedy - tajemne pisma starożytnych Indii

Można spotkać obrazowe określenie, że Wedy są "instrukcją obsługi świata". I faktycznie, przenośnia ta uzmysławia, że znajdziemy tam wiedzę z różnych dziedzin życia.

Można spotkać obrazowe określenie, że Wedy są "instrukcją obsługi świata". I faktycznie, przenośnia ta uzmysławia, że znajdziemy tam wiedzę z różnych dziedzin życia.

 

 

 

Sanskryckie słowo veda (वेद) oznacza wiedzę. Wedy uznawane są za święte pisma starożytnych Indii. Przyjmuje się, że pierwotnie Wedy przekazywano w formie ustnej, a począwszy od trzeciego tysiąclecia p.n.e. były spisywane. Niektórzy badacze szacują, że objętość literatury wedyjskiej przekracza miliard wersetów. Jednak obecnie  z tego jest dostępnych jedynie kilka procent.

Można spotkać obrazowe określenie, że Wedy są "instrukcją obsługi świata". I faktycznie, przenośnia ta uzmysławia, że znajdziemy tam wiedzę z różnych dziedzin życia. Poniżej przytoczę hasłowo kilka tytułów, by potwierdzić to stwierdzenie.

Ajurweda jest szeroko pojętą nauką o medycynie. Między innymi opisuje mechanizm funkcjonowania organizmu, podaje zasady utrzymania ciała w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej, jak również metody leczenia chorób.

Kamasutra wydaje się być najbardziej znanym w świecie zachodnim dziełem literatury starożytnych Indii. Najczęściej kojarzona jest z pozycjami seksualnymi. Jednak nie tylko tego typu wiedzy można się tam doszukać. Jest to naukowy traktat o naturach żeńskiej i męskiej, jest to nauka o zharmonizowaniu relacji pomiędzy kobietą a mężczyzną, tak by te związki dawały poczucie spełnienia i szczęścia.

Sthapatjaweda zajmuje się szeroko pojętą architekturą. Każdy z nas ma świadomość, że miejsce w którym mieszkamy, sąsiedztwo, ukształtowanie terenu, kierunki świata i wiele innych czynników oddziałuje na nas. Tylko w jaki sposób? Jak zaprojektować dom, miasto, metropolię by miejsca te razem z otoczeniem korzystnie wpływały na życie mieszkańców? Odpowiedzi na powyższe pytania można znaleźć w sthapatjawedzie.

Manusmryti jest traktatem o społeczeństwie. By znaleźć złoty środek w relacjach pomiędzy kobietą a mężczyzną, potrzebna jest znajomość natury żeńskiej i męskiej. Podobnie, by w społeczeństwie panowała harmonia przydatna staje się wiedza o naturze, skłonnościach poszczególnych grup społecznych i wzajemnych relacjach między nimi. O tym mówi manusmryti jak również inne dzieła zaliczane do dharmaśastr.

Dhanurweda prezentuje naukę o sztuce wojennej. Zainteresowani mogą znaleźć tam między innymi takie tematy jak: planowanie i organizacja obrony, taktyki walki, trening kadry i żołnierzy, cechy i kwalifikacje dowódców, rodzaje broni i sztuka posługiwania się bronią, etyka wojny, itp... .

Ponadto istnieje wiele innych pism z takich dziedzin jak astronomia, astrologia, ekonomia, matematyka, technika, logika, filozofia, muzyka, sztuka, prawo itd. pokrywających zapotrzebowanie na wiedzę dotyczącą życia jednostki, społeczeństwa i całej ówczesnej cywilizacji.

Ale Wedy to nie tylko nauka o tym jak zdrowo żyć, jak budować korzystne miejsca do zamieszkania, jak zarządzać społeczeństwem, jak rozwijać sztukę itp., to również wiedza która prowadzi do poznania coraz głębszych poziomów ludzkiej świadomości, do odkrywania sensu życia i natury istnienia. Prawdę mówiąc, wymienione tytuły jak ajurweda, kamasutra, sthapatjaweda itd. to są tak zwane dodatki. Podstawę literatury wedyjskiej stanowią cztery wedy: ryg, jadźur, sama i atharwa.

Ryg zwana jest wedą gloryfikacji. Zawiera hymny pochwalne i zapraszające bogów do wzięcia udziału w ofiarach. Składa się z dziesięciu ksiąg w których spisano ponad tysiąc hymnów. Jadźurweda zawiera instrukcje odnośnie spełniania ofiar. W kulturze wedyjskiej ofiary bogom były podstawą do wzniesienia duchowego. Samaweda zwana również wedą pieśni spełnia naturalną skłonność do gloryfikowania poprzez śpiewanie. Atharwaweda nazywana inaczej wedą magii jest zbiorem mistycznych formuł i mantr posiadających moce. Ponadto do literatury wedyjskiej m.in. zaliczane są purany (starożytne historie), upaniszady (rozprawy filozoficzne) i Itihasy (opisujące dzieje dynastii królewskich). Przykładem tych ostatnich jest Mahabharata, notabene częścią Mahabharaty jest Bhagawadgita uznawana za klejnot .świętych pism starożytnych Indii.

Wedy tworzą spójną całość, można opisowo porównać to do sieci, która logicznie i poprzez odniesienia łączy poszczególne dzieła literatury wedyjskiej. Na przykład, treści które zawiera Bhagawadgita można odnieść, i na odwrót, do poszczególnych puran, upaniszadów czy wspomnianych czterech wed.

