JustPaste.it

Krytyczne omówienie Słownika wyrazów obcych (Kopaliński, wyd. 2000)

Z zainteresowaniem nabyłem renomowany Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem (Władysław Kopaliński, Świat Książki, Warszawa 2000).

Z zainteresowaniem nabyłem renomowany Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem (Władysław Kopaliński, Świat Książki, Warszawa 2000).

 

 

 

Niestety, mimo że jest to kolejne wydanie, znaczna liczba usterek (łagodnie rzecz ujmując) jest niepokojąca. Poniżej pozwalam sobie na załączenie listy błędów. Mniemam, że następne wydania będą zawierały mniej błędów językowych, a definicje będą bardziej jednoznaczne.

I tak – 

akumulator - urządzenie do gromadzenia, magazynowania energii (elektrycznej w postaci energii chem.; ciśnienia cieczy), zimna itd.

MN – nie ma urządzenia, które opiera się na teorii zimna, nawet chłodne zjawiska (zamrażanie) mają swe miejsce w nauce o cieple (jeśli wydaje nam się, że rozpatrywany statek jest wyjątkowo krótki, nie podajemy jego krótkości, lecz jednak  długość; jeśli coś jest zimne omawiamy jego energię cieplną); typowy infantylizm techniczny

 

akwarium – zbiornik ze szkła a. o szklanej ścianie...

MN - jeśli zastosujemy inny przezroczysty materiał, to taki zbiornik nie będzie akwarium...(błąd typu język niemiecki – narodowy język używany w Niemczech, albo statek - pojazd o aluminiowym kadłubie; zdania prawdziwe, i niepełne, ale jako definicje, niestety, wprowadzają w błąd)

 

alabaster – minerał, drobnoziarnista odmiana gipsu...

MN - brak przymiotnika alabastrowy (alabastrowa cera, skóra), choć nieopodal są hasła barok/barokowy

 

aliaż – stop, mieszanina metali

MN - raczej  stop (mieszanina metali)

 

analogowa maszyna matematyczna – w której wielkości i działania matematyczne są modelowane za pomocą zjawisk fizycznych

MN – niewłaściwa (dla słowników i encyklopedii) składnia

 

anihilacjadawniej zniweczenie, unieważnienie

MN – nazbyt pospiesznie umieszczono to hasło w językowym lamusie, wszak nadal posiada to znaczenie

 

Annasz (od Annasza do Kaifasza)...

MN – raczej od Annasza do Kajfasza

 

apanażeprzest. zasiłki, pieniądze na utrzymanie

MN – słowo to jest nadal używane...

 

aparycjaprzest. wygląd zewnętrzny...

MN – przedwcześnie słowo to uznano za przestarzałe

 

apogeum – najodleglejszy od Ziemi punkt orbity (toru) Księżyca a. sztucznych satelitów...

MN – jak nazywają się odległości pomiędzy środkami pozostałych planet a ich księżycami?; ponadto termin orbita jest tak jednoznaczny i oczywisty, że dodatkowe uściślenie tor jest zbędne (jeśli ktoś nie bardzo wie co oznacza pierwsze hasło, to drugie skojarzy mu się raczej z szynami)

 

ar – jednostka miary powierzchni (= 100 m2) w systemie metrycznym

MN – raczej jednostka miary powierzchni terenu (gruntu) lub akwenu (można tapetowaną powierzchnię podawać w arach, można również roczne wydobycie węgla określać w uncjach)

 

Arlekin – tradycyjna postać błazna...

MN – słowo to winno być od małej litery, nawet jeśli pochodzi od imienia; podobnie: arras, atlas, badminton, bikini...

 

as – karta w grze, [...] przen. mistrz, „gwiazda”...

MN – niepotrzebnie w cudzysłowach; patrz assoluta, gdzie gwiazda jest bez zbędnych dodatków...

 

assolutanajwyższej klasy (żeńska gwiazda opery a. baletu)

MN – niepotrzebnie w nawiasach

 

autostrada – magistrala samochodowa o nawierzchni ulepszonej, przepołowiona wzdłuż dla rozdzielenia obu kierunków ruchu...

MN – infantylizm techniczny  (niefortunne spostrzeżenie - przepołowić można coś całego, np. jabłko); czy tory kolejowe są magistralą kolejową o przepołowionej wzdłuż szynie dla poprawienia poprzecznej stabilności pociągu, albo czy katamaran jest wzdłużnie przepołowionym statkiem dla powiększenia liczby przewożonych pasażerów? ponadto – raczej o ulepszonej nawierzchni; purysta mógłby mieć także zastrzeżenia do zastosowania wschodniosłowiańskiej formy dla, choć dla mnie jest to forma godna polecenia (krótsza od poprawnej polskiej składni)

 

andron – część starożytnego domu...

MN – brak liczby mnogiej w znaczeniu pleść banialuki, choć androny są przywołane w haśle baliwernie

 

banknot – pieniądz kredytowy; pieniądz papierowy wypuszczony przez banki emisyjne...

MN – gdyby przyczepić owe papierki do baloników i otworzyć okno w banku, to i owszem; tu raczej emitowany, wprowadzany do obiegu; infantylizm językowy; ponadto – raczej państwowy bank emisyjny albo centralny bank państwa (liczba pojedyncza)

 

bat, baht – waluta tajlandzka (= 100 satang)

MN – zdecydowanie satangów, skoro 1 dolar = 100 centów

 

belweder – pałac, willa...

MN – brak wzmianki o warszawskim Belwederze, choć jest Pałac Elizejski pod hasłem Elysee, jest także Bastylia

 

biathlon – dwubój narciarski...

MN – brak uznanej formy biatlon

 

bon – krótkoterminowe zobowiązanie do wydania posiadaczowi pewnych towarów, usług a. sumy pieniędzy...

MNbon nie jest ani krótkoterminowym (bony PeKaO), ani zobowiązaniem; jest dokumentem zobowiązującym do wydania posiadaczowi wymienionych dóbr; zobowiązanie jest rzeczownikiem niematerialnym, zaś bon jest materialną  rzeczą; w sytuacjach krytycznych bony miewały większą wartość niż pieniądze, zaś ich ważność nie wygasała nawet po wymianie pieniądza...

 

bookmacher – osoba trudniąca się prywatnie (i nielegalnie) zawieraniem z publicznością zakładów...

MN – proszę wyjaśnić bukmacherom, że działają nielegalnie...

 

basket – ...

MN – brak hasła, choć jest futbol, baseball, waterpolo...(w Polsce funkcjonuje Basket Liga).

 

bolivar – waluta Wenezueli...

MN – raczej boliwar, skoro uznano, że dolar = dollar, kraul = crawl, brelok = breloque, brydż  = bridge...

 

bungalow [banglou] – jednopiętrowy a. parterowy dom...

MN – słowo to uznane zostało za polskie (w bungalowie), zatem angielska wymowa winna być pominięta (komputer wszak nie czytamy ‘kompjuter’, radar nie czytamy ‘reider’)

 

buzdyganobuszek, buława o głowicy rozszczepionej na 6-8 stalowych piór...

MN – nazbyt pieszczotliwie; byłoby konsekwentniej buzdyganekobuszek, buławka o głowiczce rozszczepionej na 6-8 stalowych piórek... (nazwa broni winna oddawać grozę, chyba że pacyfistycznie potraktujemy problem, także przy innych rodzajach broni – bombki abc, granacik, lufka, tłumiczek, kolbka, organki Stalina...)

 

cantal – ser francuski z Owernii [...] wyrabiany w głowach w kształcie walca, ważących do 50 kg

MN – niefortunne sformułowanie (czy piłki nożne są wyrabiane w głowach w kształcie kuli?); znakomita większość czytelników nie widziała głowy sera lub cukru, raczej intuicyjnie czuje, co to takiego; cóż byśmy stracili pomijając owe trzy słowa wyrabiany w głowach?); ponieważ kg jest jednostką masy, przeto winno być o masie do 50 kg

 

casting – turniejowa formacja wędkarstwa rzutowego

MN – brak popularniejszego znaczenia (przegląd przyszłych gwiazd filmowych)

 

champion – aktualny mistrz jakiejś dyscypliny, sportu

MN – zatem nie można być byłym czempionem; ponadto nie podano polskiego odpowiednika, właśnie terminu czempion

 

chassis – podwozie samochodu...

MN – a płytki, na których montowane bywają układy elektroniczne?

 

chianti – nie musujące, wytrawne, zwykle czerwone wina stołowe...

MN – raczej niemusujące

 

clochard – nędzarz...

MN – brak uznanego polskiego odpowiednika kloszard (nieopodal zdefiniowano clown = klaun)

 

cockpit – zagłębienie (komora) w części rufowej pokładu jachtu a. łodzi motorowej, służące jako pomieszczenie dla załogi

MN – może ładniej – kabina; brak uznanego polskiego odpowiednika kokpit; przy okazji – jak nazywa się kabina dla załogi w  samolocie (i to, bynajmniej, nie w części rufowej...)?

 

collage – kompozycja artystyczna...

MN - brak uznanego polskiego odpowiednika kolaż, choć nieopodal jest cowboy = kowboj

 

cover girl – modelka (zazwyczaj piękna), której fotografie ukazują się na okładkach magazynów ilustrowanych

MN – wyjaśnienia winny zawierać wyłącznie podstawowe dane i pomijać fakty oczywiste (zazwyczaj piękna oraz magazyn ilustrowany) i dzięki temu powinny być możliwie lapidarne

 

cricket – angielska odmiana palanta...

MN - brak uznanego polskiego odpowiednika krykiet

 

czambuł – tatarski oddział zbrojny...

MN – brak popularnego powiedzenia potępić w czambuł

 

Dalaj Lama – w Tybecie najwyższy zwierzchnik duchowny lamaizmu i głowa państwa...

MN – pominięto formę dalajlama

 

dalasi – waluta Gambii wprowadzona w 1971 r. na miejsce gambijskiego funta; zob. butut

MN – wzorem innych walut, winno być wyjaśnienie 1 dalasi = 100 bututów; brak także hasła butut, do którego Słownik próbuje nas odesłać

 

dalmatyka – strój diakona...; w objaśnieniu - „Dalmacja [...] jest częścią Chorwacji i Czarnogóry w Jugosławii”

MN – takie określenie byłoby zupełnie poprawne przed rozpadem Jugosławii, zaś obecnie winno być – jest częścią Chorwacji i Jugosławii, a. jest częścią Czarnogóry (Jugosławia) i Chorwacji, a. jest częścią Chorwacji oraz jugosłowiańskiej Czarnogóry

 

Das Dritte Reich – Trzecia Rzesza; pojęcie przejęte przez nazistów na oznaczenie państwa Hitlera

MN – dopuszczalna forma, ale poza słownikami i encyklopediami; nie ma oficjalnych nazw państwo Hitlera, państwo Piłsudskiego, państwo Clintona

 

denominacja – przemianowanie, zmiana nominału waluty (jak np. 10 000 starych złotych na 1 nowy złoty polski)...

MN – infantylizm językowy - jak (winno być pominięte); nie ma waluty złoty polski (polski winno być także skreślone, w słownikach – w odpowiednim tłumaczeniu - polski złoty)

 

deprecjacja pieniądza – spadek jego wartości (w stosunku do walut zagranicznych)...

MN – raczej do innych walut, jako że względem rozpatrywanego pieniądza wszystkie waluty są zagraniczne; ponadto pominięto znaczenie pozaekonomiczne (oczywiście, hasło główne winno być – deprecjacja)

 

dewaluacja pieniądza – ustawowe obniżenie jego wartości w stosunku do złota a. innych walut

MN – tutaj także pominięto znaczenie pozaekonomiczne, ale przynajmniej nie wspomniano o zagranicznych walutach... (oczywiście, hasło główne winno być – dewaluacja)

 

dewiacja – zboczenie z drogi, odchylenie od właściwego kierunku [...]; nauka o magnetyzmie okrętowym

MN – nie omówiono hasła dewiant; brak hasła magnetyzm okrętowy (jest za to wzmianka o magnetyzmie zwierzęcym)

 

dezodorant – odwaniacz, środek chemiczny do usuwania niepożądanych woni ciała

MN – ostatnie słowo niepotrzebnie zawęża definicję; są dezodoranty do pomieszczeń

 

diagram – wykres przedstawiający zależności między wielkościami fizycznymi...

MN – ostatnie określenie niepotrzebnie zawęża definicję; mamy także diagramy w ekonomii, statystyce...

 

dializa – [...] wyrównywanie składu płynów organizmu za pomocą „sztucznej nerki”

MN – niepotrzebny cudzysłów; mamy wszakże tworzywa sztuczne, nawozy sztuczne, sztuczną inteligencję, sztuczne oddychanie, sztuczny język...

