Układ chłodzenia w samochodzie zapewnia optymalną temperaturę pracy silnika, a także utrzymuje ją na stabilnym poziomie.
Układ chłodzenia w samochodzie zapewnia optymalną temperaturę pracy silnika, a także utrzymuje ją na stabilnym poziomie. Czynnikiem odpowiedzialnym za transport ciepła pomiędzy silnikiem a chłodnicą jest płyn chłodniczy. Poza odprowadzaniem ciepła zabezpiecza on układ przed zamarzaniem, kawitacją oraz wrzeniem. Ważne są również jego właściwości antykorozyjne oraz brak agresywności w stosunku do materiałów wykorzystywanych do budowy układu chłodzenia.
Płyny chłodzące stosowane w samochodowych układach chłodzenia charakteryzują się znacznie niższą od wody temperaturą krzepnięcia i wyższą temperaturą wrzenia. Ich głównym składnikiem jest glikol etylenowy lub propylenowy. Lepszymi właściwościami charakteryzuje się glikol etylenowy, jednak, ze względu na jego dużą toksyczność, częściej stosowny jest glikol propylenowy. Do wad tego ostatniego należy konieczność stosowania bardziej efektywnych dodatków antykorozyjnych oraz środków zapobiegających rozwojowi drobnoustrojów. Wpływa to na większe koszty produkcji płynu, a tym samym na jego wyższą cenę.
Poza glikolami, najważniejszymi składnikami płynów chłodniczych są dodatki zapobiegające pienieniu się, powstawaniu kamienia kotłowego, korozji oraz ograniczające oddziaływanie na inne materiały, z których wykonany jest układ chłodzenia np. elastomery.
Podział płynów chłodniczych
Pod względem zastosowanych dodatków antykorozyjnych płyny dzielimy na:
- IAT (Inorganic Additive Technology) – płyny zawierające sole nieorganiczne tworzące na powierzchni metalu warstwę ochronną. Pomimo niskiej ceny są wycofywane z rynku i zastępowane przez nowocześniejsze specyfiki, gdyż mogą uszkadzać chłodnice aluminiowe i pompy wody. Cechuje je również niska trwałość;
- OAT (Organic Acid Technology) – płyny zawierające kwasy organiczne, tworzące na powierzchniach metalowych warstwę ochronną. Do zalet tych płynów należy podwyższona trwałość i możliwość stosowania w układach z chłodnicami aluminiowymi. W przypadku starszych samochodów mogą uszkadzać chłodnice w wyniku rozpuszczania ołowianych lutowań oraz niektórych typów uszczelnień;
- HOAT (Hybrid Organic Acid Technology) – najczęściej stosowane płyny chłodnicze, zawierają kwasy organiczne i krzemiany. Są kompatybilne z większością materiałów stosowanych w konstrukcji układów chłodzenia, a ich trwałość określa się na ok 5 lat eksploatacji;
- SiOAT (Silicate Organic Acid Technology) – inna nazwa płynów HOAT;
- NOAT (Nitrated Organic Acid Technology) – odmiana płynów HOAT, w których krzemiany zastąpione są azotynami. Są bardzo trwałe (powyżej 7 lat eksploatacji) i kompatybilne z większością materiałów. Ich podstawową wadą jest wysoka cena;
- NMOAT (Nitrite Molybdate Organic Acid Technology) – odmiana płynów NOAT zawierająca dodatkowo związki molibdenu;
- POAT (Poly Organic Acid Technology) - odmiana płynów OAT kwasu 2-etyloheksanowego. Są to płyny dość drogie, ale bardzo trwałe. W tej technologii produkuje się płyny na bazie glikolu propyleowego.
Zgodnie z powyższą klasyfikacją, do starszych typów układów chłodzenia, stosuje się płyny IAT. W nowszych należy stosować płyny OAT lub HOAT. W doborze płynu chłodniczego można korzystać z klasyfikacji stworzonej przez koncern VW AG. Zgodnie z nią wyróżniamy płyny:
- G11 – do samochodów produkowanych do 1996 roku;
- G12 – do samochodów produkowanych w latach 1996-2001;
- G12+ – do samochodów produkowanych w latach 2001-2004;
- G12++ – do samochodów produkowanych w latach 2004-2008;
- G13 – do samochodów produkowanych od roku 2008.
