»Nie musisz szukać zemsty, bo kamma i tak dorwie tego chama«!”

"...Mam więc przed sobą tę okropną decyzję. Jaki kolor będzie odpowiedni? Myślałem, że wybór będzie prosty, dopóki nie dostałem katalogu z kolorami. Ile ich tam jest! Nie wiedziałem, że takie kolory w ogóle istnieją. Nie mówiąc już o ich nazwach, wiecie, są kolory takie jak „dynamit” czy głupi kolor „pomyleniec”. Tyle kolorów! I zdałem sobie sprawę, jak się czujecie przez to, że każdego dnia musicie robić zakupy. Taki duży wybór musi was doprowadzać do szaleństwa. Tak więc dziś wieczorem wygłoszę mowę o podejmowaniu decyzji. Nie tylko zwykłych decyzji, takich jak wybór koloru, którym pomalujecie ściany. W centrum odosobnień i tak nie ma to większego znaczenia, nieprawdaż? Przez większość czasu ludzie mają przecież zamknięte oczy, więc nie zwracają uwagi na kolor ścian. A nawet jeśli kolor wyjdzie kiepski, zawsze mogę rozdawać okulary przeciwsłoneczne.

Cokolwiek się zdarza, każdy z nas musi od czasu do czasu podejmować decyzje: czasem małe, czasem duże. Niektórzy ludzie bardzo stresują się decyzjami, które muszą podejmować w życiu. Nie wiedzą bowiem, jak je podejmować. Tak więc dzisiaj porozmawiamy o decyzjach – czym są, jak je podejmować i jakie to proste. Jedną z istotnych rzeczy dotyczących podejmowania decyzji, jakiej nauczyłem się w życiu, jest to, że nie są one aż tak ważne. Okazało się, że wiele z decyzji, którymi się przejmowałem, kiedy byłem młody, które spędzały mi sen z powiek, było całkowicie nieistotnych dla mojej życiowej drogi. Mówię o wszystkich tych decyzjach, które podejmowałem jako młody człowiek: dotyczących wyboru uniwersytetu, kierunku studiów, randki z tą czy inną dziewczyną. Jakaż strata czasu! Przeważnie jest tak, że gdybyś wiedział, co ci się przydarzy w przyszłości, nie musiałbyś się martwić. Gdybym wiedział, że zostanę mnichem, naturalnie nie musiałbym zamartwiać się takimi banałami. Tak samo jest z wami.

Tak czy owak, jest jedna rzecz, która na pewno wam się przydarzy: umrzecie. Jaki jest więc sens przejmowania się tymi wszystkimi decyzjami? Jedną z ważnych spraw, o której pamiętam i którą staram się przekazać ludziom, jest taka: wiedzcie, że nie ma czegoś takiego jak „właściwa” decyzja czy „niewłaściwa” decyzja, „dobra” czy „zła” decyzja. Myślę, że bez tej wiedzy ciężko wam będzie podjąć decyzję, dokonać wyboru. Kiedy funkcjonują pojęcia „dobrej” lub „złej” decyzji, jesteśmy pod presją, bo nie chcemy po raz kolejny nawalić, popełniając błąd. I musimy podjąć „właściwą” decyzję. Jeśli przypomnicie sobie wszystkie decyzje, które do tej pory podjęliście, dostrzeżecie, że naprawdę nie ma czegoś takiego jak „dobra” czy „zła” decyzja, są tylko różne rezultaty. Podobnie jak droga, którą tutaj dotarliście dziś wieczór. Nie wiem, którą wybieracie trasę, by dotrzeć do ośrodka w piątkowy wieczór – jest wiele możliwości. Pewnie, że niektóre drogi są dłuższe, inne krótsze, jedne ładniejsze, inne niezbyt ładne. Ale żadna z nich nie jest „dobra” czy „zła”. Jest po prostu inną drogą dotarcia tutaj.