 

dinghy – gumowa łódź ratunkowa do nadymania, używana głównie przez lotników, [...] gumowa, nadymana łódeczka plażowa

MN – raczej łódź napełniana powietrzem a. innym gazem

 

dingo – dziki pies australijski o wilczym pysku, puszystym ogonie i czerwonawobrązowej sierści, zapewne sprowadzony do Australii przez człowieka w czasach niepamiętnych

MN – a przez kogóż innego mógłby być sprowadzony, jak nie przez człowieka? (wiele samochodów zostało sprowadzonych przez ludzi do Polski); zastosowano także oryginalne określenie w odwróconym szyku czasy niepamiętne; pominięto ciekawostkę – jest jedynym drapieżnym ssakiem na tym kontynencie

 

dioda – najprostsza lampa elektronowa o dwu elektrodach...

MN – zamierzchła definicja (takie diody są już tylko w muzeach i na strychach)

 

dipisi – osoby przesiedlone w latach 1939-45 z krajów okupowanych przez hitlerowców do Rzeszy Niemieckiej, które nie wróciły do ojczyzny i pozostawały przez wiele lat w obozach Niemiec Zachodnich

MN – ciekawy historyczny wątek, szkoda że nie wyjaśniono – kto, dlaczego i jak długo przetrzymywał te osoby w obozach, zwłaszcza że termin obozy z owego okresu mają określoną konotację

 

dolar – waluta USA, Kanady, Australii, N. Zelandii, Brunei , Liberii, Tajwanu (= 100 centów)

MN – zapomniano o Bahamach, Barbadosie, Belize, Fidżi, Grenadzie, Gujanie, Jamajce, Malezji, Singapurze, Trynidadzie i Tobago, Zimbabwe...

 

dolma – potrawa lewantyńska i grecka: bakłażan, jagoda pieprzowca, cukinii, liść winorośli...

MNcukinia raczej w mianowniku

 

domena – dziedzina, zakres, teren działania...

MN – nie wspomniano znaczenia w informatyce, choć nieopodal poświęcono aż 10 wierszy określeniu wyłącznie z tejże dziedziny drag and drop

 

dong – annam., waluta Wietnamu (= 100 xu)

MN – w zestawieniu skrótów brak określenia annam.; inne źródła wietnamski grosz określają jako hao

 

dramat – jeden z 3 gł. rodzajów lit., oparty na akcji i dialogu (por. epika; liryka)...

MN – mimo obszernego zdefiniowania (20 wierszy) zabrakło wzmianki o tragedii i komedii

 

drezyna – lekki szynowy dwuosiowy pojazd techn.-gospodarczy z własnym napędem, używany przez pracowników kolejowych

MN – czy kajak, rower i motocykl mają własne napędy, zaś trolejbus i szybowiec i żaglówka mają cudze napędy?; gdyby był używany przez innych pracowników, to warto byłoby to oznajmić (nie ma sensu pisać, że samoloty używane są przez lotników

 

drogeria – skład apteczny

MN – być może w innych krajach, bo w Polsce, to raczej sklep z kosmetykami i środkami higieny...

 

dromon(a) – wojenny wiosłowy okręt [...] uzbrojony w syfony do miotania „ognia greckiego”, tajnej i skutecznej broni floty bizantyjskiej

MN – w słownikach nie powinno używać się objaśnień w cudzysłowach; ponadto okazało się, że broń ta jest tak tajna, że dalej o niej nic nie wiadomo...

 

druk (stopnie wielkości czcionek). Tabl. 44

MN – zgoda, ale gdzie wyjaśnienie owego terminu oraz z jakiego języka pochodzi?

 

drumla – „samodźwięczny” instrument muz., b. popularny od średniowiecza do pocz. XIX w...

MN – jeśli jest to oficjalne określenie, to powinno być bez cudzysłowów, jeśli niezbyt oficjalne, to nie powinno być zastosowane w Słowniku

 

(drum) majorette – dziewczyna [...] w fantazyjnym mundurze [...]; zgrupowane w marszowe formacje biorą udział w defiladach, świętach ludowych, uroczystych „dniach” z okazji rocznic itp.

MN – wyjątkowy „urodzaj” na określenia w cudzysłowach...

 

dryf – znos, zbaczanie statku z wytkniętej drogi pod wpływem wiatru a. prądu...

MN – dla okrętu podwodnego, torpedy, motolotni, pływaka wymyślono inną definicję?

 

Duma (państwowa) – parlament ros. 1905-17

MN – przedruk z poprzednich wydań, a czasy się zmieniają: nie wspomniano o jej reaktywowaniu w 1993...

 

dyktafon – lekka, poręczna odmiana magnetofonu, różnych systemów, do elektroakustycznego zapisu dyktand, przemówień itp...

MN – zbędne uzupełnienie (wszak można je dodawać do bodaj każdej definicji urządzenia lub maszyny), i niewiele wnoszące do sprawy (czy istnieje powszechnie znane urządzenie pracujące wyłącznie w jednym systemie lub na jednej zasadzie?)

 

dyletant – amator, miłośnik sztuki a. nauki; człowiek zajmujący się jakąś dziedziną (zwł. sztuki, nauki) z amatorstwa, nie zawodowo, niekiedy sporadycznie, powierzchownie; laik o rozlicznych zainteresowaniach

MN – gdyby istotnie tylko takie było znaczenie owego terminu, to z pewnością nie byłoby aż tak wielu rozpraw o zniesławienie; ponadto raczej niezawodowo; dziwi także składnia zajmować się czymś z amatorstwa, raczej człowiek amatorsko zajmujący się... (pominąć wątek o zawodowstwie, jako że określenie amatorsko jest całkowicie wystarczające); można powiedzieć, że autor niniejszej listy jest dyletantem, gdyż zajmuje się językiem polskim z amatorstwa, zaś twórcy Słownikazawodowcami, przeto w żaden sposób (zgodnie z podaną definicją) nie można ich nazwać dyletantami...

 

Eagle – Orzeł; nazwa pierwszego promu księżycowego (kabiny załogowej typu LM), jaki lądował na Księżycu z załogą ludzką (kosmonauci amer. Neil A. Armstrong i Edwin E. Aldrin, którzy 21 VII 1969 wyszli na ląd „Morza Spokoju”...

MN – raczej wylądował; można (dla zaznaczenia, że nie była to zwierzęca załoga, a były takie) podkreślić ludzkie pochodzenie załogi, ale brzmi to niefortunnie (jest niepisana zasada, według której – jeśli człowiek coś odkryje, wynajdzie, napisze, skomponuje albo gdzieś wyląduje, to nie piszemy o tym, zakładając, że jest to oczywiste: w Ameryce  także wylądowała załoga ludzka pod wodzą żeglarza Kolumba, zdanie prawdziwe, ale nie brzmi budująco); o Amerykanach zwykło się pisać raczej jako o astronautach; Morze Spokoju jest nazwą oficjalną, i choć oczywiście morzem w zwykłym znaczeniu nie jest, to cudzysłowy są zbędne (nazwę miasta Łódź nie piszemy „Łódź”); można zejść z drzewa na ląd, można wyjść także z wody na ląd, ale dość kontrowersyjne jest schodzenie ze statku kosmicznego na ląd, zwłaszcza że na Księżycu nic innego nie ma...; może krócej – nazwa pierwszego promu, który wylądował na Księżycu (21 VII 1969, Amerykanie Neil Armstrong, Edwin Aldrin), pomijając mało istotne szczegóły (prom księżycowy, typ kabiny, dokładne miejsce lądowania, pierwsze litery drugich imion astronautów oraz – jako oczywiste – ich kosmiczno-astronautyczne funkcje)

 

East Coast jazz – kierunek ekspresyjny jazzu nowoczesnego [...], nazwany w odróżnieniu od jazzu „intelektualnego” Zach. Wybrzeża

MN – w słownikach używa się nazw uznanych (bez cudzysłowów), albo nie używa się ich wcale

 

ecu – ang. skrót od European Currency Unit – europejska jednostka monetarna...

MN – wszystko byłoby w porządku, gdyby nie objaśnienie – od fr. ecu (tarcza, pieniądz, pięciofrankówka)

 

edafon – ogół organizmów roślinnych (np. bakterie, glony) i zwierzęcych (np. pierwotniaki, robaki; krety), których środowiskiem życiowym jest gleba

MN – bakterie nie są organizmami roślinnymi...

 

editio castigata – wydanie książki z opuszczonymi ustępami tekstu [...], ocenzurowane, okrojone, uprzyzwoicone

MN – jak na Słownik wyrazów obcych, całkiem śmiała propozycja z tym uprzyzwoiceniem, zwłaszcza w towarzystwie ... opuszczonych ustępów...

 

egejska kultura; w uzupełnieniu – Egeusz [...] skoczył do morza, nazwanego potem (wg mit. gr.) od jego imienia Egejskim

MN – niefortunne rozdzielenie nazwy geograficznej (morze Egejskie); podobnie - kąpałem się w morzu słynącym z bursztynu, zwanym przez Polaków Bałtyckim (jest Morze Egejskie i Morze Bałtyckie)

 

Egeria; w uzupełnieniu – od imienia legendarnej nimfy Egerii, od której, na schadzkach w „świętym gaju” dębowym...

MN – raczej w dębowym świętym gaju

 

ein Volk, ein Reich, ein Fuehrer – jeden lud, jedna Rzesza, jeden wódz; slogan hitlerowski Trzeciej Rzeszy

MN – raczej slogan hitlerowskiej TR lub hitlerowski slogan TR

 

ekshalacja – wydobywanie się gazów i par z głębi Ziemi

MNekshalacja nie występuje na innych planetach?

 

ekwilibrystyka – rodzaj produkcji cyrkowych, polegających na zachowaniu równowagi...

MN – a cóż to za oryginalna nazwa w liczbie mnogiej produkcje cyrkowe?

 

ekranizacja – przeróbka sztuki teatralnej, opery, baletu itp. na film

MN – tak, ale w młodzieżowej wersji Słownika; tu – adaptacja; infantylizm językowy (reżyser przerabia sztukę, uczeń przerabia lekturę, mleczarnia przerabia mleko, dżdżownica przerabia glebę, stocznia remontowa przerabia podstarzałe lub uszkodzone statki?)

 

Eldorado – kraj bogactwa, dobrobytu...

MN – wprawdzie legendarną krainę opisuje się w ten sposób, ale w znaczeniu powszechnie używanym winno być pisane od małej litery, zwłaszcza że nieopodal zdefiniowano hasła einstein, ekloga, elektroluks oraz enigma a pominięto terminy Einstein, Ekloga, Elektrolux oraz Enigma

 

elektron – stop magnezu o małym ciężarze właściwym i dużej wytrzymałości

MN – raczej o małej masie właściwej (w technice - jeśli to tylko możliwe - odchodzi się od ciężarów na rzecz masy)

 

emu – wielki biegający ptak z rzędu strusi australijskich

MN – być może jest to fachowe określenie, ale dla laika istotniejsze jest, że

ptaszysko to nie lata (w końcu fakt, że jakiś ptak biega nie jest rewelacją).

 

epicentrum – punkt na powierzchni ziemi, położony pionowo nad ogniskiem (hipocentrum) trzęsienia ziemi

MN – winno być na powierzchni Ziemi, jako że mowa jest o konkretnej planecie; ciekawe jak taki punkt nazywa się w przypadku trzęsienia ziemi (?) na innej planecie...

 

erozja – żłobienie, rozmywanie powierzchni ziemi przez wody płynące...

MN – mowa o powierzchni konkretnej planety, zatem rozmywanie powierzchni Ziemi; jak nazywa się rozmywanie powierzchni innej planety?

 

erupcja – gwałtowne wydobywanie się z wnętrza ziemi na powierzchnię produktów wulkanicznych

MN – mowa o wnętrzu konkretnej planety, zatem gwałtowne wydobywanie się z wnętrza Ziemi; jak nazywa się taki proces, ale mający miejsce na  innej planecie?

fanon – strój papieski [...], noszony, gdy papież odprawia mszę pontyfikalną

MN – nieelegancka składnia, raczej noszony podczas odprawiania mszy pontyfikalnej

 

fas - handl. (klauzula w umowie, oznaczająca, że) sprzedający ponosi koszty dostawy towaru na nabrzeże w porcie załadowania, wzdłuż burty statku

MN – zbędny nawias; niepotrzebne w umowie (oczywistość); jeśli dostawa, to załadunek, wszak nie może być dostawa towaru na nabrzeże portu wyładowania; wzdłuż (a można w poprzek?); może raczej klauzula oznaczająca, że sprzedający ponosi koszty dostawy towaru na nabrzeże portowe

 

faul – umyślne przeszkodzenie przeciwnikowi w grze w sposób niezgodny z przepisami

MN – a jeśli przeszkodzenie jest nieumyślne, to nie ma faulu?

 

favelas – slumsy, dzielnice przybyłej ze wsi nędzy, na peryferiach wielkich miast

MN – jeśli przybyła nielegalnie, to powinna dostać nakaz deportacji, niech wraca skąd przyszła...

 

faworyt - ulubieniec [...]; sport. zawodnik (a. koń na wyścigach) przewidywany jako zwycięzca

MN – co na to inne zwierzątka...

 

faworytadawn. kochanka władcy, dygnitarza

MN – to wielce niesprawiedliwe, że nauczyciel, chłop pańszczyźniany, filozof, kupiec i polonista nie mogli mieć faworyt...

 

FBI – skrót od Federal Bureau of Investigation (Federalny Urząd Śledczy) USA, utworzony w 1908 r.

