Pod pojęciem „obrzeża” rozumiemy wszystkie elementy mogące tworzyć obramowanie nawierzchni brukowanej.
Zadania stawiane przed nimi są w zasadzie dwa: po pierwsze optyczne rozdzielenie stref o różnych funkcjach, a po drugie - wzmocnienie nawierzchni, ustabilizowanie jej krawędzi i zabezpieczenie przed rozsuwaniem się jej elementów pod wpływem obciążenia. Im większe więc obciążenie planujemy – tym mocniejsze muszą być krawędzie nawierzchni. To jeden z czynników, który będzie decydował o doborze elementów.
Kolejnym jest estetyka – ten aspekt najlepiej przeanalizować z projektantem (wszystkie inne zresztą również). Znaczenie ma zarówno dobór kolorów i kształtów elementów obrzeżowych, jak i sposób i głębokość ich osadzenia. Wszystko to ma wpływ na ostateczny wygląd chodnika czy podjazdu, a także wyklucza lub faworyzuje pewne rozwiązania. Przykładowo jeśli krawężnik ma na pewnym odcinku stanowić ścianę oporową, warto do jego konstrukcji rozważyć palisadę lub gazon. Jeżeli z kolei zależy nam na jak najdelikatniejszym wykończeniu powierzchni – należy zastanowić się nad listwą Eko-bord lub zastosowaniem kostki brukowej.
Osadzanie obrzeży zaczynamy od wykonania wykopu o szerokości odpowiadającej planowanej szerokości fundamentu. Z reguły powinna to być grubość elementu plus po 10cm z każdej strony. Zasada ta dotyczy głównie krawężników, palisad i kostki brukowej, w wypadku gazonów i koryt wystarczająca jest szerokość elementu. Głębokość wykopu powinna uwzględniać wysokość samego obrzeża jak i ławy betonowej, ale także grubość ewentualnej warstwy odsączającej oraz wysokość oparcia która z tylnej strony krawężnika powinna wynosić 10-20cm. Krawężniki układamy na fundamencie z tzw. chudego betonu zachowując między poszczególnymi elementami fugę szerokości 3-5mm, której absolutnie nie wypełniamy betonem ani innym spoiwem. Musi ona zniwelować efekty występowania naprężeń termicznych oraz nierównomiernego osiadania gruntu.
Nieco bardziej restrykcyjne obwarowania dotyczą fundamentowania palisad. Muszą one być osadzone w betonie, przy czym głębokość osadzenia powinna wynosić od 1/4 do 1/3 wysokości elementu, przy czym jeżeli ma to być jednocześnie niewielki mur oporowy – przynajmniej 1/3 elementu musi znajdować się pod ziemią. Dodatkowo pod fundamentem betonowym powinna znaleźć się warstwa podbudowy z zagęszczonego żwiru o grubości około 10cm. Używając więc palisady o wysokości 90cm możemy stworzyć uskok wysoki na 60cm.
Zdecydowanie łatwiejsze do osadzania są elementy stosunkowo szerokie, takie jak koryta ściekowe i gazony. W tym wypadku jako fundament wystarczy warstwa chudego betonu o szerokości równej szerokości elementu obrzeżowego. Stosunkowo najprostsze jest osadzanie listew Eko-bord, mocowanych do podłoża za pomocą szpilek. Tu jednak ograniczeniem są stosunkowo niewielkie obciążenia które takie obramowanie może przenieść.
Osadzenie krawężnika lub obrzeża trawnikowego (rys. Buszrem)
1/ Wykorytowany fragment przygotowany do układania nawierzchni brukowej.
2/ Wykop pod krawężnik
3/ Fundament z chudego betonu
4/ Krawężnik
5/ Fuga szerokści 3-5mm między elementami
6/ Podbudowa nawierzchni brukowej
7/ Podsypka piaskowa (wykonana po osadzeniu krawężnika)
8/ Nawierzchnia
Osadzenie elementów palisady (rys. Buszrem)
Wykorytowany fragment przygotowany do układania nawierzchni brukowej.
1/ Wykop pod palisadę
2/ Żwirowa podbudowa palisady
3/ Fundament palisady
4/ Osadzone elementy palisady stanowiące jednocześnie niewielki mur oporowy
5/ Podbudowa nawierzchni brukowej
6/ Podsypka piaskowa (wykonana po osadzeniu palisady)
7/ Nawierzchnia
Osadzenie elementów obrzeża z koryta ściekowego (rys. Buszrem)
1/ Wykorytowany fragment przygotowany do układania nawierzchni brukowej.
2/ Fundament z chudego betonu
3/ Betonowe elementy koryta
4/ Podbudowa nawierzchni brukowej
5/ Podsypka piaskowa (wykonana po osadzeniu elementów obrzeża)
6/ Nawierzchnia