Wracając do Ryg, Sama, Jadźur i Atharwa, głównie zajmują się one postępem w życiu doczesnym i życiach przyszłych* oraz przygotowaniem do następnego etapu zgłębiania wiedzy: o Tym co jest poza czasem, o Tym co jest niezmienne, o Tym co jest źródłem wszystkiego. Kierują adepta ścieżki duchowej do kolejnych pism wedyjskich zwanych "upaniszadami". (*Wspomniane "życia przyszłe" w uproszczeniu można rozumieć w ten sposób, że w kulturze wedyjskiej uznawano kontynuację istnienia po śmierci poprzez przyjęcie przez duszę kolejnych narodzin w ciele zgodnie ze stanem umysłu w momencie odejścia i wypadkowej sumy działań spełnionych w tym życiu i życiach poprzednich.)

Upaniszady są to rozprawy filozoficzne. Słowo upaniszad w sanskrycie również oznacza "siedzieć blisko", co odnosi się do uczniów blisko siedzących przy swoim mistrzu w celu uzyskania wiedzy. Do współczesnych czasów zachowało się ponad dwieście tych starożytnych dzieł.

Układ i organizacja literatury wedyjskiej, wraz z zawartymi w niej systemami filozoficznymi, kierują do wspólnej konkluzji. Te wspomniane systemy filozoficzne to zebrane i opracowane podstawy i esencje wedyjskiej myśli filozoficznej. Wyróżnia się ich sześć i są one tak ułożone, że te pierwsze stanowią przygotowanie i wprowadzenie do kolejnych.

Oto ich nazwy: Njaja, Waiśesika, Samkhja, Jogasutry, Purwa mimamsa i Wedanta sutra.

Zaczyna się od Njaja nauki o logice dostarczającej metodologii filozoficznego dociekania natury wiedzy i przedmiotu wiedzy. Dzięki Njaji możemy poznać zasady logicznego wnioskowania, rozpoznawania błędnego rozumowania, możemy dowiedzieć się w jaki sposób prowadzić dyskusje filozoficzne itd.. Poniżej podam mały wycinek nauk prezentowanych w Njaja, by czytelnik mógł dotknąć przykładu. Będzie on o sposobach zdobywania wiedzy. Zgonie z tą filozofią mamy cztery takie sposoby. Pierwszy nazywany jest pratjaksza co oznacza wiedzę zdobywaną poprzez percepcję zmysłową, mówiąc inaczej poprzez doświadczenie. Drugim jest anumana czyli wnioskowanie i dedukowanie na podstawie wcześniej zdobytych informacji za pomocą percepcji (doświadczenia). Trzecim jest upamana - to jest na podstawie analogii i porównania z obiektami, które są już znane. Czwarty to śabda, czyli zdobywanie wiedzy z wiarygodnego źródła, to znaczy od kogoś kto posiada wiedzę, jest prawdomówny i godny zaufania. Każdy z tych sposobów posiada poszczególne przypadki, które są dalej rozwijane i opisywane w Njaja. Nauka o logice wprowadza do następnego systemu filozoficznego, który nazywa się Waiśesika. Pierwsze wersety tego dzieła można przetłumaczyć następująco:

Zatem, teraz wyjaśnione zostanie czym jest dharma

dharma jest tym dzięki czemu osiąga się wzniesienie do wyższej dobroci.

Dalej przedstawionych jest dziewięć elementarnych rzeczywistości wraz z ich cechami będącymi podstawą do opisu świata.

Waiśesika przygotowuje do systemu filozoficznego Samkhja, który bardziej szczegółowo i dogłębnie opisuje elementarne rzeczywistości poszerzając ich liczbę do dwudziestu czterech. Kolejną filozofię prezentują Jogasutry. Jak sama nazwa wskazuje jest to traktat o jodze. Jednak tak naprawdę przedstawiona jest tam wiedza o umyśle, natomiast joga służy jako narzędzie dzięki któremu można wyciszyć umysł by ujrzeć to, co jest poza nim.

Następnie mamy Purwa Mimamsa. Słowo purwa oznacza "wcześniejszy", "pierwszy", mimamsa tłumaczy się jako "głęboka myśl", "dokładne zrozumienie". czyli jest to traktat, który można ująć jako "wcześniejsze dogłębne zrozumienie Wed". Ten piąty system filozoficzny wprowadza do Wedanta Sutry. Nazwa wedanta jest złożeniem dwóch słów weda (wiedza) i anta (koniec) co możemy przetłumaczyć jako "wiedza ostateczna". Słowo sutra oznacza najbardziej zwięzłą formę wyrażania myśli przy użyciu minimalnej ilości słów. Można powiedzieć, że Wedanta Sutra napisana jest kodem bardzo trudnym do zrozumienia. Ułatwieniami pomocnymi w studiowaniu różnych dzieł literatury wedyjskiej są liczne komentarze pisane przez mędrców. Wedanta Sutra posiada swój naturalny komentarz napisany przez jej autora mędrca Wjasadewę. Tym komentarzem jest Śrimad Bhagavatam traktowany jako esencja literatury wedyjskiej. Widzimy zatem, że Wedy są tak ułożone by przygotowywać i prowadzić do coraz głębszego poznania wiedzy.

(Na podstawie pracy pt. "Powstanie Wszechświata - model filozoficzny", Ryszard Waluś)