MN – nie ma hasła... USA

 

fermeture annuelle – zamknięcie doroczne (sklepu itp. na cały miesiąc, zazw. sierpień, połączone z urlopem wszystkich pracowników naraz) we Francji.

MN – raczej doroczne zamknięcie; czyżby w przeciwieństwie do wszystkich pracowników z osobna...

 

feruła – instrument (jak pręt, rózga, liniał) używany, zwł. dawn. do karania dzieci...

MN – możliwe, że pałka, szubienica, gilotyna są instrumentami wymiaru sprawiedliwości, zaś łopata, młot, miotła i komputer są instrumentami pracy...

 

festina linte – łac. śpiesz się powoli

MN – bardziej elegancko spiesz się...

 

fiasko – niepowodzenie, nieudanie się czego, krach, klapa.

MN – raczej nieudanie się czegoś; lepiej pominąć całe to określenie (pozostałe trzy synonimy zupełnie dobrze wyjaśniają problem)

 

filantrop – dobroczyńca, [...], uprawiający filantropię...

MN – różne rzeczy można uprawiać (ziemię, miłość, niecny proceder), ale żeby i to...

 

filet – koronka siatkowa [...]; płat mięsa a. ryby oczyszczony z kości a. ości; potrawa z takiego mięsa (takiej ryby)

MN – może być mięso ssaka, gada, płaza i ptaka, zaś ryba nie ma mięsa?; są zwierzęta, ryby i ptaki - stanowisko naukowe czy kucharskie?

 

Filippiw objaśnieniu: Brutus, pobity przez Antoniusza pod F., zginął rzuciwszy się na obnażony miecz

MN – nieznane są przypadki śmierci w następstwie rzutu na przyodziany miecz; może także zginąć od postrzału z nabitej broni palnej?

 

finta – fortel, podstęp, [...], trick...

MN – po polsku trik

 

FIVETE – [...] i przeniesienie zarodka (z probówki do organizmu matki)

MN – raczej przyszłej matki; w chwili przenoszenia jeszcze nie jest matką...

 

fligeladiutant – dawn. przyboczny ad-iutant...

MN – niewłaściwe przeniesienie do następnego wiersza

 

frykasbrak hasła

 

funt – [...] waluta W. Brytanii, Irlandii, Cypru, Libanu, Syrii, Egiptu

MN – zapomniano o Malcie i Sudanie

 

furorę robić – odnosić wielki sukces...

MN – błędna składnia: furora powinna być w mianowniku; patrz nieopodal gafa – nietakt (nie gafę popełnić); idiomy powinny być w dalszej części wyjaśnienia

 

futbolista – piłkarz.

MN – raczej piłkarz nożny, wszak może być piłkarz ręczny (...hendbolista).

 

gadget – przyrząd, urządzenie...

MN – po polsku gadżet (nieopodal jest forhend a nie forehand)

 

galernik – skazaniec odbywający karę jako wioślarz na galerze.

MN – brak określenia skazany na galery

 

gang – (amerykańska) banda, szajka bandytów, mafia...

MN – określenie w nawiasie niepotrzebnie zawęża obszar zjawiska; wystarczy szajka (po co bandytów, chyba że są znane szajki filatelistów i gospodyń domowych...)

 

gazeta - brak hasła

 

geepw wyjaśnieniu: zwierzę utworzone po raz pierwszy przez zoologów  w Cambridge w 1984 r.

MN – można mieć wątpliwości, czy można utworzyć zwierzę...

 

genua – trójkątny, przedni, b. wypukły żagiel...

MN – brak wyjaśnienia pochodzenia nazwy (prawdopodobnie od miasta, które we Włoszech zwie się... Genova)

 

gepard – drapieżny ssak, najszybszy z rodziny kotów, o wysokich nogach...

MN – raczej o długich nogach albo długonogi ssak...

 

gestia – w wyrażeniu: w (czyjejś) gestii...

MN – niefortunna kolejność (wyjaśnienie powinno być tuż po haśle), zaś ewentualne zwroty należy umieścić w dalszej części tekstu

 

ghostwriter - osoba pisząca teksty (zwł. przemówień) dla innej osoby, występującej jako ich mniemany autor

MN – raczej domniemany

 

gigolo – fordanser, płatny partner do tańca w nocnych lokalach...

MN – brak polskiej nazwy żigolo

 

globalny – ogólny, ca-łkowity...

MN – niewłaściwe przeniesienie do następnego wiersza

 

globalizacjabrak hasła

MN – jest natomiast hasło global village (światowa wioska); możemy się domyślać, że jest to współczesny internacjonalizm (pewien słownik wyjaśnia to ostatnie słowo - dążenie do równouprawnienia, współpracy i przyjaźni wszystkich narodów, zaś według innego słownika - idea współpracy między narodami dla ich wspólnego dobra)

 

gmerk – [...] znak osobisty i rodzinny polskich mieszczan (i chłopów)...

MN – zbędny nawias

 

Golgota – męka, męczeństwo; cierpienie moralne

MN – raczej (ogólnie) golgota; wszak eldorado

 

gotyk – styl w europ. sztukach plast., panujący od połowy XII do XV w.

MN – jeśli architekturę podciągnąć pod sztuki plastyczne...

 

granaderos – w Meksyku, oddziały policji sformowane na sposób wojsk., przeznaczone do uśmierzania rozruchów

MN – jakich rozruchów?; rozruchy generatorów w elektrowniach, rozruchy pieców hutniczych, zapewne rozruchów (protestów) społecznych...

 

grande amoureuse – wielka miłośnica

MN – czyżby jakaś rybka akwariowa (np. pielęgnica)...

 

Grand Tour - w objaśnieniu: podróż [...]; tzw. od czasu, gdy 17-letni naturalny syn [...] rozpoczął w 1737 r. trzyletnią podróż po kontynencie (europ.), która spowodowała słynną serię listów ojca do syna

MN – raczej zwany tak od czasu; o naturalnych dzieciach dzisiaj piszemy w inny sposób; typowo brytyjski punkt widzenia – kontynent = Europa; jak trzyletnia podróż może spowodować słynną serię listów (wyjazd Marii Skłodowskiej spowodował odkrycie dwóch pierwiastków; podróż słynnego statku spowodowała jego zatonięcie; start z Ziemi spowodował wylądowanie na Księżycu)...

 

graves amicitiae principum -  złowieszcza przyjaźń książąt; odprężenie kończące się awanturą, zimną a. gorącą wojną itd.

MN – jest wojna i zimna wojna (II gorąca wojna światowa?) także lody i ciepłe lody, cóż jeszcze może się kryć pod tajemniczym skrótem itd.

 

grill – piekarnik, rożen elektryczny...

MN – zdecydowanie gryl i grylować (bryl/brylować, dryl/drylować) albo zwyczajnie ruszt

 

gutturalne spółgłoski – „gardłowe”, istniejące np. w jęz. semickich...

MN – raczej guturalne; powinno być guturalny jako hasło podstawowe, zaś przykłady (spółgłoski) w dalszej części wyjaśnienia

 

hacker – hobbysta komputerowy, ekspert (często domorosły) w sprawach systemów operacyjnych...

MN - hokej (nie hockey), dżokej, (nie jockey), zatem haker

 

Hampelmann – niemiecki pajac(yk), lalka dziecięca.

MN – jednak od małej litery, zwłaszcza że nieopodal – hamer (hutniczy piec; nie Hammer), halifaksy (łyżwy kanadyjskie; nie Halifaxy), hawana (tytoń), hakata (nacjonalistyczna organizacja) oraz hamburger; czyżby lalka dziecięca dla odróżnienia od szerokiej gamy lalek dla dorosłych?

 

handicap w objaśnieniu: ang. [...] han ‘ręka’; in ‘w’; cap ‘czapka’

MN – ręka, to jednak hand...

 

Herkules – siłacz, atleta, mocarz, osiłek.

MN – ponieważ nie idzie o syna Zeusa i Alkmeny, przeto herkules, podobnie atlas, judasz, kabul

 

Herod – ciemięzca, gnębiciel, okrutny despota, tyran, potwór, kat.

MN – ponieważ nie chodzi o króla Judei, wystarczy herod; podobnie herod-baba oraz holender (figura jazdy na łyżwach)

 

hibaci – koszyk metalowy na węgiel drzewny służący tradycyjnie do dogrzewania pomieszczeń w domu japońskim

MN – raczej metalowy koszyk oraz w japońskim domu; czy Japończycy w podobnym słowniku mogą znaleźć nazwy polskich tradycyjnych urządzeń (do)grzewczych...

 

hillbilly – [...] współczesna muz. naśladująca styl lud. a. styl cowboyów Zachodu

MN – raczej kowbojów

 

hipermarket – olbrzymi supermarket, położony zazw. za miastem

MN – zależy skąd patrzymy; zapewne Słownik był pisany przez mieszczan, zatem istotnie za miastem, ale dla mieszkańców wsi, to jednak... przed miastem (teoria względności)

 

hipoksja – stan fizjologiczny organizmu wywołany obniżeniem zawartości tlenu w powietrzu atmosferycznym

MN – niezręczność typu akwen wodny; dzieci, idźcie na powietrze atmosferyczne! albo zalecamy więcej ruchu na powietrzu atmosferycznym!

 

histerezaekon. sytuacja, gdy długotrwałe i pokaźne bezrobocie nie wpływa na obniżenie się poziomu płac

MN – brak znaczenia technicznego

 

homologacja – sankcja, zatwierdzenie, orzeczenie o zdatności sprzętu, zwł. połączone z próbą działania prototypu, gł. w lotnictwie, sporcie samochodowym, narciarstwie

MN – bardziej w przemyśle samochodowym niźli w sporcie oraz oczywiście w łączności (telefony)

 

hostess – zob. stewardessa

MN – brak bardziej znanej formy hostessa, raczej stewardesa i hostesa (czytane według polskich zasad językowych)

 

hostia – opłatek z mąki pszennej, używany przy mszy (od poł. XII w.)...

MN – zbędny przecinek oraz raczej podczas mszy; ponadto niezbyt fortunne używany

 

huan – waluta Korei Płd. (= 100 dzon)

MNMała Encyklopedia PWN (1995) podaje won = 100 chon, podobnie Webster (1990); raczej dzonów

 

iberyjski – dotyczący Półwyspu Pirenejskiego a. jego mieszkańców (Hiszpanów, Portugalczyków, Basków) i in.

MN – niepotrzebnie wymieniono nazwy mieszkańców, zwłaszcza że nie wszystkich; zamknięcie nawiasu powinno nastąpić po i in.

 

iluminator – świetlik, bulaj, okrągłe okienko wodoszczelne w burcie a. nadbudówkach statku...

MN – raczej okrągłe wodoszczelne okienko oraz (brak konsekwencji) w burcie a. nadbudówce lub w burtach a. nadbudówkach...

 

imam – duchowny przy meczecie...

MN – a cóż on robi przy tym meczecie (jakieś kłopoty z dostaniem się do

środka?)

 

inauguracja – (uroczyste) otwarcie, zapoczątkowanie, rozpoczęcie czego

MN – raczej czegoś, zwłaszcza że nieopodal jest hasło informacja - ... zakomunikowanie o czymś (nie o czym)...

indukcja – empiryczna metoda badań...; elektromagnetyczna...

MN – brak hasła indukcja matematyczna

 

inżektor – smoczek przy ko-tłach parowych...

MN – niewłaściwy podział słowa, raczej kot-łach

 

inklinacja – skłonność, upodobanie; sympatia, pociąg do kogo...

MN – raczej pociąg do kogoś, zwłaszcza że nieopodal jest hasło inkorporacja – włączenie do jakiejś całości (nie do jakiej)

 

Internet – sieć komputerowa łącząca większość ośrodków akademickich świata oraz miliony prywatnych użytkowników, pozwalająca na niczym nie skrępowaną wymianę informacji, danych i korespondencji wszystkich jej użytkowników. Żywiołowo się rozwijająca sieć tworzy (zapotrzebowanie na) nowe usługi, bez niej nie do pomyślenia. W sieci Internet potężnieje góra danych, które chociaż powszechnie dostępne dla jej użytkowników, są jednak coraz trudniejsze do odnalezienia i zidentyfikowania

MN – przesada z tym niczym oraz raczej nieskrępowaną (wątek do pominięcia); ładniej rozwijająca się; infantylizmy (określenia nawet poprawne, ale nie nadające się do zastosowania w encyklopedycznych wydawnictwach) – miliony prywatnych (rodzaj własności jest bez znaczenia) użytkowników (w podobnym stylu państwo – obszar zamieszkiwany przez miliony mieszkańców), bez niej nie do pomyślenia, potężnieje góra danych (nazbyt emocjonalny opis, niemal czujemy trudności z ogarnięciem istoty Internetu oraz jak potężnieje owa góra...); bodaj najbardziej egzaltowana definicja Słownika...

 

Irish wolfhound – największy ze wszystkich psów ogar używany w Irlandii b. długo do polowania na wilki i łosie irl.

MN – raczej ogar, największy ze wszystkich psów (największy na świecie, czy w Irlandii?); infantylizm b. długo (cóż to znaczy?); trudno byłoby mu polować na tej wyspie na nieirlandzkie stworzenia...

