Czym jest Wszechświat? Wszystkością. Czy narzędzia (teorie) stosowane do opisu układów wystarczają do opisu Wszechświata jako calości?
Do opisu układów stosujemy teorie. Dziś chodzi przede wszystkim o ogólną teorię względności, mechanikę kwantową i model standardowy. Wszystkie trzy zadziwiają zgodnością przewidywań z doświadczeniem lub obserwacją. Nie znaczy to, że są adekwatne absolutnie z cechami Przyrody. Łatwo skonstatować, że wszystkie rozważane przez naukę układy nie są absolutnie izolowane, że tło ma jakiś (choćby zaniedbywalny dla badacza mierzącego) wpływ. Nie chodzi tu bowiem o wynik pomiaru, lecz o sam fakt niemożliwości absolutnego odizolowania.
Wszystkie znane nam teorie mają charakter lokalny. W każdym przypadku istotną rolę w opisie odgrywa podmiot – badacz. Do tego sprowadzają się doświadczenia – tak fizycznie przeprowadzalne, jak i myślowe („co widzi obserwator”).
A Wszechświat? Z założenia jest Wszystkością. Dla niego nie istnieje otoczenie. Jest rodzajem absolutu, powiedzmy: globalnością. Dla każdego obserwatora jest dokładnie tym samym bytem. Na tym polega jego nielokalność, powiedziałbym: niezmienniczość.
Czy zatem stosowanie teorii immanentnie lokalnych służyć może pełnemu opisowi Wszechświata? Oczywiście, sporo można uszczyknąć, ale pełnego opisu uzyskać nie można. Weźmy chociaż przewidywane przez mechanikę kwantową splątanie, oznaczające nielokalność. Czy to dotknięcie absolutu?
Zatem, sądząc po tym, dzisiejsza kosmologia bazująca na ogólnej teorii względności, wraz z rozpaczliwymi próbami kwantowania Wszechświata, z góry skazane są na niepowodzenie.
Właśnie ukazać się ma książka pt. Wszechświat grawitacji dualnej. Tam podjęta została, między innymi, arogancka próba pokonania powyżej przedstawionej przeszkody konceptualnej, wobec której dzisiejsza nauka pomimo medialnej dumy, jest bezradna.
To pierwsza z krótkiej serii notek przedstawiających (w wersji popularnej) zasadnicze tezy niekonwencjonalnej wizji Wszechświata.