Osobiście uważam, że większość decyzji, które podejmujecie w życiu, nie ma znaczenia, bo zawsze można je później spożytkować, by dotrzeć tam, dokąd chcecie. Tak więc zrozumcie, że jakąkolwiek decyzję podejmiecie, nie będzie ona ani wspaniała, ani zła. To tylko decyzja, i tyle. Po prostu daje wam różne możliwości, nad którymi możecie popracować. Zrozumcie, że jakiekolwiek decyzje podejmiecie, zawsze możecie coś z nimi zrobić, zawsze da się je jakoś przekształcić. Takie myślenie usuwa strach towarzyszący podejmowaniu decyzji. Nie jesteście już sparaliżowani wyborem. Nie pomyślicie: „O rany! Będę musiał wybrać, to będzie jak decydowanie o życiu i śmierci”. Ludzie mają tendencję do wyolbrzymiania ponad wszelką miarę znaczenia decyzji, które mają podjąć. Decyzje o życiu i śmierci są chyba wielką sprawą. Ale my jesteśmy buddystami. Buddyści nie podchodzą do decyzji w ten sposób. Jeśli popełnisz błąd i umrzesz, to wracasz, więc kiedy umierasz, nie jest to koniec świata. To jedna z przyjemniejszych rzeczy w byciu buddystą. Wiecie – każdy dostaje kolejną szansę.

Dostajesz wiele szans, więc podejmowanie decyzji nie jest czymś naglącym. Nawet jeśli popełniasz błędy, zawsze możesz zamienić je w coś pozytywnego. Ten sposób myślenia usuwa największe trudności i udręki towarzyszące podejmowaniu decyzji, takie jak strach przed popełnieniem błędu, przed utratą godności, przed stratą wiarygodności, przed zrobieniem z siebie głupka, idioty. Wspaniale jest nie przejmować się tym, co inni ludzie o tobie myślą. I zdać sobie sprawę, że jakąkolwiek decyzję podejmiesz, nie jesteś głupcem, po prostu podjąłeś decyzję, to wszystko. Spróbuj i zobacz, co się zdarzy, zawsze możesz iść naprzód. W ten sposób łatwo jest podejmować decyzje, ponieważ nie towarzyszy im strach, nie ma tego okropnego poczucia winy. Po prostu dokonujesz wyboru i obserwujesz, co z tego wyniknie, wiedząc, że zawsze możesz stworzyć coś pozytywnego z decyzji, którą podjąłeś. Czy wybierzesz żółty, czy brązowy kolor, zawsze możesz spożytkować tę farbę – jakąkolwiek, to tylko farba, i tyle.

Czy zauważyliście, jakimi decyzjami ludzie się martwią: „O rany, co ja mam na siebie włożyć dziś wieczorem?!”. Wielkie rzeczy, nikt oprócz ciebie nie przejmuje się tym, co masz na sobie. Kiedy nie zamartwiasz się decyzjami, kiedy nie wyolbrzymiasz ich znaczenia, ponieważ nie bawisz się w poczucie winy czy łechtanie własnego ego przez ocenianie swoich wyborów jako dobrych lub złych – bo nie ma decyzji dobrych czy złych – wtedy jest to łatwiejsze i znacznie mniej stresujące. Jeśli cofnąć się do przyczyn utrudniających podejmowanie decyzji, to sprowadzają się one do sposobu, w jaki byłeś społecznie ukształtowany. Kiedy byłeś bardzo młodym człowiekiem, winiono cię i karano za podejmowanie tak zwanych „złych” decyzji. Znam to z własnego doświadczenia i nie mogłem zrozumieć, w czym rzecz. Po prostu podjąłem decyzję, popełniłem błąd, i co z tego? Pomyliłem się, wielkie mi rzeczy. W przyszłości bardziej się postaram. Jednak ponieważ w mój proces podejmowania decyzji wplątane było pojęcie kary i byłem praktycznie zmuszony odczuwać, że podjąłem niewłaściwą decyzję czy dokonałem złego wyboru, wpływało to paraliżująco na moją zdolność podejmowania decyzji. Jakbym zrobił coś strasznie, okropnie złego i niewłaściwego, jakbym wybrał niedobrą drogę.

Jedną z przyjemniejszych rzeczy, jaką odkryłem, gdy zostałem buddystą, był brak kary. Kiedy byłem młodym człowiekiem, pojęcie karania samego siebie, czyli poczucie winy, lub wymierzanie kary innym poprzez złość i zemstę, nigdy nie miały dla mnie sensu. Ale było mi to niejako narzucone przez kulturę, w której się wychowałem. Jeśli ktoś popełnił błąd, innymi słowy, jeśli dokonał w życiu „złego” wyboru, powinien zostać ukarany. Czy to naprawdę pomaga? Wiecie, jeśli ktoś w życiu źle wybrał, zrobił coś niedobrego – jeśli faktycznie jest to coś niedobrego, bo sam nie jestem pewien, czy pojmuję, co to dokładnie oznacza – ta osoba po prostu wybrała coś, co poskutkowało odrobiną cierpienia. Proszę, wyciągnijcie z tego wnioski. Nie trzeba zwiększać cierpienia, dokładając do tego karę czy jakąś pokutę. Wyciągajmy wnioski, uczmy się i dojrzewajmy dzięki temu. Kara tak naprawdę potęguje problem i na dodatek sprawia, że ludzie coraz bardziej boją się podejmowania decyzji.