 

ius personarum – prawo osób będących w specjalnych stosunkach ze sobą (rodzice i dzieci, mąż i żona, opiekun i pupil) a. osób niepełnosprawnych (cudzoziemców, nieletnich, niewolników, chorych umysłowo)

MN – cóż to za specjalne stosunki oraz pupil (Słownik podaje  ulubieniec, faworyt; żart. wychowanek, podopieczny); w nawiasie oryginalnie określono osoby niepełnosprawne...

 

Iros – żebrak, włóczęga, nędzarz.

MN – ponieważ nie idzie o postać z Odysei, przeto wystarczy iros, wszak nieopodal są hasła: gaus - jednostka indukcji magnetycznej oraz gawrosz - urwis od imienia łobuziaka z powieści Hugo Nędznicy

 

irytacjabrak hasła, choć jest irygacja i iryzacja...

 

jaguar – duży drapieżnik z rodziny kotów o sierści cętkowanej, „lampart amerykański”...

MN – dlaczego w cudzysłowie?

 

Jehowy świadkowie – sekta [...] przeciwna zorganizowanej religii, światu businessu i państwu

MN – to chyba żart, zdecydowanie biznesu.

 

je-m’en-foutisme – tumiwisizm...

MN – czyżby było to już oficjalne określenie kompletnej obojętności?; w encyklopediach i słownikach powinno być stosowane oficjalne słownictwo...

 

jen – waluta japońska (=100 sen)

MN – raczej senów (przecież nie... snów).

 

jezuityzm – obłuda; przewrotność, perfidia, makiawelizm

MN – co na to jezuici?

 

jodlować – śpiewać przechodząc nagle od tonów piersiowych do falsetu i odwrotnie...

MN – brak jodłować

 

jo-jo – prastara zabawa...

MN – brak w znaczeniu efektu występującego podczas odchudzania...

 

jötunn – olbrzym, pramieszkaniec ziemi zaludniający...

MN – raczej Ziemi, zwłaszcza że nieopodal jest hasło jonosfera – ogólna nazwa zjonizowanych warstw atmosfery powyżej 65 km nad powierzchnią Ziemi; (dinozaury zamieszkiwały Ziemię czy ziemię?)

 

juan – waluta Chin (= 100 fen)

MN – raczej fenów

 

kabel – izolowany przewód...

MN – nie ma wzmianki o jednostce długości (1/10 mili morskiej)

 

kabriolet – samochód z nasuwaną budą...

MNbuda zwykle kojarzy się z tandetą...(może i winda jest suwaną budą na linach?); zapewne zapomniano uwspółcześnić dawne określenie...

 

kachetyjskie wina – gatunki win hodowanych w winnicach u podnóża Gór Kachetyjskich (odgałęzienia Wielkiego Kaukazu) w Gruzji

MN – można hodować zwierzęta, wirusy, ale wina?; odgałęzienia linii, dróg, rzek, ale gór?

 

kafar – urządzenie do wbijania w grunt pali fundamentowych: za pomocą wciągarki podnosi się blok żeliwny [...] do 20 razy na minutę

MN – raczej podnoszony jest; zbędne ograniczenie częstotliwości (jeśli 25 razy na minutę, to nie kafar?)

 

kalafonia – obszerny opis, ale brak wzmianki o lutowaniu

 

Kanaaan – zob. Chanaan

MN – nazbyt wiele a...

 

kapa – narzuta na tapczan [...]; czerwona płachta używana do drażnienia byka przez kapeadorów na Corridzie...

MN – od wielkiej litery?

 

karnawał – okres zimowych balów...

MN – istnieją kraje, w których nie ma wówczas zimy (Brazylia słynie z zimowych balów...); autorzy mieszkają zapewne na północnej półkuli

 

Kasandra – złowróżbna prorokini, zwiastunka nieszczęścia, katastrofy

MN – jeśli jakakolwiek, to kasandra, wszak nieopodal jest katamita (nie Catamitus)

 

kawalkada – grupa jeźdźców, orszak konny; towarzyska przejażdżka konna.

MN – obecnie także w znaczeniu grupa pojazdów, również z konikami, ale mechanicznymi...

kawitacja - ... nadżeranie powierzchni elementów maszyn

MN – raczej uszkodzenie, niszczenie...

 

Kelvina skala – bezwzględna skala temperatury termodynamicznej...

MN – nie wspomniano o jednostce temperatury w układzie SI (kelwin), choć umieszczono podobne hasła, m.in. – dżul i niuton

 

kenozoik – era kenozoiczna, najmłodsza w dziejach Ziemi, trwająca do dziś...

MN – miejmy nadzieję, że jutro także?

 

kiat – waluta birmańska (=100 pajsa) od 1952 r.

MN – jeśli jedna pajsa, to jednak pajs, (ang. 1 kyat = 100 pyas)

 

kimono – japoński strój tradycyjny: długa, luźna szata o szerokich, nie wszywanych rękawach...

MN – raczej niewszywanych

 

kina – waluta papuaskiej Nowej Gwinei (niepodległej od 1975 r.).

MN – brak odpowiednika groszy (ang. 1 kina = 100 toca); może Papuaska Nowa Gwinea?

 

kingston – zawór w podwodnej części kadłuba, służący, w razie potrzeby, do wpuszczenia wody zaburtowej do wnętrza statku

MN – cokolwiek służy, to w razie potrzeby (samochód - pojazd służący, w razie potrzeby, do przemieszczania osób i towarów), do wykreślenia...

 

kip – waluta Laosu (= 100 at) od 1955 r.

MN – raczej atów

 

kiwi – nieloty, nowozelandzkie ptaki wielkości kury, nie mające lotek...

MN – jednak niemające; zapomniano o owocach...

 

klif – zob. faleza; z ang. clif

MN - powinno być cliff

 

kluza – nozdrzyna cumowa, nozdrze kotwiczne...

MN – oryginalne polskie nazwy, których nikt bodaj nie zna...

 

Knesset – jednoizbowy parlament Izraela

MN – po polsku Kneset, wszak nie amerykański Congress

 

kobo – jednostka monetarna Nigerii, 1/100 naira

MN – jeśli jedna naira, to raczej nairy

 

kojot, kujot – wilk prerii Ameryki Płn. i Śr.

MN – i owszem, niektóre słowniki podają także drugą formę, ale kto to słyszał...

 

kolizaja – zob. kolidować

MN - zapewne miało być kolizja

 

kometabrak hasła

 

kompaktowa płyta – mała (średnica 20 cm) srebrzysta pyta laserofonowa zapisana jednostronnie zawierająca do 60 minut nagrania cyfrowego; impulsy świetlne przetwarzane są na kod cyfrowy a. strumień liczb z kolei na dźwięk

MN – raczej płyta; zbędne infantylne z kolei; brak hasła kompakt (kilka znaczeń)

 

kondensacja – zagęszczenie, stężenie czego...

MN – raczej czegoś, zwłaszcza że poniżej jest hasło kondolencje – wyrazy współczucia składane komuś (nie komu)

 

kontroler - brak hasła

 

konwerter – przystawka do odbiornika RTV, umożliwiająca odbiór sygnałów w zakresach częstotliwości nie objętych przez odbiornik

MN – raczej rtv i to w języku potocznym albo specjalistycznym (w słownikach niepożądane słowo); zbędny przecinek; jednak nieobjętych

 

koral - brak hasła

 

kril – skorupiaki [...] stanowiące główne pożywienie waleni bezzębnych (...), które pokarm ten scedzają przez rogowe płyty fiszbinów)

MN – raczej kryl, a może nawet kryle, skoro skorupiaki...

 

krokodyl - brak hasła, choć jest aligator

 

Krugerrand – południowoafrykańska złota moneta o ciężarze jednej uncji (28,35 g), z popiersiem prezydenta Paula Krugera...

MN – jednak krugerrand, wszak nieopodal podano hasło napoleondor  - złota dwudziestofrankówka bita za czasów Napoleonów I i III (jednak powinno być za czasów Napoleona I i Napoleona III, wszak nie za czasów Janów Pawłów I i II); uncja nie jest jednostką ciężaru, lecz masy, co wyjaśniono w innej części Słownika...

 

kryptoreklamabrak hasła

 

kuacza – waluta Zambii i Malawi, wprowadzona w 1969 r.; równa stu tambola (ngui)

MN – według Webstera kwacha = 100 tambala (ngwee); raczej stu tambolom

 

kukurużnik – mały, powolny dwupłatowy radziecki samolot...

MN – raczej kukuruźnik...

 

kulisa – jedna z bocznych ścian dekoracji sceny...

MN – brak w popularnym znaczeniu w liczbie mnogiej

 

kupała – kupałowa noc, dawn. odpowiadający polskiej sobótce obchód letniego przesilenia słonecznego...

MN – raczej w liczbie mnogiej

 

kuwada – prastary zwyczaj u wielu niecywilizowanych ludów...

MN – można byłoby wymienić wiele dziwnych albo koszmarnych zwyczajów cywilizowanych ludów...; kto ma prawo dzielić ludy na cywilizowane i niecywilizowane?

 

l’Afrique noire - czarna (tj. nie arabska) Afryka

MN – raczej czarna (tj. niearabska) Afryka albo czarna (nie arabska) Afryka

 

lama – oswojony jako zwierzę juczne przeżuwacz z rodziny wielbłądów, bez garbu...

MN - nieoswojony ma inną nazwę?

 

lar - gibbon białoręki...

MN - wcześniej jednak gib(b)on; niekonsekwencja?

 

leader – przywódca partii, [...] drużyna albo zawodnik na pierwszym miejscu tabeli...

MN – już lider...

 

leasing – specyficzna forma dzierżawy i najmu dóbr inwestycyjnych trwałego użytku...

MN – a więc dzierżawa (słowniki podają lease – dzierżawa, zatem dla Anglika słowo lease także nie wyjaśnia rodzaju dzierżawy; jak Anglik odróżnia leasing od dzierżawy?); hasło do wykreślenia ze słownika języka polskiego...

 

lek – waluta albańska (= 100 qintar) od 1947 r.

MNWebster podaje quintar, zaś Mała Encyklopedia PWN (1995) – qindarka; brak dopełniacza liczby mnogiej?

 

lempira – waluta Hondurasu (= 100 centavos)

MN – czy to jest polska nazwa waluty w liczbie mnogiej?

 

leninizm – zob. marksizm(-leninizm). Od nazwiska Lenina

MN – we Wstępie zaznaczono Uważając za niezmiernie mało prawdopodobne, aby ktokolwiek trudził się szukaniem w Słowniku objaśnień takich wyrazów, jak np. (tu wymieniono szereg słów, które pominięto), to jednak nie opuszczono hasła ogólnie znanego...

 

leprechaun – irlandzki krasnoludek

MN – mam nadzieję, że irlandzcy czytelnicy znajdą w podobnym słowniku hasło krasnoludek – polski leprechaun...

 

lever – przyjęcie w czasie odbywania rannej toalety...

MN – zbędne odbywania; mniej krwawo porannej...

 

liman – płytka zatoka morska na płn. wybrzeżach mórz Czarnego i Azowskiego...

MN – raczej Morza Czarnego i Morza Azowskiego (także nie wysp Dziewiczych i Zielonego Przylądka)

 

limuzyna – (duży, luksusowy) samochód osobowy o dachu nie opuszczanym...

MN – zbędny nawias; raczej o nieopuszczanym dachu (albo o nieskładanym)

 

literabrak hasła

 

magnesbrak hasła (jest magnez)

 

martini – coctail złożony z dwóch a. więcej części dżinu i jednej części wytrawnego wermutu...

MN – raczej koktajl, skoro zastosowano wermut (nie vermouth) oraz dżin (ponadto brak konsekwencji – w innym miejscu jest dżyn)

 

masabrak hasła

 

masakrabrak hasła

 

meander – ornament ciągły [...]; zakole, zakręt wijącej się leniwie rzeki

MN – raczej leniwie wijącej się (poetyka wybiegająca poza encyklo-pedyczną definicję...)

 

Messalina – rozpustnica

MN – wyjątkowo lapidarne omówienie; dobrze, że nie nadmieniono o rześko wijącej się rozpustnicy; skoro jakakolwiek nierządnica, to jednak mesalina (wszak judasz, magdalenka); ostatnio o takich niewiastach mawia się kobiety wyzwolone, co można uznać za językowe nieporozumienie a nawet za skandal...

 

metalbrak hasła

 

mikrobus – mały autobus do przewozu ok. 10-15 osób w ruchu lokalnym

MN – także w połączeniach międzymiastowych i międzynarodowych...

 

mikroskop – przyrząd (optyczny; elektronowy) do wytwarzania powiększonych obrazów b. małych, niewidzialnych gołym okiem przedmiotów

MN – raczej przecinek; nie jest to wytwarzanie; jednak niewidocznych; może przyrząd pozwalający oglądać przedmioty niewidoczne gołym okiem

 

milenium zob. millennium

 

MN – jeśli w Słowniku podane są dwa wyrazy (polski i obcy), to wyjaśnienie powinno być podane przy terminie uznanym za słowo polskie, czyli millennium zob. milenium (przy okazji – milenijny, nie millennijny)

 

millenaryzm – zob. chiliazm [wiara w milenium, w tysiącletnie panowanie Chrystusa na ziemi przed końcem świata...]

