Przy dziedziczeniu ustawowym (bez testamentu) darowizny, jakich dokonał spadkodawca zazwyczaj są doliczane do odziedziczonego majątku (do tzw. schedy spadkowej).
Uwaga! Spadkodawca może jednak zastrzec, żeby się tak nie stało - wówczas darowizny nie są doliczane do spadku, ale takie zastrzeżenie nie ma żadnego znaczenia przy wyliczeniu zachowku.
Scheda spadkowa to majątek, jaki postawił spadkodawca.
Jak może wyglądać podział spadku przy dziedziczeniu ustawowym?
Gdy do podziału spadku dochodzi między zstępnymi i małżonkiem, spadkobiercy są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn oraz zapisów windykacyjnych.
Uwaga! Nie będzie to miało miejsca, jeśli z oświadczenia spadkodawcy wynika, że darowizny lub zapis windykacyjny zostały dokonane ze zezwoleniem od obowiązku zaliczenia. Zaliczeniu na schedę spadkową nie podlegają drobne darowizny zwyczajowo w danym środowisku przyjęte (np. typowe prezenty urodzinowe).
Gdyby wartość darowizny przewyższała wartości schedy spadkowej spadkobierca nie byłby obowiązany do zwrotu nadwyżki i w takim przypadku przy dziale spadku w ogóle nie uwzględnia się ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia.
Inaczej to wygląda w sytuacji, gdy darowizny (na podstawie stosownego oświadczenia darczyńcy) mają zostać wyłączone ze schedy spadkowej. Najczęściej dokonuje się tego w postaci klauzuli:
"darczyńca zwalnia obdarowanego z obowiązku zaliczenia w poczet schedy spadkowej przedmiotu niniejszej umowy".
Obliczenie schedy spadkowej z uwzględnieniem (lub nie) darowizn to zupełnie inna sprawa niż wyliczenie zachowku. Nie łączą się one ze sobą i regulują je odrębne przepisy.
Duża darowizna - należy się zachowek
O zachowek (wbrew obiegowej opinii) można wystąpić nie tylko, gdy spadkodawca zostawił testament. W niektórych przypadkach, np. gdy w grę wchodzą pokaźne darowizny, zachowek należy się tez przy dziedziczeniu ustawowym.
Według obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego (art.993 k.c.) przy obliczaniu zachowku należy doliczyć do spadku darowizny oraz zapisy windykacyjne, które dokonał spadkodawca.
Uwaga! Można pominąć drobne darowizny, zwyczajowo w danym środowisku przyjęte.
W przypadku darowizn dla osób, które nie są spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku należy doliczyć tylko te, które miały miejsce do 10 lat wstecz (licząc od daty otwarcia spadku, czyli śmierci darczyńcy).
Licencja: Creative Commons