Ponieważ pojęcie kary było nieodłącznie związane z tak zwanymi „złymi” wyborami, jak większość z was bałem się podejmowania decyzji. Zamiast tego, kiedy podejmujemy decyzję, weźmy pod uwagę, że jakikolwiek będzie rezultat, nie jest powiązany z żadną karą czy nagrodą – podjęliśmy decyzję, a teraz zobaczmy, co z tym dalej zrobić. Dzięki temu cokolwiek się zdarzy, zawsze możecie coś z tym zrobić, tego nauczyłem się w życiu. Jeśli zbuduję klasztor w ten sposób, jeśli zbuduję go w inny sposób, jeśli wygłoszę mowę na ten temat, jeśli wygłoszę mowę na tamten temat – nie ma znaczenia od czego zacznę. Znaczenie ma to, jak rozwiniecie sytuację, którą dla siebie stworzyliście. I odkryjecie, że prawo kammy oznacza, że życie nieustannie się zmienia, zawsze możesz spożytkować to, co masz. W życiu nie ma czegoś takiego jak błąd.

Ilu z was dokonało kiedyś wyboru i pomyślało: „O rany, to był poważny błąd!”? A po jakimś czasie, po miesiącu, roku, po kilku latach zdaliście sobie sprawę, że była to najlepsza rzecz, jaka wam się przytrafiła. I że naprawdę zmieniła wasze życie. A ilu z was zrobiło kiedyś coś, co wydawało wam się naprawdę wspaniałe, myśleliście, że będzie to wielki sukces, a później zdaliście sobie sprawę, że tak naprawdę zrujnowało wam to całe życie? Czasem nie możemy przewidzieć, czy dana rzecz, wybór, wyjdzie nam na dobre czy nie, ale możemy sprawić, że wyjdzie na dobre.

W życiu nie chodzi o to, co wybierzemy, żółtą czy brązową farbę, czy poślubimy tego mężczyznę, czy tamtego. Mówiłem wam o tym wiele razy, udzielam wielu porad małżeńskich. Sądzisz, że poślubiłaś niewłaściwego faceta… Co rozumiesz przez pojęcie „niewłaściwy facet”? Oni wszyscy są tacy sami! Wierzcie mi. Nie ma czegoś takiego jak „właściwy” czy „niewłaściwy” facet albo „odpowiednia” czy „nieodpowiednia” dziewczyna. Kiedy uświadomisz sobie, że tak czy siak oni wszyscy są tacy sami? Poślubiłeś tę osobę, więc spraw, żeby wasze małżeństwo było udane. Spraw, by się udało. I wiecie, czasem tak się dzieje. Wciąż funkcjonują społeczeństwa, w których małżeństwa są aranżowane. Niesamowita sprawa, myślę, że statystyki pokazują, że niezależnie od tego, czy małżeństwo było aranżowane, czy sam wybrałeś partnera, wskaźnik powodzenia jest taki sam. To, że sam wybrałeś, nie gwarantuje, że związek będzie bardziej udany. Czasem, kiedy ktoś inny wybiera za ciebie, szanse na udany związek mogą być takie same. To tak jak z losami na loterii, po prostu wybierasz jakiś numerek i związujesz z osobą, która ma taki sam co ty, i spędzasz z nią resztę życia. Potrafisz tak?

Kiedy podejmujecie decyzje, róbcie to szybko, a potem uczcie się z nimi żyć. Spożytkujcie je w jakiś sposób. Poczujecie, kiedy już to zrobicie, że to faktycznie działa i naprawdę odkryjecie, że nie ma co tak bardzo obawiać się podejmowania decyzji. W którąkolwiek stronę ruszycie, na prawo czy na lewo, to nigdy nie będzie koniec świata. To nie ma aż takiego znaczenia, tylko po prostu daje wam różne możliwości do wykorzystania, rozmaite ścieżki. I nigdy nie powiecie już, że jedna ze ścieżek jest lepsza od drugiej. Jest po prostu inna, to wszystko.