MN – jednak milenaryzm; raczej Ziemi (przywiązanie chłopa do ziemi, ale dinozaury żyły na Ziemi)

 

Midas – legendarny król Frygii...

MN – jeśli od imienia lub nazwiska został ukuty wyraz pospolity (moneta, zjawisko, określenie osoby; patrz Minerwa), to i owszem – należy omówić takie hasło, ale tu jedynie omówiono mitologiczną postać, co znajdziemy w innych słownikach

 

milrejs – waluta portugalska (do 1911 r.), por. escudo; waluta brazylijska (do 1942 r.), por. cruzado

MN – nazwa dawnej waluty została przyjaźnie spolszczona, czego nie można powiedzieć o nazwach pozostałych walut...

 

minaret – wysoka wieża przy meczetach i medresach, z której muezin (dziś już często przez megafon z nagrania magnetofonowego) zwołuje 5 razy dziennie muzułmanów na modlitwę

MN – podane nowinki techniczne świadczą, że Słownik zwykle nadąża za postępem...

 

Minerwa – kobieta mądra i piękna

MN – w takim znaczeniu jednak minerwa (podobnie moloch, nie Moloch)

 

mininie podano hasła w znaczeniu minispódniczka

 

mityngprzest. wiec, masówka, masowe zebranie publiczne, zawody sportowe

MN – jeszcze stosowane (zwłaszcza w sporcie)...

 

moa – olbrzymi wymarły ptak występujący jeszcze w XVII i XVIII w. na Nowej Zelandii w licznych gatunkach, o mocnych nogach i pazurach, niezdolny do lotu

MN – raczej żyjący (występuje rzeka z koryta, aktor na scenie, towarzysz z partii); jeśli w XVII w., to i zapewne wcześniej (w X w. nie występował?) – wystarczy podać ostatni znany wiek owego występowania; w Irlandii, w Japonii, w Australii, w Nowej Zelandii

 

moloch – nienasycona, tyrańska potęga, którą musi się zjednywać uległością i ofiarami

MN – dzisiaj jednak w nieco innym znaczeniu (moloch biurokracji, betonowe molochy)

 

napalm [nejpa:m] - galaretowaty materiał zapalający...

MN – niepotrzebnie podano wymowę angielską, wszak od dawna czytamy to słowo po polsku

 

napoleondor – złota dwudziestofrankówka bita za czasów Napoleonów I i III, z ich wizerunkiem

MN – raczej za czasów Napoleona I i Napoleona III (wszak nie za czasów Janów Pawłów I i II); ponieważ mieli różne wizerunki, przeto z ich wizerunkami

 

nawigacja – nauka prowadzenia statku wodnego a. latającego...

MN – raczej powietrznego

 

nazizm [nac-izm a. naz-izm] - narodowy socjalizm, hitleryzm

MN – po polsku jedynie drugi wariant wymowy

 

nelson – liczba 111... uważana za pechowy rezultat w grze w cricketa

MN – chyba w grze w krykieta albo w krykiecie

 

Nemrodżart. zapalony, zagorzały, niezrównany myśliwy

MN – jednak nemrod (mnogo nemrodzi a. nemrodowie), choć nazwa od postaci (pod. nieopodal nelson/Nelson, neptun/Neptun oraz nestor/Nestor)

 

neptunchem. pierwiastek; w objaśnieniu – od nazwy 8. planety układu słonecznego...

MN – jednak Układ Słoneczny

 

nesselrode – babka z bitą śmietaną... (od nazwiska Nesselrode)

MN – raczej neselroda

 

New Deal – „Nowy Ład”, społ.-polit. program walki z wielką depresją ekon. po kryzysie 1929-30...

MN – raczej bez cudzysłowów, skoro w oryginale je pominięto, zwłaszcza że hasło Nouvelle vague przetłumaczono bez tych znaków na Nowa fala

 

Newfoundland - ang. ‘nowofundlandczyk’, wodołaz...

MN – nie zachowano przyjętej konwencji: powinno być hasło nowofundlandczyk i poniżej wyjaśnienie pochodzenia nazwy (oczywiście, ta uwaga nie dotyczy hasła, które nie ma polskiego odpowiednika)

 

newspeak – ang. nowomowa

MN – nie podano wymowy, choć tuż poniżej jest hasło news value z podaną wymową

 

ngui – tambola, jednostka monetarna Zambii i Malawi, równa 1/100 kuacza

MN – niezupełnie: owszem, kuacza (kwacha) w Malawi dzieli się na 100 tambali (ta tambala), ale w Zambii - na 100 ngui (ngwee); jeśli kuacza jest w mianowniku, to powinno być 1/100 kuaczy (dolara, drachmy); zwykle Słownik nie podaje odpowiedników groszy, ale złotych (tamże nie ma nazwy grosz ani grosch); czy w afrykańskich słownikach wyrazów obcych jest nasz polski grosz?

 

non-iron – nie wymagający prasowania (o koszulach itp.)

MN – już niewymagający

 

notable – wybitniejsi, znakomitsi obywatele

MN – niezgodne z procedurą: rzeczowniki podajemy w liczbie pojedynczej, chyba że jest to niemożliwe (np. nieopodal nieszpory), zatem notabl

 

notoryczny – powszechnie znany, nagminny, osławiony, niepoprawny

MN – ale najważniejsze: w negatywnym świetle

 

nowenna – nabożeństwo trwające 9 dni...

MN – rzadki przypadek, kiedy pojedyncze n w oryginale (novena) przechodzi w zdwojenie (znacznie częściej obce zdwojenia są redukowane w naszym języku)

 

oblaty (l. mn.) – ofiary na cele kościelne

MN - nie podano liczby pojedynczej, choć nieco wyżej zamieszczono oblat (l. mn. oblaci)

 

odeon – nazwa gmachów przeznaczonych na koncerty; typ orkiestry rozrywkowej złożonej z kilkunastu instrumentów

MN – raczej gmachu przeznaczonego; jednak muzyków, chyba że w środowiskowym żargonie lub w przenośni

 

off-Broadway - grupa nowojorskich teatrów [...] cenionych za wystawianie sztuk eksperymentalnych, pisanych nieraz przez nie znanych ogółowi dramaturgów

MN – raczej zwykle i na pewno nieznanych

 

offset – technika (zazw. wielobarwnego) druku płaskiego...

MN – brak w znaczeniu transakcji wiązanej, zwłaszcza w międzynarodowym handlu bronią

 

oficerbrak hasła

 

oficynalne leki - leki gotowe, trzymane na składzie apteki, nie preparowane na miejscu...

MN – jednak niepreparowane

 

oh! le ruisseau de la rue du Bac! – (w objaśnieniu) okrzyk [...] na widok jeziora Lemańskiego

MN – na pewno Jeziora Lemańskiego

 

okowita – staropolska nazwa gorzałki, wódki a. nie oczyszczonego, surowego spirytusu

MN – raczej nieoczyszczonego

 

(the) old Adam - stary (praojciec) Adam, tj. natura ludzka, nie dająca się zmienić (poprawić)

MN – jednak niedająca się

 

open ticket – ang. otwarty bilet, sprzedany bilet na podróż samolotem, z nie potwierdzoną jeszcze datą i godziną odlotu

MN – raczej z niepotwierdzoną

 

opusbrak hasła

 

oranżada – brak hasła, choć jest oranż

 

orkus – kraina zmarłych; (w objaśnieniu) italskie bóstwo

MN – i komu to przeszkadzało, że musimy (inni nie muszą!) odróżniać italskie/włoskie?

 

ortyle – w dawn. Polsce pouczenie prawne...

MN – brak liczby pojedynczej? (ale jeśli w mnogiej, to pouczenia)

 

oryginalny - samoistny, swoisty, nie będący naśladownictwem, autentyczny; nie oparty na wzorach; tworzący samodzielnie; niezwykły, osobliwy, rzadki; dziwaczny, ekscentryczny

MN – jednak niebędący oraz nieoparty

 

outsider [autsajder] - człowiek postronny, nie wtajemniczony a. izolujący się od otoczenia; osoba (instytucja) nie uznawana za członka jakiejś grupy [...]; zawodnik (drużyny sport., koń wyścigowy) nie będący faworytem

MN – jednak autsajder oraz niewtajemniczony, nieuznawana, niebędący

 

overlock – maszynowe obrębianie na okrętkę

MN – raczej owerlok

 

oxford – nisko wcięte obuwie męskie [...] a. miękki. mocny materiał...

MN – wprawdzie miasto nazywa się Oxford, to jako rzeczowniki pospolite jednak oksford (zwłaszcza że nazwę miasta również spolszczono - Oksford)

 

paddock – przestrzeń ogrodzona, na której odbywają się parady koni wyścigowych przed biegami

MN – już padok, nawet nie paddok

 

padi – ryż (zwł. nie łuszczony)

MN - zdecydowanie niełuszczony

 

pajsa – jednostka monetarna w Birmie, 1/100 kiata; moneta afgańska

MN – już nie w Birmie, lecz w Mianmarze (mian. Mianmar); o, tutaj odmieniono - (ten) kiat/kiata

 

pamflet – utwór [...]; w objaśnieniu - esej w jakiejś kwestii religi. a. polit.

MN – niewłaściwe skrócenie

 

palant – gra, w której dwie drużyny po 12 graczy…

MN – brak mniej sportowego znaczenia

 

pali – jeden z dialektów średnioindyjskich (...) w Sri Lance, Birmie, Tajlandii i Kambodży

MN - jeśli zmieniamy nazwy państw, to powinniśmy uaktualniać tekst z poprzednich wydań - owe cztery nazwy państw zostały zmienione (Kambodża została zmieniona na Kampucza i… wróciła do swej poprzedniej postaci), jednak Birma to obecnie Mianmar (jeśli Italia zmieniamy na Włochy, to musimy o tym pamiętać pisząc o historii tego kraju; w innych językach nie są rozróżniane owe nazwy - jeden kłopot mniej); przy okazji - jeśli zmieniliśmy nazwy państw Birma/Mianmar, Syjam/Tajlandia (bo podobno takie było życzenie narodów albo rządów zamieszkujących te państwa), to dlaczego zmieniliśmy Italia/Włochy?; Sri Lanka jest nijaką polską nazwą, właściwiej Lankia

 

pamfildawn. walet trefl (dupek żołędny); dama w kartach; rodzaj gry w karty

MN – czy to oficjalna terminologia (jeśli nie, to powinna być uwaga pot.)?

 

panama – lekki kapelusz z ręcznie plecionych nie barwionych włókien...

MN – raczej niebarwionych

 

Pandory puszka – coś, co wywołuje mnóstwo nieprzewidzianych trudności; źródło nie kończących się smutków, kłopotów, nieszczęść; w objaśnieniu - pierwsza kobieta na ziemi...

MN – infantylizm, raczej sytuacja powodująca; jednak niekończących oraz zdecydowanie Ziemi

 

panel – grupa trzech a. więcej specjalistów z różnych dziedzin, prowadząca dyskusję publiczną (zazw. w RTV) na jakiś temat...

MN – brak bardziej przyziemnego (tudzież ściennego i sufitowego) znaczenia - panel podłogowy, ścienny, sufitowy

 

Pangloss – nieuleczalny, obłędny optymista, którego optymizm przynosi nie kończące się nieszczęścia

MN – jeśli jeden z wielu, to pangloss, a nawet panglos (mnogo panglosi); raczej niekończące

 

Panzerfaust [pancerfaust] pięść pancerna - ręczna bezodrzutowa broń przeciwpancerna, strzelająca pociskami rakietowymi, używana przez Niemców w 2. wojnie świat.; por. bazooka.

MN – jednak pancerfaust ze stosownym objaśnieniem pochodzenia słowa zamieszczonym pod definicją; raczej w II wojnie światowej oraz bazuka

 

papagajo - gwałtowny wiatr płn., nieraz o charakterze tornada...

MN – poprawniej zwykle

 

papamobile – samochód z obronnym nadwoziem w postaci pudła ze szkła kuloodpornego

MN – raczej z ochronnym

 

paparazzo [paparacco] – zawodowy fotograf skandali; fotoreporter sensacji; fotograf-chuligan

MN – brak popularniejszej formy paparazzi; redakcje opłacają przestępców?

 

papilotbrak hasła

 

papusze – kluczki, wiązki wysuszonych liści tytoniowych

MN – brak liczby pojedynczej?