Zawartość krzemu w płynach chłodniczych
Istotnym parametrem, związanym z płynami chłodniczymi, jest zawartość krzemianów. Podział, ze względu na ten parametr, uwzględniający normy VW AG, wygląda następująco:
- płyn typu G11, zawartość krzemianów 500-680 mg/l;
- płyn typu G12/G12+, nie zawiera krzemianów;
- płyn typu G12++/G13, zawartość krzemianów 400-500 mg/l;
Parametr ten jest istotny, gdyż nie należy mieszać płynów zawierających krzemiany z płynami bezkrzemianowymi.
Kolory płynów chłodniczych
Płyny chłodnicze zwykle mają postać kolorowych cieczy. Barwienie płynu stosuje się w celu ułatwienia wykrycia ewentualnych wycieków i przypadkowego spożycia. Większość płynów wykonanych w technologii IAT ma kolor zielony lub niebieski. Z kolei płyny wykonane w technologii OAT i HOAT mają kolor czerwony, różowy, pomarańczowy lub fioletowy, a czasami są bezbarwne. Nie zawsze kolor pozwala określić rodzaj płynu gdyż np. niektóre płyny POAT są również barwione na zielono.
Mieszalność płynów chłodzących
Bez względu na kolor czy markę współczesne płyny teoretycznie można ze sobą mieszać, o czym zapewnia producent na etykietach. Prawda jest jednak bardziej złożona. Różne płyny mają odmienne składniki, a część z nich może reagować ze sobą pogarszając jakość płynu i wpływając na możliwość agresywnego oddziaływania na układ chłodzenia. Przykładem mogą być inhibitory, które, w zależności od rodzaju, działają skutecznie tylko w płynach o określonym współczynniku kwasowości pH. Usterki układu chłodzenia, wywołane mieszaniem niewłaściwych płynów, ujawniają się zwykle po dłuższym okresie eksploatacji. Są one analogiczne do usterek wywoływanych przez płyn użytkowany zbyt długo. Dlatego większość producentów podaje informacje o rzekomej mieszalności z innymi płynami, bez obawy pociągnięcia do odpowiedzialności za uszkodzenia przez to wywołane. Dlatego, jeżeli nie mamy pewności co do płynu zastosowanego w danym samochodzie, lepiej rozważyć jego wymianę, niż ryzykować uszkodzenie układu chłodzenia w wyniku mieszania.
Wymiana płynu chłodzącego
Obecnie wiele firm nie przewiduje wymiany płynu chłodzącego. Zazwyczaj jednak okres eksploatacji płynu określa się na 5 lat lub 120 tys. km. Czas ten można uznać za optymalny pod warunkiem stosowania płynu wysokiej jakości i pewności, że płyn nie został zmieszany z innym, o odmiennych parametrach. Jeśli nie mamy pewności co do czasu eksploatacji płynu, jego parametrów i właściwości (np. przy zakupie używanego samochodu) należy rozważyć wymianę płynu. Zagwarantuje to nam bezawaryjną eksploatację i brak przykrych niespodzianek wywołanych usterkami. Najczęściej spowodowane są one przez korozję układu lub agresywne oddziaływanie na materiały (np. przecieki chłodnicy, nagrzewnicy, pompy wody, przegrzewanie w wyniku zmniejszonej efektywności). Niesprawny układ chłodzenia często prowadzi do poważniejszych awarii, jak uszkodzenia uszczelki pod głowicą lub samej głowicy. Tak więc cena wymiany płynu chłodniczego jest znikoma w stosunku do ewentualnych skutków zaniedbań z tym związanych.
Kontrola płynu chłodzącego.
Część mechaników, do określenia jakości płynu, stosuje aerometry. Test ten pozwala na określenie przybliżonej temperatury krzepnięcia. Zastosowanie go ma jednak sens tylko w przypadku, gdy awaryjnie dolaliśmy wodę destylowaną lub zdemineralizowaną do układu i chcemy przywrócić odpowiednie parametry przez uzupełnienie zbiornika koncentratem. Niestety test ten nie określa jakości płynu pod względem zużycia dodatków jak np. inhibitorów korozji, a tym samym czasu eksploatacji. Zaawansowane pomiary laboratoryjne, służące do określania obecności inhibitorów korozji, polegające na wyznaczeniu rezerwy alkalicznej są zbyt kosztowne, by korzystać z nich w codziennym użytkowaniu.
Źródło: http://alpari.net.pl/blog-motoryzacyjny/item/12-plyn-chlodzacy