Kiedyś czytałem opis Buddhy dotyczący procesu podejmowania decyzji. Zawsze powtarzał, że są 4 czynniki, na które powinno się zwracać uwagę przed podjęciem decyzji. Trzeba sprawdzić, czy nie działamy pod wpływem tych 4 czynników. Oto one:

1. Kierowanie się własnymi korzyściami – co z tego będę miał?
2. Kierowanie się złą wolą lub chęcią zemsty.

We wtorek wygłosiłem mowę w chrześcijańskiej szkole podstawowej i tłumaczyłem to w mój ulubiony sposób: „Nie potrzeba złej woli, a zwłaszcza zbędna jest zemsta. Wiecie, jeśli jesteście chrześcijanami i ktoś postąpił wobec was niewłaściwie, zranił, oszukał, znęcał się nad wami, skrzywdził, to jeśli jesteście chrześcijanami – Bóg zrobi z tym porządek. W ogóle nie musicie się tym przejmować. Zrzućcie odpowiedzialność na Boga. On to załatwi. Jeśli jesteście muzułmanami, jest to zadanie Allaha, jeśli jesteście żydami – to zadanie Jehowy. A jeśli jesteście buddystami, to nie wierzycie w Boga. Więc co się dzieje z buddystami? Buddyści mówią:

»Nie musisz szukać zemsty, bo kamma i tak dorwie tego chama«!”

. Wybaczcie, proszę, moje słownictwo, ale kiedy mówię w ten sposób, to łatwiej wam zapamiętać. To po prostu moje narzędzie pracy. Tak więc nie trzeba szukać zemsty. Dokonujemy wyboru, bez złych intencji, bez chęci zemsty, nie kierujemy się chęcią zranienia kogokolwiek. Kolejny czynnik:

3. Niepodejmowanie decyzji pod wpływem ułudy czy niewiedzy.

To bardzo ważny punkt, ponieważ jesteśmy istotami odpowiedzialnymi, a nasze decyzje często oddziałują na inne osoby i mają wpływ na nas samych, tworzą różnorakie ścieżki, a my chcemy wybrać tę najlepszą. Ale zawsze możemy spożytkować każdą ścieżkę, ważne jest, aby przed podjęciem decyzji zebrać jak największą ilość danych i upewnić się, że jesteśmy dobrze poinformowani. O czwartym z czynników mówiłem kilka minut temu:

4. Nigdy nie podejmujcie decyzji, kierując się strachem.

Jest to jedna z najważniejszych części w procesie podejmowania decyzji, ponieważ tak wielu ludzi dokonuje wyborów pod wpływem strachu lub nie podejmuje decyzji z obawy przed czymś. Jest to strach wywodzący się z obawy przed karą, przed podjęciem tak zwanej „złej” decyzji. I to paraliżuje bardzo wiele osób.

Kiedy poszedłem do tego sklepu po katalog kolorów, mogłem myśleć tak: „Boję się. A co będzie, jeśli wybiorę zły kolor? Co pomyślą ci wszyscy ludzie, którzy ofiarowali pieniądze na ośrodek odosobnień, a ja zepsuję wszystko, malując domki na różowo?! O rany, co oni o mnie powiedzą?”. No cóż, nic mnie to nie obchodzi. Zdałem sobie sprawę, że cokolwiek zrobię, zawsze na tym zyskam jako mnich. Jeśli podejmę niewłaściwą decyzję i powiem tu coś naprawdę głupiego, co wszystkich urazi – och, genialnie! Będę mógł wtedy zostać w klasztorze i medytować do woli, i nigdy więcej nie będę musiał przyjeżdżać do Nollamara. Mogę wreszcie odpocząć. Więc jeśli dam plamę, będzie cudownie. Jeśli się nie wygłupię, to też świetnie, bo mogę wygłaszać dobre mowy i uszczęśliwiać ludzi. Cudownie, tak naprawdę cokolwiek zrobię, mam świadomość, że zawsze będę na wygranej pozycji. To po prostu inna ścieżka w życiu, to wszystko..."

 wg Ajahn Brahm 

Obrazy 100 x 70 cm, akryl - Marcina