 

paragon – kwit z bloczka kasowego [...] a. współzawodnictwo, emulacja; porównanie z kim

MN – raczej z kimś, skoro nieopodal, w haśle parabaza mamy ustami którejś z postaci

 

parasanga – staroperska miara długości, mila perska

MN – nie podano owej długości (np. w metrach), także brak hasła mila perska, choć nieopodal podano długość jednostki parsek

 

parcjalny - cząstkowy, dotyczący jedynie części, nie obejmujący całości

MN – jednak nieobejmujący

 

parenteza – zdanie wtrącone, nawiasowe [...], często nie związane z nim gramatycznie

MN – raczej niezwiązane, wszak nieopodal, w haśle partum otii non omnino otiosi jest rezultat niepróżnującego próżnowania

 

Paris is a moveable feast – ang., Paryż to święto ruchome; w obj. „Jeśliś miał szczęście mieszkać w Paryżu za młodu, to przez resztę życia, gdziekolwiek się udasz, będzie on z tobą, bo Paryż jest świętem ruchomym”; por. E. Hemingway „The Moveable Feast”; ‘Ruchome święto’ (1964 r.) motto

MN – udajemy się dokądkolwiek (nie gdziekolwiek); brak zdecydowania - święto ruchome/ruchome święto (aż tak ruchome, że oscyluje...)

 

pas – oświadczenie, że się chwilowo pasuje, rezygnuje z dalszej licytacji a. gry

MN - się zbyt daleko od czasownika pasuje (w definicjach stosujemy język staranny); definicja nie powinna być wyjaśniana słowem pokrewnym (nie gryl – urządzenie do grylowania, nie boks – sportowa walka bokserów); idiomy powinny być zamieszczone pod definicją

 

pasażerbrak hasła

 

pas devant – [...] używany w domach mieszczańskich przed 1. wojną światową...

MN – raczej w mieszczańskich domach oraz I wojną światową

 

pasjonat – człowiek porywczy, wybuchowy, raptus, impetyk

MN – podano dawne znaczenie, natomiast pominięto stosowane obecnie – entuzjasta

 

passa – (zły a. dobry) okres życia a. działalności; (w l.mn.) jednostajne ruchy rąk hipnotyzera nad osobą hipnotyzowaną

MN – zbędne nawiasy; szkoda, że nie podano owej liczby mnogiej, wszak nieopodal zamieszczono paulin/paulini

 

pedikiur – kosmetyczna i lecznicza pielęgnacja stóp; pedikiurzyst(k)a – specjalist(k)a w tym zakresie

MN – o, w ten sposób powinny być polszczone wyrazy obcego pochodzenia; Słownik ma także manikiur oraz manikiurzyst(k)a (dotyczy kosmetyki dłoni)

 

peronbrak hasła

 

perswadować - tłumaczyć co komu, dowodzić; przekonywać kogo o czym, używać perswazji

MN – dziwolągi (brak –ś)

 

petent - człowiek ubiegający się o co, składający swoją prośbę, podanie w urzędzie, sądzie itp.

MN – raczej o coś (jednak infantylizm, także człowiek); krócej klient urzędu, sądu itp. (wszak nie żołnierz – człowiek walczący z kim)

 

petit francais - francuszczyzna uboga i zniekształcona, służąca w byłych koloniach Afryki jako obiegowy, wehikularny język międzyplemienny

MN – odwrócony szyk; czy nie należało zastosować innego powszechnie znanego polskiego słowa, zwłaszcza że w Słowniku nie wyjaśniono znaczenia owego terminu (jest jedynie wehikuł - pojazd, wóz)...

 

pigułkabrak hasła

 

pilersbrak hasła

 

pilot – lotnik kierujący statkiem powietrznym...

MN – brak wzmianki o urządzeniu do zdalnego sterowania urządzeniami

 

pineskabrak hasła

 

Piombi – dawne więzienie weneckie, połączone z Pałacem Dożów Mostem Westchnień

MN – zaiste, ładniej wyglądają takie nazwy, są również logiczniejsze, jednak niezgodne z obecną polską ortografią - niestety, ale powinno być pałac Dożów oraz most Westchnień

 

pionier – ten, kto toruje nowe drogi w jakiejś dziedzinie; członek organizacji dziecięcej w byłym ZSRR

MN – infantylny początek opisu; raczej osoba torująca albo osoba, która toruje (wiele haseł można byłoby opisywać w podobnym stylu, np. poeta – ten, kto pisze wiersze); nie piszemy była III Rzesza, PRL, Persja, Italia (chyba że chcemy być uszczypliwi w stosunku do nieistniejących państw, zwłaszcza od niedawna)

 

pistol – złota moneta hiszp. (wartości 2 escudo) bita w XVI w.

MN – raczej o wartości dwóch eskudów

 

Pitaval – zbiór kronik spraw i procesów kryminalnych (od nazwiska francuskiego prawnika)

MN – taki zbiór ma pospolitą i polską nazwę pitawal

 

poinsettia [ponsetia] - bot. wilczomlecz piękny a. nadobny (od nazwiska polityka amer.: Joel R. Poinsett)

MN – raczej poinsecja

 

profan - nie wtajemniczony, nie będący znawcą, laik; dyletant; ignorant...

MN – jednak łącznie niewtajemniczony oraz niebędący

 

Proteusz - człowiek o zmiennych poglądach, uczuciach, chorągiewka na dachu, kameleon

MN – tu proteusz (mnogo proteusze), choć istotnie od Proteusza (postać z mitologii)

 

rad -  chem. pierwiastek promieniotwórczy; w objaśnieniu - odkryty przez małżonków Piotra i Marię (Skłodowską)-Curie

MN – czyżby takie nawiasowe nazwisko nosiła genialna Polka?

 

recesywny - ustępujący (np. biol. gen nie przejawiający działalności; nie pojawiająca się u potomstwa cecha jednego z rodziców)

MN – już łącznie (chyba że z... premedytacją)

 

Reichswehr [rajchswe:r], Reichswera - nazwa nm. sił zbrojnych (1920-1935)

MN – a cóż to za słowo - ni to polskie, ni to niemieckie (przepada nieme h, ale początek wg oryginału)?

 

reklama – brak hasła, choć jest reklamacja

 

rektyfikat - produkt destylacji frakcjonującej, spirytus rektyfikowany, o mocy 95-96 procentów objętościowych

MN95-96 procent; gdyby deklinacja była podobna do cent, to i owszem; najzręczniej pisać 95-96%

 

rem - ilość promieniowania, która (w przypadku człowieka i in. ssaków) daje skutek biol. równy działaniu 1 r(entgena) promieni Roentgena a. gamma

MN – skoro pod hasłem rentgen jest objaśnienie (od nazwiska odkrywcy promieni X, fizyka nm. Wilhelma Conrada Röntgena), przeto typową niemiecką czcionkę należało zastosować także tutaj

 

renesans – Odrodzenie; okres w historii kultury europ. XIV-XVI w.

MN – nieskoordynowane wielkości liter

 

renesansowy człowiek - człowiek znający się na (a. uprawiający twórczość lub krytykę w) rozlicznych dziedzinach (a. dyscyplinach) sztuki i nauki

MN – raczej człowiek renesansu (w układzie alfabetycznym renesansu, człowiek)

 

resorbrak hasła

 

rezus - małpa wąskonosa żyjąca gromadnie w Indiach przedgangesowych, Indochinach, Birmie

MN – obecnie małpa żyje w Mianmarze

 

reżim - rząd (zwł. nielegalny, nie uznawany, bezprawny), rządy, władza, system władzy (zwł. w znaczeniu ujemnym); reżym - dieta; przepisany przez lekarza tryb życia; warunki robocze procesu techn., pracy maszyny

MN – dwoiście w zależności od znaczenia (pod. plastik/plastyk)?; raczej nieuznawany

 

riel - waluta Kambodży (= 100 sen)

MN – jednak 100 senów

 

ricotta [rikotta] - niezbędny we włoskiej kuchni, pop. zwł. w Rzymie, nie solony, nietrwały wiejski twarożek owczy

MN – raczej niesolony

 

rolka brak hasła

 

Rosynant - szkapa wychudła, wysoka, koścista, łękowata

MN – wprawdzie nazwa pochodzi od imienia konia Don Kichota, ale tutaj od małej litery

 

serwetabrak hasła

 

sex appeal – seks, powab, ponęta

MN – po polsku seksapil

 

skaner – urządzenie peryferyjne komputera...

MN - brak wyjaśnienia pochodzenia

 

skwerbrak hasła

 

slajdy – diapozytywy w ramkach do wyświetlania za pomocą rzutnika

MN – definicje podajemy w liczbie pojedynczej (jeśli to możliwe)

 

sollux - lampa elektr. używana w światłolecznictwie; niem. nazwa handlowa

MN – skoro jest to nazwa handlowa, to powinno być Sollux (podobnie Philips); jeśli nazwa potoczna, to po prostu soluks (na odkurzacz dawniej mawiano elektroluks, nie Elektrolux)

 

spray – strumień pyłu wodnego (z rozpylacza) z rozpuszczalną substancją leczniczą, perfumą itd.

MN – już sprej; dawniej perfuma

 

standard - typ, model, norma, wzorzec; typowy wyrób o określonych właściwościach techn., ustalonych przez normy państwowe

MN – może także standart, skoro większość mawia o standarcie, zamiast o standardzie (co ciekawe - wielu Polaków pisuje to słowo poprawnie, mimo że wymawia błędnie)

 

steward - (r.ż. stewardesa) [stjuard (stjuardessa)] pracownik na statku, obsługujący pasażerów; kelner (kelnerka) w samolocie...

MN – dlaczego w piśmie s, ale w mowie ss (choć wersja Słownik-Onet Wiem 2004 podaje... stewardessa)?; jeśli te nazwy mają być przyjęte do naszego języka, to jedynie pisane oraz czytane po polsku - steward/stewardesa albo stiuard/stiuardesa (dlaczego nieistniejące angielskie słowo stewardesa mamy czytać po angielsku?!)

 

stilon – nazwa handlowa włókien poliamidowych produkowanych w Polsce

MN – raczej stylon

 

stinger – cocktail z białego likieru miętowego i brandy z lodem

MN – jednak koktajl oraz może odmienialna brenda (również imię Brenda)

 

striptease – numer programu (...) kabaretu, w którym aktorka stopniowo się rozbiera

MN – zapomniano o aktorze (nobliwym autorom Słownika nie przyszło do głowy, że facet może się rozebrać); po polsku striptis a. striptiz

 

stres, stress – czynnik fiz., chem. a. emocjonalny...

MN – po polsku jednak wyłącznie stres

 

superintendent – duchowny protestancki sprawujący władzę nadzorczą (...); nadzorca

MN – a na statkach handlowych?

 

supermarket – w USA, supersam, wielki sklep samoobsługowy

MN – nie tylko w USA; natomiast nieopodal zamieszczono nazwę w Polsce nieznaną - superette (w USA, mały supermarket)

 

sylababrak hasła

 

synekura - płatne stanowisko (posada, urząd) nie wymagające żadnej pracy; prebenda, beneficjum kośc. nie połączone z obowiązkami duszpasterskimi

MN – raczej niewymagające oraz niepołączone

 

synkopa - muz. przesunięcie akcentu na dźwięk nie akcentowany przez wydłużenie wartości rytmicznej nuty nie akcentowanej i przetrzymanie jej przez część akcentowaną

MN – jednak nieakcentowany oraz nieakcentowanej

 

syntetyczny - oparty na syntezie; szeroki, uogólniający, łączny, ogarniający (nie drobiazgowy); filoz., jęz. nie analityczny (por. fleksja); chem. sztuczny, sztucznie otrzymany (nie naturalny)

MN – stałe kłopoty z pisownią nie, jednak - niedrobiazgowy, nieanalityczny oraz nienaturalny

 

szajbaprzest. techn. podkładka...

MN – brak w znaczeniu ‘kłopoty z głową’

 

szeik, szejk – głowa arab. rodziny, klanu, plemienia...

MN – tylko szejk

 

szmergiel – drobnoziarnista skała metamorficzna...

MN – brak w znaczeniu ‘kłopoty z głową’

 

szrapnel – pocisk artyleryjski; stosowany był do rażenia ludzi od 1784 do 1918 r. (konstruktor Shrapnell)

MN – a niedawno pisano o ofiarach szrapnela...

 

sztalugi, stalugi – drewniany stojak z ruchomą poprzeczką i uchwytami, służący malarzowi do umieszczania (...) malowanego obrazu

MN – już tylko sztaluga (nie sztalugi)

 

szturarz - partacz, przeszkodnik, w dawnej Polsce - rzemieślnik nie należący do cechu, zwalczany przez rzemiosło cechowe jako nieuczciwy konkurent

MN – niespotykana nazwa; jednak nienależący

 

szyici - mniejszy z dwóch głównych odłamów islamu, odrzucający Sunnę, nie uznający pierwszych trzech kalifów...

MN – osoby nie mogą być religijnym odłamem; jednak nieuznający

 

szyksa – nieżydowska dziewczyna a. młoda Żydówka nie wykonująca praktyk religijnych

MN – jednak niewykonująca

 

tableau! – (oto) osobliwa (niezbyt budująca) scena

MN – brak w znaczeniu tablo (pamiątkowe zdjęcie)

 

tabula rasa – czysta, nie zapisana karta

MN – zdecydowanie niezapisana

 

tachometr – przyrząd do pomiaru prędkości... (w samochodzie podaje od razu prędkość w km/godz.)

