Pacjenci zadają nam pytanie jaki jest rzeczywiście wpływ fluoru na zdrowie. Czy należy wybierać pasty bez fluoru? Jaką pastę stosować u małego dziecka?
Co to jest fluor?
Zacznijmy od tego co to jest fluor. Fluor jest to jasnozłoty gaz odkryty w 1886 roku. Jest bardzo rozpowszechniony w środowisku naturalnym, występuje w słodkiej i słonej wodzie, rybach, warzywach, mleku, kawie, herbacie, orzechach. Charakteryzuje się dużą reaktywnością dzięki której tworzy związki chemiczne. Mimo, iż w dużych dawkach jest silnie toksyczny, w odpowiedniej ilości jest organizmowi niezbędny (zwłaszcza do prawidłowego rozwoju kości i zębów). Fluor to jedna z najbardziej korzystnych substancji dla naszych zębów. W pastach do zębów występuje m.in. w postaci fluorku sodu czy aminofluorków.
Jak działa fluor?
Przeciwpróchnicowe miejscowe działanie fluoru jest wielokierunkowe.
Fluor obecny w ślinie modyfikuje hydroksyapatyty szkliwa i tworzy fluoroapatyty. Szkliwo posiadające te struktury ulega wzmocnieniu oraz wykazuje większą oporność na działanie kwasów produkowanych przez bakterie próchnicotwórcze płytki nazębnej. Związane jest to z tym, że fluoroapatyty wykazują mniejszą rozpuszczalność w kwasach niż naturalnie występujące hydroksyapatyty.
Następne działanie polega na ograniczaniu wpływu bakterii próchnicotwórczych (zmniejszenie produkcji kwasów i odkładania płytki bakteryjnej na powierzchni zębów, hamowanie przemian metabolicznych węglowodanów w komórce bakteryjnej),
Kolejna możliwość profilaktycznego działania fluoru to remineralizacja, czyli ponowna mineralizacja szkliwa. To właśnie ta właściwość fluoru wydaje się mieć największe znaczenie w profilaktyce przeciwpróchnicowej. Jednak istnieje jeden warunek, aby mechanizm ten był możliwy, a mianowicie stała podaż niewielkiej ilości fluoru. Wówczas na powierzchni szkliwa tworzy się warstwa fluorku wapnia. Uwalnia ona w sposób powolny, ale ciągły jony fluorkowe przez co wpływa hamująco na demineralizację, a aktywująco na remineralizację drobnych ubytków szkliwa.
Jak stosować pastę z fluorem?
Wprowadzenie past do zębów zawierających związki fluoru zostało uznane za przełom w profilaktyce próchnicy. Metody te, do dziś są jednym z filarów zapobiegania próchnicy.
Skuteczne w zapobieganiu próchnicy są pasty, które zawierają co najmniej 1000ppm. Według najnowszych zaleceń Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej u dzieci od 6 miesiąca życia do 3 lat zaleca się stosowanie pasty zawierającej od 1000 ppm F w śladowej ilośc(ziarnko ryżu)i, natomiast u dzieci w wieku od 3 do 6 lat w ilości ziarna groszku. Dzieci powyżej 6. roku życia, podobnie jak młodzież i dorośli, powinny stosować pastę zawierającą 1450 ppm F. Warunkiem skuteczności i bezpieczeństwa profilaktyki fluorkowej jest przestrzeganie zasady indywidualnego doboru metod profilaktycznych przez lekarza dentystę.
Po lewej – ilość pasty wielkości ziarna groszku(0,25 g), po prawej – śladowa ilość pasty (0,1 g)
Stosowanie fluorków w celu zapobiegania próchnicy rekomendowane jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz Światową Federację Dentystyczną (FDI), które podkreślają ich profilaktyczną skuteczność i bezpieczeństwo. Zalecenia te są podzielane również przez inne stomatologiczne instytucje i organizacje jak AAPD (American Academy of Pediatric Dentistry) czy EAPD (European Archives of Paediatric Dentistry).
Światowa Federacja Dentystyczna (FDI) podkreśla, że skuteczność i bezpieczeństwo past do zębów z fluorem w zapobieganiu próchnicy zostały udokumentowane w ponad 100 badaniach przeprowadzonych u dzieci i dorosłych. Wśród nich są przeglądy systematyczne Cochrane Collaboration, organizacji non-profit której dorobek w świecie nauki uważany jest za jedno z najwyższej jakości źródeł wiedzy.
Czy fluor jest bezpieczny?
Prawidłowo stosowany fluor jest bezpieczny dla zdrowia człowieka. Codziennie przyswajamy jego małe ilości, które naturalnie dostarczamy do organizmu spożywając różne produkty. Oczywiście, należy pamiętać, aby nie przekraczać dziennych dopuszczalnych dawek i kontrolować ilość spożywanych produktów, które zawierają fluor.
Ważne jest, aby dzieci miały zapewnioną kontrolę rodziców przy nakładaniu właściwej ilości pasty i szczotkowaniu zębów. Od najmłodszych lat należy uczyć je wypluwania pasty. Dla bezpieczeństwa środki posiadające fluor należy przechowywać w miejscach niedostępnych dla najmłodszych.
Niepokojące jest więc szerzenie informacji o negatywnym wpływie fluoru na cały organizm, gdyż mogą one błędnie skłonić wielu rodziców do zrezygnowania ze stosowania past z fluorem u dzieci i młodzieży. Taki rozwój rzeczy w następstwie może mieć wpływ na wzrost próchnicy, zwłaszcza u dzieci z grup wysokiego ryzyka. Należy podkreślić, iż brak jest naukowych dowodów odnośnie wpływu kariostatycznych dawek fluoru na wzrost zachorowań na nowotwory, neurotoksyczność, obniżenie ilorazu inteligencji, chorób tarczycy oraz wpływu na zdolność rozrodczą.
Piśmiennictwo:
- „Stanowisko polskich ekspertów dotyczące indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży” – D. Olczak-Kowalczyk, M. Borysewicz-Lewickiej, B. Adamowicz-Klepalskiej, T. Jackowskiej, U. Kaczmarek („Nowa Stomatologia”, 2016; 1:47-73).
- Ogólnopolski program profilaktyki stomatologicznej zainicjowany przez Ministerstwo zdrowia- Projekt Dzieciństwo bez próchnicy.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat fluoru i stomatologi zapraszam na stronę http://starsdent.pl/fluor/