MN – infantylne i zbędne od razu; niepotrzebnie wspomniano o jednostce prędkości, wszak są kraje, w których obowiązują inne jednostki, a ponadto - w definicjach należy unikać konkretnych jednostek, chyba że definiujemy owe jednostki

 

Tafelspitz – potrawa austr., ulubione danie cesarza Franciszka Józefa I; sztuka mięs z marchwią, selerami...

MN – raczej sztukamięs

 

taka – bengalska waluta Bangladeszu wprowadzona w 1972 r.

MN – dlaczego bengalska?

 

Talia – Muza komedii

MN – raczej muza (większość słowników ma jedynie małoliterową pisownię); brak innych znaczeń

 

taoiseach - premier irlandzki

MN – a tyle terminów nie wyjaśniono z braku miejsca (czy w irlandzkim słowniku zamieszczono polskie hasło marszałek sejmu?)

 

tawerna – włoska oberża, gospoda, szynk, karczma

MN – owszem, z języka włoskiego, ale dotyczy również niewłoskich restauracji...

 

tayloryzm – amerykańskie metody organizacji i maksymalnej intensyfikacji pracy robotnika fabrycznego, powiększające jego wyzysk

MN – czy coś zmieniło się w teorii wyzysku?

 

telemarkprzest. ewolucja narciarska, wykonywana w celu zmiany kierunku jazdy

MN – a obecne znaczenie w skokach narciarskich?

 

transzaprzest. jedna z części jakiejś całości...

MN – przesadzono z przestarzałością (a bankowość?)

 

telerecording – rejestracja filmowa programu TV

MN – chyba telerekording; dlaczego TV (w polskim alfabecie nie ma q, v oraz x), zatem TW, skoro od słowa telewizja (nie televizja!); brak hasła... telewizja

 

tempietto – mała świątynia na rzucie koła, zwł. mała okrągła kaplica...

MN – mogą być kłopoty ze zrozumieniem owego rzutu

 

tenis – gra rozgrywana rakietami i lekką elastyczną piłeczką...; por. bekhend; forhend; debel; mikst; play; single; smecz; drajw; volley

MN – niefortunne gra rozgrywana (pod. - zadomowiony domownik, zaczepiony zaczep); miszmasz terminów angielskich i spolszczonych, np. drajw - mocne ścięcie piłki rakietą, kijem a. palantem, w tenisie, golfie a. cricket'cie ( cóż to za koszmarek na końcu zdania?); średniki zamiast przecinków?

 

tensor, tenzormat. pojęcie związane z przejściem od jednego z układów współrzędnych do drugiego...

MN – tylko tensor, choć może łatwiej byłoby czytać tenzor

 

teorikon – zasiłek (2 obole) pobierany w Atenach ze skarbu państwa przez ubogich obywateli na opłacenie wstępu do teatru, zgodnie z ateńską polityką kult.

MN – coś nieprawdopodobnego...

 

terminator – linia oddzielająca oświetloną przez Słońce część tarczy Księżyca a. planety od nie oświetlonej

MN – zdecydowanie od nieoświetlonej

 

terra ignota, terra incognitałac. nie znany ląd, nie zbadany obszar, teren; nieznana dziedzina

MN – także nieznany ląd oraz niezbadany obszar

 

thai – taj, mieszkaniec Tajlandii

MN – raczej Taj – mieszkaniec Tajlandii, zaś thai w wyjaśnieniu; świetny przykład na utratę niemego h oraz na przejście i w j

 

that is one small step for a man; one giant step for mankind... - to ledwie jeden kroczek; w objaśnieniu – kosmonauta amer. Neil A. Armstrong, pierwszy człowiek na Księżycu, 21 VII 1969 r., w chwili zejścia na ląd „Morza Spokoju”

MN – niefortunnie kroczek (choć istotnie – mały krok w języku angielskim); raczej astronauta; nazwa oficjalna, zatem zbędne cudzysłowy (wszak miasto Piła, nie „Piła”); jednak wg oryginalnych źródeł - That's one small step for a man, one giant leap for mankind

 

thebe – jednostka monetarna Botswany, 1/100 część puli

MN – czy w botswańskim Słowniku wyrazów obcych znajdziemy polski grosz jako 1/100 złotego?

 

termenvox, theremin, aetherophon – instrument elektrofoniczny wynaleziony ok. 1920 r. w Rosji przez Leona Teremina...

MN – nawet jeśli wyemigrował za ocean i zmienił nazwisko na Theremin, to instrument w naszym języku powinien nazywać się teremin

 

thriller – powieść, sztuka teatr. a. film; dreszczowiec

MN – albo dreszczowiec albo (jednak bez większego przekonania)... tryler

 

tirez le rideau...fr. zapuśćcie kurtynę, komedia skończona...

MN – raczej opuśćcie; zapuścić można brodę, motor i pole

 

tipi – stożkowaty namiot Indian amer., używany dawn. zwł. przez Indian prerii

MN – czy są nieamerykańscy Indianie?; zbędne powtórzenie o Indianach

 

tiret (wymowa francuska) – łącznik (znak graficzny), krótka kreska pozioma (w odróżnieniu od myślnika, pauzy, kreski długiej)

MN – słowniki podają, że słowo to jest nieodmienne; w naszym języku do przyjęcia jako odmienny rzeczownik rodzaju męskiego (wg biret)

 

Titonos – człowiek znękany, sterany b. sędziwym, podeszłym wiekiem

MN – jeśli ogólnie to titonos (mnogo titonosi, pod. Gawrosz jako postać literacka, ale ogólnie gawrosz/gawrosze); raczej znękany i sędziwy (sterany podeszłym wiekiem?)

 

tomahawk (wymowa angielska) – siekierka używana przez Indian

MN – może jednak zwyczajnie i po polsku tomahawek?

 

tom-tom – instrument muz., rodzaj werbla bez strun; tom-tomy o jednej membranie noszą nazwę kocio-łków

MN – błędne przeniesienie do niższego wiersza

 

Tony – nagroda przyznawana dorocznie za wybitne osiągnięcia w teatrze amer.; (w objaśnieniu) – od zdrobniałego imienia znakomitej aktorki Antoinette Perry

MN – nieopodal, przy haśle Todd-AO wspomniano o aktorce Elizabeth Taylor, jednak bez wzmianki o jej znakomitości (zapewne są aktorzy mniej znani, o których mówimy znakomici oraz są aktorzy aż tak znakomici, że o tej oczywistej cesze... nie wspominamy)

 

topless – damski kostium plażowy

MN – raczej toples, bodaj wszystkie spolszczone angielskie słowa utraciły jedno s, jeśli posiadają w oryginale ss (hostesa oraz stewardesa)

 

torpeda – samobieżny pocisk podwodny (...); pop. pociąg ekspresowy (zwł. jedno- a. dwuwagonowy) o napędzie ropnym lub elektr.

MN – dziwny napęd; zgrabniej pominąć rodzaj napędu (a z turbiną gazową?), który nic nie wnosi do definicji, a może ją udziwnić

 

torus – powierzchnia (w kształcie koła ratunkowego, opony samochodowej itp.) powstała przez obrót dokoła prostej leżącej w jego płaszczyźnie i nie przecinającej go

MNprzez obrót okręgu (przeoczono) wokół prostej oraz nieprzecinającej

 

Toussaint – (...) upamiętnienie świętych nie wymienionych w kalendarzu liturgicznym

MN – raczej niewymienionych (skoro jest via media – droga środkowa, nieskrajna, niekrańcowa)

 

tracheotomia – przecięcie tchawicy i wprowadzenie w otwór dotchawiczny rurki metalowej, przez którą duszący się chory może swobodnie oddychać

MN – zbędne uściślenie materiału rurki

 

tramwajbrak hasła

 

transgresja – wdzieranie się morza na nie zajęte przez nie dotąd połacie lądu

MN – jednak niezajęte

 

transkrypcja – przerobienie utworu muz. na inny instrument, głos a. zespół niż pierwotnie był przeznaczony

MN – nazbyt potocznie (infantylizm), raczej opracowanie

 

transmisja – przekazywanie na odległość sił, sygnałów, programów RTV itd.

MN – skoro radiowych i telewizyjnych (nie televizyjnych!), to jednak rtw (małymi literami)

 

transzaprzest. jedna z części jakiejś całości, zwł. partia towaru a. części emisji papierów wartościowych lub pożyczki państwowej

MN – uwaga przest. jest... przestarzała

 

trawler [tro:ler] - trauler, statek rybacki do połowu ryb włokiem, trałem

MN – po polsku albo trawler albo trauler (ale oba słowa czytane wg naszych zasad językowych!)

 

trefny – rytualnie nieczysty a. niezdatny do użytku (konsumpcji) wg żyd. przepisów relig.

MN – brak znaczenia w przenośni, choć nieopodal jest troglodyta również w przenośni

 

triathlonsport. trójbój

MN – zdecydowanie triatlon; pod. biatlon, maraton (w naszym języku nieme h przepada zarówno w mowie, jak i w piśmie)

 

trojka – tradycyjny rosyjski zaprzęg z trzech koni w jednym rzędzie, ciągnących jeden wehikuł (powóz, sanie itp.)

MN – raczej dawny (można pomyśleć, że do tej pory Rosjanie podróżują trojkami) oraz pojazd (czy furmanka jest tradycyjnym polskim wehikułem?)

 

trybada – lesbijka

MN – o, tu należy dodać przest. (także nieopodal jest przest. tuberkuloza)

 

trymer - robotnik portowy zajmujący się trymowaniem

MN – a element obwodów elektronicznych (trymerzy/trymery)...

 

T-shirt (wymowa ang.) – ‘koszula w kształcie litery T’, pierw. podkoszulek, później koszula z bawełnianego dżerseju bez kołnierzyka, z krótkimi rękawami

MN – ale dlaczego pod hasłem dżersej jest odesłanie do... jersey

 

tułup – długie, szerokie futro (zazw. baranica), zwykle nie pokryte materiałem

MN – raczej niepokryte

 

tunelbrak hasła

 

tuner [tjuner] – strojnik (zawarta w osobnej skrzynce) część detekcyjna odbiornika radiowego, z kondensatorem, skalą i obwodami wielkiej i pośredniej częstotliwości

MN – jednak już wymawiamy po polsku (pod. [komputer], nie [kompjuter]); błędnie zastosowane nawiasy (jeśli opuścimy wyrażenie w nawiasach, to zdanie powinno zachować logiczną treść)

 

tyran – despota, autokrata, satrapa, dyktator, władca absolutny, nie liczący się z prawem ani konstytucją...

MN – zapewne tyranowi jest to obojętne, ale teraz nieliczący

 

UFO [ju:efou] – nie zidentyfikowany obiekt latający

MN – czytany jednak po polsku (pod. NATO, USA); oczywiście niezidentyfikowany

 

Ulisses - człowiek chytry i przebiegły, pełen forteli

MN – oczywiście przebiegły jak Ulisses, ale jeśli jakikolwiek człowiek o wymienionych cechach, to ulisses (a nawet ulises, mnogo ulisesi; pod. zdradliwy jak Judasz, ale ty judaszu, co z was za judasze, chyba że mają na imię... Judasz, to wówczas - hej, panowie Judaszowie)

 

ulster - tkanina z grubej wełny zgrzebnej z domieszkami, spilśniana i drapana, zwykle o innym zabarwieniu z lewej i innym z prawej strony; długi płaszcz irl. zrobiony z grubego włochatego sukna a. innego ciężkiego materiału, np. z ulsteru (od nazwy historycznej prowincji płn. Irlandii)

MN - ponieważ nie podano sposobu wymowy, przeto należy sądzić, że czytamy owo słowo po polsku, co jest przy okazji argumentem, aby nazwę stolicy Irlandii (Dublin) czytać również po polsku!

 

ulwabot. błonica, rodzaj obejmujący ok. 30 gatunków glonów, z których najpospolitszy, zw. sałatą morską, jest jadalny w Szkocji i w Japonii

MN – raczej jadany (czy w innych krajach jest niejadalny?)

 

Uncle Tomahawk w USA – pogard. nazwa amer. Indianina, który wrósł w sprawy, interesy, towarzystwo białych

MN – czyżby byli także inni, np. afrykańscy Indianie?

 

unia – zjednoczenie, związek; połączenie się państw, Kościołów (zwł. protestanckich); unici – członkowie Kościołów wsch., które zawarły z Kośc. kat. unię

MN – w liczbie mnogiej kościoły (wszak połączenie Morza Czarnego i Morza Białego to jednak – połączenie mórz, nie Mórz); brak nowego polskiego słowa unit czytanego zgodnie z polskimi zasadami (pod. unita/unici)

 

uniseks – zaprojektowany (a. nadający się) dla obu płci; nie wyróżniający się a. nie dyskryminujący mężczyzn ani kobiet

MN - raczej niewyróżniający się oraz niedyskryminujący

 

usus – zwyczaj

MN – teraz uzus

 

vademecum – książka-poradnik, przewodnik, informator w określonej dziedzinie; kompendium

MN – już wademekum (skoro vivarium przekierowano na wiwarium...)

 

vaquero (wymowa hiszp.) – pastuch bydła; cowboy

MN – jednak pasterz oraz kowboj

 

vendetta – wróżda, krwawa zemsta rodowa, odwet rodu za krzywdę

MN – już wendeta

 

veto – nie pozwalam; sprzeciw (...); por. liberum veto

MN – jednak weto (choć oczywiście liberum veto), skoro jest wadium

 

Volksdeutsche [wym. folksdojcz] - folksdojcz, w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-45) osoba wpisana na Volksliste, tj. na listę osób pochodzenia (naprawdę a. rzekomo) niemieckiego, mających znaczne przywileje (w porównaniu z ludnością polską)

MN – jednak Volksdeutsch oraz - Volkslistę, volkslistę, a nawet folkslistę

 

vouvray (wymowa fr.) – nie musujące albo musujące wino z doliny Loary

MN – wyłącznie niemusujące

 

voyeur – podglądacz; voyeurism – zboczenie voyeura, podglądanie

MN – raczej wojerysta oraz wojeryzm, zatem zboczenie wojerysty, skoro zamieszczono już dawno spolszczony termin wedeta (popularna aktorka; fr. vedetta)

 

wakans, wakatdruk. wakat, nie zadrukowana stronica w książce; wakować – być nie obsadzonym, wolnym (o posadzie, stanowisku, miejscu pracy)

MN - jednak niezadrukowana oraz być nieobsadzonym

 

wanilia – brak hasła, choć jest wanilina...

 

wasal – lennik (...); państwo (niekiedy: osoba) wasalne, zależne od innego, potężniejszego

MN – zbędny dwukropek

 

wat (W) – jednostka mocy prądu elektr.; moc urządzenia, które w każdej sekundzie wykonuje pracę 1 dżula

MN – zdecydowanie zbędne prądu elektrycznego; przy okazji - w czytane po polsku, nie po angielsku; (pod. makswel – [maksfel], nie [maksuel])

 

weekend [ui:kend] – okres między zakończeniem jednego tygodnia pracy a rozpoczęciem następnego (np. od sobotniego popołudnia do poniedziałku rano), poświęcony wypoczynkowi, zwł. za miastem

MN – nieaktualne (obecnie od piątkowego popołudnia); za miastem dotyczy miastowych (wyjeżdżają za miasto) oraz wioskowych (pozostają... za miastem)

 

wek, słoik Wecka - szklany, hermetycznie zamknięty, do przechowywania przetworów z jarzyn, owoców itp.

MN – niech ów przykład będzie wskazówką dla sposobu tworzenia nazwy rzeczownika od nazwiska wynalazcy (zatem dizel to silnik Diesla); nieopodal wernier (od nazwiska Vernier; inaczej noniusz od nazwiska Nonius) oraz winczester (od nazwiska Winchester)

 

welbot, welbat, walbatżelg. szybka. zwrotna łódź okrętowa; w objaśnieniu – whaleboat (ang.)

MN – nie podano wymowy, czyżby czytano polskie w (czyli można!)?

 

welingtonia – drzewo mamutowe; wellingtony – skórzane buty z cholewami

MN – nie podano wymowy (a słowa pochodzą od angielskiego księcia Wellington), zatem zapewne czytane po polsku; może stolica Nowej Zelandii to Welington (ang. Wellington; w czytane analogicznie jak stolica USA – Waszyngton, ang. Washington)

 

Wersal – dobre maniery, wytworność, elegancja zachowania się

MN – wprawdzie wspaniała rezydencja pod Paryżem, ale w podanym znaczeniu powinna być napisana małoliterowo - wersal

 

white label – (ang. ‘biała etykieta’), nalepka oznaczająca płytę gramofonową jeszcze nie przeznaczoną do sprzedaży

MN – gdyby była już, to nieprzeznaczona, ale skoro jeszcze to czyżby istotnie... nie przeznaczona?

 

wideofon, wideotelefon – audiowizjer, telefon połączony z monitorem, aby osoby prowadzące rozmowę telefoniczną mogły się nawzajem widzieć (urządzenie to, mimo że inwestowano w nie miliony dolarów, nie miało powodzenia)

MN – zbędne (jako oczywiste) telefoniczną; infantylizm w nawiasie (do pominięcia) jako wątek pozadefinicyjny (tzw. lamenty pozamerytoryczne)

 

wideokaseta – kasetka wideotaśmy używana w TV kasetowej

wideopłyta – płyta zapisująca dźwięki i obraz do użycia w odbiornikach TV

MN – raczej kaseta; należało ujednolicić liczbę (mnoga albo pojedyncza) obu bodźców; jednak TW albo tw, skoro od słowa telewizja

 

wikijap - jęz. Indian Algonkinów, prowizoryczny, stożkowaty, eliptyczny szałas koczowniczych Indian...

MN – błąd w procedurze: uwaga o języku pochodzenia powinna być napisana odmiennym krojem czcionki, w nawiasie albo pod hasłem (w objaśnieniu)

 

willabrak hasła

 

Wimbledon Championships – słynne doroczne międzynar. turnieje tenisowe (...), od 1965 r. części Większego Londynu

MN – jednak Wielkiego Londynu (choć istotnie po angielsku Greater London)

 

winidurpot. nie zmiękczony polichlorek winylu (do wyrobu rurociągów, zaworów itd.)

MN – poprawniej niezmiękczony, a prościej twardy

 

wirusybiol. najmniejsze drobnoustroje, przesączalne przez filtry (nie przepuszczające bakterii), wywołujące choroby

MN – jeśli istnieją, to w słowniku powinny być rzeczowniki w liczbie pojedynczej (zwłaszcza że zamieszczono wirus komputerowy); jednak nieprzepuszczające; może przesączalne przez filtry, które nie przepuszczają bakterii

 

won (jęz. koreański) – waluta Korei Płn. (= 100 dzon)

MN – w obu Koreach złotówką jest won, ale na południu dzieli się on na 100 dzonów (nie dzon), zaś na północy – na 100 junów

 

won ton – chiń., pierożki nadziewane mieloną pikantną wieprzowiną a. kurą

MN – skoro kurą, to może także świnią?

 

Woschod (ros., „Wschód”) - nazwa pierwszego na świecie wieloosobowego pojazdu kosmicznego, w którym, 12 X 1964 r., wystartowali do lotu wokół Ziemi kosmonauci radzieccy

Wostok (ros., „Wschód”) - nazwa pierwszego na świecie załogowego statku kosmicznego, w którym, 12 V 1961, okrążył Ziemię kosmonauta radziecki Jurij A. Gagarin (1934-68)

MN – gwoli ścisłości – pierwszy „Wschód” to ‘słoneczne wzejście’, drugi – ‘strona świata’; przesada z przecinkami

 

wrak – rozbity, zniszczony, nie nadający się do naprawy statek (również wehikuł, mechanizm); ruina człowieka

MN – raczej nienadający; przed ludzkim wątkiem należy dodać pot.(ocznie)

 

wun – gubernator w Birmie

MN – o tyle istotne, że nie istnieje państwo o tej nazwie; Wiem 2004/Onet proponuje nazwy nieprzystające do naszego języka - Myanmar, Mianma, Związek Myanmar (brak koordynacji językowej pomiędzy polonistami a kartografami); może Mianmar?; ciekawe czy w mianmarskim słowniku jest polski termin wojewoda?

 

Yale [jejl] - rodzaj małego cylindrycznego zamka do drzwi, opatentowanego w 1851 r., jednego z najbardziej rozpowszechnionych typów zamków (zwł na drzwiczkach samochodów) na świecie (od nazwiska wynalazcy, ślusarza amer. Linusa Yale)

MN – raczej jal, wszak dżul (choć Joule), także żakard (urządzenie oraz tkanina, choć wynalazca Jacquard); raczej w drzwiczkach

 

zair – waluta Konga (Zair) (= 100 makuta)

MN – jeśli (ta) makuta, to 100 makut, jeśli (ten) makut, to 100 makutów (język fleksyjny ma swe wymagania, wszak zamieszczono dolar = 100 centów; jeśli jednak są kłopoty z deklinacją, to konsekwentnie wszystkie nazwy walut powinny być podane w mianowniku)

 

zeppelin [ceppelin] – pop. nazwa sterowców nm. o sztywnym szkielecie, poruszanych przez śmigła o napędzie silnikowym

MN – skoro gaus, makswel, wat, żakard (nie – gauss, maxwell, watt, jacquard), to jednak cepelin; inny symbol lotnictwa – konkord (nie concorde)

 

zoom [zu:m] - urządzenie w kamerze film. a. TV...

MN – może zum, skoro skuter oraz bazuka (ang. skooter oraz bazooka)

 

żelatynabrak hasła

 

żele – talerze, czynele, instrument perkusyjny

MN – brak znaczenia kulinarnego i kosmetycznego

 

żyrafabrak hasła

 

żyletka - brak hasła

 

 

Uzupełnienie

ajmak – jednostka podziału adm.-terytorialnego w Mongolii

MN – czy w mongolskim słowniku wyrazów obcych jest nasze województwo?

 

antenabrak hasła

 

areszt brak hasła

 

atak - brak hasła

 

awanturabrak hasła

 

audytor – członek wojsk. a. kośc.

MN – brak haseł audytor oraz audyt i audytacja w znaczeniu współczesnym, zwłaszcza że króluje audit/auditacja

 

bagażbrak hasła

 

balonbrak hasła

 

bandaż - brak hasła

 

barak brak hasła

 

barakudabrak hasła

 

bazar - brak hasła

 

Biblia – księgi Starego i Nowego Testamentu

MN – niestety, obecnie także może być biblia bibliofila, bimbrownika, biznesmena, budowniczego autostrad, działkowicza, erotomana, fałszerza, gangstera, hobbysty, Internetu, majsterkowicza, nastolatki, nieletniej matki, nimfomanki, panienki z dobrego domu, piłkarza nożnego, planowania rodziny, płatnego mordercy, podatnika, polonisty, programisty, rozwódki, satanisty, seksu, turysty, ulicznicy, witamin, wulkanizatora, wyrobów hutniczych...

 

biblioteka - zestaw sprawdzonych, gotowych programów i procedur napisanych w jednym z języków programowania przeznaczonych do użycia w wielu programach i aplikacjach...

MN - czyżby pomieszczenie, w którym zgromadzone są książki nie było już biblioteką; co na to dyrektorzy starych i znanych uniwersyteckich bibliotek - nie powinni zmienić nazw swych nobliwych instytucji, skoro nie ma archaicznego znaczenia w Słowniku, który zanadto wyprzedza epokę?

 

bypass – pomost naczyniowy, wszczepione operacyjnie naczynie poboczne omijające niedrożną tętnicę

MN – szkoda, że nie wylansowano tutaj polskiego słowa (pomost, obejście, omijka); ponadto także operacja polegająca na wszczepieniu naturalnego lub sztucznego fragmentu naczynia krwionośnego.

 

belferbrak hasła

 

calypso – balladowa improwizacja w rytmach afrykańskich...; z j. ang., prawdopodobnie od Kalypso, mit. gr. nimfy...

MN – raczej kalipso, zwłaszcza że także po grecku jest podobnie

 

caravan – dom(ek) na kołach; mieszkalna przyczepa samochodowa

MN – brak bardziej ponurego znaczenia karawan...

 

Cardana przegub – mechanizm do łączenia dwóch ustawionych pod kątem wałków...

MNpod jakim kątem?; typowe dla humanistów – jeśli coś nie jest prostopadłe, to jest pod kątem...

 

chuligan - brak hasła

 

colesław – amer. sałatka z surowej kapusty

MN – od którego angielskiego słowa, zwłaszcza to ł; pewien słownik podaje coleslaw jako słowo nieodmienne, jednak bez sposobu wymowy...

 

deser - brak hasła

 

Diesel, Diesla silnik – wysokoprężny silnik spalinowy o samoczynnym zapłonie na olej napędowy

MN – silnik Diesla to dizel; przegub Cardana to kardan, przyrząd Guillotina to gilotyna, aparat Röntgena to rentgen

 

dinar- waluta Algierii i Tunezji ( = 100 miliemes); Jugosławii ( = 100 para); Iraku, Kuwejtu i Jordanii ( = 100 fils)

MN – zapomniano o Bahrajnie, Libii i Jemenie, także o Iranie, gdzie jest groszem; nie odmieniono, choć nieopodal określono dolar = 100 centów

 

fitnessbrak hasła

 

konwój - brak hasła

 

lobby – wpływ na ciała ustawodawcze [...] przez urabianie członków parlamentu

MNurabianie nazbyt potoczne, zwł. w aspekcie wymienionych fragmentów ciała (ustawodawczego), raczej nakłanianie.

 

Na witrynie Omnia zamieszczono Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego bez zmian w stosunku do krytykowanego wydania papierowego, mimo że mijają cztery* lata od publikacji tego dzieła.

Także z omawianego Słownika: obsequium amicos, veritas odium parit - schlebianie [inne źródła – ustępliwość] przysparza przyjaciół, prawda – wrogów. Dlatego też, najczęściej nie otrzymuję odpowiedzi od adresatów (zawodowo związanych z językiem polskim) moich spostrzeżeń. I jest to całkowicie zrozumiała reakcja, znana od wieków, a nawet podparta łaciną...

* - opracowano w 2004